Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 109, 110: Hướng dẫn đọc thêm: Những trò lố hay là Va- Ren và Phan Bội Châu

 Ngày soạn: 18 / 3 / 2012
Tiết 109,110: Hướng dẫn đọc thêm:
NHỮNG TRÒ LỐ HAY LÀ VA- REN VÀ PHAN BỘI CHÂU
 ( Nguyễn Ái Quốc )
I. Mục tiêu bài học: Giúp HS:
1. Kiến thức
- Bản chất xấu xa đê hèn của Va-ren.
- Phẩm chất , khí phách của người chiến sĩ CM Phan Bội Châu.
- NT tưởng tượng, sáng tạo tình huống truyện độc đáo, cách xây dựng hình tượng nhân vật đối lập, cách kể, giọng kể hóm hỉnh, châm biếm.
2. Kĩ năng:
- Đọc kể diễn cảm văn xuôi tự sự.
- Phân tích tính cách nhân vật qua lời nói cử chỉ, hành động. 
3. Thái độ:
- Căm ghét bọn Thực dân phong kiến
- Tự hào về những chiến sĩ cách mạng của DT ta.
II. Chuẩn bị:
- Gv: G/án, Tranh ảnh về Bác Hồ , Phan Bội châu. Những điều cần lưu ý: Tìm hiểu về cuộc đời của Phan Bội Châu, đặc biệt là từ khi ngời chí sĩ yêu nớc dấn thân vào cuộc Cách mạng cứu nớc cho đến ngày bị bắt về nớc 1925. 
- Hs: Soạn, chuẩn bị bài theo hướng dẫn.
III. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: 
 Em hãy nêu những nét đặc sắc về ND, NT của văn bản Sống chết mặc bay ?
3. Bài mới: 
 Nguyễn ái Quốc là tên c.tịch HCM . Trên đất nớc Pháp từ 1922-1925, bút danh Nguyễn ái Quốc đã gắn với tờ báo Ngời cùng khổ và nhiều tp xuất sắc khác trong đó có Những trò lố hay là Va ren và Phan Bội Châu - viết 1925.
Hoạt động của thầy-trò
Nội dung kiến thức
HĐ 1: Hướng dẫn đọc tìm hiểu chú thích
- Dựa vào chú thích*, em hãy giới thiệu 1 vài nét về tác giả và tác phẩm ?
+Hướng dẫn đọc: Đọc với giọng kể chuyện vừa bình thản, vừa dí dỏm hài hớc.
+Giải nghĩa từ khó.
- Đây là truyện ngắn được sáng tạo bằng h cấu: nghĩa là tưởng tượng từ cái có thật. (Chuyện có thật: nhân vật Va- ren toàn quyền Pháp tại Đông Dương, PBC - nhà yêu nước đang bị bắt giam tại Hà Nội, phong trào đấu tranh đòi thả PBC.Chuyện tưởng tượng: Cuộc tiếp kiến của Va- ren và PBC )
- Em hiểu những trò lố trong truyện này là những trò như thế nào (là trò nhố nhăng, bịp bợm, đáng cười của Va- ren- người hứa sang Việt Nam chăm sóc PBC).
HĐ 2: Hướng dẫn đọc tìm hiểuVB:
+HS đọc phần đầu.
+GV: Mở đầu truyện, tác giả đã giới thiệu với chúng ta nhân vật Va ren và việc y sang Đông Dương nhận chức toàn quyền. Đây là phần mở đầu giới thiệu nhân vật và tình huống truyện.
- Nhân vật Va ren được giới thiệu bằng một lời hứa, đó là lời hứa gì ?
- Tại sao lại là nửa chính thức hứa ? mà không phải là chính thức hứa ? (Hứa không chính thức để dễ thay đổi ý).
- Em có nhận xét gì về lời hứa của Va ren ?
- Hắn hứa như vậy để nhằm mđ gì ? (gây uy tín).
- Vì sao hắn phải hứa nh vậy ? (là do sức ép của công luận ở Pháp và ĐD.
- Va ren hứa sẽ chăm sóc cụ Phan Bội Châu đến khi nào 
- Em hiểu thế nào là yên vị ? (ngồi yên vào chỗ).
- Qua việc hứa này ta hiểu gì về Va ren?
- Qua lời bình, ta thấy đợc thái độ và tình cảm gì của tác giả đối với Va ren ?
Tiết 2
+ GV: Một lời hứa không đáng tin. Đó là 1 khía cạnh của trò lố bịch trước khi gặp Phan Bội Châu Bây giờ chúng ta sẽ theo dõi tiếp, theo dõi bằng đôi cánh của trí tưởng tượng, những trò lố chính thức của Va ren.
- Hai nhân vật Va ren và Phan Bội Châu được giới thiệu qua những chi tiết nào?
- Khi giới thiệu lai lịch của 2 nhân vật, tác giả đã sử dụng biện pháp NT gì ?
- Qua lời giới thiệu, 2 n/v được hiện lên như thế nào?
- Từ đó ta thấy được thái độ gì của tác giả đối với nhân vật ?
- Va ren đã tuyên bố và khuyên PBCnhững gì ?
- Số lượng lời văn dành cho việc khắc họa nhân vật Va ren nhiều hay ít ? Điều đó thể hiện dụng y gì của t/g ?
- Bằng chính lời lẽ của mình, Va ren đã bộc lộ nhân cách nào của y ?
- Trước những lời lẽ của Va ren thì PBC như thế nào? Em có n/ xét gì về thái độ im lặng dửng dưng của PBC?
- Khi kể và tả về thái độ của 2 nhân vật này, tác giả đã sử dụng phương thức nào ?
- GV: Đây là 1 bút pháp, 1 cách viết vừa tả vừa gợi, rất thâm thúy, sinh động, lí thú.
- Qua lời miêu tả ta thấy Phan Bội Châu hiện lên là ngời nh thế nào ?
+GV: Với kẻ thù ngòi bút Nguyễn ái Quốc mang tính chiến đấu mạnh mẽ. Còn với người anh hùng dân tộc ngòi bút ấy mềm mại, nâng niu, trân trọng. Tuy không miêu tả chi tiết, song hình tượng Phan Bội Châu vẫn rõ nét, luôn song hành với nhân vật Va ren như 1 đối xứng của 2 màu sắc đối chọi nhau trong một họa phẩm.
+Hs đọc phần 3.
- Thái độ của Phan Bội Châu thể hiện qua chi tiết nào?
- Em có suy nghĩ gì về cái nhếch mép chỉ diễn ra 1 lần của Phan Bội Châu và lời bình của tác giả cho đó là cái mỉm cười kín đáo, vô hình ? (Sự đối đáp không bằng lời mà bằng cử chỉ).
- Đoạn cuối có chi tiết: Nhổ bãi nước bọt vào mặt Va-ren.Sự việc này có thật hay do tác giả tưởng tượng ? Chi tiết tưởng tượng này có ý nghĩa gì ?
- Tại sao lại tách ra thêm 1 phần TB ? (Tách như vậy là để tạo ra cách dẫn truyện hóm hỉnh, thú vị làm tăng thêm ý nghĩa của vấn đề).
- Các biểu hiện đó cho thấy Phan Bội Châu đã có thái độ như thế nào đối với Va ren ?
- Thái độ ấy toát lên đặc điểm nào trong nhân cách của Phan Bội Châu ?
- Em hãy nêu những nét đặc sắc về NT của VB ?
- Em có nhận xét gì về đặc điểm văn chương của Nguyễn ái Quốc - Hồ Chí Minh? (Tác phẩm của Nguyễn ái Quốc - Hồ Chí Minh vừa mang tính NT cao, vừa mang tính t tưởng, tính chiến đấu sắc bén )
-Hs đọc ghi nhớ
I. Hướng dẫn đọc tìm hiểu chú thích:
1. Sơ lược về Tác giả: 
- Nguyễn ái Quốc (1890-1969), quê Kim Liên- Nam Đàn- Nghệ an.
- Là lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, là nhà văn, nhà thơ, là danh nhân văn hóa thế giới.
2. Xuất xứ T/p: VB là truyện ngắn trong tập Truyện kí NAQ, viết bằng tiếng Pháp. Đăng trên báo Ngời cùng khổ số 36-37, năm 1925.
II. Hướng dẫn đọc tìm hiểuVB:
1. Nội dung:
a. Chân dung Va- ren:
* Trước ngày sang Đông Dương nhậm chức
- Ông Va ren đã nửa chính thức hứa sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu.
-> Lời hứa mập mờ, chứa đựng sự hài hước, lố bịch.
- Ngài chỉ muốn chăm sóc đến khi nào yên vị thật xong xuôi ở bên ấy đã.
->Coi lời hứa không quan trọng bằng việc ổn định công việc của mình.
