Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 93 - Tuần 24 : Đức tính giản dị của Bác Hồ

Ngày soạn 10-202011
Ngày dạy 12-2-2011 Tiết 93
Tuần 24 Đức tính giản dị của Bác Hồ 
(Phạm Văn Đồng)
I. Mục tiêu:
Học sinh cảm nhận được một trong những phẩm chất cao đẹp của Bác Hồ, đó là đức tính giản dị: giản dị trong lối sống, trong quan hệ với mọi người, trong việc làm và lời nói, bài viết.
Nhận ra và hiểu được nghệ thuật nghị luận của tác giả trong bài, đặc biệt là cách nêu dẫn chứng cụ thể, toàn diện, rõ ràng, kết hợp với giải thích, bình luận ngắn gọn mà sâu sắc.
Giáo dục lòng kính yêu và học tập theo gương của Bác.
Rèn kĩ năng đọc và phân tích VBNL.
II. Hoạt động dạy - học:
 * Hoạt động 1 : Khởi động.
 	1. ổn định tổ chức.
 	2. Kiểm tra: 
- Nêu 2 luận điểm chính trong bài “Sự giàu đẹp ...”? 
 Tác giả đã đưa những luận cứ ntn để CM?
	3. Giới thiệu bài: ởlớp 6 cỏc em đó được học tỏc phẩm nào viết về Bỏc? Tỏc phẩm ấy cho em biết gỡ về Bỏc?
Đú là phẩm chất cao đẹp của HCM .phẩm chất và đạo đức của Bỏc cũn được thể hiện thật cao đẹp như thế nào trong cuộc sống đời thường? Hụm nay cụ cựng cỏc em sẽ được biết thờm qua bài viết của người cộng sự đắc lực nhiều năm hoạt động CM cựng Bỏc.Đú là trớch đoạn Đức tớnh giỏn dị của BH của cố thủ tướng P V Đ.(tờn đầu bài do người biờn sạn sgk đặt)
Mỏy chiếu tờn bài Hả 2
 * Hoạt động 2: Kiến thức mới.
Em trỡnh bày những hiểu biết về tg PV Đ-
Mỏy chiếu hỡnh ảnh P V Đ Ha3
GV: -P V Đ sinh ra và lớn lờn ở xó Đức Tõn –huyện Mộ Đức Tỉnh Quảng Ngói .một miền quờ hiếu học và giầu truyền thống cỏch mạng. Tiếp thu truyền thống yờu nước của quờ hương ,ụng tham gia cỏch mạng từ rất sơm.từng bị TDP bắt và tự đày ở Cụn Đảo .ễng là người cú nhiều thời gian hoạt động cựng Bỏc Hồ trong hai cuộc khỏng chiến chống Phỏp và Mỹ nờn cú những hiểu biết tường tận về phong cỏch HCM.Cú 70 năm hoạt động Cm và đứng ở những cương vị lónh đạo quan trọng trong bộ mỏy lónh đạo của nhà nước đặc biệt là lĩnh vực ngoại giao.Mất tại HN 29-4-2000 thọ 94 tuổi.
GV chốt
-Là một học trò xuất sắc, cộng sự gần gũi của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
- Hơn 30 năm sống và làm việc với Bác.
- Có nhiều cuốn sách, bài báo về Bác thể hiện sự hiểu biết tường tận và t/c kính yêu, chân thành, thắm thiết.
Xuất xứ đoạn trớch ? Là đoạn trích từ bài diễn văn đọc trong lễ kỉ niệm 80 năm ngày sinh nhật Bác (19/5/1970)
- G. ...Viết về Bác, Thủ tướng PVĐ ko chỉ nói về cuộc đời hoạt động CM và tư tưởng mà còn rất chú ý đến con người, lối sống, phẩm chất đạo đức tốt đẹp... 
- Cách đọc : mạch lạc, sôi nổi, lưu ý những câu cảm.
- H. Đọc vb, nhận xét.
Chỳ thớch 
? Bài văn nghị luận về vấn đề gì? Xđ bố cục bài văn?
