Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 16 - Tiết 61: Chuẩn mực sử dụng từ (tiếp theo)

TUẦN 16	TIẾT 61	NS: 21/11/2011
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
I-MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: 
	- Hiểu các yêu cầu của việc sử dụng từ ngữ đúng chuẩn mực.
	- Có ý thức dùng từ đúng chuẩn mực.
II-TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 
 1. Kiến thức:
	Các yêu cầu của việc sử dụng từ đúng chuẩn mực.
 2. Kĩ năng:
	- Sử dụng từ đúng chuẩn mực.
	- Nhận biết được các từ được sử dụng vi phạm các chuẩn mực sử dụng từ.
III-HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG 
1. Ổn định lớp: 1’
2. Kiểm tra bài cũ: 5’
- Nêu những đặc điểm của thể thơ lục bát?
3. Bài mới:
*Giới thiệu bài: 1’
Hoạt động 1: 30’
A. Tìm hiểu chung:
I. Sử dụng từ đúng âm, đúng chính tả:
? C¸c tõ in ®Ëm trong nh÷ng c©u trªn dïng sai ë chç nµo?
?Rót ra nhận xét khi sö dông tõ.
- dïi ®Çu ® vïi ®Çu ; sai phô ©m ®Çu d - v (c¸ch nãi Nam Bé)
- tËp tÑ ® TËp toÑ (bËp bÑ): Nãi kh«ng chÝnh x¸c.
Kho¶ng kh¾c ® kho¶nh kh¾c: Tõ gÇn ©m ® nhÇm lÉm.
- Ph¸t ©m sai, viÕt sai chÝnh t¶.
?ChØ ra lçi, cho biÕt nguyªn nh©n m¾t lçi ë VD vµ söa lçi. 
- S¸ng sña : nhËn biÕt b»ng thÞ gi¸c . Thay b»ng T­¬i ®Ñp : nhËn b»ng t­ duy trÝ tuÖ, c¶m xóc liªn t­ëng.
- Cao c¶ : lêi nãi (viÖc lµm) cã t/c tuyÖt ®èi (cao quý ®Õn møc ko cßn cã thÓ h¬n). Thay b»ng S©u s¾c : NhËn thøc, thÈm ®Þnh b»ng t­ duy chÝnh x¸c, liªn t­ëng( cã tÝnh chiÒu s©u vµ thuéc b¶n chÊt).
- BiÕt : nhËn thøc ®­îc, hiÓu ®­îc 1 c¸i ®ã. Thay b»ng Cã : tån t¹i 1 c¸i g× ®ã.
II. Sử dụng từ đúng nghÜa:
- S¸ng sña = T­¬i ®Ñp 
- Cao c¶ = S©u s¾c
- BiÕt = Cã
? C¸c tõ in ®Ëm ë VD trªn dïng sai như thế nào?
?T×m c¸ch ch÷a l¹i cho ®óng.
? X¸c ®Þnh vai trß ngữ pháp.
?Rót ra nhËn xÐt.
- Hµo quang ® hµo nho¸ng: Hµo quang: DT kh«ng thÓ sö dông lµm V nh­ TT.
- ChÞ ¨n mÆc thËt lµ gi¶n dÞ. ¡n mÆc lµ §T kh«ng thÓ lµ CN.
- RÊt th¶m h¹i. Th¶m h¹i lµ TT kh«ng thÓ dïng nh­ DT.
- Phån vinh gi¶ t¹o.
III. Sö dông tõ ®óng tÝnh chÊt NP cña tõ:
Nãi ng­îc l¹i lµ tr¸i víi quy t¾c trËt tù tõ trong ng÷ ph¸p TV.
?T×m hiÓu c¸ch dïng tõ sai ë VD.
?T×m tõ thÝch hîp ®Ó thay thÕ
- L·nh ®¹o: §øng ®Çu c¸c tæ chøc hîp ph¸p, s¾c th¸i trang träng. Thay = CÇm ®Çu: phi nghÜa, coi th­êng.
- Chó hæ: ®Æt tr­íc DT chØ ®éng vËt mang s¾c th¸i ®¸ng yªu. Thay = Nã hoÆc con hæ
IV. Sử dụng tõ ®óng s¾c th¸i biÓu c¶m, hîp phong c¸ch.
? Trong tr­êng hîp nµo kh«ng nªn l¹m dông tõ ®Þa ph­¬ng?
? T¹i sao kh«ng nªn l¹m dông tõ H¸n ViÖt?
- Trong v¨n b¶n khoa häc, mang tÝnh ®¹i chóng kh«ng nªn l¹m dông tõ ®Þa ph­¬ng.
- Gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt.
V.Kh«ng l¹m dông tõ ®Þa ph­¬ng, tõ H¸n ViÖt:
Gv GD KNS: Lựa chọn, sử dụng từ ngữ phù hợp hoàn cảnh giao tiếp.
Ho¹t ®éng 2: 4’
? Khi sử dụng từ ngữ em cần chú ý những điều gì?
* Hs dựa vào các phần tìm hiểu trên để trả lời. 
B. Bài học:
(sgk)
Ho¹t ®éng 3: 2’
C. Hướng dẫn tự học:
Viết đoạn văn ngắn trong đó sử dụng chính xác 3 từ cụ thể
4. Củng cố: /
5. Dặn dò: 2’
- Học bài, viết đoạn văn.
- Chuẩn bị “Ôn tập văn bản biểu cảm”: xem lại lý thuyết, trả lời các câu hỏi sgk.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
TUẦN 16	TIẾT 62	NS: 21/11/2011
ÔN TẬP VĂN BẢN BIỂU CẢM
I-MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: 
	Hệ thống hóa toàn bộ kiến thức, kĩ năng đã học ở phần đọc - hiểu các văn bản trữ tình trong học kì I.
II-TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 
 1. Kiến thức:
	- Văn tự sự, miêu tả và các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm.
	- Cách lập ý và lập dàn bài cho một đề văn biểu cảm.
	- Cách diễn đạt trong một bài văn biểu cảm.
 2. Kĩ năng:
	- Nhận biết, phân tích đặc điểm của văn bản biểu cảm
	- Tạo lập văn bản biểu cảm.
III-HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG 
1. Ổn định lớp: 1’
2. Kiểm tra bài cũ: 4’
- Khi sử dụng từ ngữ em cần chú ý những điều gì?
3. Bài mới:
*Giới thiệu bài: 1’
Hoạt động 1: 10’
? Đọc lại các bài văn, đoạn văn biểu cảm (như nêu ở sgk), hãy cho biết văn miêu tả và văn biểu cảm khác nhau như thế nào?
Gv gợi ý, hướng dẫn cho hs trả lời.
Hs trả lời:
- Văn miêu tả nhằm tái hiện đối tượng (người, vật, cảnh vật) sao cho người ta cảm nhận được nó.
- Văn biểu cảm khi miêu tả đối tượng nhằm mượn những đặc điểm, phẩm chất của nó mà nói lên suy nghĩ, cảm xúc của mình. Do đặc điểm này mà văn biểu cảm thường sử dụng các biện pháp tu từ: so sánh, ẩn dụ, nhân hóa ...
I. Câu 1:
- Văn miêu tả nhằm tái hiện đối tượng 
- Văn biểu cảm khi miêu tả đối tượng nhằm mượn những đặc điểm, phẩm chất của nó mà nói lên suy nghĩ, cảm xúc của mình. 
Hoạt động 2: 5’
? Đọc lại bài “Kẹo mầm”(Bài 11), hãy cho biết văn bản biểu cảm khác văn bản tự sự ở chỗ nào?
Gv gợi ý, hướng dẫn cho hs trả lời.
Hs trả lời:
Văn tự sự nhằm kể lại một câu chuyện, còn trong văn biểu cảm yếu tố tự sự chỉ để làm nền nhằm nói lên cảm xúc qua sự việc.
2. Câu 2: Văn tự sự nhằm kể lại một câu chuyện, còn trong văn biểu cảm yếu tố tự sự chỉ để làm nền nhằm nói lên cảm xúc qua sự việc.
Hoạt động 3: 5’
? Tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm đóng vai trò gì? Chúng thực hiện nhiệm vụ biểu cảm như thế nào? Nêu ví dụ.
Gv gợi ý, hướng dẫn cho hs trả lời.
Hs: Đóng vai trò làm giá đỡ cho tình cảm, cảm xúc của tác giả được bộc lộ. Thiếu tự sự, miêu tả thì tình cảm mơ hồ, không cụ thể, bởi vì tình cảm, cảm xúc của con người nãy sinh từ sự việc, cảnh vật cụ thể.
3. Câu 3: 
Đóng vai trò làm giá đỡ cho tình cảm, cảm xúc của tác giả được bộc lộ. 
Hoạt động 4: 10’
? Cho một đề bài biểu cảm, chẳng hạn: “Cảm nghĩ mùa xuân”, em sẽ thực hiện bài làm qua những bước nào? Tìm ý và sắp xếp ý như thế nào?
Gv yêu cầu hs thảo luận (3’)
Hs thảo luận và đưa ra kết quả:
- Các bước: tìm hiểu đề, tìm ý - lập dàn bài - viết bài - đọc lại và sửa chữa.
- Các ý: 
 +Mùa xuân đem lại cho mỗi người một tuổi trong đời.
 + Mùa xuân là mùa đâm chồi nảy lộc của thực vật, là mùa sinh sôi của muôn loài.
 + Mùa xuân là mùa mở đầu cho một năm, mở đầu cho một kế hoạch, dự định.
4. Câu 4: 
- Các bước: tìm hiểu đề, tìm ý - lập dàn bài - viết bài - đọc lại và sửa chữa.
- Các ý: 
 +Mùa xuân đem lại cho mỗi người một tuổi trong đời.
 + Mùa xuân là mùa đâm chồi nảy lộc của thực vật, là mùa sinh sôi của muôn loài.
 + Mùa xuân là mùa mở đầu cho một năm, mở đầu cho một kế hoạch, dự định.
Hoạt động 5: 5’
? Bài văn biểu cảm thường sử dụng những biện pháp tu từ nào? 
? Người ta nói ngôn ngữ văn biểu cảm gần với thơ, em có đồng ý không? Vì sao?
Hs trả lời:
- Các BPTT thường gặp trong văn biểu cảm: so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, điệp ngữ.
- Ngôn ngữ văn biểu cảm gần với thơ là vì nó có mục đích biểu cảm giống như thơ.
5. Câu 5: 
- Các BPTT thường gặp trong văn biểu cảm: so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, điệp ngữ.
- Ngôn ngữ văn biểu cảm gần với thơ là vì nó có mục đích biểu cảm giống như thơ.
Ho¹t ®éng 6: 2’
C. Hướng dẫn tự học:
Tìm ý và sắp xếp ý để làm bài văn theo đề văn biểu cảm.
4. Củng cố: /
5. Dặn dò: 2’
- Học bài, viết đoạn văn.
- Chuẩn bị “Ôn tập văn bản biểu cảm”: xem lại lý thuyết, trả lời các câu hỏi sgk.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------