Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 35 – Bài 32 - Tiết 129: Ôn tập tiếng Việt (tiếp theo)

Tuaàn 35– Bài 32 
Tieát 129
OÂN TAÄP TIEÁNG VIEÄT
(Tieáp theo)
I. Muïc tieâu caàn ñaït : Giuùp HS
 Hệ thống hoá về các kiểu biến đổi câu & các phép tu từ cú pháp đã học.
Trọng tâm:
Kiến thức :
Các phép biến đổi câu .
Các phép tu từ cú pháp .
Kĩ năng :
 Lập sơ đồ hệ thống hóa kiến thức về các phép biến đổi câu và các phép tu từ cú pháp .
II. Chuaån bò cuûa thaày vaø troø: 
 - Baûng phuï, phaân nhoùm.
 - Tích hôïp vôùi phaàn Vaên vaø phaàn Tieáng Vieät ôû baøi OÂn taäp cuoái naêm.
III. Tieán trình tieát daïy: 
1. OÅn ñònh : (1’) Kieåm tra só soá, taùc phong HS 
2. Kieåm tra : (4’) 
 - Giôùi thieäu nhöõng vaên baûn ñaõ hoïc thuoäc hai kieåu baøi nghò luaän chöùng minh vaø nghò luaän giaûi thích. Töø ñoù em haõy ruùt ra ñaëc ñieåm cuûa hai kieåu baøi naøy? 
	 - Em haõy trình laïi boá cuïc cuûa kieåu baøi nghò luaän chöùng minh vaø nghò luaän giaûi thích?
 3. Baøi môùi : (1’)
 - Tieáp tuïc oân taäp phaàn Tieáng Vieät cuûa caùc tieát tröôùc, hoâm nay chuùng ta seõ cuõng nhau heä thoáng laïi caùc kieán thöùc ñaõ hoïc veà bieán ñoåi caâu nhö theâm bôùt thaønh phaàn caâu, chuyeån ñoåi kieåu caâu vaø caùc pheùp tu töø cuù phaùp
TG
ND
HĐGV
HĐHS
20’
15’
1. Bieán ñoåi caâu:
 - Coù hai loaïi: 
 + Theâm bôùt thaønh phaàn caâu
 + Chuyeån ñoåi kieåu caâu
 - Hai kieåu: Ruùt goïn caâu vaø môû roäng caâu
 - Laøm cho caâu goïn hôn, thoâng tinh nhanh, traùnh laëp nhöõng töø ngöõ ñaõ xuaát hieän trong caùc caâu tröôùc.
	Ví duï: + Moân naøo con ñöôïc ñieåm möôøi.
	+ Moân toaùn aï!
	- Nguï yù haønh ñoäng, ñaëc dieåm chung coù taát caû moïi ngöôøi (löôïc boû chuû ngöõ)
	 Ví duï: AÊn quaû nhôù keû troàng caây.
 	- Hai caùch: + Theâm traïng ngöõ
	 + Duøng caâu chuû vò laøm thaønh phaøn caâu.
	- Beân caïnh caùc thaønh phaàn chính laø chuû ngöõ vaø vò ngöõ, caâu coù theå boå sung theâm traïng ngöõ ñeå trình baøy roõ hoaøn caûnh hoaëc ñieàu kieän thöïc hieän noùi ôû trong caâu.
	Ví duï: Ngaøy mai, toâi ñi hoïc vi tính.
	Traïng ngöõ
- Trong khi noùi vaø vieát, ngöôøi ta coù theå duøng nhöõng keát caáu caâu coù hình thöùc gioáng, goïi cuïm chuû vò laøm thaønh phaàn caâu.
 	- Caùc thaønh phaàn caâu nhö chuû ngöõ, vò ngöõ, boå ngöõ vaø ñònh ngöõ ñeàu coù theå môû roäng baèng cuïm Chuû – Vò.
	Ví duï: Chò Ba / ñeán // khieán toâi raát vui.
	 C V 
	 CN VN
	® Cuïm C – V laø vò ngöõ.
 b. Chuyeån ñoåi kieåu caâu
	- Chuyeån ñoåi caâu chuû ñoäng thaønh bò ñoäng.
	- (Goïi HS ñoïc phaàn ghi nhôù SGK tr 60).
 	- Traùnh laëp laïi moät kieåu caâu, deã gaây nhaøm chaùn.
	- Ñaûm baûo moät maïch vaø thoáng nhaát.
	Ví duï: Nhaø vua noùi:
	+ Trung thöïc laø ñöùc tính quyù nhaát cuûa con ngöôøi. Ta seõ truyeàn ngoâi cho chuù beù trung thöïc naøy. Chuù beù ñöôïc nhaø vua truyeàn ngoâi vaø trôû thaønh moät vò hoaøng ñeá hieàn minh.
2. Caùc pheùp tu töø cuù phaùp:
 	- Ñieäp ngöõ (hoïc kyø I) vaø lieät keâ (hoïc kyø II)
 	- Laø caùch laëp laïi töø ngöõ (coù khi caû caâu). Caùch laëp laïi nhö vaäy goïi laø pheùp ñieäp ngöõ.
	Ví duï: 	Chaùu chieán ñaáu hoâm nay
	Vì loøng yeâu toå quoác
	Vì xoùm laøng thaân thuoäc
	Baø ôi! cuõng vì baø
	- Laø saép xeáp noái tieáp haøng loaït töø hay cuïm töø cuøng loaïi ñeå dieãn taû ñöôïc ñaày ñuû hôn, saâu saéc hôn nhöõng khía caïnh khaùc nhau cuûa thöïc teá hay tö töôûng tình caûm.
	(Goïi hoïc sinh traû lôøi SGK tr 110)
	Ví duï: Tre, nöùa, truùc, mai, vaàu maáy chuïc loaïi khaùc nhau nhöng cuõng cuøng moät maàm non maêng moïc thaúng. 
- Coù maáy loaïi bieán ñoåi caâu?
- Theâm bôùt thaønh phaàn caâu goàm maáy kieåu?
- Theá naøo laø ruùt goïn caâu?
- Môû roäng caâu goàm coù maáy caùch?
- Theá naøo theâm traïng ngöõ cho caâu? Cho ví duï
 - Theá naøo laø cuïm Chuû – Vò laøm thaønh phaàn caâu.
- Haõy neâu caùc tröôøng hôïp duøng cuïm Chuû – Vò laøm thaønh phaàn caâu. Cho ví duï?
 - Caùc em ñaõ hoïc chuyeån ñoåi caâu kieåu naøo?
 - Theá naøo laø caâu chuû ñoäng, bò ñoäng?
- Vieäc chuyeån ñoåi caâu chuû ñoäng thaønh caâu bò ñoäng (ngöôïc laïi) nhaèm muïc ñích gì?
- Töø ñaàu hoïc kyø I ñeán nay caùc em ñaõ hoïc nhöõng pheùp tu töø naøo?
- Theá naøo laø pheùo ñieäp ngöõ. Cho ví duï?
 - Theá naøo laø pheùp lieät keâ? Cho ví duï.
 - Xeùt theo yù nghóa vaø caáu taïo ta phaân bieät kieåu lieät keâ.
HS trình baøy ù 
 Hs caùc toå khaùc nhaän xeùt .
HS trình baøy ù 
 Hs caùc toå khaùc nhaän xeùt .
HS trình baøy ù 
 Hs caùc toå khaùc nhaän xeùt .
HS trình baøy ù 
 Hs caùc toå khaùc nhaän xeùt .
HS trình baøy ù 
 Hs caùc toå khaùc nhaän xeùt .
HS trình baøy ù 
 Hs caùc toå khaùc nhaän xeùt .
HS trình baøy ù 
 Hs caùc toå khaùc nhaän xeùt .
HS trình baøy ù 
 Hs caùc toå khaùc nhaän xeùt .
HS trình baøy ù 
 Hs caùc toå khaùc nhaän xeùt .
HS trình baøy ù 
 Hs caùc toå khaùc nhaän xeùt .
4. Cuûng coá : 2’
- Coù maáy loaïi bieán ñoåi caâu?
- Theâm bôùt thaønh phaàn caâu goàm maáy kieåu?
- Theá naøo laø ruùt goïn caâu?
- Töø ñaàu hoïc kyø I ñeán nay caùc em ñaõ hoïc nhöõng pheùp tu töø naøo?
- Theá naøo laø pheùo ñieäp ngöõ. Cho ví duï?
 - Theá naøo laø pheùp lieät keâ? Cho ví duï 
- Xeùt theo yù nghóa vaø caáu taïo ta phaân bieät kieåu lieät keâ.
5. Daën doø : 2’
 - Cần nắm những kiến thức vừa ôn tập chuẩn bị học bi thi HK II
 -Xem trước bài : Hướng dẫn làm bài kiểm tra tổng hợp 
	+Đọc bài trước ở nhà 
	+Đọc và xác định các kiến thức cơ bản chuẩn bị kiểm tra tổng hợp 
	+Xem trước cách ôn tập và hướng kiểm tra đánh giá 
œ & 
 Rót kinh nghiÖm giê d¹y.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ngaøy soaïn: ..../..../....
Ngaøy daïy: ..../..../....
Tuaàn 35– Bài 32 
Tieát 130 
 HƯỚNG DẨN LÀM BÀI KIỂM TRA 
I. Muïc tieâu caàn ñaït : Giuùp HS
 -Tập trung đánh giá được các nội dung cơ bản của 3 phần VH- TV- TLV trong sách NV7, đặc biệt là tập II.
 -Biết vận dụng những kiến thức và kĩ năng ngữ văn đã học 1 cách tổng hợp, toàn diện theo nội dung và cách thức kiểm tra, đánh giá mới.
II. Chuẩn bị của thầy và trò: 
 - Bảng phụ, phân nhóm.
 - Tích hợp với phần Văn và phần Tiếng Việt ở bài Ôn tập cuối năm.
III. Tiến trình tiết dạy: 
1. Ổn định : (1’) Kiểm tra sĩ số, tác phong HS 
2. Kiểm tra : (4’) 
- Có mấy loại biến đổi câu?
- Thêm bớt thành phần câu gồm mấy kiểu?
- Thế nào là rút gọn câu?
- Từ đầu học kỳ I đến nay các em đã học những phép tu từ nào?
 3. Bài mới : (1’)
 Ở HK này các em đã được tìm hiểu nhiều về văn biểu cảm, đánh giá và văn bản nghị luận. Hôm nay để giúp các em có cái nhìn tổng quát về hai thể văn này, chúng ta cùng nhau ôn tập. 
TG
ND
HĐGV
HĐHS
35’
I. Nh÷ng néi dung cơ bản cần chú ý.
 1. Phần văn:
- Văn bản nghị luận.
- Văn bản tự sự. (Truyện ngắn hiện đại).
- Văn bản nhật dụng.
2. Phần tiếng Việt.
- Các loại câu: Rút gọn, chủ động, bị động, đặc biệt.
 - Mở rộng câu.
- Dấu câu.
- Phép tu từ.
3. Phần tập làm văn-Văn bản nghị luận.
GV: Bài kiểm tra tổng hợp nhằm đánh giá 1 cách toàn diện kiến thức và kĩ năng của môn ngữ văn (gồm văn, tiéng việt, tập làm văn) trọng tâm là kiểm tra học kì II, liên hệ và vận dụng những kiến thức học kì I.
GV chia nhóm (3 nhóm).
Yêu cầu HS thảo luận những nội dung sau:
Nhóm1: Những nội dung phần văn (văn bản) trong học kì II.
Nhóm 2: Những kiến thức cơ bản phần tiếng Việt (học kì II).
Nhóm 3: Những kiểu bài nghị luận cơ bản.
(Lưu ý: Những nội dung nổi bật cần được chú ý và làm rõ trong từng phần).
- HS nghe.
- N1: Các văn bản nghị luận cơ bản.
- Tinh thần yêu nước...(HCM).
- Đức tính giản dị của Bác...(PVĐ).
- ý nghĩa của văn chương. (HT).
- Sự giàu đẹp của tiếng Việt. ( ĐTM).
- Luận điểm thể hiện rõ ở tiêu đề tác phẩm .
- Văn bản tự sự: Sống chết mặc bay.
- Văn bản nhật dụng: Những trò lố...
- Các văn bản nghị luận thể hiện sự mẫu mực trong hệ thống luận điểm, luận cứ, lập luận. Những văn bản ngắn đầu thế kỉ XX cho thấy nghệ thuật miêu tả, châm biếm (nghệ thuật tương phản tăng cấp) của 2 ngòi bút tiêu biểu.
- N2: Phần tiếng Việt.
- Các loại câu: Rút gọn, chủ động, bị động, đặc biệt.
- Mở rộng câu: Bằng trạng ngữ, cụm chủ-vị.
- Dấu câu: Chấm lửng, chấm phẩy, gạch ngang.
- Phép liệt kê.
- N3: Phần tập làm văn-Văn bản nghị luận.
- Khái niệm và mục đích nghị luận.
- Bố cục: 3 phần.
- Cách làm bài văn nghị luận.
4. Cuûng coá : 2’
 - Trong baøi vaên nghò luaän phaûi coù nhöõng yeáu toá cô baûn naøo? Yeáu toá naøo laø chuû yeáu?
 4. Củng cố : 2’
- Trong bài văn nghị luận phải có những yếu tố cơ bản nào? Yếu tố nào là chủ yếu?
 -Hãy cho biết cách làm 2 đề này có gì giống và khac nhau? Từ đó suy ra nhiệm vụ giải thích và chứng minh khác nhau như thế nào?
 - Hãy kể tên các văn bài văn nghị luận đã học ở HK II ?
- Yếu tố tự sự có ý nghĩa gì trong văn biểu cảm?
- Cách diễn đạt tình cảm trong bài văn biểu cảm?
- Ngôn ngữ biểu cảm như thế nào?
5. Dặn dò : 2’
- Soạn bài “Kiểm tra cuối năm”
- Đọc tìm hiểu bài và trả lời các câu hỏi trong SGK
œ & 
 Rót kinh nghiÖm giê d¹y.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ngaøy soaïn: ..../..../....
Ngaøy daïy: ..../..../....
Tuaàn 35– Bài 32 
Tieát 131,132
 BÀI KIỂM TRA CUỐI NĂM
I. Muïc tieâu caàn ñaït : Giuùp HS
 - Kiểm tra những kiến thức trọng tâm về môn ngữ văn đã học trong cả năm, trong học kì II.
 - Củng cố những kĩ năng làm bài trắc nghiệm, tự luận đã học và thực hành ở lớp 6, 7.
II. Chuaån bò cuûa thaày vaø troø: 
 - Baûng phuï, phaân nhoùm.
 - Tích hôïp vôùi phaàn Vaên vaø phaàn Tieáng Vieät ôû baøi OÂn taäp cuoái naêm.
III. Tieán trình tieát daïy: 
1. OÅn ñònh : (1’) Kieåm tra só soá, taùc phong HS 
2. Kieåm tra : (4’) 
 3. Baøi môùi : (1’)
MA TRẬN ĐỀ
TT
NỘI DUNG
NHẬN 
BIẾT
THÔNG
HIỂU
VẬN 
DỤNG
TỔNG
TL
TN
TL
TN
TL
TN
1
Ca HuÕ trªn s«ng H­¬ng
1 câu
1 đ
1 câu
1 đ
2
Mở rộng câu
1 câu
2 đ
1 câu
2 đ
3
Soáng cheát maëc bay
1 câu
1 đ
1 câu
1 đ
Văn chứng minh
1 câu
6đ
1 câu
6 đ
TỔNG CỘNG
3 câu
4 đ
1 câu
6 đ
4 câu
10 đ
 I. LÝ THUYẾT: ( 4 ®iÓm)
 1. Kể tên một số làn điệu ca Huế, bản đàn xứ Huế, các loại nhạc cụ, cách ăn mặc của ca công - Qua bµi Ca HuÕ trªn s«ng H­¬ng
 2/ Xác định trạng ngữ, phân tích câu và cho biết đó là trạng ngữ gì?
 a.Vừa nãy, trời mưa tầm tã, bây giờ,trời lại nắng chang chang.
 b.Nhờ có sự giúp đở của bạn, tôi đã học tiến bộ hơn.
 c.Sáng tinh mơ, mẹ tôi đã dậy nấu nướng.
 d.Nó đứng dậy, vào lúc mọi người đang chăm chú làm bài.
 3. Taïi sao coù theå noùi truyeän ngaén ” Soáng cheát maëc bay” coù giaù trò hieän thöïc vaø nhaân ñaïo?.
II- Tù luËn ( 6 ®iÓm)
H·y chøng minh r»ng: Nh©n d©n ViÖt Nam tõ x­a ®Õn nay lu«n sèng theo ®¹o lÝ “Uèng n­íc nhí nguån”. 
----------------------HẾT-----------------------
Đáp án
I. LÝ THUYẾT: ( 3 Điểm)
 1. - Chèo can, bào thai, hò đưa linh, hò giả gạo, ru em, hò lơ..
 - Lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam
 - Tên các bản đàn: lưu thuỷ, kiêm tiền, xuân phong, long hổ
 - Các ca công còn rất trẻ, duyên dáng với chiếc áo dài Huế.
 2. Xác định trạng ngữ, phân tích câu và cho biết đó là trạng ngữ gì?
 a.Vừa nãy, trời// mưa// tầm tã, bây giờ,trời lại nắng chang chang.
 Tr-tg cn vn vn tr –tg cn cn vn
 b.Nhờ có sự giúp đở của bạn, tôi đã học tiến bộ hơn.
 tn-nb cn vn
 c.Sáng tinh mơ, mẹ tôi đã dậy nấu nướng.
 tr-tg cn vn
 d.Nó đứng dậy, vào lúc mọi người đang chăm chú làm bài.
 Cn vn tr cn vn
 3. - Giaù trò hieän thöïc : Phaûn aùnh söï ñoái laäp cuûa cuoäc soáng sinh hoaït ( nhaân daân vaø quan ).
 - Giaù trò nhaân ñaïo : Nieàm thöông caûm cuûa taùc giaû tröôùc laàm than cô cöïc cuûa nhaân daân .
II- Tự luận ( 6 điểm)
 Dàn ý
A. Mở bài:
- Nêu luận điểm: Đạo lí uống nước nhớ nguồn đã trở thành truyền thống của dân tộc ta từ xưa đến nay.
- Tích dẫn câu tục ngữ.
B. Thân bài:
- Giải thích tại sao uống nước nhớ nguồn lại trở thành đạo lí của dân tộc.
- Chứng minh các biểu hiện của lòng biết ơn:
 + Với nhà nước: Xây dựng các đền, đài tưởng niệm; tổ chức các lễ hội, những ngày lễ lớn trong năm; các phong trào đền ơn đáp nghĩa...
 + Với gia đình: Cúng lễ tổ tiên; xây nhà thờ tổ...
C. Kết bài:
- Khẳng định lại luận điểm.
 - Liên hệ, cảm nghĩ, rút ra bài học; Nhiệm vụ của mỗi người ...
Biểu điểm:
+ Điểm 9, 10:
	- Bài viết đạt yêu cầu.
	- Diễn đạt lưu loát.
	- ý văn trong sáng giản dị, dễ hiểu, có sức thuyết phục.
+ Điểm 7 - 8:
	- Bài viết đạt yêu cầu.
	- Diễn đạt lưu loát.
	- Phân tích dẫn chứng chưa sâu, chưa thuyết phục cao.
+ Điểm 5, 6:
	- Bài viết đạt yêu cầu.
	- Diễn đạt, chuyển ý chưa nhuần nhuyễn.
- Phân tích dẫn chứng còn sơ sài, thiếu thuyết phục.
+ Điểm 3, 4:
- Đã biết hướng làm bài.
- Diễn đạt còn lủng củng, ý rời rạc.
- Phân tích dẫn chứng còn hời hợt, chưa phát hiện được ý.
+ Điểm 1, 2:
- Bài không đạt yêu cầu nào
 4. Củng cố : 2’
 5. Daën doø : 2’
 II- Tự luận ( 6 điểm)
 Dàn ý
A. Mở bài:
- Nêu luận điểm: Đạo lí uống nước nhớ nguồn đã trở thành truyền thống của dân tộc ta từ xưa đến nay.
- Tích dẫn câu tục ngữ.
B. Thân bài:
- Giải thích tại sao uống nước nhớ nguồn lại trở thành đạo lí của dân tộc.
- Chứng minh các biểu hiện của lòng biết ơn:
 + Với nhà nước: Xây dựng các đền, đài tưởng niệm; tổ chức các lễ hội, những ngày lễ lớn trong năm; các phong trào đền ơn đáp nghĩa...
 + Với gia đình: Cúng lễ tổ tiên; xây nhà thờ tổ...
C. Kết bài:
- Khẳng định lại luận điểm.
 - Liên hệ, cảm nghĩ, rút ra bài học; Nhiệm vụ của mỗi người ...
Biểu điểm:
+ Điểm 9, 10:
	- Bài viết đạt yêu cầu.
	- Diễn đạt lưu loát.
	- ý văn trong sáng giản dị, dễ hiểu, có sức thuyết phục.
+ Điểm 7 - 8:
	- Bài viết đạt yêu cầu.
	- Diễn đạt lưu loát.
	- Phân tích dẫn chứng chưa sâu, chưa thuyết phục cao.
+ Điểm 5, 6:
	- Bài viết đạt yêu cầu.
	- Diễn đạt, chuyển ý chưa nhuần nhuyễn.
- Phân tích dẫn chứng còn sơ sài, thiếu thuyết phục.
+ Điểm 3, 4:
- Đã biết hướng làm bài.
- Diễn đạt còn lủng củng, ý rời rạc.
- Phân tích dẫn chứng còn hời hợt, chưa phát hiện được ý.
+ Điểm 1, 2:
- Bài không đạt yêu cầu nào
 4. Củng cố : 2’
 5.Dặn dò
- Soạn bài “On tập phần tiếng Việt”
- Đọc tìm hiểu bài và trả lời các câu hỏi trong SGK
 œ & 
Rót kinh nghiÖm giê d¹y.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .