Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 107: Cách làm bài văn lập luận giải thích

NS: 16/3/09 
NG:19/3/09
 Tiết: 107
CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
A. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức: Ôn lại những kiến thức về kiểu bài nghị luận giải thích; những cách thức cụ thể trong việc làm một bài văn giải thích,những điều cần lưu ý và những lỗi cần tránh khi làm bài.
2. Kĩ năng: Tiếp tục rèn một số kĩ năng: tìm hiểu đề bài, tìm ý, lập dàn ý, phát triển dàn ý thành đoạn và bài văn.
3. Thái độ: Yêu thích phương pháp lập luận giải thích trong văn nghị luận
B. CHUẨN BỊ:
GV: Một số đề bài, máy chiếu đa vật thể
HS: Vở bài tập, vở nháp
C. PHƯƠNG PHÁP:
- Phương pháp: Nêu vấn đề, phát vấn, quy nạp thực hành...
D. TIẾN TRÌNH GIỜ DẠY.
I. Ổn định tổ chức: KTSS: 7B.................................................................................
II. Kiểm tra bài cũ
 ? Thế nào là văn lập luận giải thích? Các cách giải thích và yêu cầu của bài văn giải thích?
- Yêu cầu nêu được: Ghi nhớ: SGK_T71.
III. Giảng bài mới:
G: ở bài trước các em đã hiểu thế nào là lập luận giải thích, cách giải thích và yêu cầu của bài văn lập luận giải thích. Vậy các bước làm một bài văn lập luận giải thích như thế nào? chúng ta cùng tìm hiểu nội dung bài học hôm nay.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung
? Em h·y nªu c¸c b­íc lµm mét bµi v¨n?
? Xác định thể loại, nội dung, phạm vi yêu cầu của đề bài?
? Víi ®Ò bµi cô thÓ trªn, ®Ò bµi ®· ®Æt ra yªu cÇu g×?
? Ng­êi lµm bµi cã cÇn gi¶i thÝch t¹o sao ®i mét ngµy ®µng cã thÓ häc mét sµng kh«n kh«ng? v× sao?
? Lµm thÕ nµo ®Ó t×m ®­îc ý nghÜa chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ c©u tôc ng÷?
? Em cã thÓ rót ra kÕt luËn g× vÒ viÖc t×m hiÓu ®Ò vµ t×m ý cho mét bµi v¨n lËp luËn gi¶i thÝch?
? Yªu cÇu cña phÇn më bµi cña bµi v¨n lËp luËn gi¶i thÝch ntn?
? PhÇn th©n bµi lµm nhiÖm vô g×?
? §Ó lµm cho ý nghÜa cña c©u tôc ng÷ trë nªn dÔ hiÓu ®èi víi ng­êi ®äc th× nªn s¾p xÕp nh÷ng ý ®· t×m ®­îc theo thø tù nµo?
? PhÇn kÕt bµi trong v¨n lËp luËn gi¶i thÝch ph¶i lµm nhiÖm vô g×?
? Em cã thÓ rót ra kÕt luËn g× vÒ viÖc lËp l¹i dµn bµi cho mét bµi v¨n lËp luËn gi¶i thÝch?
? Bø¬c tiÕp theo sau khi lËp dµn bµi lµ g×?
? C¸c ®o¹n më bµi nµy cã ®¸p øng yªu cÇu cña ®Ò bµi lËp luËn gi¶i thÝch kh«ng?
? Cã ph¶i ®èi víi mçi bµi v¨n chØ cã mét c¸ch më bµi duy nhÊt kh«ng?
G: cho H ®äc c¸c ®o¹n th©n bµi trong SGK..
? Lµm thÕ nµo ®Ó ®o¹n ®Çu tiªn cña th©n bµi liªn kÕt ®­îc víi MB? CÇn lµm g× ®Ó c¸c ®o¹n sau cña TB liªn kÕt ®­îc víi ®o¹n tr­íc ®ã?
? Nªn viết ®o¹n gi¶i thÝch nghÜa ®en vµ nghÜa bãng ntn?
? NÕu sö dông c¸ch më bµi kh¸c th× cã thÓ viÕt c¸c ®o¹n cña th©n bµi y nh­ SGK kh«ng? v× sao?
G: Yªu cÇu häc sinh ®äc ®o¹n kÕt bµi trong SGK.
? KÕt bµi Êy ®· cho thÊy râ lµ vÊn ®Ò ®· ®­îc gi¶i thÝch xong ch­a?
? Cã ph¶i ®èi víi mçi ®Ò v¨n chØ cã mét c¸ch kÕt bµi duy nhÊt hay kh«ng? 
G: Chèt l¹i vµ yªu cÇu 
G: H­íng dÉn H luyÖn tËp viÕt thªm c¸c kÕt bµi kh¸c cho ®Ò bµi trªn.
H: viÕt t¹i chç " ®äc.
G: nhËn xÐt " söa ch÷a.
H: §äc to, râ ®Ò bµi SGK -T84.
H: - ThÓ lo¹i: gi¶i thÝch.
- Néi dung: ( vÊn ®Ò cÇn gi¶i thÝch) C©u tôc ng÷.
- Ph¹m vi: trong cuéc sèng.
H: Có
H: Hái ng­êi hiÓu biÕt h¬n, ®äc s¸ch b¸o, tra tõ ®iÓn, tù m×nh suy nghÜ thÊu ®¸o h¬n....
H: MB: Giíi thiÖu c©u tôc ng÷ vµ ý nghÜa s©u xa cña nã.
H: Th©n bµi:
- Gi¶i thÝch nghÜa ®en.
- NghÜa bãng..
- NghÜa s©u..
H: Gi¶i thÝch nghÜa ®en: §i mét ngµy ®µng nghÜa lµ g×? Häc mét sµng kh«n lµ g×?
+ Gi¶i thÝch nghÜa bãng:
+ NghÜa s©u " liªn hÖ víi c¸c c©u tôc ng÷ kh¸c, dÞ b¶n kh¸c nhau..
H: Kh¼ng ®Þnh ý nghÜa cña c©u tôc ng÷ ®èi víi mäi ng­êi.
H: ViÕt bµi.
H: H ®äc c¸c phÇn më bµi trong SGK T_85.
H: Không
H: Kh«ng, v× ®o¹n cña TB cßn ph¶i phï hîp víi ®o¹n më bµi, ®Ó bµi v¨n thµnh mét thÓ thèng nhÊt.
H: ®äc to, râ môc ghi nhí SGK.
I. Các bước làm bài văn lập luận giải thích:
*§Ò bµi: Nh©n d©n ta cã c©u tôc ng÷: 
“§i mét ngµy ®µng, häc mét sµng kh«n” H·y gi¶i thÝch néi dung c©u tôc ng÷ ®ã.
1. T×m hiÓu ®Ò vµ t×m ý:
a. T×m hiÓu ®Ò:
- ThÓ lo¹i: gi¶i thÝch.
- Néi dung: ( vÊn ®Ò cÇn gi¶i thÝch) C©u tôc ng÷.
- Ph¹m vi: trong cuéc sèng.
b. T×m ý:
- §Æt ra c¸c c©u hái.
- Liªn hÖ víi c¸c...
2. LËp dµn bµi:
a) MB: Giíi thiÖu c©u tôc ng÷ vµ ý nghÜa s©u xa cña nã.
b) Th©n bµi:
- Gi¶i thÝch nghÜa ®en.
- NghÜa bãng..
- NghÜa s©u..
c) KÕt bµi:
" Kh¼ng ®Þnh ý nghÜa cña c©u tôc ng÷.
3. ViÕt bµi:
a) MB: Cã nhiÒu c¸ch:
- §i th¼ng vµo vÊn ®Ò.
- §èi lËp h×nh ¶nh víi ý thøc
- Nh×n tõ chung ®Õn riªng.
b) Th©n bµi:
- Mçi c¸ch MB sÏ cã mét c¸ch viÕt TB thÝch hîp.
c) KÕt bµi:
- Mçi ®Ò v¨n cã nhiÒu c¸ch kÕt bµi.
4. §äc l¹i vµ söa:
* Ghi nhí: SGK_T_86.
II. LuyÖn tËp:
ViÕt kÕt bµi kh¸c cho ®Ò bµi trªn.
IV. Củng cố:
G: HÖ thèng l¹i néi dung kiÕn thøc bµi häc cÇn ghi nhí.
? H·y nªu c¸c b­íc lµm mét bµi v¨n lËp luËn gi¶i thÝch?
? Mét bµi v¨n lËp luËn gi¶i thÝch gåm mÊy phÇn? NhiÖm vô cña tõng phÇn?
V. Hướng dẫn về nhà:
- Häc kÜ néi dung bµi häc, hoµn thiÖn phÇn viÕt thªm c¸c kÕt bµi kh¸c cho ®Ò bµi trªn líp.
- ChuÈn bÞ tr­íc ®Ò bµi cho giê luyÖn tËp (§Ò bµi SGK_T- 87).
E. RÚT KINH NGHIỆM:
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................