Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 16 - Tiết 61: Chuẩn mực sử dụng từ (Tuần 6)

Tuần 16
Tiết 61
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
NS:
ND:
I. Mục tiêu: Giúp học sinh :
- Nắm được các yêu cầu trong việc sử dụng từ.
- Trên cơ sở nhận thức được các yêu cầu đó, tự kiểm tra thấy được những nhược điểm của bản thân trong việc sử dụng từ, có ý thức dùng từ đúng chuẩn mực, tránh thái độ cẩu thả khi nói, khi viết.
II. Chuẩn bị:
- Bảng phụ.
- Ví dụ.
III. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định:
2. Kiểm tra bài cũ: 
 3. Bài mới:
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung ghi bảng
Hoạt động 1: Sử dụng từ đúng âm, đúng chính tả. 
- Gọi 1 hs đọc phần I trong Sgk và TL câu hỏi:
+ Các câu trên có từ nào viết sai lỗi chính tả, không đúng âm?
+ Hãy sửa lại các từ viết sai
+ Vì sao các từ trên dễ bị nhầm lẫn và viết sai?
Hoạt động 2: Sử dụng từ đúng nghĩa.
- Gọi 1 hs khác đọc phần II và TL câu hỏi
+ Các câu trên có từ nào dùng không đúng nghĩa với câu?
+ Có thể thay thế các từ đó bằng các từ nào?
+ Do đâu các từ đó dùng không đúng nghĩa trong câu?
Hoạt động 3: Sử dụng từ đúng tính chất ngữ pháp của từ.
- Một hs đọc phần III và TL câu hỏi
+ Ba câu đầu có từ nào dùng chưa đúng tính chất ngữ pháp của nó?
+ Hãy cho biết các từ đó thuộc từ loại gì?
+ Hãy cho biết các từ đó dùng không đúng tính chất ngữ pháp của nó ntn?
 + Câu thứ 4 có cụm từ nào dùng chưa thuận?
 - Hãy tìm cách sửa lại các câu trên cho đúng tính chất ngữ pháp?
- Vì sao các câu trên lại viết sai như thế?
Hoạt động 4: Sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm, hợp phong cách.
- Gọi hs đọc phần IV và trả lời câu hỏi:
 + Hai câu trên có từ nào dùng không đúng với sắc thái biểu cảm? ....
+ Vì sao không thể dùng 2 từ đó trong văn cảnh này và phải thay bằng từ gì?
+ Vậy nguyên nhân của việc dùng từ sai trong trường hợp này là gì
Hoạt động 5: Không lạm dụng từ địa phương, từ Hán Việt.
 - Trong trường hợp nào thì không nên dùng từ địa phương?
- Tại sao không nên lạm dụng từ Hán Việt?
- Vậy muốn dùng từ đúng, chính xác, ta cần lưu ý những điểm nào?
Hoạt động 6: Củng cố. 
- Liên hệ lại những lỗi dùng từ mà hs mắc phải trong bài TLV.
- Từ sai(dùi đầu, tập tẹ, khoảng khắc)
- vùi đầu, bập bẹ, khoảnh khắc
- do nói theo giọng địa phương hoặc do liên tưởng sai.
- Có 3 từ (sáng sủa, cao cả, biết)
- tươi đẹp, sâu sắc, có
- Không nắm vững khái niệm của từ; không phân biệt các từ đồng nghĩa, gần nghĩa
- 3 từ (hào quang, ăn mặc, thảm hại)
- Hào quang (dt), ăn mặc (đt), thảm hại (tt)
- hào quang : danh từ không thể trực tiếp làm VN
- ăn mặc, thảm hại: động từ và tính từ như danh từ
(diễn đạt câu 2, 3 không thuận)
- giả tạo phồn vinh
1. nước sơn làm cho đồ vật thêm hào nhoáng.
2. sự ăn mặc của chị thật giản dị
3. Bọn giặc đã chết rất thảm hại .....
4. .......sự phồn vinh giả tạo
- Do không hiểu đúng tính chất ngữ pháp của từ
- 2 từ (lãnh đạo, chú hổ)
- Thay từ “lãnh đạo” ( cầm đầu, “chú” ( con hổ hoặc nó)
- Không đúng sắc thái biểu cảm, không hợp phong cách.
- Gây khó hiểu cho người ở vùng khác (trừ các tp văn học có mục đích riêng)
- Vì nó khó hiểu nên dễ dùng sai. 
- HS đọc ghi nhớ Sgk
I. Sử dụng từ đúng âm, đúng chính tả:
- Cần phát âm đúng và liên tưởng đúng để viết đúng
II. Sử dụng từ đúng nghĩa:
* Phải hiểu nghĩa của từ và phân biệt các từ đồng nghĩa, gần nghĩa để dùng từ cho chính xác
III. Sử dụng từ đúng tính chất ngữ pháp của từ:
- Cần phải hiểu đúng tính chất ngữ pháp của từ để sử dụng cho đúng.
IV. sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm, hợp phong cách:
- Cần phải hiểu đúng sắc thái biểu cảm của từ để dùng cho chính xác
V. Không lạm dụng từ địa phương, từ Hán Việt:
- Ghi nhớ 167 Sgk
4. Dặn dò: - Học thuộc bài.
	 - Soạn bài Luyện tập sử dụng từ.
5. Rút kinh nghiệm:
Tuần 14
Tiết 62
ÔN TẬP VĂN BIỂU CẢM
NS:
ND:
I. Mục tiêu: Giúp học sinh :
- Ôn lại những điểm quan trọng nhất về lý thuyết làm văn bản biểu cảm.
- Phân biệt văn tự sự, miêu tả với yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm.
- Cách lập dàn ý và lập dàn bài cho một đề văn biểu cảm.
II. Chuẩn bị:
- Bảng phụ.
III. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định:
2. Kiểm tra bài cũ: 
 3. Bài mới:
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung ghi bảng
Hoạt động 1: Phân biệt văn miêu tả và văn biểu cảm.
- Cho hs đọc lại các vb Hoa hải đường, Về An Giang, Hoa học trò...
+ Hãy cho biết văn miêu tả và văn biểu cảm khác nhau như thế nào?
+ Văn biểu cảm thường sử dụng các biện pháp tu từ nào?
Hoạt động 2: Phân biệt văn biểu cảm với văn tự sự. 
- Cho hs đọc bài “kẹo mầm” trang 138
+ Hãy cho biết văn biểu cảm khác với văn từ sự ở điểm nào?
Hoạt động 3: Vai trò của tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm.
+ Tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm đóng vai trò gì chúng thực hiện nhiệm vụ biểu cảm như thế nào?
+ Hãy nêu ví dụ?
Hoạt động 4: Tìm ý và lập dàn bài.
- Gv ghi đề “cảm nghĩ mùa xuân”.
+ Theo đề bài này, ta sẽ tìm ý và sắp xếp ý như thế nào?
+ Em sẽ sắp xếp ý như thế nào ở từng phần trong bài tập làm văn?
+ Người ta nói ngôn ngữ trong văn biểu cảm gần với thơ, em có đồng ý không ? vì sao?
Hoạt động 5: Củng cố.
- Vai trò của tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm .
- văn miêu tả : nhằm tái hiện lại đối tượng. văn biểu cảm: miêu tả đối tượng
- So sánh, ẩn dụ, nhân hóa.
- văn tự sự : kể lại một câu chuyện
- văn biểu cảm: có yếu tố tự sự làm nền để nói lên cảm xúc
- Đóng vai trò làm giá đỡ cho tình cảm, cảm xúc của người viết được bộc lộ.
- Tình cảm sẽ mơ hồ, không cụ thể. 
- Thảo luận và TL
- Đồng ý. Vì nó có mục đích biểu cảm như thơ.
1. Phân biệt văn miêu tả và văn biểu cảm:
II. Phân biệt văn biểu cảm với văn tự sự:
III. Vai trò của tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm:
- có sự việc và cảnh vật thì cảm xúc, tình cảm con người mới nảy sinh
IV. Tìm ý và lập dàn bài:
1. Tìm ý:
2. Dàn bài
a. Mở bài: giới thiệu mùa xuân
b. Thân bài : nêu cảm nghĩ về mùa xuân
c. Kết bài: yêu thích mùa xuân
4. Dặn dò: - Đọc lại bài văn, học bài, học thuộc ghi nhớ.
	 - Soạn bài Ôn tập tác phẩm trữ tình.
5. Rút kinh nghiệm:
Tuần 16
Tiết 63
MÙA XUÂN CỦA TÔI
NS:
ND:
I. Mục tiêu: Giúp học sinh :
- Nh÷ng nÐt ®Ñp riªng cña c¶nh s¾c thiªn nhiªn vµ kh«ng khÝ mïa xu©n ë Hµ Néi vµ ®¸t B¾c.
- T×nh c¶m nång nµn víi quª h­¬ng; nÐt tinh tÕ trong v¨n tuú bót.
II. Chuẩn bị:
- Bảng phụ.
- Chân dung Vũ Bằng.
III. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định:
2. Kiểm tra bài cũ: Nêu cách thưởng thức cốm ở văn bản Một thứ quà của lúa non: Cốm.
3. Bài mới:
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung ghi bảng
Hoạt động 1: Hướng dẫn đọc và tìm hiểu chung.
- GV đọc mẫu toàn văn bản.
- Gọi hs đọc lại, uốn nắn cách đọc cho hs.