-Lời bình:Liệu quan toàn quyền Va ren sẽ chăm sóc vụ ấy vào lúc nào và ra làm sao -> Sử dụng 1 loạt từ nghi vấn
=> Va-ren là 1 Là kẻ thực dụng đê tiện, xảo quyệt, dối trá, bẩn thỉu 
- Thái độ của t/g: mỉa mai, châm biếm, giễu cợt và khinh bỉ.
* Cuộc gặp gỡ với nhà CM đang bị giam giữ trong ngục tù - PBC:
- Giới thiệu về 2 nhân vật có sự tương phản đối kháng nhau: 
+ Va ren là 1 tên toàn quyền, 1 kẻ bất lương, là kẻ thống trị.
+ Phan Bội Châu chỉ là 1 ngời tù, 1 ngời Cách mạng vĩ đại nhng bị thất bại và bị đàn áp.
=>Thể hiện thái độ khinh rẻ kẻ phản bội và ngợi ca ngợi người yêu nớc.
*Va ren:
->Số lượng từ ngữ lớn, hình thức ngôn ngữ trần thuật độc thoại -> Có tác dụng khắc họa tính cách nhân vật.
=> Va-ren là 1 nhà chính trị cáo già, lọc lõi, xảo quyệt., dối trá, bẩn thỉu, sẵn sàng làm mọi thứ chỉ vì quyền lợi cá nhân.
b. Chân dung nhà yêu nước CM vĩ đại PBC:
- Im lặng tuyệt đối trước những lời dụ dỗ mua chuộc của Va-ren.
=>Đó là thái độ coi thường, khinh bỉ.
-> Sử dụng phương thức đối lập.
=> PBC Là người yêu nước vĩ đại, hiên ngang, bất khuất.
- Nụ cười nhếch mép khinh bỉ (Mỉm cười 1 cách kín đáo và vô hình).
- Nhổ bãi nước bọt vào mặt Va-ren->Đoạn cuối là hư cấu tưởng tượng mang tính NT cao). 
-> Phan Bội Châu coi thường và khinh bỉ Va ren.
=> Chân dung nhà yêu nước CM vĩ đại PBC trong nhà ngục bọn TD Pháp hiện lên uy nghi, kiên cường đầy kiêu hãnh, không chịu khuất phục kẻ thù.
2. Nghệ thuật:
- Sử dụng triệt để BPNT đối lập – tương phản -> nhằm khắc họa 2 hình tượng n/v đối lập Va-ren và PBC.
-Lựa chọn các chi tiết nhằm tập trung miêu tả n/v.
- Sáng tạo hình thức ngôn ngữ đối thoại đơn phương của Va-ren.
- Giọng điệu mĩa mai, châm biếm sâu cay.
3. Ý nghĩa: Truyện ngắn đã vạch trần bản chất xấu xa, đê hèn của Va-ren, khác họa h/ảnh người chiến sĩ CM PBC trong chốn ngục tù, đồng thời giúp ta hiểu rằng không có gì lung lay được ý chí tinh thần của người chiến sĩ CM.
4. Hướng dẫn tự học:
- Học thuộc ghi nhớ, làm tiếp phần luyện tập.
- Kể ngắn gọn các sự việc xảy ra trong đoạn trích.
- Soạn bài: Dung cụm C-V để mở rộng câu (tt)
 Ngày soạn: 20 / 3 / 2012.
Tiết111:
DÙNG CỤM CHỦ- VỊ 
ĐỂ MỞ RỘNG CÂU:LUYỆN TẬP (tiếp theo)
I. Mục tiêu bài học: Giúp HS:
1. Kiến thức
- Cách dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu.
- Tác dụng của việc dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu.
2. Kĩ năng:
- Mở rộng câu bằng cụm chủ - vị.
- Phân tích tác dụng của việc dùng cụm chủ vị để mở rộng câu.
II. Chuẩn bị:
- Gv: G/án, - Gv: Bảng phụ. Những điều cần lu ý.
-Hs:Bài soạn 
III. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: 
 - Thế nào là dùng cụm chủ- vị để mở rộng câu ? Cho ví dụ ?
3.Bài mới: 
 Tiết học trước ta đã biết được thế nào là dùng cụm C-V để mở rộng câu và các trường hợp dùng cụm C-V để mở rộng câu. Tiết này chúng ta vận dụng kiến thức đó để làm bài tập
Hoạt động của thầy-trò
Nội dung kiến thức
HĐ 1: Củng cố kiến thức
-Chúng ta đã học được nhũng kiến thức gì về cụm C-V?
HĐ 2: Luyện tập( tiếp theo )
- Gv chia lớp thành 3 nhóm
- yêu cầu các nhóm thảo luận.
