Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 5 : Thánh gióng

 Ngày soạn: 25/8/2011
 Ngày dạy : 29/8/2011
Tiết 5 : A. THÁNH GIÓNG
 ( Truyền thuyết )
I. Mục tiêu: Giúp HS
1.Kiến thức:
- Nắm được nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm thuộc thể loại truyền thuyết về đề tài giữ nước.
- Những sự kiện và di tích phản ánh lịch sử đấu tranh giữ nước của ông cha ta được kể trong một tác phẩm truyền thuyết.
2. Kĩ năng: 
- Đọc- hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại.
- Thực hiện thao tác phân tích một vài chi tiết nghệ thuật kì ảo trong văn bản.
- Nắm bắt được tác phẩm, kể được truyện.
3. Thái độ: 
 - Yêu quý người anh hùng dân tộc,có tinh thần đoàn kết.
 - Ý thức giữ nước và chống giặc ngoại xâm.
4 . Kỹ năng sống :
 - Tư duy; giao tiếp, tự tin.
 - Tự nhận thức giá trị của tinh thần đoàn kết
 - Suy nghĩ sáng tạo và trình bày suy nghĩ .
II. Chuẩn bị và phương pháp : 
1. Chuẩn bị:
1. Giáo viên: Tích hợp với Tiếng Việt bài “Từ mượn” với TLV “Tìm hiểu chung về văn tự sự” . Tranh ảnh Thánh Gióng
 2. Học sinh: Đọc kỹ văn bản và sọan bài theo câu hỏi gợi ý . Sưu tầm tranh vẽ Thánh Gióng .
2. Phương pháp : 
- Đọc – phân tích- giảng giải.
- Thảo luận nhóm : kỹ thuật trình bày 1 phút.
- So sánh- tích hợp.
III.Tiến trình bài dạy:
1. Ổn định lớp: 
2. Kiểm tra bài cũ: Kể tóm tắt văn bản: Bánh chưng, Bánh giầy ? Nêu ý nghĩa của văn bản.
 3. Bài mới: Ca ngợi truyền thống yêu nước chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta, đã có rất nhiều tác phẩm văn học nói tới điều đó. Và truyền thuyết “Thánh Gióng” là một trong những truyện cổ hay, bài ca chiến thắng ngoại xâm hào hùng nhất của nhân dân Việt Nam xưa
Hoạt động của GV & HS
Nội dung kiến thức
v1	Hoạt động I: Tìm hiểu chung:
GV hướng dẫn HS tìm hiểu chung 
-1	GV đọc mẫu, sau đó gọi HS đọc tiếp.
-2	GV yêu cầu HS đọc to, rõ ràng, đúng giọng điệu.
-3	GV nhận xét cách đọc của HS
H: Văn bản chia làm mấy đoạn? Đặt tiêu đề cho các đoạn?
- HS Trả lời, GV nhận xét bổ sung.
+ Đ1 : Từ đầu .. “ nằm đấy “ -> Sự ra đời của Gióng . 
+ Đ2 : Tiếp ..” chú bé dặn “ -> Gióng đòi đi đánh giặc . 
+ Đ3 : Tiếp .. “ cứu nước” -> Gióng được nuôi lớn để đánh giặc . 
+ Đ4 : Còn lại : Gióng đánh thắng giặc và bay về trời .
H: Em hãy tóm tắt ngắn gọn văn bản?
-4	GV tóm tắt lại ngắn gọn cốt truyện
-5	GV giới thiệu với HS về thể loại Truyền Thuyết “ Thánh gióng”. Lý giải tính chất truyền thuyết và anh hùng ca của truyện. 
v2	Hoạt động 2: GV hướng dẫn HS Tìm hiểu văn bản
+ Truyện gồm những nhân vật nào? Nhân vật chính là ai?
HS : Trả lời, GV nhận xét bổ sung.
H: Theo dõi văn bản, em hãy tìm những chi tiết nào kể về sự ra đời của Gióng ? Em có nhận xét gì về sự ra đời của Gióng?
H: Tiếng nói đầu tiên của Gióng là gì? Gióng nói với ai ? Tiếng nói đó có ý nghĩa gì ? 
- HS thảo luận (4 phút) rồi trả lời
- GV chia lớp thành 4 nhóm, mỗi tổ mỗi nhóm.
(GV: Câu nói của Gióng toát lên niềm tin chiến thắng , ý thức về vận mệnh dân tộc , đồng thời thể hiện sức mạnh tự cường của dân tộc ta. Nhân dân lúc bình thường thì am thầm, lặng lẽ giống như Gióng ba năm không biết cười, biết nói. Nhưng khi nước nhà gặp cơn nguy biến thì họ đứnglên đầu tiên. )
H: Khi giặc Ân sang xâm lược Gióng đã yêu cầu những gì để đánh giặc?
H: Gióng đòi ngựa sắt, roi sắt, giáp sắt để đi đánh giặc điều đó có ý nghĩa gì? 
- HS trả lời.
( Để thắng giặc, dân tộc ta phải chuẩn bị từ lương thực, từ những cái bình thường như cơm cà và cả những thành tựu văn hóa kỹ thuật.)
H: Sau hôm gặp sứ giả, Gióng thay đổi như thế nào? Có gì lạ trong cách lớn lên của Gióng ? 
H: Những người nuôi Gióng lớn lên là ai ? Chi tiết “ bà con hàng xóm vui lòng góp gạo nuôi cậu bé” nói lên điều gì?
 -GV:chốt ý
H: Theo em, chi tiết Gióng nhổ những cụm tre bên đường 
quật vào giặc, khi roi sắt gãy, có ý nghĩa gì? 
(GV : Tre là sản vật của quê hương, cả quê hương sát cánh cùng Gióng đánh giặc . Đánh giặc dùng cả vũ khí thô sơ.) 
LỒNG GHÉP GD TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH :
Dẫn lời nói của Bác Hồ Ai có súng dùng súng, ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy, gộc =>tinh thần quyết chiến quyết thắng của nhân dân ta.
+ Khi đánh tan giặc Gióng làm gì?Điều đó có ý nghĩa gì 
* Học sinh thảo luận (3phút) : 
III. Tổng kết
H: Hãy tìm những chi tiết tưởng tượng kỳ ảo có trong văn bản? Hình tượng thánh Gióng được tạo ra bằng nhiều chi tiết thần kỳ, với em, chi tiết thần kỳ nào đẹp nhất ?Vì sao ?
H: Ý nghĩa của hình tượng Thánh Gióng ? 
H: Theo em, truyền thuyết Thánh Góng phản ánh sự thật lịch sử nào trong quá khứ của dân tộc ta ? (Dấu tích)
- Học sinh đọc mục ghi nhớ . 
IV. Luyện tập : 
- Giáo viên hướng dẫn học sinh làm bài tập 2 .
I. Tìm hiểu chung:
1. Đọc- chú thích
-Truyện ca ngợi công đức của vị anh hùng làng Gióng 
2. Bố cục: 
3. Tóm tắt văn bản:
4. Tác phẩm: Thuộc thể loại truyền thuyết thời đại Hùng Vương.
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Hình tượng nhân vật Thánh Gióng:
a. Sự ra đời kỳ lạ của Gióng: 
- Bà mẹ dẫm lên vết chân to->thụ thai
- Ba năm không biết nói ,biết cười.
b. Gặp sứ giả:
- Tiếng nói đầu tiên:“ đòi đi đánh giặc”. 
ð2	Ý thức đánh giặc cứu nước.
ð3	Khả năng, hành động khác thường, thần kỳ. Gióng là hình ảnh của nhân dân.
- Gióng đòi ngựa sắt, roi sắt, áo giáp sắt .
-> Đánh giặc cần có cả vũ khí sắc bén, thành tựu văn hóa kỹ thuật. 
c. Sự trưởng thành của Gióng:
- Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai thành tráng sĩ.
=> Sức mạnh phi thường của người anh hùng.
 => Vươn vai kỳ diệu. 
- Bà con hàng xóm góp gạo nuôi Gióng.
=> Gióng lớn lên trong tình yêu thương giản dị, sự đùm bọc của nhân dân.
=> Sức mạnh đoàn kết cộng đồng. 
d. Gióng đánh giặc và trở về:
- Gióng đánh giặc bằng cả vũ khí thô sơ. 
- Đánh thắng giặc, Gióng bay về trời, để lại dấu tích của nnuwngx chiến công. 
2. Ý nghĩa của hình tượng Thánh Gióng:
- Gióng là hình tượng tiêu biểu của người anh hùng đánh giặc, giữ nước đầu tiên của dân tộc.
- Gióng là biểu tượng sức mạnh của car cộng đồng dân tộc.
- Hình tượng khổng lồ, đẹp rực rỡ như Gióng thể hiện lòng yêu nước, khả năng và sức mạnh quật khởi của dân tộc.
III. Tổng kết : Ghi nhớ/sgk-T23 
IV. Luyện tập : 
2/ “ Hội khỏe Phù Đổng “ -> khỏe để học tập tốt, lao động tốt .
4.Củng cố: Học bài và làm bài tập 1 
H: Truyện gồm những nhân vật nào? Nhân vật chính?
Tiếng nói đầu tiên của Gióng nói với ai ?Đó là câu nói gì? Tiếng nói đó có ý nghĩa gì ?
Theo em, chi tiết “Gióng nhổ những cụm tre bên đường quật vào giặc “ Khi roi sắt gãy, có ý nghĩa gì ? 
Khi đánh tan giặc Gióng làm gì?Điều đó có ý nghĩa gì 
 5. Dặn dò: Soạn: Từ mượn . Soạn kỹ câu hỏi mục I, II . 
Thế nào là từ mượn?
Thế nào là sử dụng từ mượn một cách hợp lý trong khi viết và nói?
Nhận xét gì về số lượng từ mượn Hán Việt?
Các từ mượn chưa được việt hoá khi viết ta phải làm thế nào? 
IV.Rút kinh nghiệm:
************************************************************
 Ngày soạn: 26/8/2011
 Ngày dạy : 1/9/2011
Tiết 6: B. TỪ MƯỢN
I. Mục tiêu: Giúp HS
1. Kiến thức:
 - Hiểu được thế nào là từ mượn.
- Biết cách dùng đúng từ mượn.
-Vai trò và nguyên tắc mượn từ trong Tiếng Việt.
 2. Kĩ năng: 
- Nhận biết đuộc các từ mượn.
- Bước đầu biết sử dụng từ mượn một cách hợp lý trong khi viết và nói.
- Viết và xác định đúng nguồn gốc của các từ mượn.
 - Sử dụng từ mượn trong noid và viết.
3. Thái độ: 
- Có ý thức giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt.
- Sử dụng từ mượn khi cần thiết, không lạm dụng
4. Kỹ năng sống:
- Giải quyết vấn đề, tự tin và lắng nghe tích cực. 
- Ra quyết định ; Giao tiếp; hợp tác.
II. Chuẩn bị và phương pháp :
1. Chuẩn bị:
- Giáo viên: Giáo án; sgk; Tài liệu tham khảo; dụng cụ trực quan...
- Học sinh:. Soạn bài; sgk; vở ghi. 
2. Phương pháp : 
+ Động não : Suy nghĩ phân tích các ví dụ.
+ Phân tích các tình huống mẫu .
+ Thực hành có hướng dẫn .
III. Tiến trình bài dạy:
1. Ổn định lớp: 
2. Kiểm tra bài cũ: 
Câu 1: Phân biệt từ đơn và từ phức ? Cho ví dụ ? 
Câu 2: Hs làm BT 2/4-sgk-Tr.14,15.
3. Bài mới: Là người Việt Nam, chúng ta tự hào về sự giàu đẹp của Tiếng Việt, song để giúp ngôn ngữ chúng ta phong phú hơn, ta phải mượn từ mà trong đó chủ yếu là từ Hán Việt. Đó là nội dung của bài học: 
Hoạt động của GV & HS
Nội dung kiến thức
v Hoạt động I: Từ thuần Việt và từ mượn:
 GV hướng dẫn HS tìm hiểu Từ thuần Việt và từ mượn
* GV cho HS giải thích từ Tráng sĩ, trượng trong văn bản Thánh Gióng 
Chú bé vùng dậy  biến thành một tráng sĩ, mình cao hơn trượng.
