Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 11 - Bài 11 - Tiêt 41: Từ đồng âm

Ngày soạn : 02-12-11 BÀI 11 
Ngàu dạy : 05-12-11
TUẦN :11 * TIẾT: 41- TV
 TỪ ĐỒNG ÂM 
 I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giuùp hoïc sinh
 - Hieåu ñöôïc theánaøo laø töø ñoàng aâm
 - Có ý thức lựa chọn từ đồng âm khi nói viết 
 1. Kiến thức : - Khái niệm từ đồng âm 
 - Việc sử dụng từ đồng âm .
 2. Kĩ năng :
 - Nhận biết từ đồng âm tỏng văn bản ; Phân biệt từ đồng âm với từ nhiều nghĩa .
 - Đặt câu phẩn biệt từ đồng âm .
 - Nhận biết hiện tượng chơi chữ bằng từ đồng âm . 
 - Phân tích các tình huống mẫu để hiểu cách dùng từ đồng âm.
 - Thực hành có hướng dẫn sử dụng từ đồng âm theo những tình huống cụ thể .
 - Động não suy nghĩ phân tích các ví dụ để rút ra những bài học học thiết thực về dùng tiếng Việt đúng nghĩa và trong sáng .
 II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS: -Thầy : Giáo án – Bảng phụ - bút lông 
 - Trò : Bài soạn 
 III. TỔ CHỨC HĐ DẠY VÀ HỌC :
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY
NỘI DUNG – KIẾN THỨC
HĐ1:heá naøo laø töø traùi nghóa cho ví duï? Söû duïng töø traùi nghóa nhaèm muïc ñích gì?
-.Trong những trường hợp sau đây,trường hợp nào có sử dụng từ trái nghĩa? Trường hợp nào không sử dụng từ trái nghĩa?Hãy chỉ ra cặp từ trái nghĩa được sử dụng trong các ví dụ? 
a. Dòng sông bên lở bên bồi 
Bên lở thì đục bên bồi thì trong(ca dao ) 
b.Trong lao tù cũ đón tù mới
 Trên trời mây tạnh đuổi mây mưa ( Hồ Chí Minh ) 
c.Bà già đi chợ cầu Đông 
Bói xem một quẻ lấy chồng lợi chăng
Thầy bói gieo quẻ nói rằng :
Lợi thì có lợi nhưng răng không còn . ( ca dao ) 
- Nhận xét bài làm của bạn 
HĐ:Bài mới : Neáu nhö caùc em ñöôïc hoïc veà töø ñoàng nghóa laø töø coù nghóa gioáng nhau hoaëc gaàn gioáng nhau thì hoâm nay caùc em seõ ñöôïc bieát theâm 1 loaïi töø, nghóa cuûa noù khaùc xa nhöng laïi phaùt aâm gioáng nhau. Vaäy noù laø loaïi töø gì? Nhôø ñaâu maø ta laïi coù theâû xaùc ñònh ñöôïc nghóa cuûa noù? Baøi hoïc hoâm nay seõ giuùp caùc em giaûi ñaùp ñöôïc nhöõng thaéc maéc ñoù.
* HĐ4: HDtìm hiểu thế nào là từ đồng âm 
* GV treo bảng phụ ghi vd hd hs phân tích các ví dụ để hiểu cách dùng từ trái nghĩa 
 * vd sgk/ 135 
* VD1: Con ngöïa ñang ñöùng boãng “loàng” leân
 * VD2 : Mua ñöôïc con chim baïn toâi nhoát ngay vaøo “loàng”
- Nghóa cuûa töø “loàng” trong 2 ví duï treân coù gioáng nhau khoâng? Em haõy giaûi thích nghóa cuûa 2 öø treân
-Ngoaøi töø loàng em coøn bieát töø naøo nöõa khoâng?
- Em coù nhaän xeùt gì veà caùch phaùt aâm vaø nghóa cuûa nhöõng töø treân ¦ Töø ñoàng aâm.
à HS ghi nhôù?
