Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 5-6: Cuộc chia tay của những con búp bê

Tiết : 5-6 Cuộc chia tay của những con búp bê
 (Theo Khánh Hoài)
Mục tiêu cần đạt:
 Giúp HS thấy được những tình cảm chân thành, sâu nặng của 2 anh em trong câu chuyện. Cảm nhận được nỗi đau đớn, xót xa của những bạn nhỏ chẳng may rơi vào hoàn cảnh gia đình bất hạnh. Biết thông cảm và sẻ chia với những người bạn ấy 
 + Thấy được cái hay ở truyện là cách kể rất chân thật và cảm động.
B. Tiến trình tổ chức các hoạt động.
ổn định: Kiểm tra sĩ số.
Bài mới:
Tác giả, tác phẩm :
 + TG đạt giải nhì trong cuộc thi thơ văn viết về quyền trẻ em 
 + TP: Thuộc VB nhật dụng
 + Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp với miêu tả, biểu cảm.
 + Ngôi kể: Ngôi thứ nhất.( NV Thành)
II. Đọc, tóm tắt, bố cục
GV hướng dẫn đọc: Cần bám sát các trạng thái cảm xúc, tâm trạng của các NV. Thực sự nhập tâm vào diễn biến, hoàn cảnh của truyện
GV: Câu chuyện gắn liền với 3 cuộc chia tay
 III.Phân tích 
? Vì sao lại có cuộc chia tay của những con búp bê? ?
Khi nghe mẹ giuc chia đồ chơi, Thuỷ có tâm trạng ntn?
? Tâm trạng của Thành được miêu tả ra sao
Trong tâm trạng ấy, 2 anh em đã làm gì?
? Câu văn nào thể hiện tâm trạng đó?
? Em nghĩ gì về những giây phút ấy?
? Và cũng trong những giây phút ấy, Thành đã có tâm trạng ntn?
? Khi nghe mẹ giục lần nữa, 2 anh em đã có tâm trạng và hành động ntn?
? Em nghĩ gì về những hành động ấy của họ?
 Từ hành động ấy của Thuỷ, em nghĩ gì khi Thuỷ “Tru tréo lên dận dữ” trước hành động” chia đôi con vệ sĩ và con em nhỏ” của anh?
 ? Theo em, qua cuộc chia đồ chơi này, nhà văn muốn nói điề gì?
 Tâm trạng của Thuỷ trên đường đến trường ntn?
 Qua đó, em hiểu được tâm trạng gì của bé Thuỷ? 
 Cuộc chia tay ở trường đã diễn ra ntn?
 Khi nghe Thủy thông báo em sẽ không được đi học nữa thì cô giáo và các bạn ntn?
 Em nghĩ gì về cuộc chia tay này?
 với cuộc chia tay này, nhà văn đã muốn nói điều gì?
 Trên đường về nhà Thành có tâm trang ntn?
 Em nghĩ gì về hình ảnh ngoại cảnh này?
 Hình ảnh Thành và Thuỷ đã được khắc hoạ ntn ở những giờ phút cuối cùng này?
 Em nghĩ gì ở chi tiết cuối cùng khi Thuỷ bỗng tụt xuống, để lại con búp bê và dặn dò anh? 
 1 .Cuộc chia tay của những con búp bê
+ Lý do: Gia đình tan vỡ, bố mẹ ly hôn nên anh em phải chia đồ chơi
 *Lần1: Mẹ giục 2 đứa chia đồ chơi
+ Tâm trạng của Thuỷ: 
- Run lên bần bật. Kinh hoàng
- Cặp mắt buồn thăm thẳm - 
- Nức nở, tức tưởi.
+Tâm trạng của Thành: 
-Cắn chặt môi để khỏi bật ra tiếng khóc.
- Nước mắt tuôn như suối
 + 2 anh em: -Đi ra vườn.
Em: lặng lẽ đặt tay lên vai anh
 Anh: khẽ vuốt tóc em
 Cứ ngồi im
=> Cảnh vật đẹp và rộn rã , nhịp sống vẫn bình thường nhưng lòng người anh lại quá ư đau đớn, nặng nề.
“ Tại sao tai hoạ lại giáng xuống đầu anh em tôi nặng nề thế này”
 =>Đó là những giây phút xúc động về tình anh em. Trước nỗi đau sắp phải chia tay, họ đã có nỗi đồng cảm cao độ
+ Thành nhớ về quá khứ:
huỷ vá áo cho anh.
 Chiều nào Thành cũng đi đón em.
Nắm tay nhau vừa đi vừa nói chuyện.
*Đó là những kỷ niệm đẹp đẽ về những năm tháng hạnh phúc, bình yên dưới mái ấm gia đình. Hai anh em rất mực thương yêu nhau. Họ luôn quan tâm và giúp đỡ nhau
*Lần 2: Mẹ giục chia đồ chơi.
+ Thuỷ: - Như người mất hồn, loạng choạng.
“để lại hết cho anh.”
+ Thành: - dìu em vào nhà
 -“ Anh cho em tất”
=> Trong nỗi đau tột cùng, 2 anh em vẫn thể hiện cho nhau một tình YT tuyêt vời: Họ nghĩ, an ủi và bù đắp cho nhau.
