Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 10 - Tiết 38: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê (tiếp)

Ngày soạn : 26/10/2009
Ngày giảng7A:
 7B:
Tuần: 10 - Tiết: 38
NGẫu nhiên viết 
nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngâu thơ) – Hạ Tri Chương
A- Mục tiêu cần đạt
- Thấy được tính độc đáo trong việc thể hiện tình cảm quê hương sâu nặng của nhà thơ
+ Bước đầu nhận biết phép đối trong câu cùng tác dụng của nó.
B- Chuẩn bị
- GV: Giáo án + SGK
- HS : Bài soạn + SGK
C- Tổ chức các hoạt động dạy-học
*HĐ1- Khởi động
1- Tổ chức lớp 
- 7A : Có mặt.HS ; Vắng mặt..HS(.)
- 7B : Có mặt.HS ; Vắng mặt..HS(.)
2- Kiểm tra bài cũ:
+ Câu hỏi:
Câu 1: Bài thơ "Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh" được tác giả sáng tác trong hoàn cảnhnào? Nghĩa của "ngẫu thư" trong nhan đề "Hồi hương ngẫu thư" là gì?
(Nhà thơ đã xa quê và xa mãi ; Ngẫu nhiên viết)
Câu 2: Nội dung chính của bài thơ "Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh" là gì? (Thể hiện tình yêu quê hương của người xa quê trong đêm trăng thanh tĩnh)
+ Nhận xét: 7A
7B
3- Bài mới( Giới thiệu): Hạ Tri Chương ( 659 – 744 ) Tự Quý Chân, hiệu Tứ Minh cuồng khách , quê ở Chiết Giang. Ông là bạn vong niên của thi hào Lý Bạch. Thích uống rượu, tính tình hào phóng, để lại 20 bài thơ trong đó “ Hồi tưởng ngẫu thư” là bài thơ nổi tiếng nhất của ông 
* HĐ2- Hướng dẫn đọc hiểu văn bản
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức
*GV đọc mẫu
Nêu yêu cầu đọc
Những nét tiêu biểu về nhà thơ HTC ?
- Hiểu như thế nào về từ “ngẫu ” ? Tại sao lại “ngẫu nhiên viết ”
(tác giả không chủ định làm bài thơ khi mới đặt chân về quê đ thơ ông lại hay và xúc động )
- Qua tiêu đề em có nhận xét gì về tình cảm quê hương của tác giả ?
- Đọc phiên âm + 2 bản dịch thơ ?
- Biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng ở đây 
- Xác định kiểu câu của 2 câu thơ đầu 
- Mục đích biểu hiện lời thơ :BC
C2- Biểu hiện bên ngoài : miêu tả
 - Mục đích biểu hiện : BC
- Hiệu quả nghệ thuật của biện pháp trên ?
- Nhận xét gì về những hình ảnh được nói đến ở câu thơ thứ 2?
- So sánh 2 bản dịch thơ với nguyên âm 
( Bản dịch 1:C1 phép đối chỉnh nhưng 
C2 dịch còn thơ ( tóc đà khác bao )
Bản dịch 2: C1 phép đối chưa thật chỉnh xong C2 dụch thoát ý, có hồn 
- Đọc 2 câu thơ cuối ?
- Tình huống nào khá bất ngờ đã xảy ra khi nhà thơ vừa đặt chân đến làng ?
(khi tác giả vừa đặt chân đến làng quê, 1 lũ trẻ con ùa ra, tò mò nhìn ông lão đầu tóc bạc phơ, chống gậy bước xuống kiệu. Ông lão chưa kịp hỏi thì chúng đã nhanh miệng hỏi : Ông khách từ đâu đến làng ?
- Theo em tình huống này có lý hay vô lý ? Việc bọn trẻ cười hỏi khách đã tác động như thế nào đến thái độ và tâm trạng của nhà thơ ?
- Nhận xét gì về giọng điệu của 2câu thơ ?
I- Tiếp xúc văn bản
1, Đọc
- Giọng chầm, buồn, hơi ngạc nhiên
- Nhịp 4/3; 2/5
2, Chú thích 
- Hạ Tri Chương: đỗ tiến sỹ, làm quam 50 năm ở kinh Đô Trường An. Là người có tài, được trọng dụng.
- Từ ngữ khó : Ngẫu nhiên
II- Phân tích văn bản
- Việc sáng tác bài thơ này là hoàn toàn ngẫu nhiên, tình cờ, không chủ định trước. Đằng sau duyên cớ tưởng rằng như rất không đâu ấy lại là tình cảm quê hương sâu nặng, thường trực )
1, Hai câu thơ đầu 
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi
Hương âm vô cải. mấn mao tồi
đ Phép đối, đối các vế trong 1 câu thơ rất chỉnh ( ý – lời )
- C1: Câu kể(tự sự)đkhái quát ngắn gọn quãng đời xa quê, làm quan, bước đầu hé lộ tình cảm quê hương của tác giả 
 đ Cảm xúc buồn buồn, bồi hồi trước sự thay đổi của tác giả và tuổi tác
C2: Miêu tả: Dùng 1 hình ảnh nói về sự thay đổi(mái tóc bạc theo thời gian, sự không thay đổi giọng nói quê hương
đ Hình ảnh chi tiết vừa chân thực, và tưởng tượng làm nổi bật tình cảm gắn bó với quê hương.
 2. Hai câu thơ cuối 
“ Nhi đồng tương biến, bất tương thức
Tiếu vấn: khách tòng hà xứ lai ”
đ Trẻ em cười hỏi khách đ điều không lạ ( tác giả khi trở về quê đã 86 tuổi )
à Những em bé tốt bụng, hiếu khách
đ Nhà thơ ngạc nhiên , buồn tủi, ngậm ngùi, xót xa : trở về nơi chôn rau cắt rốn mà lại bị “ xem” như là “khách” lạ 
Nỗi nhớ quê hương dồn nén, tích tụ hơn ẵ thế kỉ lại được đền đáp như vậy 
à Tình huống đặc biệt tạo mầu sắc, giọng điệu bi hài thấp thoáng ẩn hiện sau những lời kể tưởng chừng khách quan trầm tĩnh
III- Tổng kết – ghi nhớ ( SGK )
* Tình yêu gắn bó với quê hương: thể hiện ở chi tiết “hưởng âm vô cải” còn thể hiện ở thái độ đau xót ngậm ngùi kín đáo trước những thay đổi của quê nhà.
*HĐ3-Hướng dẫn luyện tập
	Bài tập luyện tập sgk/t128
*HĐ4- Hoạt động nối tiếp
1- Câu hỏi và bài tập củng cố kiến thức.
Câu 1: Phương thức biểu đạt chủ yếu trong bài thơ "Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê" là :
A. Biểu cảm trực tiếp	 B. Biểu cảm gián tiếp	 C. Tự sự	 D. Miêu tả 
Câu 2: "Chủ đề quen thuộc trong thơ ông là: "Vọng nguyệt hoài hương" với cách thể hiện rất giản dị mà độc đáo." Theo em, ông là ai?
	A. Hạ Tri Chương	B. Lý Bạch	C. Đỗ Phủ	D. Cả B và C
Câu 3: Hai bài thơ: "Tĩnh dạ tứ" và "Hồi hương ngẫu thư" giống nhau ở:
	A. Hoàn cảnh sáng tác	C. Chủ đề
	B. Tình huống nảy sinh cảm xúc.	D. Cả A, B, C.
2- HDVN
 Học bài đọc thuộc lòng 
Đọc, soạn bài “ Bài ca nhà tranh ”