à chuyển ý 
* HĐ5 : Tìm hieåu caùch söû duïng töø ñoàng aâm : 
 - Nhôø ñaâu maø em phaân bieät ñöôïc nghóa cuûa caùc töø loàng trong 2 caâu treân? 
- Caâu “ñem caù veà kho” neáu taùch khoûi ngöõ caûnh coù theå hieåu thaønh maáy nghóa? 
- Em haõy theâm vaøo caâu naøy 1 vaøi töø ñeå caâu trôû thaønh ñôn nghóa.
- Nhö vaäy, ñeå traùnh ñoàng aâm gaây ra, caàn phaûi chuù yù ñieàu gì khi giao tieáp.
* KNS :
 - Khi giao tiếp, cần sử dụng từ đồng âm như thế nào ?
- Môøi 1 em nhaéc laïi phaàn ghi nhôù.
à GV : trong văn chương người ta còn lợi dụng từ đồng âm để chơi chữ 
à chiếu 
VD:-Ruồi đậu mâm xôi mâm xôi đậu 
kiến bò đĩa thịt đĩa thịt bò 
*HĐ6 :HD HS làm bài tậpnhanh 
Từ chân trong hai câu sau có phải là từ đồng âm không ? Vì sao ? tìm nghĩa của các từ chân? 
A, B
- Không giống nhau 
+ Loàng 1 :đang đứng nhảy dựng lên (Ñoâïng töø)
 + Loàng 2 : (Danh từ)ø chuoàng nhỏû ñan baèng tre, nöùa duøng ñeå nhoát chim 
-phaùt aâm gioáng nhau vaø nghóa khaùc xa nhau
- HS đọc ghi nhớ 
- ngöõ caûnh của câu văn 
-2 nghóa 
+ Ñem caù veà mà kho tieâu
+ Ñem caù veà nhập kho ñoâng laïnh.
cần phải chú ý đến ngữ cảnh khi giao tiếp hoặc dùng từ với nghĩa nước đôi 
 hs đọc ghi nhớ 
Bài tập nhanh
-Từ chân trong hai câu sau có phải là từ đồng âm không ? Vì sao ? 
1.Nam bị ngã nên đau chân.
2.cái bàn này chân bị gãy
=> Không phải từ đồng âm vì giữa chúng có một nét nghĩa chung làm cơ sở . “ đều là bộ phận dưới cùng”
-chân(1):bộ phận dưới cùng của cơ thể, dùng để đi đứng 
-chân ( 2 ):bộ phận dưới cùng của bàn , dùng để đở các vật khác .
- Chân(3) tường bị mục nát 
=> Từ chân là từ nhiều nghĩa .
I. Thế nào là từ đồng âm
 1. ví dụ: Mục I sgk/135
 -Hai từ “lồng” giống nhau về âm thanh 
 - Khác nhau về nghĩa 
 => Từ đồng âm
2. Ghi nhớ : sgk/ 135
II. Sử dụng từ đồng âm:
 1.Ví dụ1:Mục I, II sgk/135
 - Dựa vào ngữ cảnh của câu văn để biết đươc nghĩa của 2 từ “lồng”
 Ñem caù veà kho tieâu
kho
 Ñem caù veà kho ñoâng laïnh
=> dùng từ với nghĩa nước đôi 
2. Ghi nhớ : sgk/ 132
* Lưu ý: trong khi nói , viết cần phân biệt từ đồng âm với từ nhiều nghĩa.
 III.Luyện tập:
III.Luyện tập:
Bài tập : 1 sgk/ 136
 * Đọc đoạn trích sau và tìm từ đồng âm với mỗi từ sau : thu, cao, ba, tranh, sang .
 Tháng tám, thu cao,gió thét già ,
 Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.
 Tranh bay sang sông rải khắp bờ,
 Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa, 
 Mảnh thấp quay lộn vào mương xa .
 (Đỗ Phủ)
 Mẫu: thu(1): mùa thu Ø cao(1): cao Ø sang (1) : sang sông 
 thu(2) : thu tiền cao(2): nấu cao sang (2) : sang giàu 
 Ø ba (1):ba ,má Ø tranh(1):mái tranh 
 ba (2): số ba tranh(2): bức tranh 
Bài tập 2 sgk/136 Thảo luận nhóm ( 4 phút )
 * Nhóm 1,2 : a) Tìm các nghĩa khác nhau của danh từ “cổ ” và giải thích mối liên quan giữa các nghĩa đó. 
 * Nhóm 3,4 b) - Tìm từ đồng âm với danh từ “cổ” và cho biết nghĩa của từ đó . 
 - Tìm từ đồng nghĩa với từ “cổ” 
 ĐÁP ÁN
 - cổ (1): bộ phận nối liền thân và đầu của người hay động vật
 - cổ (2): bộ phận của áo ( cổ áo )
 - cổ (3): bộ phận nối liền giữa thân và miệng của đồ vật ( cổ chai ,cổ lọ)
 b) -Từ đồng âm với danh từ “cổ”: cổ (đại) , cổ (thụ) , cổ (kính),cổ (họa) 
 Bài tập 3sgk / 136 
 Đặt câu với mỗi cặp từ đồng âm sau ( ở mỗi câu phải có hai từ đồng âm)
 bàn (danh từ) – bàn (động từ)
 sâu (danh từ) - sâu (tính từ)
 Năm ( danh từ) – năm(số từ) KNS ĐỘNG NÃO
 1) Chúng em ngồi xung quanh bàn để bàn về vấn đề học tập.
 2) Những con sâu đục lỗ chui sâu vào quả ổi.
 3) Năm nay em tôi vừa tròn năm tuổi . 
Bài tập 4 sgk/136 : gv hd hs về nhà làm 
IV. CỦNG CỐ- HD TỰ HỌC Ở NHÀ : 
 1. Củng cố : 
 1.Để tránh những hiểu lầm do hiện tượng đồng âm gây ra , cần chú ý điều gì khi giao tiếp 
 A. Chú ý đầy đủ đến ngữ cảnh, dùng từ chính xác, để tránh hiểu sai nghĩa của từ trong câu. 
 B. Chú ý phát âm thật chính xác.
 C. Chú ý thông báo mình sắp sửa dùng từ đồng âm.
 2.Cần phân biệt từ đồng âm với hiện tượng nào dưới đây?
 A. Hiện tượng đồng nghĩa 
 B. Hiện tượng từ nhiều nghĩa.
 C. Hiện tượng từ trái nghĩa
 2.HD tự học ở nhà :
 - Hoàn chỉnh các bài tập 1, 4
 - Học thuộc 2 ghi nhớ - Học bài ôn văn chuẩn bị làm bài kiểm tra 45 phút
Ngày soạn : 02-12-11
Ngày dạy : 05-12-11
* VĂN – TIẾT : 42 KIỂM TRA VĂN 
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: 
 - Cuõng coá kieán thöùc ñaõ hoïc.
 - Giuùp hoïc sinh coù kyõ naêng laøm baøi.
II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS : 
 - GV: Ñeà baøi.
 - HS: Hoïc baøi.
III. TỔ CHỨC HĐ DẠY VÀ HỌC 
 * HĐ1: phát bài 
 * HĐ2 : thu bài 
 * HĐ 3 : Nhận xét 
IV. CỦNG - CỐ HD HS TỰ HỌC Ở NHÀ : 
 - Soạn “ Cảnh khuya , Rằm tháng giêng” 
 + Đọc bài thơ ,tp ,tg 
 + Trả lời câu hỏi phần HD học bài . 
 –—¯–—¯–—¯–—¯–—¯–—
Ngày soạn : 07-12-11
Ngày dạy : 09-12-11
 VĂN – TIẾT:43
 VĂN BẢN: CẢNH KHUYA , RẰM THÁNG GIÊNG 
 ( Hồ Chi Minh ) 
 I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giuùp hoïc sinh
 Hiểu giá trị tự tưởng và nghệ thuật đặc sắc của bài thơ Cảnh khuya và bài thơ chử Hán Rằm tháng giêng ( Nguyên Tiêu ) của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 
 1. Kiến thức : 
 - Sơ giản về tg Hồ Chí Minh .