- Các nhóm cử đại diện lên bảng trình bày
- Các nhóm nhận xét; GV bổ sung và kết luận.
BT 1: Tìm cụm C-V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ trong các câu dới đây. Cho biết trong mỗi câu, cụm C-V làm thành phần gì ?
BT 2: Mỗi câu trong từng cặp câu dưới đây trình bày một ý riêng. Hãy gộp các câu cùng cặp thành một câu có cụm C-V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ mà không thay đổi nghĩa chính của chúng ?
+GV hướng dẫn HS vẽ sơ đồ hình chậu.
BT 3: Gộp mỗi cặp câu hoặc vế câu (in đậm) dới đây thành một câu có cụm C-V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ. (khi gộp có thể thêm hoặc bớt những từ cần thiết nhng không làm thay đổi nghĩa chính của các câu và vế câu ấy).
I. Củng cố kiến thức:
 Có thể dùng cụm chủ- vị để mở rộng các thành phần khác nhau của câu như: chủ ngữ, vị ngữ, phụ ngữ
II. Luyện tập (tiếp theo):
1. BT 1 (69 ):
a- Khí hậu nước ta ấm áp / cho phép ta 
 c v c 
quanh năm trồng trọt, thu hoạch 4 mùa.
 v
b-Có kẻ nói từ khi các ca sĩ ca tụng
 c 
 cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ 
v	c
 trông mới đẹp; từ khi có người 
v
lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm 
đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối / 
c
nghe mới hay.
 v
c- Thật đáng tiếc khi chúng ta / thấy những tục lệ tốt đẹp ấy mất dần, và những thức quí 
 c v c
của đất mình thay dần bằng những thức 
 c
bóng bảy hào nháng và thô kệch bắt chước ngời ngoài.
2. BT 2 (97 ):
a- Chúng em học giỏi // làm cho cha mẹ và thầy cô / vui lòng. c
 v
b- Nhà văn Hoài thanh / khẳng định rằng cái đẹp / là cái có ích.
 C v
c- TV giàu thanh điệu / khiến lời nói của ngời VN ta / du dơng, trầm bổng nh một 
 c v
d- Cách mạng tháng Tám thành công / đã khiến cho TV / có một bước phát triển mới, 
 c v
một số phận mới.
3. BT 3 (97 ):
a- Anh em hòa thuận / khiến hai thân vui vầy.
b- Đây / là cảnh rừng thông ngày ngày biết bao ngời qua lại.
c- Hàng loạt vở kịch như "Tay ngời đàn bà", "Giác ngộ", "Bên kia sông Đuống" ra đời / đã sởi ấm cho ánh đèn sân khấu ở khắp mọi miền đất nước.
4. BT 4: Đặt câu có cụm chủ - vị làm thành phần câu.
4. Hướng dẫn học ở nhà:
- Học thuộc ghi nhớ, làm tiếp phần luyện tập.
- Tìm câu có cụm chủ - vị làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ trong 1 đoạn văn đã học.
- Đặt 3 câu có chủ ngữ là DT, vị ngữ là ĐT hoặc TT. Sau đó lần lượt phát triễn mỗi thành phần câu bằng cụm chủ -vị.
- Chuẩn bị bài: Luyện nói - Bài văn giải thích 1 v/đề. (Phần chuẩn bị ở nhà)
 Ngày soạn: 22 / 3 / 2012.
Tiết 112: 
LUYỆN NÓI: BÀI VĂN GIẢI THÍCH MỘT VẤN ĐỀ
I. Mục tiêu bài học: Giúp HS:
1. Kiến thức
- Các cách biểu cảm trực tiếp và gián tiếp trong việc trình bày văn nói giải thích 1 vấn đề.
- Những yêu cầu khi trình bày văn nói giải thích 1 vấn đề.
2. Kĩ năng:
- Tìm ý, lập dàn ý bài văn giải thích 1 vấn đề.
- Biết cách giải thích 1 vấn đề trước tập thể.
- Diễn đạt mạch lạc, rõ ràng 1 vấn đề mà người nghe chưa biết bằng ngôn ngữ nói.
3. Thái độ: Giúp HS thái độ tự tin khi nói trước tập thể.
II. Chuẩn bị:
- Gv: G/án, - Gv: Bảng phụ. Những điều cần lu ý.
-Hs:Bài soạn 
III. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: 
3.Bài mới: 
Hoạt động của thầy-trò
Nội dung kiến thức
HĐ 1: Củng cố kiến thức:
- Gv cho HS nhớ lại 1 số kiến thức về văn lập luận giải thích.
