Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 83: Bố cục và phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận

NS:07/02/2009
NG:10/02/2009
 Tiết: 83
BỐ CỤC VÀ PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN TRONG BÀI VĂN NGHỊ LUẬN
A. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức:
- HS biết được cách xác định luận điểm, luận cứ, lập luận và bố cục trong một bài văn nghị luận.
- Nắm được khái niệm lập luận, luận điểm, luận cứ.
2. Kĩ năng:
Lập bố cục, từ luận điểm đến hệ thống luận cứ trong bài nghị luận để tìm hiểu và lập dàn ý cho 1 đề cụ thể.
3. Thái độ tích cực khi làm văn nghị luận
B.CHUẨN BỊ:
GV: Bảng phụ, một số văn bản mẫu
HS: Giấy nháp, vở bài tập, SBT
C. PHƯƠNG PHÁP
- Phương pháp: nêu vấn đề, phân tích ví dụ mẫu, phát vấn, quy nạp thực hành.
D. TIẾN TRÌNH GIỜ DẠY.
I. Ổn định tổ chức: KTSS: 7B.............
II. Kiểm tra bài cũ:
 ? Thế nào là đề văn nghị luận? Các bước tìm hiểu đề, lập ý cho bài văn nghị luận?
Yêu cầu cần đạt: phần ghi nhớ SGK-T23.
III. Giảng bài mới:
G: ở các bài trước, các em đã nắm được nội dung tính chất của đề văn nghị luận, các bước tìm hiểu đề, tìm ý. Vậy bố cục của một bài văn nghị luận gồm những phần nào? vai trò, nhiệm vụ của từng phần là gì? phương pháp để lập luận như thế nào? bài học hôm nay sẽ giúp chúng ta làm rõ vấn đề đó.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung
GV treo bảng phụ chứa sơ đồ trong SGK
? Bµi cã mÊy phÇn? Mçi phÇn cã mÊy ®o¹n? mçi ®o¹n cã nh÷ng luËn ®iÓm nµo?
? Nh­ vËy, m ét bµi v¨n nghÞ luËn gåm mÊy phÇn?
G: Nh­ vËy qua bµi v¨n ta thÊy luËn ®iÓm hiÖn lªn qua bè côc, g¾n bã víi bè côc, t¹o thµnh bè côc cña bµi. §ã chÝnh lµ mqh gi÷a bè côc vµ lËp luËn trong bµi v¨n nghÞ luËn.
G: §Ó x¸c lËp luËn ®iÓm tõng phÇn, vµ mqh gi÷a c¸c phÇn ng­êi ta cã thÓ sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p lËp luËn kh¸c nhau: suy luËn nh©n qu¶, suy luËn t­¬ng ®ång.
? Bè côc cña mét bµi v¨n nghÞ luËn gåm mÊy phÇn? NhiÖm vô cña tõng phÇn?
? §Ó x¸c lËp mqh gi÷a c¸c phÇn ng­êi ta cã thÓ sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p nµo?
G: H­íng dÉn H luyÖn tËp
? Bµi v¨n nªu lªn t­ t­ëng g×?
? T­ t­ëng Êy thÓ hiÖn ë nh÷ng luËn ®iÓm nµo?
? T×m nh÷ng c©u mang luËn ®iÓm ?
? Bµi cã bè côc mÊy phÇn?
? H·y cho biÕt c¸ch lËp luËn ®­îc sö dông trong bµi v¨n ®ã?
? C©u më ®Çu cña bµi dïng phÐp lËp luËn g×?
? C©u chuyÖn §¬ - vanh-xi vÏ trøng ®ãng vai trß g× trong bµi?
? H·y chØ ra ®©u lµ nh©n? ®©u lµ qu¶ trong lËp luËn ë ®o¹n kÕt bµi?
H: ®äc l¹i bµi v¨n nghÞ luËn: “Tinh thÇn yªu n­íc cña nh©n d©n ta” vµ quan s¸t s¬ ®å trong SGK – T30.
H: MB: Nªu vÊn ®Ò ( D©n ta...yªu n­íc)
- TB: Chóng minh lßng yªu n­íc:
+ LÞch sö ®· chøng tá ®iÒu ®ã...
+ HiÖn t¹i còng chøng tá ®iÒu ®ã...
- KB: Nªu nhiÖm vô ( ph¶i phat huy lßng yªu n­íc vµo c«ng cuéc kh¸ng chiÕn.
H: quan s¸t s¬ đồ h×nh vÏ SGK trang 30. theo c¸c mòi tªn, em h·y chØ ra nh÷ng ph­¬ng ph¸p lËp luËn.
+ Theo hµng ngang: (1),(2): lËp luËn theo quan hÖ nh©n qu¶.
+ (3) Quan hÖ: tæng – ph©n – hîp.
+ (4) Suy luËn t­¬ng ®ång.
- Theo hµng däc:
+ (1): Suy luËn t­¬ng ®ång theo thêi gian.
H: ®äc to, râ môc ghi nhí SGK.
H: ®äc bµi v¨n phÇn luyÖn tËp.
H: LuËn ®iÓm phô.
* Bè côc: 3 phÇn.
- MB: c©u ®Çu ( nªu luËn ®iÓm)
- TB: §o¹n gi÷a ( chøng minh luËn ®iÓm = c©u chuyÖn kÓ).
- KB: §o¹n cuèi: ( rót ra nh÷ng kÕt luËn tõ c©u chuyÖn).
I. Mèi quan hÖ gi÷a bè côc vµ ph­¬ng ph¸p lËp luËn.
1. Bè côc cña bµi v¨n nghÞ luËn:
- Gåm 3 phÇn
+ Më bµi: Nªu vÊn ®Ò ( luËn ®iÓm tæng qu¸t).
+ TB: Tr×nh bµy néi dung chñ yÕu cña bµi.
+ KB: Nªu kÕt luËn " kh¼ng ®Þnh t­ t­ëng, th¸i ®é, quan ®iÓm cña bµi.
2. Ph­¬ng ph¸p lËp luËn trong bµi v¨n nghÞ luËn:
- Suy luËn nh©n qu¶.
- Suy luËn theo quan hÖ Tæng – ph©n – hîp.
- Suy luËn t­¬ng ®ång...
* Ghi nhí: SGK – T31.
III. LuyÖn tËp:
- Bµi v¨n: Häc c¬ b¶n míi cã thÓ trë thµnh tµi lín.
- LuËn ®iÓm: Häc c¬ b¶n...lín.
- LuËn ®iÓm phô:
+ ë ®êi cã...thµnh tµi.
+ chØ ai...tiÒn ®å.
+ chØ cã nh÷ng...nhÊt.
+ ChØ cã thÇy...sai.
* Bè côc: 3 phÇn.
- MB: c©u ®Çu ( nªu luËn ®iÓm)
- TB: §o¹n gi÷a ( chøng minh luËn ®iÓm = c©u chuyÖn kÓ).
- KB: §o¹n cuèi: ( rót ra nh÷ng kÕt luËn tõ c©u chuyÖn).
IV. Củng cố:
G: Hệ thống lại nội dung, kiến thức cần ghi nhớ của bài .
? Bố cục của bài văn nghị luận.
? Các phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận?
V. Hướng dẫn về nhà:
- Học kĩ nội dung bài học, làm hoàn thiện bài văn nghị luận phần luyện tập.
- chuẩn bị bài: Luyện tập về phương pháp lập luận trong văn nghị luận.
E. RÚT KINH NGHIỆM:
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................