 - Tình yêu thiên nhiên gắn liền với tình cảm cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
 - Tâm hồn chiến sĩ- nhệ sĩ vừa tài hoa tinh tế vừa ung dung, bình tĩnh, lạc quan .
 - Nghệ thuật tả cảnh, tả tình; ngôn ngữ và hình ảnh đặc sắc trong bài thơ .
 2. Kĩ năng : 
 - Đọc- hiểu tác phẩm thơ hiện đại viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật .
 - Phân tích để thấy được chiều sâu nội tâm của người chiến sĩ cách mạng và vẻ đẹp mới mẻ của những chất liệu cổ thi trong sáng tác của lảnh tụ Hồ Chí Minh. 
 - So sánh sự khác nhau giữa nguyên và văn bản dịch bài thơ Rầm táng giêng . 
 3. Thái độ : GD lòng yêu thiên nhiên , yêu nước .
II . CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS: 
 - Thầy: Giáo án – bảng phụ - Nhöõng aûnh Baùc Hoà laøm vieäc, ngaém traêng ôû Vieät Baéc.
 - Trò : Bài soạn 
 III . TỔ CHỨC HĐ DẠY VÀ HỌC: 
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA TRÒ
NỘI DUNG – KIẾN THỨC
* HĐ1 KTBÀI CŨ :- Đọc 2 khổ thơ đầu bài thơ “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá”
- Câu thơ nào dưới đây thể hiện tình yêu quê hương của tác giả? 
A. Trẻ đi già trở lai 
B. Giọng quê không đổi .
C. Gặp nhau mà 
 D. Trẻ cười hỏi 
* HĐ2 BÀI MỚI: Chuû Tòch Hoà
Chí Minh voán laø moät con ngöôøi vôùi taâm hoàn ngheä só. Maëc duø Ngöôøi töøng vieát “ngaâm thô ta voán khoâng ham”, maëc duø hoài ñaàu khaùng chieán choáng Thöïc daân Phaùp, ôû chieán khu Vieät Baéc, baän traêm coâng nghìn vieäc nhöng coù khi giöõa ñoâi phuùt nghæ trong ñeâm khuya thanh tónh, nôi röøng saâu, nuùi thaúm tình côø baét gaëp moät caûnh ñeïp, vaúng nghe tieáng haùt, doõi theo moät maûnh traêng xa, Ngöôøi laïi laøm thô. Hai baøi thô chöõ Vieät, chöõ Haùn chuùng ta seõ tìm hieåu trong tieát hoïc naøy chính laø hai tröôøng hôïp hieám hoi nhö theá.
* HĐ3: HD đọc -Hiểu chú thích à GVhöôùng daãn ñoïc: chậm rãi thanh thản sâu lắng chú ý cách ngắt nhịp 
1. Baøi caûnh khuya
-Caâu 1 nhòp :	3/4
-Caâu 2+3 nhòp :4/3
-Caâu 4 nhòp :	2/5
2. Baøi raèm thaùng gieâng
- Ñoïc phieân aâm chöõ haùn :4/3
- Dòch thô :	2/2/2,	2/4/2.
-Hoïc sinh ñoïc chuù thích
- Em hieåu gì veà taùc giaû Hoà Chí Minh?
-Xác định số câu số tiếng của 2 bài thơ ? xác định thể thơ? 
- Hoàn cảnh sáng tác bài thơ ?
* HĐ4: HD đọc hiểu – văn bản 
àGV: Hai baøi ñeàu mieâu taû caûnh ñeïp ñeâm traêng ôû chieán khu Vieät Baéc. Chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu caûnh traêng trong moãi baøi coù neùt ñeïp nhö theá naøo
- Baøi thô 1: Ñöôïc Baùc vieát trong hoaøn caûnh naøo? Mieâu taû caûnh gì? Caûnh aáy ôû ñaâu?
* HS đọc câu đầu : 
- ÔÛ caâu ñaàu coù bieän phaùp ngheä thuaät gì ñöôïc söû duïng?