Ha4
G. Lưu ý: Xuất xứ, vb ko có kết luận vì đây chỉ là đoạn trích.
Dựng kiểu vb nghị luận tg bài viết đó làm rừ đức tớnh giản dị của Bỏc ntn chỳng ta sẽ tỡm hiểu ở phần II
Chuyển ý II. 1.
? Lđ được nêu ở câu thứ nhất phần 1 là gì?(nhất quỏn là thống nhất từ đầu đến cuối )
Luận điểm này chứa đựng 2 ý là ý nào ?í nào là nội dung chớnh mà bài viết tập trung?
 Câu 2 có ý nghĩa ntn?
- Câu 2: giải thích, mở rộng phẩm chất đặc biệt được giữ nguyên vẹn qua cđ 60 năm hoạt động
? Nhận xét về cách nêu vđ của t/g?(trực tiếp hay giỏn tiếp-tỏc dụng của cỏch nờu ấy?
15p
---------------------------------------------------------------------------------
Chuyển ý 2(Những biểu hiện của đức tớnh giản dị được tg bài viết giới thiệu là gỡ.)
? Để làm rõ đức tính giản dị của Bác Hồ, tác giả đã chứng minh ở những phương diện nào trong đời sống và con người củaBác?( cú thể núi gọn luận điểm này được thể hiện trờn hai ý lớn đú là:Giản dị trong lối sống hàng ngày và giản dị trong lời núi,bài viết).
 Sự giản dị trong lối sống hàng ngày của B được giới thiệu trờn những khớa cạnh nào trong cuộc sống ?(Ăn ,ở,làm việc, mối quan hệ với mọi người )
Theo Bỏc P V Đ cho biết bữa ăn của B ,Cỏch sinh hoạt ăn uống của Người ntn?
Ha 5
 - Chỉ vài ba món giản đơn.
- Lúc ăn không để rơi vãi một hạt cơm.
- Ăn xong cái bát bao giờ cũng sạch, thức ăn còn lại được sắp xếp tươm tất.
Em cú nhận xột gỡ về cỏc dẫn chứng đưa ra?
Tg nờu những chi tiết cụ thể núi lờn cỏch ăn giản dị của B.PV Đ đó từng cú nhiều năm hoạt động CM bờn Bỏc nờn mới cú thể núi một cỏch tỉ mỉ,cụ thể cỏch ăn của Bỏc như vậy. 
.Cú phải Người khụng thớch ăn ngon ,khụng thớch hưởng thụ hay vỡ một lớ do nào khỏc? Khụng phải như vậy.B vẫn thường tõm sự :Đất nước ta cũn nghốo,dõn ta cũn nhiều khú khăn nờn B chỏu ta phải thực hành tiết kiệm.Một lớdo nữa mà trong bài viết này bỏc P V Đ cũng đó nhận xột về cỏch ăn của Người đú là B thể hiện sự quý trọng biết bao kết quả sx của con người và k/trọng người phục.
 thời gian B ở VB –:Bắt con ốc khe chặt nải chuối rừng  cú những này chỏo bẹ măng tre, Người đó đồng cam cộng khổ với đồng bào và chiến sĩ đú . Cỏch sinh hoạt ấy thể hiện thật cảm động đạo đức cao cả của B.
Như vậy theo em ,em nhận xột gỡ về bữa ăn và cỏchsinh hoạt ăn uống của B?
Chuyển ý Cũng núi về cỏch sinh hoạt của B Nơi ở của B được tg giới thiệu và nhận xột ntn?
Ha6 
- Vẻn vẹn có 3 phòng.
- Lộng gió và ánh sáng.
-> Nhận xét: Thanh bạch và tao nhã.
(Tg đó lập luận tương phản giữa tõm hồn và cỏch ở của B:tõm hồn thỡ”lộng giú thời đại” mà nhà ở của Bỏc chỉ là nhà sàn “vẻn vẹn chỉ cú và ba phũng’..Tg đó bỡnh và ca ngợi cỏch ở giản dị của B ntn?(thanh bạch và tao nhó biết bao)
Lối viết ở phần này cú giống phần trờn khụng? cũng giống phần trờn dc+nhận xột TD?Cỏch viết vừa đưa d/c lại vừa xen lời bỡnh luận khiến cho bài viết vừa chặt chẽ,cú sức thuyết phục lại vừa bộc lộ được sự ngưỡng mộ của người viết
 theo quan niệm của người xưa ,đứng đầu của một nước gọi là vua .Nơi ở của một ụng vua ntncũn B của chỳng ta thỡ.
 Lối sống giản dị của B đó trở thành nguồn cảm hứng trong nhiều sỏng tỏc thi ca:
Một nhà sàn đơn sơ vỏch nứa 
Bốn bề suối chảy cỏ bơi vui.
Đấy là những năm thỏng Ngưới sống ở VB.Và sau này khi trở về thủ đụ HN B vẫn giữ nguyờn thúi quen sinh hoạt ấy;
 Nhà gỏc đơn sơ một gúc vườn 
Gỗ thường mộc mạc chẳng mựi sơn 
Giường mõy chiếu cúi đơn chăn gối 
Tủ nhỏ vừa treo mấy ỏo sờn.. 
 Kết hợp với những bài viết khỏc cho em biết nơi B ở Ntn?
Ở một khớ cạnh khỏc cũng núi về sự giản dị của B mà bài viết nhắc đến đú là Người giản dị trong việc làm và mối quan hệ với mọi người.
Phong cỏch làm việc và mối qh với mọi người của B được tg giới thiệu như thế nào ?Tg bài viết cú lời nhận xột ntn?
-Suốt đời làm việc,suốt ngày làm việc ,từ việc rất lớnđến việc rất nhỏ
- Thường tự làm lấy, ớt cần người phục vụ 
- Gần gũi, thõn thiện với mọi người: thăm hỏi, đặt tờn...
-> Nhận xột: đời sống vật chất giản dị càng hoà hợp với đời sống tinh thần phong phỳ cao đẹp.
(Gv:1911B ra đi tỡm đường cứu nướcSỏng ra bờ suối Viờccj lơns lànhỏ như..)
 hỡnh ảnh :Bỏc vẫn đi kia giữa cỏnh đồng 
 Thăm từng ruộng lỳa ,hỏi từng bụng
 . Ghộ từng hợp tỏc qua thụn xúm
 Xem mấy trường tươi,mấy giếng trong.
Bỏc vẫn về kia Những sớm trưa
Hỏi lũ than ,xưởng mỏy ,giàn tơ.
Hỏi anh hỏi chị cụng nhõn ấy 
Vàng ngọc thi đua được mấy giờ.
Suy nghĩ của em về lối làm việc và mối quan hệ của B với mọi người?
Chốt :Bỏc giản dị trong đời sống hàng ngày từ bữa ăn đến nơi ở trong việc làm và cả mối quan hệ với mọi người.
Gv đọc đoạn “Nhưng chớ hiểu lầmthế giới ngày nay”
Trong đoạn này tg sử dụng dẫn chứng hay lớ lẽ?
Tg chờm xen một doạn văn giải thớch và bỡnh luận bằng lớ lẽ để đi sõu vào vấn đề bằng cỏch phõn biệt lối sống giản dị nhưng vẫn sụi nổi ,phong phỳ của Bỏc khỏc với lối sống khắc khổ của cỏc nhà tu hành hay lối sống thanh tao cụ độc của nhà hiền triết sống ẩn dật.theo tg thỡ đõy là một lối sống thực sự văn minh ,văn húa .Lối sống ấy trở thành một tấm gương sỏng trong thế giới ngày nay.
Td của lời bỡnh luận này ?
Ở luận cứ thứ hai Thủ tướng P V Đ đó giới thiệu về sự giản dị của Bỏc trong lời núi và bài viết.Em cú nhận xột gỡ về cỏch đưa hai dẫn chứng? 
- “ Không có gì quý hơn độc lập, tự do”
- “ Nước Việt Nam là một...”
Hai dẫn chứng này trớch trong tuyờn ngụn độc lập
( là 2 câu nói nổi tiếng của Bác, câu nói ngắn gọn, dễ nhớ, mọi người đều hiểu.)
Vậy theo em cỏch núi và cỏch viết của Bỏc Như thế nào?
Đỳng như vậy cỏch núi của Bỏc dễ nghe ,dễ hiểu,cú sức thuyết phục cao .Cảm xỳc về cỏch núi ấy nhà thơ Th đó viết 
Người đọc tuyờn ngụn rồi chợt hỏi
“Đồng bào nghe tụi núi rừ khụng?
