Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 83: Bố cục và phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận (Tiết 1)

Ngày soạn : 13/01/2010
Ngày giảng7A:
 7B:
Tuần: - Tiết: 83
Bố cục và phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận.
A. Mục tiêu:
 Học sinh biết cách lập bố cục trong bài nghị luận. Nắm được mối quan hệ giữa bố cục và phương pháp lập luận.
 Rèn lập bố cục từ luận điểm đến hệ thống luận cứ và lập dàn ý cho 1 đề văn.
B - Chuẩn bị:
- GV: Giáo án, đồ dùng dạy học.
- HS: Chuẩn bị bài.
C- Tổ chức các hoạt động dạy-học
*HĐ1- Khởi động
1- Tổ chức lớp 
- 7A : Có mặt.HS ; Vắng mặt..HS(.)
- 7B : Có mặt.HS ; Vắng mặt..HS(.)
2- Kiểm tra bài cũ:
+ Câu hỏi:
Câu 1: Yếu tố then chốt của bài nghị luận là những yếu tố nào? Trong những câu và cụm từ dưới đây, câu hoặc cụm từ nào có thể là đề văn nghị luận?
	A. Người bạn của tôi	C. Sách là người bạn lớn của con người.
B. Thế nào là học tốt?	D. Chọn B và C.
Gợi ý: Luận điểm; Luận cứ; Lập luận; Chọn B và C.
+ Nhận xét: 7A
7B
3- Bài mới( Giới thiệu): Bố cục bài văn nghị luận thường gồm có 3 phần nhiệm vụ của từng phần như thế nào để giúp các em có kĩ năng lập luận trong bài văn nghị luận chúng ta tìm hiểu bài hôm nay.
* HĐ2- Hướng dẫn tìm hiểu kiến thức mới
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức
*Ngữ liệu
Bài văn: “Tinh thần yêu nước...”
HS. Xem kĩ sơ đồ (sgk).
Thảo luận, trả lời câu hỏi trong sgk. 
*GV hướng dẫn hs tìm hiểu từng đoạn:
 + Luận điểm xuất phát (đóng vai trò lí lẽ).
 + Luận điểm kết luận (là cái đích hướng tới).
-Rút ra bố cục, phương pháp lập luận của bài văn nghị luận,
* GV. Chốt ý, sơ đồ bố cục.
A. Đặt vấn đề: Nêu v.đ NL.
B. Giải quyết vấn đề
- Luận điểm 1: - Lí lẽ.
 - Dẫn chứng.
- Luận điểm 2: - Lí lẽ.
 - Dẫn chứng.
- Luận điểm 3 ....
C. Kết thúc vấn đề: 
 Đánh giá khái quát, Khẳng định tư tưởng, thái độ, quan điểm.
*Đọc ghi nhớ (31).
*HĐ3-Hướng dẫn luyện tập
*HS Đọc văn bản, thảo luận, trả lời câu hỏi.
? Xác định bố cục của vb ?
? Bài văn nêu lên tư tưởng gì ? 
? Tư tưởng ấy thể hiện ở những luận điểm nào ? Tìm những câu văn mang tư tưởng đó ?
? Cách lập luận được sử dụng trong bài văn ?
I. Mối quan hệ giữa bố cục và lập luận.
1. Bố cục: (3 phần)
(a). Đặt vấn đề: (Đoạn 1)
- Câu 1: Nêu vấn đề trực tiếp.
- Câu 2: Khẳng định giá trị của vấn đề.
- Câu 3: So sánh, mở rộng và x.đ phạm vi biểu hiện nổi bật của vấn đề.
(b) Giải quyết vấn đề: (Đoạn 2, 3)
 Chứng minh truyền thống yêu nước anh hùng trong lịch sử dân tộc ta.
+ Trong quá khứ: (3 câu)
- Câu 1: Giới thiệu khái quát và chuyển ý.
- Câu 2: Liệt kê d/c.
- Câu 3: Xác điịnh tình cảm, thái độ.
+ Trong thực tế kháng chiến.
- Câu 1: Khái quát và chuyển ý.
- Câu 2,3,4: Liệt kê d/c.
- Câu 5: Khái quát nhận định, đánh giá.
(c) Kết thúc vấn đề: (Đoạn 4)
- Câu 1: So sánh giá trị của tinh thần yêu nước.
- Câu 2,3: 2 biểu hiện khác nhau của lòng yêu nước.
- Câu 4,5:Xác định trách nhiệm, bổn phận của chúng ta.
2. Phương pháp lập luận.
- Hàng ngang 1,2: quan hệ nhân - quả.
- Hàng ngang 3: quan hệ tổng- phân- hợp.
- Hàng ngang 4: suy luận tương đồng.
- Hàng dọc 1,2: Suy luận tương đồng theo (t).
- Hàng dọc 3: Quan hệ nhân - quả, so sánh, suy lí. 
* Ghi nhớ: (sgk 31)
II. Luyện tập
 Văn bản: “Học cơ bản mới có thể trở thành tài lớn”
1. Bố cục: (3 phần)
 + Mở bài: (Câu 1) 
 Nêu vđ “Biết học mới thành tài”.
 + Thân bài: (Đoạn 2)
 Kể một câu chuyện làm dẫn chứng...
 + Kết bài: (Đoạn 3)
 Rút ra nhận xét, tư tưởng từ câu chuyện đã kể.
2. Bài văn nêu tư tưởng: Mỗi người muốn thành tài thì phải biết học những điều cơ bản nhất.
3. Luận điểm chính: (nhan đề).
* Các luận điểm nhỏ:
(1) Ai chịu khó tập luyện động tác cơ bản thật tốt, thật tinh thì mới có tiền đồ. (Câu “Câu chuyện vẽ trứng... tiền đồ”).
(2) Thầy giỏi là người biết dạy học trò những điều cơ bản nhất. (Câu “Và cũng chỉ có... nhất”).
4. Cách lập luận.
 - Suy luận đối lập (câu 1).
 - Quan hệ nguyên nhân- hệ quả (đoạn 2,3)
* Cả bài lập luận theo cách quy nạp.
*HĐ4- Hoạt động nối tiếp
1- Câu hỏi và bài tập củng cố kiến thức.
- Bố cục của bài văn nghị luận?
- Phương pháp lập luận?
2- HDVN
- Học ghi nhớ.
- Tìm bố cục văn bản “ ích lợi của việc đọc sách”
- Chuẩn bị: Luyện tập về phương pháp lập luận trong văn nghị luận