- So saùnh caùi gì?	
-Taùc duïng cuûa ngheä thuaät so saùnh trong caâu thô naøy?	 
àGV: Vaäy môû ñaàu baøi thô laø aâm thanh tieáng suoái roùc raùch, vaêng vaúng ñaâu ñaây, mô hoà beân tai nhaø thô, khieán Ngöôøi töôûng nhö coù gioïng haùt ngoït ngaøo naøo ñoù cuûa ai vang voïng trong ñeâm traêng khuya tónh laëng.
Ø LHTT :Cuõng coù nhieàu caâu thô hay taû tieáng suoái tieáng haùt baèng bieän phaùp so saùnh, em naøo coù theå tìm cho coâ trong nhöõng baøi thô maø caùc em ñaõ hoïc?
à GV: Nhöng nhìn chung taát caû ñeàu taû tieáng suoái chöa cuï theå, chöa gaàn guõi soáng ñoäng nhö caâu thô cuûa Baùc.
* HS đọc câu 2 
- ÔÛ caâu 2 caùc em coù phaùt hieän ra ngheä thuaät gì ñöôïc söû duïng hay khoâng ?	
- Taùc duïng cuûa ñieäp töø “loàng” ? 
-> HS đọc chú thích 2 sgk/ 142 “ lồng” có nghĩa là gì ?
àGV: Ñieäp töø “lồng” ñöôïc theâu deät nhö gaám. 
-Hai caâu thô cuoái cuûa baøi thô Caûnh Khuya ñaõ bieåu hieän
nhöõng taâm traïng gì cuûa taùc giaû?
- Vì sao Bác chưa ngủ?
àGV:Ñieäp ngöõ naøy coù taùc duïng nhö theá naøo ñoái vôùi söï theå hieän taâm traïng cuûa baøi thô 2 chöõ chöa nguû ñöôïc laëp laïi cho thaáy 2 neùt taâm traïng ñöôïc môû ra tröôùc vaø sau 2 chöõ aáy ñoàng thôøi boäc loä chieàu saâu noäi taâm cuûa taùc giaû.
à Ñieäp töø chöa nguû ñaët nhö theá chính laø baûn leà môû ra 2 taâm traïng trong cuøng moät con ngöôøi. Nieàm say meâ thieân nieân vaø noãi lo vieäc nöôùc. Hai neùt taâm traïng aáy thoáng nhaát trong con ngöôøi cuûa Baùc theå hieän söï hoøa hôïp giöõa nhaø thi só vaø ngöôøi chieán só trong vò laõnh tuï.
HĐ5: tìm hiểu bài thơ “RẲM THÁNG GIÊNG”
- Baøi thô taû caûnh gì? ôû ñaâu?
- Nhaän xeùt veà hình aûnh khoâng gian vaø caùch mieâu taû khoâng gian trong baøi “Nguyeân Tieâu”.
* HS đọc 2 câu đầu 
 -Caâu thô 2 coù gì ñaëc bieät veà töø ngöõ vaø ñaõ gôïi ra veû ñeïp roäng lôùn baùt ngaùt cuûa khoâng gian nhö theá naøo?
- Nghệ thuật được sử dụng ? 
àGV:Neáu nhö baøi caûnh khuya ôû treân laø caûnh traêng röøng tuyeät ñeïp thì 2 caâu ñaàu cuûa “raèm thaùng gieâng” ñaõ veõ ra moät khoâng gian cao roäng, baùt ngaùt, traøn ñaày aùnh saùng vaø söùc soáng cuûa muøa xuaân trong ñeâm raèm thaùng gieâng.
à GV: Caâu ñaàu môû ra khung caûnh baàu trôøi cao roäng, trong treûo noåi baät treân baàu trôøi aáy laø vaàng traêng troøn ñaày, toûa saùng xuoáng khaép trôøi ñaát.
* HS đọc hai câu cuối: 
- Câu 1-2 chỉ miêu tả vẽ đẹp của một đêm trăng rằm trên sông nhưng đến câu 3-4 lại chuyển
sang một vấn đế khác đó là vấn đề gì ?
- Tâm trạng của Bác lúc này là tâm trạng gì? Có giống tâm trạng của bài trước không? 
- Câu hỏi thảo luận: -Qua 2 bài thơ em thấy tấm lòng của Bác ĐV dân nước ntn? Phong thái của Bác được thể hiện ở 2 bài thơ ntn? 
* HĐ 6 HD tìm hiểu nghệ thuật 
- Nhắc lại thể thơ ở hai bài thơ ? 
- Bút pháp nghệ thuật sử dụng trong bài thơ ? 
* HĐ 7 :HD TÌM HIỂU Ý NGHĨA 2 BÀI THỎ 
 - Tâm hồn nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên ? 
* Liên hệ GD tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh 
- Qua hai bài thơ em học tập được điều gì về đạo và tác phong ở Bác Hồ kính yêu? Em phải làm gì để thể hiện lòng yêu nước của mình ? 
àGV Caû 2 baøi thô ñeàu ñöôïc laøm trong thôøi kyø ñaàu cuûa cuoäc khaùng chieán ñaày khoù khaên gian khoå. Baøi Caûnh Khuya (1947) naêm ñaàu cuûa cuoäc khaùng chieán, vaän nöôùc ñang raát khoù khaên. Coøn baøi Nguyeân Tieâu ñöôïc vieát (1948) sau chieán thaéng Vieät Baéc raát quan troïng cuûa quaân vaø daân ta ñaùnh baïi cuoäc taán coâng quy moâ lôùn cuûa giaëc Phaùp leân chieán khu Vieät Baéc. Ñaët trong hoaøn caûnh aáy chuùng ta thaáy roõ söï bình tónh, laïc quan cuûa vò laõnh tuï 
- Qua 2 baøi thô naøy em naøo coù theå nhaéc laïi cho coâ noäi dung 
( hs đọc ghi nhớ )
B
-HS đọc 
- HS dựa vào chú thích giới thiệu tg 
-Bài “ Cảnh khuya” ,có 4 câu mỗi câu 7 tiếng -> Thất ngôn tứ tuyệt 
- Bài “ Rằm tháng giêng”-> phiên âm: Thất ngôn tứ tuyệt 
 + Dịch thơ: Lục bát 
- Hai bài thơ được viết ở chiến khu Việt Bắc , trong những năm đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp ( 1946- 1954) miêu tả cảnh đêm trăng ở chiến khu Việt Bắc 
- HS ĐỌC 
- so saùnh
- tieáng suoái trong nhö tieáng haùt xa
- So saùnh tieáng suoái vôùi tieáng haùt laø laáy con ngöôøi laøm chuû, laøm cho aâm thanh cuûa thieân nhieân. Tieáng suoái xa cuõng trôû neân gaàn guõi, thaân maät nhö con ngöôøi, gioáng con ngöôøi treû trung, Trong treûo .
- “ Coân sôn suoái chaûy rì raàm
Ta nghe nhö tieáng ñaøn caàm beân tai” (coân sôn ca)
- Hay : “Tieáng suoái trong nhö nöôùc ngoïc tuyeàn”(tieáng saùo thieân thai)
- HS đọc
- HSđọc 
- Ñieäp töø “loàng” -söû duïng thaät hay, bôûi noù khieán cho böùc tranh ñeâm traêng röøng khuya khoâng chæ lôùp lang, taàng baäc cao thaáp, saùng toái hoøa hôïp quaán quyùt maø coøn taïo neân veû ñeïp lung linh aûo huyeàn, choã ñaäm, choã nhaït, boùng caây coå thuï laáp loùang aùnh traêng laïi coù boùng laù, boùng caây, boùng hoa in leân maët ñaát thaønh nhöõng boâng hoa
- Tâm trạng vì nước vì dân của Bác.