 ễi cõu hỏi hơn một lời kờu gọi
Rất đơn sơ mà ấm bao lũng.
====
Bỏc Hồ đú ,lũng ta yờn tĩnh
ễi người cha đụi mắt hiền sao
Giọng của Người khụng phải sấm trờn cao
Thấm từng tiếng ấm vào lũng mong ước.
? Bên cạnh các d/c, ở mỗi lđ người viết thường xen kẽ những lời bình luận ntn? Tác dụng của lời bình luận? ? T (Thể hiện t/c của người viết với Bác, đề cao sức mạnh phi thường của lời nói giản dị mà sâu sắc của Bác. Đó là sức mạnh khơi dậy lòng yêu nước, ý chí CM trong quần chúng nhân dân)
* Luận cứ tiêu biểu, toàn diện, cụ thể, gần gũi; nhận xét bình luận ngắn gọn mà thể hiện tình cảm sâu sắc.
 Cách lập luận chặt chẽ: giới thiệu luận điểm - chứng minh - bình luận.
Tổng kết?
 Nhận xét về những dẫn chứng và cách lập luận CM của t/g?
Nội dung bài vết cho em biết điều gỡ?
? Qua vb này, em hiểu biết điều gì về Bác?
? Em học tập được điều gì từ cách nghị luận của t/g PVĐ?
-
 Đọc ghi nhớ
GV Bỏc để tỡnh thương cho chỳng con
I . tỏc giả, tỏc phẩm.
1. Tác giả: (1906 - 2000) 
.
 -> Là nhà CM, nhà văn hoá lớn.
2. Đoạn trích :
a. Xuất xứ : 
-Trớch :  ô Chủ tịch HCM tinh hoa và khớ phỏch của dõn tộc,lương tõm của thời đại ằ
bĐọc,chỳ thớch ,bố cục
-Đọc 
-Chỳ thớch 
-Bố cục: (2 phần)
- Từ đầu ... “tuyệt đẹp”: Nhận định chung về Bác. 
- Phần còn lại: Những biểu hiện của đức tính giản dị.
c.Kiểuvănbản:Nghị luận 
II. Tìm hiểu văn bản.
1. Nhận định chung về Bác.
- Luận điểm: Sự nhất quán giữa đời hoạt động ch/trị và đ/sống bình thường vụ cựng giản dị của Bỏc.
.
-> Cách nêu vđ: nêu trực tiếp - nhấn mạnh được tầm quan trọng của vđ.
2. Những biểu hiện của đức tính giản dị.20p
aBỏc giản dị trong lối sống hàng ngày 
* Giản dị trong bữa ăn:
Bữa ăn đạm bạc,dõn dó tiết kiệm 
*Nơi ở
Nơi ở đơn sơ ,thanh bạch ,tao nhó 
trong việc làm và mối quan hệ với mọi người 
-Làm việc tận tụy
-Thõn mật,gần gũi với mọi người
b. Giản dị trong lời nói, bài viết:
Dễ nghe,dễ hiểu cú sức thuyết phục cao 
III. Tổng kết.
- Bài văn cho thấy giản dị trong lối sống, nói, viết là 1 vẻ đẹp cao quý trong con người HCM.
- Sự kết hợp CM, giải thích, bình luận làm VBNL thêm sinh động, thuyết phục.
- Dẫn chứng cụ thể, tiêu biểu, gần gũi.
* Ghi nhớ: (sgk 55)
* Hoạt động 3: Luyện tập, củng cố.
Theo quan niệm của một số người hiện nay đời sống vật chất ngày càng đầy đủ sung tỳc nờn khụng cần phải tiết kiệm ?Em thấy quan niệm đú đỳng hay sai?vỡ sao?
	-Sau khi học bài này em hóy liờn hệ với lối sống của mỡnh 
Nghe hỏt –Xem hỡnh ảnh
* Hoạt động 4: Hướng dẫn.
	- Sưu tầm những câu chuyện về Bác.
	- Bài tập 1 (tr 55)
	- Chuẩn bị: Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động.