HĐ 2: Luyện nói trước lớp:
+HS đọc đề bài.
- Em hãy nêu các bước làm một bài văngiải thích ?
-
Tìm hiểu đề là tìm hiểu những gì ?
- Em hãy nêu dàn ý chung của bài văn giải thích ? (a-MB: Nêu v.đề g.thích- hướng g.thích.
b- TB: Triển khai việc giải thích.
- Giải thích nghĩa đen.
- Giải thích nghĩa bóng.
- Giải thích nghĩa sâu.
c- KB: Nêu ý nghĩa vấn đề giải thích đối với mọi người).
- Dựa vào dàn bài chung, em hãy lập dàn bài cho đề văn trên ?
- HS thảo luận theo bàn khi làm dàn bài.
- Dựa vào dàn ý đó lựa chọn cách giải thích vấn đề trước tập thể.
- Các nhóm cử đại diện lên trình bày – nói trước tập thể.
- HS trong lớp nhận xét, bổ sung.
- Gv: khái quát lại dàn bài và sử lại bài làm sau khi đã được góp ý.nhận xét t thế tác phong, lời nói của HS khi trình bày.
I. Củng cố kiến thức:
- Giải thích là làm cho người nghe nhận thức được 1 v/đề chưa biết.
- Giải thích có nhiều lớp lang: giải thích 1 từ, 1 k/n, 1 v/đề của c/sống.
- Giải thích có nhiều cách thức đa dạng:
+ Nêu định nghĩa.
+ Kể ra các biểu hiện
+ So sánh đối chiếu với những hiện tượng khác.
+ Chỉ ra mặt lợi / hại, nguyên nhân / hậu quả của hiện tượng hoặc v/đ được giải thích.
II. Luyện nói trên lớp:
*Đề bài: Vì sao những tấn trò mà Va ren bày ra với Phan Bội Châu lại được Nguyễn ái Quốc gọi là những trò lố ?
1.Tìm hiểu đề và tìm ý:
- Kiểu bài: Giải thích.
- ND: Những trò lố của Va ren.
2.Lập dàn bài:
a- MB: -Đi thẳng vào vấn đề cần giới thiệu.
 Những trò lố được Nguyễn ái Quốc chỉ ra qua hành vi, lời nói của Va ren có ý nghĩa nh thế nào ? Vì sao Nguyễn ái Quốc kết luận nh thế ? Chúng ta hãy tập trung tư tưởng để tìm hiểu.
b-TB:
- Thật thế những trò lố của Va ren chính là bản chất lừa bịp, gian manh, xảo quyệt, lố bịch... của một tên thực dân sắp nhận chức toàn quyền ở Đông Dương.
- Cái trò lố lăng đó thể hiện qua hành động và lời nói của Va ren :
+ Những trò lố bịch đó hoàn toàn tương phản với việc làm cụ thể của viên toàn quyền.
+ Làm cho cụ Phan dửng dưng, lạnh nhạt, chẳng quan tâm.
- Hai nhân vật thể hiện hai tính cách đối lập nhau:
+ Va ren đại diện cho phe phản động, gian trá,lố bịch.
+ Phan Bội Châu là chiến sĩ CM kiên cường, bất khuất, là bậc anh hùng xả thân vì nước.
- Những trò lố bịch đó thật trơ trẽn vì nó đã tố cáo bản chất xảo quyệt của lũ cướp nước.
c- KB: Nói chung khi xác định những trò lố bịch của Va ren, Nguyễn ái Quốc muốn đưa ra trước công luận bản chất gian trá của bọn 
thực dân.
3. Luyện nói trước lớp:
* Lưu ý: 
+ yêu câu của việc trình bày bài văn nói giải thích 1 v/đề:
- Vị trí đứng nói phù hợp.
- Âm lượng vừa đủ, diễn đạt rõ ràng mạch lạc
- Nội dung lôi cuốn, hấp dẫn, dễ tiếp nhận.
+ Yêu cầu của việc nghe giải thích 1 v/đ:
- Nghe và lĩnh hội được phần trình bày bài văn giải thích 1 v/đ.
- Có ý kiến nhận xét về bài văn nói của bạn sau khi nghe trình bày.
4. Hướng dẫn tự học:
- Tự luyện nói giải thích 1 v/đề ở nhà với nhóm bạn hoặc nói trước gương.
-Về nhà học bài , soạn bài “Ca Huế trên sông Hương”