- Lo cho nước cho dân nên Bác chöa nguû 
- Bài thơ tả cảnh đêm trăng vào mùa xuân ở trên sông 
- HS ĐỌC 
- Bầu trời cao rộng bát ngát : sông xuân , nước xuân , lẫn bầu trời xuân 
- Từ láy , điệp ngữ 
- HS
- Không khí hội họp bàn việc quân việc nước 
- Lo việc quân , việc nước – giống như bài “ Cảnh khuya” 
Ø HS thảo luận 3/ ( yêu nước , thương dân suốt đời lo cho dân cho nước .Với một phong thái ung dung , lạc quan ) 
- Hs nhắc lại 
- hs trả lời 
- Yêu thiên nhiên, yêu nước sâu nặng 
- chăm ngoan , học giỏi sau này giúp ích cho nước nhà 
- HS đọc ghi nhớ
I – Đọc- Hiểu chú thích:
 1.Tác giả: sgk/ 141
2. Thể thơ: 
 + Bài “ Cảnh khuya”: Thất ngôn tứ tuyệt 
 + Bài “ Rằm tháng giêng” Ÿ phiên âm: Thất ngôn tứ tuyệt 
Ÿ Dịch thơ: Lục bát
 3- Hoàn cảnh sáng tác : SGK/ 141
II- Đọc – hiểu văn bản:
A. Cảnh khuya:
 1- Hai câu đầu: Cảnh rừng Việt Bắc vào lúc đêm khuya.
à Hình ảnh so sánh đặc sắc 
à Điệp từ - Tạo bức tranh toàn cảnh sống động.
=> Gợi vẻ đẹp TN trong trẻo, tươi sáng.
2- Hai câu thơ cuối: Tâm trạng vì nước vì dân của Bác.
 .
-> Điệp từ chưa ngủ - Nhấn mạnh thêm nỗi lo nước nhà của Bác và thể hiện rõ cốt cách của nhà thơ Cách Mạng.
 => Bác là người yêu nước, yêu TN và có tinh thần trách nhiệm đối với nước, với dân.
B.Rằm tháng giêng (Nguyên tiêu):
1.Hai câu thơ đầu:
 Cảnh đêm rằm tháng giêng.
-> Sử dụng điệp ngữ , từ láy - nhấn mạnh vẻ đẹp và sức sống mùa xuân đang tràn ngập cả đất trời.
=> Gợi tả 1 không gian cao rộng, bát ngát, tràn ngập ánh trăng sáng và sức sống của mùa xuân trong đêm rằm tháng riêng.
à Gợi cảm xúc nồng nàn, tha thiết với vẻ đẹp của TN.
2- Hai câu cuối: 
 Hình ảnh con người giữa đêm rằm tháng giêng.
 à Bác cùng các đồng chí lãnh đạo đang bàn việc nước.
à Thể hiện tinh thần yêu nước, thương dân và phong thái ung dung, lạc quan của Bác.
3. Nghệ thuật : 
- Rằm tháng giêng viết bằng chữ Hán theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt .Bản dịch theo thể thơ lục bát 
- Có nhiều hình ảnh lung linh huyền ảo 
- Sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ có tác dụng miêu tả chân thực âm thanh, hình ảnh trong rừng đêm. .
- Sáng tạo về nhịp điệu ở câu 
1-4. 
4.Ý nghĩa văn bản : 
 - Bài thơ Cảnh khuya thể hiện một đặc điểm nổi bật của thơ HCM : sự gắn bó hòa hợp giữa thiên nhiên và con người .
 - Bài thơ Rằm tháng giêng toát lên vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ – chiến sĩ HCM trước trước vẻ đẹp của thiên nhiên Việt Bắc ở giai đoạn đầu của cuộc khánh chiến chống thực dân Pháp còn nhiều gian khổ . 
III- Ghi nhớ : SGK/ 143
IV. CỦNG CỐ - HD TỰ HỌC Ở NHÀ : 
 - Ñoïc laïi 2 baøi thô . 
 - Học thuộc lòng hai bài thơ .
 - Học 5 từ Hán đướ sử dụng trong bài Nguyên tiêu .
 - Tập so sánh sự khác nhau về thể loại giữa nguyên tác và bản dịch bài thơ Nguyên tiêu . 
 - Soaïn tröôùc baøi môù “ Tiếng gà trưa” 
 - Học bài chuẩn bị làm KT 1tiết TIẾNG VIỆT
 –—¯–—¯–—¯–—¯–—¯–—
Ngày soạn : 08-12-11
Ngày dạy : 10-12-11
* TIẾNG VIỆT – TIẾT: 44 ÔN TIẾNG VIỆT
 I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS
 - ôn lại kiến thức đã học từ bài 1 đến bài 11
 - Qua bài tập củng cố lại kiến thức đã học 
 II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS : - Thầy : Giáo án
 - Trò : Bài soạn
 III. TỔ CHỨC HĐ DẠY VÀ HỌC 
 I - Ôn lí thuyết : 
 1. TỪ GHÉP: 
 - Các loại : có 2 loại 
 + Từ ghép chính phụ ? VD? 
 + Từ ghép đẳng lập ? VD? 
 - Nghĩa của từ ghép ?
 2. TỪ LÁY 
 - Các loại : có 2 loại 
 + Từ láy toàn bộ ? VD ?
 + Từ láy bộ phận ? VD?
 - Nghĩa từ láy ?
 3. ĐẠI TỪ 
 - Thế nào là đại từ ? VD ?
 - Các loại đại từ :
 + Đại từ để trỏ ? VD?
 + Đại từ để hỏi ? VD?
 4. TỪ HÁN VIỆT 
 - Đơn vị cấu tạo từ HV 
 + Tiếng đề cấu tạo từ HVgọi là yếu tố HV
 + phần lớn các yếu tố HV không được dùng độc lập như từ mà chỉ dùng để tạo từ ghép .có lúc đựơc dùng độc lập như từ 
 + Có nhiều yếu tố HV đồng âm nhưng nghĩa khác xa nhau 
 - Từ ghép HV : có 2 loại 
 + Từ ghép đẳng lập ? VD?
 + Từ ghép chính phụ ? VD? 
 à Trật tự của các yếu tố trong từ ghép chính phụ ? VD? 
 5. TỪ HÁN VIỆT ( tt ) 
 - Sử dụng từ HV 
 + sử dụng từ HV để tạo sắc thái bểu cảm 
 + Không nên lạm dụng từ HV
 6. QUAN HỆ TỪ 
 - Thế nào là QHT ? VD ? 
 - Sử dụng QHT :
 + Khi nói , viết bắt buộc phải dùng QHT , nếu không dùng câu văn sẽ đổi nghĩa hoặc không rỏ nghĩa . cũng có trường hợp không bắt buộc ( dùng cũng được , không dùng cũng được ) 
 + Có một số QHT dùng thành từng cặp 
 7. CHƯA LỖI VỀ QUT 
 - Thiếu QHT 
 - Dùng QHT không thích hợp về nghĩa 
 - Thừa QHT
 - Dùng QHT mà không có tác dụng liên kết 
 8. TỪ ĐỒNG NGHĨA 
 - Thế nào là từ đồng nghĩa ? VD ?
 - Các loại từ đồng nghĩa 
 + Đồng nghĩa hoàn toàn 
 + Đồng nghĩa không hòan toàn 
 - Sử dụng từ đồng nghĩa ? 
 9. TỪ TRÁI NGHĨA 
 - Thế nào là từ trái nghĩa ? VD? 
 - Sử dụng từ trái nghĩa ? VD? 
 10. TỪ ĐỒNG ÂM 
 - Thế nào là từ dồng âm ? 
 - Sử dụng từ đồng âm ? VD 
* HĐ2 : - ÔN TẬP PHẦN LUYỆN TẬP : - HD hs làm BT
 IV . CỦNG CỐ - HƯỚNG DẪN TỰ HỌC Ở NHÀ : 
 - Học bài các bài đã ôn , làm tất cả các bai tập.
 - Tập viết đoạn văn . - Soạn bài “ Thành ngữ” 
 š{› š{› š{› š{› š{› š{›