- Yêu cầu các em đọc chú thích về tác giả và chú thích về từ khó.
- Cho hs phân bố cục vb.
Hoạt động 2: Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết.
- 2 c©u ®Çu cña VB lµ lêi b×nh luËn c¸c côm tõ "tù nhiªn nh­ thÕ" kh«ng cã l¹ hÕt, ®­îc t¸c gi¶ sö dông ý g×?
- T×m biÖn ph¸p nth nµo ®· ®­îc sö dông ë d©y? T/dông?
- T/g ®· liªn hÖ t×nh c¶m mïa xu©n con ng­êi víi nh÷ng hiÖn t­îng tù nhiªn nµo? ThÓ hiÖn ®iÒu g×?
- T×m c©u v¨n gîi c¶ c¶nh B¾c vµ kh«ng khÝ mïa xu©n Hµ Néi, ®Êt B¾c?
- T¸c gi¶ gäi mïa xu©n ®Êt B¾c lµ "mïa xu©n th¸nh thÇn cña t«i, ý nghÜa?
- C©u v¨n "nhùa sèng ë trong ng­êi c¨ng lªn...cÆp uyªn ­¬ng..." diÔn t¶ søc m¹nh nµo cña mïa xu©n?
- Mïa xu©n th¸ng giªng ®­îc ®Æc t¶ bëi nh÷ng h×nh ¶nh nµo?
Hoạt động 3: Luyện tập.
- Cho hs t×m hiÓu néi dung vµ nghÖ thuËt vb?
Hoạt động 4: Củng cố.
- ViÕt 1 ®o¹n v¨n diÔn t¶ c¶m xóc cña em vÒ 1 mïa trong n¨m ë quª h­¬ng m×nh ®ang sèng.
- HS chú ý nghe gv đọc; đọc lại bài văn.
- Hs đọc.
- §o¹n 1: Tõ ®Çu ...mïa xu©n.
- §o¹n 2: TiÕp... liªn hoan.
- §o¹n 3: Cßn l¹i.
- Kh¼ng ®Þnh tØnh c¶m mª luyÕn mïa xu©n lµ t×nh c¶m s½n cã vµ hÕt søc th«ng th­ëng ë mçi con ng­êi.
- §iÖp tõ, ®iÖp kiÓu c©u: Ai b¶o, ®õng th­¬ng..ai cÊm ®­îc ..th× míi hÕt.
- TL
- T×m
- Mïa xu©n cã søc kh¬i dËy sinh lùc cho mu«n loµi, trong ®ã cã con ng­êi.
- H×nh ¶nh so s¸nh míi mÎ diÔn t¶ sinh ®éng, hÊp dÉn søc sèng cña mïa xu©n.
- BÇu trêi vµ b÷a c¬m gia ®×nh sau tÕt.
- Kh«ng gian dÇn réng r·i, s¸ng sña.
- Kh«ng khÝ ®êi th­êng gi¶i dÞ Êm cóng ch©n thËt.
- Vui vÎ, phÊn tr­íc mét niÒm vui míi "thÊy r¹o rùc 1 niÒm vui s¸ng sña".
- §äc ghi nhí.
I. Đọc và tìm hiểu chung:
1. Đọc:
2. Chú thích:
3. Bố cục:
II. Tìm hiểu chi tiết:
1. C¶m nhËn vÒ quy luËt t×nh c¶m cña con ng­êi víi mïa xu©n.
- T×nh c¶m mª luyÕn mïa xu©n lµ t×nh c¶m s½n cã vµ lµ quy luËt tÊt yÕu cña t×nh c¶m con ng­êi.
- T×nh c¶m n©ng niu, tr©n träng, th­¬ng nhí, thuû chung víi mïa xu©n.
2. C¶m nhËn vÒ c¶nh s¾c kh«ng khÝ chung cña mïa xu©n Hµ Néi ®Êt B¾c.
- C¶nh vËt thiªn nhiªn, kh«ng khÝ mïa xu©n ®­îc gîi nhí l¹i tõ nh÷ng chi tiÕt, h×nh ¶nh l¾ng ®äng nhÊt, ¸m ¶nh nhÊt. 
- Mïa xu©n kh¬i dËy søc sèng cho mu«n loµi
- Mïa xu©n kh¬i dËy t×nh c¶m cao quý ë con ng­êi.
- Kh¬i dËy t×nh c¶m cao quý ë cuéc sèng.
- H©n hoan biÕt h¬n, th­¬ng nhí mïa xu©n.
III. Luyện tập:
4. Dặn dò: - Đọc lại bài văn, học bài, học thuộc ghi nhớ.
	 - Soạn bài Hướng dẫn đọc thêm: Sài Gòn tôi yêu.
5. Rút kinh nghiệm: