Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 2 - Tiết 8: Mạch lạc trong văn bản

Tuần : 2	 Ngày soạn:14/08/09
Tiết : 8	 Ngày dạy :17-22/08/09
MẠCH LẠC TRONG VĂN BẢN
A . Mục tiêu cần đạt:
	Giúp HS :
 - Có những hiểu biết bước đầu về mạch lạc trong văn bản và sự cần thiết phải làm cho văn bản có mạch lạc , không đứt đoạn hoặc quẩn quanh .
 - Qua đó , góp phần làm cho bài viết của các em trở nên mạch lạc hơn .
B. Chuẩn bị:
*Thầy: Bảng phụ .
* Trò: Soạn các câu hỏi .
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động:
* Ổn định : 
 Kiểm diện, trật tự.
* Kiểm tra : 
(?) Qua tiết học trước , em rút ra bài học gì về bố cục trong văn bản ?
(?)Một bố cục ntn được coi là rành mạch và hợp lí ? Cho ví dụ .
* Giới thiệu bài: 
 Ta thấy dù là kiểu văn bản nào nó cũng đòi hỏi phải có một bố cục chặt chẽ , rành mạch và hợp lí . Ngoài bố cục ra , văn bản cũng cần có sự mạch lạc để người đọc , người nghe thấy dễ hiểu và hứng thú . Tiết học hôm nay thầy sẽ hướng dẫn các em tìm hiểu mạch lạc trong văn bản.
Hoạt động thầy
Hoạt động trò
Nội dung
(?) Khái niệm mạch lạc trong văn bản có được dùng theo nghĩa đen không ? 
(?) Tuy nhiên, nội dung của khái niệm mạch lạc có xa rời với nghĩa đen không ?
(?) Dựa vào hiểu biết trên, em hãy xác đinh mạch lạc trong văn bản có những tính chất gì trong số các tính chất được kể?
(?) Có người cho rằng : Trong văn bản , mạch lạc là sự nối tiếp của các câu , các ý theo một trình tự hợp lí . Em có tán thành ý kiến đó không?Vì sao?
(?) Văn bản : “Cuộc chia tay của những con búp bê” Có nhiều sự việc khác nhau nhưng có vì thế mà thiếu mạch lạc không ?
(?) Hãy cho biết toàn bộ sự việc xoay quanh ý chính nào?
(?) Thuỷ và Thành có vai trò gì trong truyện ?
(?) Theo em , đó có phải là chủ đề liên kết các sự việc nêu trên thành một thể thống nhất không ? Đó có phải là mạch lạc trong văn bản không ?
(?) Hãy cho biết các đoạn truyện được viết theo mối liên hệ nào trong các liên hệ được nêu ?
(?) Các liên hệ ấy có tự nhiên , hợp lí không ?
(?)Tìm hiểu tính mạch lạc của văn bản “ Mẹ tôi”.
(?) Chủ đề chung xuyên suốt
của văn bản là gì ?
(?) Trình tự tiếp nối của các phần, các đoạn, các câu trong văn bản có giúp cho sự thể hiện của chủ đề được liên tục thông suốt và hấp dẫn không ?
(?) Trong truyện : “ Cuộc chia tay của những con búp bê” , tác giả đã không thuật lại tỉ mỉ nguyên nhân dẫn đến sự chia tay của hai người lớn . Theo em như vậy có làm cho văn bản thiếu mạch lạc không ?
Đọc mục 1a . 
* Không .
* Giống như mạch máu làm cho các phần của văn bản thống nhất lại gọi là mạch lạc .
* Mạch lạc trong văn bản có tất cả 3 tính chất 1a :
-Trôi chảy thành dòng, thành mạch .
- Tuần tự đi qua khắp các phần, các đoạn trong văn bản .
- Thông suốt , liên tục , không đứt đoạn .
* Định nghĩa 1b là hoàn toàn chính xác .
- Đọc mục 2a , thảo luận tổ .
- Các ý mạch lạc .
- Ý chính (chủ đề) : “Sự chia tay” và “những con búp bê”
- Nhân vật chính : Thành – Thuỷ .
- Đọc mục 2b , thảo luận :
 Các sự việc trên đã liên kết quanh một chủ đề thống nhất . Đó là sự mạch lạc trong văn bản .
- Đọc mục 2c , thảo luận : 
Các đoạn truyện được nối tiếp trong 4 mối liên hệ : Thời gian , không gian , tâm lí (nhớ lại) , ý nghĩa (tương đồng , tương phản) 
_ Tự nhiên , hợp lí .
* Đọc muc 2 ghi nhớ và tự ghi bài,
-Đọc toàn bộ ghi nhớ.
* Thảo luận,trình bày.
* Tổ khác nhận xét .
-Đọc mục 1b (2), Thảo luận.
* Đọc BT2 /Tr 34
* Thảo luận, trả lời
1) Khái niệm mạch lạc trong văn bản:
-Mạch lac là làm cho các phần trong văn bản thống nhất lại .
- Mạch lạc trong văn bản là sự nối tiếp của các câu , các ý theo một trình tự hợp lí .
2) Các điều kiện để văn bản có tính mạch lạc .
- Các phần, các đoạn các câutrong văn bản đều nói vế đề tài,biểu hiện 1 chù đề chung xuyên suốt.
- Các phần, các đoạn, các câu tronh văn bản được nối tiếp theo 1 trình tự rõ ràng,hợp lí, trước sau hô ứng nhau nhằm làm cho chủ đề liền mạch và gợi được nhiều hứng thú cho người đọc (người nghe) 
 3) Luyện tập :
BT 1a :
 - Ý chính: Ca ngợi lòng yêu thương và sự hi sinh của mẹ đối với con.
 + Bố đau lòng vì con thiếu lễ độ với mẹ.
 + Bố nói về mẹ: Lo lắng, sẵn sàng hi sinh ; Ngày buồn nhất : Mất mẹ; Lớn khôn sẽ bơ vơ, hối hận.
 + Bố khuyên con xin lỗi mẹ 1 cách chân thành .
 Thể hiện ý chính 1 cách liên tục Mạch lạc .
BT1b (2) Chủ đề : Sắc vàng trù phú, đầm ấm của làng quê vào mùa đông , giữa ngày mùa.
_ Các ý trong bài hợp lí, hợp nhận thức người đọc :
+ câu đầu :Giới thiệu bao quát về sắc vàng trong không gian và thời gian.
+ Sau đó :Tác giả nêu những biều hiện của sắc vàng trong thời gian,không gian đó.
+ 2 câu cuối: Nhận xét, cảm xúc về màu vàng. 
 3 phần nhất quán rõ ràng làm cho mặch văn thông suốt, bố cục trở nên mạch lạc.
BT2 :
 Việc thuật tỉ mỉ nguyện nhân chia tay của hai người lớn làm ý chủ đạo bị phân tán không giữ được sự thống nhất ® Làm mất sự mạch lạc
*Củng cố:
(?) Thế nào là mạch lạc trong văn bản ? 
(?) Cho ví dụ minh hoạ tính mạch lạc trong văn bản .
*Dặn dò:
-Học thuộc lòng ghi nhớ SGK .
-Làm tiếp BT1(b1).
Soạn bài và sưu tầm các bài ca dao có nội dung về tình cảm gia đình