Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 79: Đặc điểm của văn bản nghị luận

 Tiết 79 Ngày soạn: 7/1/2013
ĐẶC ĐIỂM CỦA VĂN BẢN NGHỊ LUẬN
A. Mức độ cần đạt.
 - Nhận biết các yếu tố cơ bản của bài văn NL và mối quan hệ của chúng với nhau.
 - Biết cách vận dụng những kiến thức về văn nghị luận vào đọc- hiểu vb.
B. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng.
 1. Kiến thức:
 Đặc điểm của vb nghị luận với các yếu tố luận điểm, luận cứ và lập luận gắn bó mật thiết với nhau.
 2. Kĩ năng:
 - Biết xác định luận điểm, luận cứ và lập luận trong một vb nghị luận.
 - Bước đầu biết xác định luận điểm, xây dựng hệ thống luận điểm, luận cứ và lập luận cho một đề bài cụ thể.
C. Chuẩn bị.
 - Bảng phụ, một số vb nghị luận.
D. Tiến trình dạy- học.
 1. ổn định lớp.
 2. Kiểm tra bài cũ: 
 ? Văn nghị luận là gì ? Những tư tưởng, quan điểm trong văn nghị luận ?
 3. Bài mới :
	* Hoạt động 1:Khởi động: 
	Để nhận diện văn nghị luận ta phải dựa vào đặc điểm của nó, đó là luận điểm, luận cứ và lập luận. Cụ thể từng đặc điểm đó ntn chúng ta vào bài mới.
* Hoạt động 2 
- HS đọc lại vb Chống nạn thất học (Bài 18)
? Thế nào là luận điểm ? 
- Luận điểm là ý kiến mang quan điểm, tư tưởng của tỏc giả
? Vậy, luận điểm chớnh của bài là gỡ? 
? Luận điểm đú được nờu ra dưới dạng nào và cụ thể hoỏ bằng những cõu văn ntn?
 - Luận điểm đú được nờu ra dưới dạng 1 khẩu hiệu và trỡnh bày đầy đủ ở cõu “Mọi người VN ... trước hết phải biết đọc biết viết chữ Quốc ngữ”
- Cụ thể hoỏ thành việc làm là:
+ Những người đã biết chữ hãy dạy cho những người chưa biết chữ “Những người chưa biết chữ hãy gắng sức mà học cho biết” “phụ nữ lại càng phải học”
? Kiểu cõu nào được dựng để cụ thể hoỏ luận điểm ? 
- Kiểu cõu khẳng định.
? Luận điểm đúng vai trũ gỡ trong văn nghị luận?
? Muốn cú sức thuyết phục thỡ luận điểm phải đạt yờu cầu gỡ?
? Luận cứ là gỡ? 
- Là những lớ lẽ, dẫn chứng làm cơ sở cho luận điểm, dẫn đến luận điểm như là kết luận của những lớ lẽ và dẫn chứng đú.
- Luận cứ trả lời cho cõu hỏi: Vỡ sao phải nờu ra luận điểm? Nờu ra để làm gỡ? Luận điểm ấy cú tin cậy khụng? 
? Hóy nờu những luận cứ trong văn bản “Chống nạn thất học”
1) Do chớnh sỏch ngu dõn... khụng tiến bộ được
2) Nay nước độc lập rồi... XD đất nước
? Hai lớ lẽ này trả lời cho cõu hỏi nào trong văn bản?
- Trả lời cho cõu hỏi Vỡ sao phải chống nạn thất học? (trả lời cõu hỏi vỡ sao phải nờu ra luận điểm: chống nạn thất học)
? Em hóy nhận xột cỏc lĩ lẽ và dẫn chứng mà tỏc giả nờu ra trong bài ?
- Những dẫn chứng này trả lời cho luịõn điểm : Chống nạn thất học cú thể thực hiện như thế nào ? 
- Những luận cứ-lớ lẽ và dẫn chứng nờu trờn khiến cho luận điểm cú sức thuyết phục. Người ta thấy việc chống nạn thất học là cần kớp và sẽ thực hiện được. 
? Vậy luận cứ cú vai trũ ntn với luận điểm?
? Vậy luận cứ là gỡ ? Yờu cầu của luận cứ cần như thế nào ?
? Lập luận là gỡ ?
- Là cỏch lựa chọn, sắp xếp, trỡnh bày luận cứ sao cho chỳng làm cơ sở vững chắc cho luận điểm.
? Em hóy chỉ ra trỡnh tự lập luận của văn bản “Chống nạn thất học” ?
- Để cho lớ do vỡ sao phải chống nạn thất học cú sức thuyết phục, tỏc giả đó đưa ra dẫn chứng:
+ Chớnh sỏch ngu dõn của TDP để búc lột, lừa dối đồng bào ta.
+ Số người VN thất học chiếm tới 95% và như thế thỡ tiến bộ làm sao được.
- Tiếp theo, t/g nêu ra tư tưởng chống nạn thất học:
+ Nay ta giành được độc lập. Một trong những việc làm cấp tốc là phải nâng cao dân trí.
+ Mọi người VN phảo hiểu quyền lợi và bổn phận của mình
- TG đưa ra những biện pháp giải quyết:
+ Những người chưa biết dạy cho những người đã biết,
+ Vợ chồng, anh em phải bảo nhau mà học...
+ Phụ nữ cầng cần phải học
? Lập luận như vậy tuõn theo thứ tự nào và cú ưu điểm gỡ?
 - Cỏch sắp xếp như trờn chớnh là lập luận chặt chẽ tạo cho bài văn cú sức thuyết phục.
? Em hiểu thế nào là luận điểm?
? Qua đõy, em hiểu thế nào là luận điểm, lớ lẽ và lập luận ?
* HS đ ọc ghi nhớ
I. Luận điểm, luận cứ và lập luận:
 1. Luận điểm:
 a) Vớ dụ: vb “Chống nạn thất học”
- Luận điểm chớnh: chống nạn thất học
à Vai trũ: Luận điểm là linh hồn của bài viết, nú thống nhất cỏc đoạn thành một khối
à Luận điểm phải đỳng đắn, chõn thật, đỏp ứng nhu cầu thực tế
2. Luận cứ
 a. Vớ dụ: Văn bản: 
 Chống nạn thất học
* Luận cứ- Những lớ lẽ:
 - Do chớnh sỏch ngu dõn của TDP chỳng khụng muốn dõn tộc ta biết chữ để lừa dối và búc lột.
 - Nay ta giành được độc lập muốn tiến bộ phải nõng cao dõn trớ.
 Những dẫn chứng:
+ Những người đó biết chữ dạy cho những người chưa biết.
+ Những người chưa biết phải học cho biết.
 + Phụ nữ lại cần phải học.
- Vai trũ: làm cơ sở cho luận điểm
- Yờu cầu: phải chõn thật, đỳng đắn, tiờu biểu
 à Luận cứ là lớ lẽ, dẫn chứng đưa ra làm cơ sở cho luận điểm
à Luận cứ phải chõn thật, đỳng đắn, tiờu biểu.
3. Lập luận:
* Trỡnh tự lập luận:
- Lớ do vỡ sao phải chống nạn thất học ?
- Chống nạn thất học để làm gỡ? 
- Chống nạn thất học bằng cỏch nào?
=> Tuõn theo thứ tự nguyờn nhõn, hệ quả
=> Ưu điểm: chặt chẽ
à Là cỏch lựa chọn, sắp xếp, trỡnh bày luận cứ sao cho chỳng làm cơ sở vững chắc cho luận điểm.
* Ghi nhớ: T/19-SGK
Hoạt động 3 : Hướng dẫn HS luyện tập III. Luyện tập : 
 Chỉ ra luận điểm, luận cứ và lập luận trong văn bản “Cần tạo ra thúi quen tốt trong đời sống XH”
	- Luận điểm chớnh là đề bài: Cần tạo ra thúi quen tốt trong đời sống xó hội.
	- Luận cứ: + Hỳt thuốc lỏ... là thúi quen xấu
	 + Vứt rỏc... thành tệ nạn
	 + Vứt những thứ gõy nguy hiểm
	- Lập luận: chặt chẽ lụgớc gồm ba phần: 
 + MB: Giới thiệu về thúi quen tốt và xấu.
 + TB: Đưa ra những lớ luận và dẫn chứng về thúi xấu của con người.
 +KB: Đề ra hướng cú thúi quen tốt
	4. Củng cố: 
 Gọi 1 hs đọc lại ghi nhớ
	5. Dặn dũ:
 - Học ghi nhớ
 - Phõn biệt được luận điểm, luận cứ, lập luận
	 - Đọc thờm VB: Học thầy, học bạn
 - Đọc trước và trả lời cõu hỏi bài: Đề văn nghị luận và việc lập ý cho bài văn nghị luận