=> Tâm trạng của Thuỷ đầy mâu thuẫn: 1 mặt thủy rất thương anh, phải chịu áp lực từ phía người mẹ,muốn để lại con vệ sĩ canh giấc ngủ cho anh,nhưng mặt khác lại không muốn 2 con búp bê phải xa nhau => Có thể nói, TG đã đặt ra một tình huống thắt nút đầy kịch tính.
=> Qua cuộc chia đồ chơi này, TG muốn ngợi ca tình anh em thắm thiết, bền chặt. Đồng thời, TG cũng muốn nói lên nỗi đau tất yếu của con trẻ khi gia đình tan vỡ.
 2. Cuộc chia tay lớp học.
+ Trên đường đến trường: 
Thuỷ: - Nắm chặt tay anh và nép sát vào người anh
Nhìn đau đớn vào 1 hình ảnh nào đó
 Cắn chặt môi, bật khóc thút thít
->Thuỷ cố kìm nén nỗi đau để khắc ghi vào 
lòng những gì thân thuộc của tuổi ấu thơ trên con đường tới trrường
+ở trường: 
- Cô giáo: . Kêu lên sửng sốt, ôm chặt lấy Thuỷ:” Cô thương em lắm”
 . Tặng sổ, bút
- Các bạn: . Kinh ngạc, sững sờ
 . Khóc thút thít
 .Nắm chặt tay Thuỷ như chẳng muốn rời
+ Khi nghe Thuỷ thông báo sẽ không được đi học nữa thì:
cô giáo: Sửng sốt, tái mặt, nước mắt giàn giụa
Các bạn: Khóc to hơn
*Đây là 1 cuộc chia tay thấm đẫm nước mắt. Những dòng nước mắt ấy đã thể hiện 1 cách sâu sắc, cảm động tình thầy trò, trường lớp. Đồng thời là nỗi đau của trẻ thơ khi gia đình tan vỡ.
GV: Với cuộc chia tay này, nhà văn đã rung lên hồi chuông cảnh tỉnh: Hãy giữ lấy hạnh phúc gia đình; Phải để trẻ thơ được hưởng quyền lợi mà nhà nước quy định: được đi học
+ Trên đường về nhà: 
Thành kinh ngạc khi thấy:” Mọi người vẫn đi lại bình thường; nắng vẫn vàng ươm trùm lên cảnh vật”
=> Đây là lần thứ 2 trong TP, t/g xây dựng hình ảnh ngoại cảnh đối lập nội tâm nhân vật để làm nổi bật sự tương phản phi lý: 
*Thiên nhiên vẫn đẹp, cuộc sống vẫn bình thường mà anh em họ lại phải chịu đớn đau trong cảnh ngộ này. => Đây là 1 chi tiết giàu giá trị nhân đạo, thẩm mỹ để nhà văn thể hiện nỗi đau của 1 tâm hồn giàu lòng trắc ẩn.
 3.Cuộc chia tay giữa 2 anh em
+ Thuỷ: - Như người mất hồn, mặt tái xanh như tàu lá
Ôm ghì con vệ sĩ, hôn gấp gáp lên mặt nó
-Khóc nấc lên, nắm chặt tay anh dặn dò
+ Thành: Khóc nấc lên, mếu máo, đứng như chôn chân xuống đất, nhìn theo cái bóng bé nhỏ, liêu xiêu của em
=> Cảnh giã biệt thật đau lòng, đã thể hiện tất cả nỗi đau và tình anh em trong bi kịch gia đình => Tiếng khóc đớn đau của NV cũng là tiếng khóc đớn đau, đồng cảm của nhà văn. tất cả đã lay động trái tim người đọc 
=>Nhà văn đã kết thúc TP = sự đối lập hoàn cảnh giữa những con búp bê và người: 2 con búp bê không phải chia tay nhờ chính tấm lòng nhân hậu của bé Thuỷ. Còn anh em họ lại phải chia tay trong nỗi đau đớn đến tái tê. Nhà văn như muốn xoáy sâu nỗi đau đó vào lòng người đọc và nhắc nhở mỗi người: Hãy vì hạnh phúc tuổi thơ mà giữ gìn bảo vệ hạnh phúc gia đình.
IV. Tổng kết:
•NT xây dựng cốt truyện với những tình huống bất ngờ đầy kịch tính; Nghệ thuật miêu tả tâm lý tinh tế chân thật cảm động; XD ngoại cảnh đối lập tâm trạng
 •ND:Bằng cái tâm, cái tài của một tâm hồn giàu lòng trắc ẩn, yêu thương, đồng cảm với nỗi đau của con người, nhà văn đã gửi gắm bức thông điệp về tổ ấm gia đình: Đừng để trẻ thơ phải chịu nỗi đau của những cuộc chia tay không đáng có
 * Ghi nhớ: SGK - cho HS đọc 
 V Dặn dò: 
- Học thuộc những đoạn văn hay , cảm động trong TP
- BT: Suy nghĩ của em trước cuộc chia tay của 2 anh em Thành. và Thuỷ
-----------------------------------------------------------------------------------------------------