H: Em hãy giải thích nghĩa từ tráng sĩ, trượng?
- GV gợi ý cho hs nhớ lại phần chú thích ở bài Thánh Gióng. 
* GV hướng dẫn xác định nguồn gốc của các từ trên. 
HS thảo luận trên sự gợi ý của GV.
H: Theo em các từ được chú thchs có nguồn gốc từ đâu?
( Gv gợi ý em thường nghe những từ này trên phim ảnh của nước nào?) – Từ gốc Hán
Những từ còn lại trong VD là từ thuần Việt? Vậy từ thuần Việt là gì? Cho VD 
HS xác định VD SGK, từ nào được mượn từ các ngôn ngữ khác (Ti vi, xà phòng, mít tinh, rađi ô, in tơ nét,gan điện, bơm, xô viết, ga ) 
* HS thảo luận nhận xét gì về số lượng từ mượn Hán Việt 
+ Những từ mượn được việt hoá như thế nào? 
Các từ mượn chưa được việt hoá khi viết ta phải làm thế nào? 
 => GV chốt ghi nhớ: từ mượn là gì?
Bộ phận qua trọng nhất trong vốn từ mượn TV có nguồn gốc từ tiếng nước nào? 
Ngoài từ mượn gốc Hán ra, từ mượn có nguồn gốc từ tiếng nước nào khác? 
Các từ mượn từ các thứ tiếng An – Âu: Anh, Pháp, Nga cho mấy cách viết? Cho VD 
HS đọc to đoạn trích ý kiến của Hồ Chủ Tịch 
Theo em mặt tích cực của việc từ mượn là gì? Mặt tiêu cực của việc lạm dụng từ mượn là gì? 
=> GV chốt ý: khi cần thiết thì phải mượn. Khi TV đã có thì không nên mượn tuỳ tiện
HS đọc ghi nhớ 2 (SGK/25) 
II.Hoạt động II: Luyện tập
 GV hướng dẫn HS Luyện tập
Phần bài tập tổ chức theo nhóm 
HS làm BT. GV nhận xét bổ sung, sửa chữa
I. Từ thuần Việt và từ mượn: 
- Tráng sĩ: đơn vị đo độ dài bằng 10nthuwowcs Trung Quốc cổ. 
- Trượng: người có sức lực cường tráng, khỏe mạnh...
=> Từ Hán Việt (trung Quốc).
1. Từ thuần Việt: là những từ do nhân dân ta sáng tạo ra
VD: thần núi, thần nước 
2.Từ mượn : là những từ chúng ta vay mượn của tiếng nước ngoài, chủ yếu là tiếng Hán
VD: Giang sơn
+ Mượn tiếng Hán: sứ giả, gan
+ Mượn tiếng Pháp: xà bông, bơm, ra – đi – ô
+ Mượn tiếng Anh: ti vi, mít tinh, ga, in tơ nét
+ Mượn tiếng Nga: xô viết 
- Cách viết từ mượn
Ÿ Từ mượn được việt hoá viết như từ thuần việt 
Ÿ Từ mượn chưa được việt hoá thì dùng dấu gạch nối để nối các từ với nhau
VD: In-tơ-nét
* Ghi nhớ 1: (SGK/25)
3. Nguyên tắc mượn từ: 
- Mượn từ là cách làm giàu Tiếng Việt 
Lạm dụng việc mượn từ sẽ làm cho Tiếng Việt kém trong sáng 
* Ghi nhớ 2 (SGK/25)
II Luyện tập
Bài 1/26 
a) Từ mượn Hán Việt: vô cùng, ngạc nhiên, tự nhiên, sính lễ 
b) Từ mượn Hán Việt = gia nhân 
c) Từ mượn Tiếng anh: Pốp, Mai Cơn Giắc Sơn, In tơ nét 
Bài 2/26. Xét nghĩa từng tiếng tạo thành từ Hán Việt 
a) Khán giả: Khán: Xem 
 Giả : Người 
 Độc giả: Độc : Đọc 
 Giả : Người 
b) Yếu điểm: Yếu: Quan trọng ; Điểm: Chỗ 
Yếu lược: Yếu = Quan trọng;lược =Tóm tắt
Yếu nhân = người quan trọng 
Bài 3/26 
a) Tên gọi các đơn vị đo lường: Mét, milimét, lít, kilôgam, 
b) Tên gọi các bộ phân xe đạp: Ghi đông, Gác đờ bu, Pê đan
c) Tên gọi một số đồ vật: Ra đi ô, vi ô lông, sa lông, xích 
Bài 4. Các từ mượn – hoàn cảnh dùng và đối tượng giao tiếp. 
a) Phôn: từ mượn tiếng Anh :dùng trong hoàn cảnh giao tiếp với bạn bè, người thân 
b) Fan: Từ mượn tiếng Anh: Dùng thông thường với người yêu thích thể thao
c) Nốc ao: Từ mượn tiếng Anh: Dùng với người yêu thích võ thuật
 4.Củng cố: Từ mượn là gì? Nguyên tắc mượn từ như thế nào? 
+ Những từ mượn được việt hoá như thế nào? 
Các từ mượn chưa được việt hoá khi viết ta phải làm thế nào? 
Bộ phận qua trọng nhất trong vốn từ mượn TV có nguồn gốc từ tiếng nước nào? 
Ngoài từ mượn gốc Hán ra, từ mượn có nguồn gốc từ tiếng nước nào khác? 
Theo em mặt tích cực của việc từ mượn là gì? Mặt tiêu cực của việc lạm dụng từ mượn là gì? 
 5. Dặn dò: Học thuộc ghi nhớ. Làm BT5/27
 Xem bài nghĩa của từ 
Thế nào là nghĩa của từ và cách giải thích nghĩa của từ là gì?
Học bài ,tự tìm các từ ngữ trong các văn bản và giải nghĩa?
Vậy nghĩa của từ là gì ?
IV.Rút kinh nghiệm:
 Ngày soạn: 26/8/2011
 Ngày dạy : 2/9/2011
Tiết 7;8 : TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN TỰ SỰ
I.Mục tiêu: Giúp HS
 1.Kiến thức: Nắm được mục đích giao tiếp của văn bản tự sự . Có khái niệm về phương thức tự sự trên cơ sở hiểu được mục đích giao tiếp và bước đầu biết phân tích các sự việc trong văn tự sự .
 2.Kĩ năng: Nhận diện kiểu văn bản tự sự.
 3.Thái độ: Viết đúng thể loại văn tự sự ,hiểu rõ mục đích của kiểu văn bản này
4 .Kỹ năng sống : Ra quyết định ; Giao tiếp .
II. Chuẩn bị và phương pháp :
Chuẩn bị:
1.Giáo viên: Tích hợp với văn bài “ Thánh Gióng” với Tiếng Việt “Từ mượn”
2. Học sinh:. Soạn bài 
Phương pháp : 
+ Động não : Suy nghĩ phân tích các ví dụ.
+ Phân tích các tình huống mẫu .
+ Thực hành có hướng dẫn .
III.Tiến trình bài dạy:
1.Ổn định lớp: Kiểm diện sỉ số
 2.Kiểm tra bài cũ: Văn bản là gì ? Hãy nêu các kiểu văn bản thường gặp với phương thức biểu đạt ? Mục đích giao tiếp của từng kiểu văn bản ?
 3.Bài mới:
* Vào bài: Trong giao tiếp hằng ngày ở nhà – ở trường - chúng ta kể cho nhau nghê, nghe cha mẹ kể chuyện . Tức là chúng ta đã sử dụng văn tự sự. Vậy tự sự là gì? Đặc điểm và ý nghĩa của nó ra sao Bài học hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu 
Hoạt động của GV & HS
Nội dung kiến thức
I.Hoạt động I: Ý nghĩa và đặc điểm chung của phương thức tự sự .
GV hướng dẫn HS tìm hiểu Ý nghĩa và đặc điểm chung của phương thức tự sự .
* Ví dụ 1 : Giáo viên hướng dẫn - HS tìm hiểu . 
+ Người nghe muốn biết các sự việc diễn ra như thế nào ? Người kể phảI làm gì?
(Người kể phải kể các sự việc theo trình tự để người nghe hiểu được nội dung, ý nghĩa của câu chuyện ) 
Truyện Thánh Gióng “ là một văn bản tự sự . 
- Học sinh thảo luận nhóm 
+ Hãy liệt kê các sự việc theo trình tự trước sau của truyện ? Cách sắp xếp các sự việc theo trình tự như vậy có ý nghĩa gì ? 
-Đại diện nhóm trả lời 
 -Giáo viên Nhận xét . 
+ Tự sự là gì ? –HS Tự sự là kể truyện
+ Mục đích giao tiếp của tự sự ? 
=> Học sinh đọc mục ghi nhớ . 
II.Hoạt động II: Luyện tập
- Học sinh đọc văn bản –bài tập 1:
- Học sinh làm – đọc – giáo viên nhận 
xét. 
- Giáo viên hướng dẫn học sinh làm bài tập 2 . 
- Học sinh đọc bài thơ . 
+ Bài thơ có phải tự sự không ? Vì sao ? Sự việc chính là gì ? 
+ Diễn biến các sự việc và kết quả ra sao ? 
-GV: Hướng dẫn để HS về làm bài tập 3,4,5
I. Ý nghĩa và đặc điểm chung của phương thức tự sự . 
-Người kể là người thông báo ,giải thích.
-Người nghe là để biết,tìm hiểu các sự việc
1.VD : Truyện “ Thánh Gióng “ sự việc và diễn biến các sự việc . 
(1) Sự ra đời của Gióng . 
(2) Gióng cất tiếng nói đầu tiên, xin đi đánh giặc . 
(3) Gióng lớn nhanh như thổi, bà con góp gạo nuôi Gióng .
(4) Gióng ra trận đánh giặc. Tan giặc, Gióng bay về trời . 
(5) Vua phong danh hiệu và lập đền thờ . 
(6) Dấu tích còn lại của Gióng 
=> Các sự việc sắp xếp theo một trình tự hợp lý -> Gióng là biểu tượng của người anh hùng. 
2. Ghi nhớ : ( Sgk/28 ) 
II. Luyện tập : 
Bài 1 : Văn bản “ Ông già và thần chết “ 
Truyện kể: Theo trình tự thời gian ,sự việc nối tiếp nhau,
-ý nghĩa :ca ngợi tài ứng biến linh hoạt 
Bài 2 : 
- Nhận vật: bé Mây, Mèo con. 
- Sự việc : Bé Mây rủ Mèo con bẫy chuột, nhưng Mèo con vì tham ăn nên bị sa bẫy . 
 4.Củng cố: Tự sự là gì? Ý nghĩa của văn tự sự 
 Mục đích giao tiếp của tự sự ?
 Hãy liệt kê các sự việc theo trình tự trước sau của truyện ? 
 Cách sắp xếp các sự việc theo trình tự như vậy có ý nghĩa gì ?
5. Dặn dò: - Học bài; Soạn bài : “Sơn Tinh – Thủy Tinh” 
 Nêu nội dung khái quát 
Truyện có thể chia làm mấy đoạn? Ý mỗi đoạn?
Truyện có bao nhiêu nhân vật? Ai là nhân vật chính? Em có miêu tả sơ qua về nhân vật Sơn Tinh và Thuỷ Tinh? 
Qua cuộc chiến đấu dữ dội, em yêu quý nhân vật nào? Vì sao? Vậy nhân dân ta tưởng tượng ra hai vị thần nhằm mục đích gì? Sơn Tinh tượng trưng cho lực lượng nào? Thuỷ Tinh tượng trưng cho lực lượng nào? Sự việc Sơn Tinh chiến thắng Thuỷ Tinh đã thể hiện ước mơ gì của người Việt Nam xưa ?
+ Nêu ý nghĩa của chuyện
IV.Rút kinh nghiệm:
************************************************************