Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 21 - Tiết 79: Đặc điểm của văn bản nghị luận

Ngày soạn : 10/01/2010
Ngày giảng7A:
 7B:
Tuần: 21 - Tiết: 79
Đặc điểm của văn bản nghị luận
A. Mục tiêu. 
Giúp học sinh nhận biết rõ các yếu tố cơ bản của bài văn nghị luận và mối quan hệ của chúng với nhau. 
Bước đầu biết cách xác định luận điểm, luận cứ và lập luận trong 1 VBNL; biết xây dựng luận điểm, luận cứ và triển khai lập luận cho một đề bài.
B - Chuẩn bị:
- GV: G/án, dụng cụ dạy học.
- HS: Chuẩn bị bài.
C- Tổ chức các hoạt động dạy-học
*HĐ1- Khởi động
1- Tổ chức lớp 
- 7A : Có mặt.HS ; Vắng mặt..HS(.)
- 7B : Có mặt.HS ; Vắng mặt..HS(.)
2- Kiểm tra bài cũ:
+ Câu hỏi:
Câu 1: Văn bản nghị luận là gì?
Gợi ý: Văn bản nghị luận là loại văn được viết ra nhằm xác lập cho người đọc, người nghe một tư tưởng, quan điểm nào đó bằng những luận điểm rõ ràng, với lí lẽ chặt chẽ, dẫn chứng xác thực.
+ Nhận xét: 7A
7B
3- Bài mới( Giới thiệu): 
* HĐ2- Hướng dẫn tìm hiểu kiến thức mới
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức
*Ngữ liệu
Văn bản: Chống nạn thất học.
? Thảo luận câu hỏi trong sgk (18,19).
? Luận điểm.
? Yêu cầu về luận điểm.
? Người viết triển khai ý chính bằng cách nào? Vai trò của lí lẽ và dẫn chứng ntn?
- GV: Lí lẽ là những đạo lí, lẽ phải đã được thừa nhận nói ra là được đồng tình; Dẫn chứng là sự việc số liệu, bằng cớ để xác nhận cho lí lẽ
? Xác định luận cứ trong bài viết?
- GV: Lụân điểm thường có tính khái quát cao. Vì thế, muốn cho người đọc hiểu và tin, luận cứ phải cụ thể, sinh động, chặt chẽ.
? Nếu không trình bày những luận cứ này mà chỉ đưa ra những câu văn nêu luận điểm thì có được không ? 
? Theo em,luận cứ cần những yêu cầu gì?
? Lập luận là gì? Vai trò của lập luận trong VBNL?
? Hãy chỉ ra trình tự lập luận của văn bản “Chống nạn thất học” . Nhận xét về cách lập luận trên? 
 * HĐ3- Hướng dẫn luyện tập
* Đọc “Cần tạo ra thói quen ...”.
? Thảo luận chỉ rõ luận điểm, luận cứ, cách lập luận trong bài.
I. Bài học
1. Luận điểm, luận cứ và lập luận: 
a. Luận điểm:
+ Luận điểm: những ý chính của VB, là ý kiến thể hiện tư tưởng, quan điểm của bài văn NL.
+ Luận điểm được biểu hiện tập trung ở nhan đề “ Chống nạn thất học” như một khẩu hiệu.
+ Luận điểm được trình bày đầy đủ ở câu: “ Mọi người . . . chữ Quốc ngữ”.
+ Cụ thể hoá thành việc làm:
 - Những người biết chữ dạy cho những người chưa biết chữ.
 - Những người chưa biết cố gắng học cho biết.
 - Phụ nữ lại càng cần phải học .
- Luận điểm là ý kiến thể hiện tư tưởng, quan điểm trong bài văn nghị luận.
- Yêu cầu về luận điểm :
 + Được thể hiện trong nhan đề, dưới dạng câu khẳng định nhiệm vụ chung (luận điểm chính) và nhiệm vụ cụ thể (luận điểm phụ)
 + Phải rõ ràng, đúng đắn, sâu sắc, có tính phổ biến đáp ứng nhu cầu thực tế.
b. Luận cứ:
+ là những lí lẽ, dẫn chứng làm cơ sở cho luận điểm, giúp luận điểm sáng rõ, đúng đắn, có sức thuyết phục.
+ Lí lẽ:
- Do chính sách ... không tiến bộ.
- Nay nước độc lập rồi ... đất nước.
+ Dẫn chứng:
- Những người đã biết chữ . . .
- Vợ chưa biết . . .
- Em chưa biết . . .
+ Các luận cứ trả lời các câu hỏi: - Vì sao? - Để làm gì? - Như thế nào?
 - Luận cứ phải chân thật, đúng đắn, tiêu biểu mới khiến cho luận điểm có sức thuyết phục.
 - Luận cứ phải có hệ thống và bám sát luận điểm.
c. Lập luận :
+ Là cách lựa chọn sắp xếp , trình bày luận cứ một cách phù hợp để làm rõ luận điểm . 
+ Trình tự lập luận trong văn bản . 
 - Nêu lí do vì sao phải chống nạn thất học . 
 - Chống nạn thất học để làm gì ? 
 - Chống nạn thất học bằng cách nào ? 
-> Lập luận chặt chẽ , giàu sức thuyết phục , lí lẽ , dẫn chứng sắp xếp theo thời gian , lứa tuổi , giới tính , giai cấp hợp lý.
 * Ghi nhớ : sgk (19).
II. Luyện tập . 
 Bài văn: Cần tạo ra thói quen tốt...
+ Luận điểm: (Nhan đề).
+ Luận cứ : 
 * Lí lẽ:
- Khái quát về thói quen của con người.
- Thói xấu rất khó sửa.
- Thói quen xấu sẽ gây hại.
- Thói quen tốt sẽ làm cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn.
 * Dẫn chứng:
- Những biểu hiện của thói quen xấu.
+ Lập luận chặt chẽ, có sức thuyết phục.
*HĐ4- Hoạt động nối tiếp
1- Câu hỏi và bài tập củng cố kiến thức.- Các yếu tố trong VBNL?
- Mối quan hệ của các yếu tố?
2- HDVN
- Học bài.
- Bài tập: Xác định luận điểm, luận cứ, lập luận trong bài “Học thầy, học bạn”
- Chuẩn bị: Đề văn nghị luận và việc lập ý cho bài văn nghị luận.