Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 6 - Tiết 12: Bài ca Côn Sơn

NS: 18/09/2010
ND: 20/09/2010
Tuần 6
Tiết 21
BÀI CA CÔN SƠN
( Côn Sơn ca _ trích )
HD§T:BUỔI CHIỀU ĐỨNG Ở PHỦ THIÊN TRƯỜNG TRÔNG RA
( Thiên Trường Vãn Vọng )
I . Mục đích yêu cầu :
 Giúp HS : cảm nhận được hồn thơ thắm thiết tình quê của Trần Nhân Tông qua bài “Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra” và sự hòa nhập nên thơ thanh cao của Nguyễn Trãi với cảnh trí Côn Sơn qua đoạn thơ trong “bài ca Côn Sơn”.
II . Phương pháp và phương tiện dạy học
Đàm thoại , diễn giảng
SGK + SGV + giáo án 
III . Nộidung và phương pháp lên lớp 
1. Ổn định lớp : 1 phút
2. Kiểm tra bài cũ : 5 phút.
2.1Văn bản biểu cảm viết ra nhằm biểu đạt gì?
2.2 Tình cảm trong văn biểu cảm là những tình cảm như thế nào?
 3. Giới thiệu bài mới.1 phút
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung lưu bảng
gọi HS đọc chú thích SGK trang 79.
Em hãy cho biết vài nét về tác giả Nguyễn Trãi?
Bài ca Côn Sơn được sáng tác vào hoàn cảnh nào?
Bài thơ được sáng tác theo thể thơ nào?
Đặc điểm của thể thơ đó?
Chữ cuối của câu 6 vần với chữ thứ 6 của câu 8,chữ cuối câu 8 vần với chữ cuối câu 6.
Cảnh trí Côn Sơn đã hiện lên trong hồn thơ Nguyễn Trãi như thế nào?
Giọng điệu chung của đoạn thơ?Những từ nào được lặp lại?
Với bài thơ này chúng ta cần làm rõ cảnh sống và tâm hồn Nguyễn Trãi.Cảnh trí Côn Sơn trong hồn thơ Nguyễn Trãi.
GV gọi HS đọc chú thích SGK trang 76 và trả lời câu hỏi.
Em hãy cho biết vài nét về tác giả Trần Nhân Tông?
GV gọi HS đọc bài thơ.
Nêu một số đặc điểm của thể thơ?
Bài thơ viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt,trong đó các câu 1,2 hoặc chỉ các câu 2,4 hiệp vần với nhau ở chữ cuối.
Thời điểm quan sát cảnh thiên trường là lúc nào? 
A. Bài ca Côn Sơn.
 I. Giới thiệu.
_ Nguyễn Trãi ( 1380_ 1442 ) hiệu là Ức Trai.Ông tham gia khởi nghĩa Lam Sơn.Nguyễn Trải đã trở thành một nhân vật lịch sử lỗi lạc,toàn tài hiếm có.
_ Bài ca Côn Sơn được sáng tác trong thời gian ở ẩn.
_ Bài thơ được sáng tác theo thể thơ lục bát.
II. Đọc hiểu.
1. Từ “ta” có mặt 5 lầnàNguyễn Trãi đang sống trong những giây phút thãnh thơi,đang thả hồn vào cảnh trí Côn Sơn.
2. Côn Sơn là một cảnh trí thiên nhiên khoáng đạt,thanh tĩnh nên thơàtạo khung cảnh cho thi nhân ngồi ngâm thơ nhàn một cách thú vị.
àĐoạn thơ có giọng điệu nhẹ nhàng .thảnh thơi,êm tai.Các từ “Côn Sơn ,ta trong”góp phần tạo nên giọng điệu đó
III. Kết luận.
Với hình ảnh nhân vật “ta”giữa cảnh tượng Côn Sơn nên thơ ,hấp dẫn ,đoạn thơ cho thấy sự giao hòa trọn vẹn giữa con người và thiên nhiên bắt nguồn từ nhân cách thanh cac,tâm hồn thi sĩ của chính Nguyễn Trãi
B. Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra.
I. Giới thiệu.
_ Trần Nhân Tông ( 1258 _ 1308 ) tên thật là Trần Khâm là một ông vua yêu nước.Ông cùng vua cha lãnh đạo hai cuộc kháng chiến chống Mông _ Nguyên thắng lợi .Ông là vị tổ thứ nhất của dòng thiền Trúc Lâm Yên Tử.
_ Bài thơ được sáng tác trong dịp về thăm quê cũ 
II. Đọc hiểu.
Cảnh chung ở phủ Thiên Trường là vào dịp thu đông,có bóng chiều,sắc chiều man mác ,chập chờn “nữa như có nữa như không” vào lúc giao thời giữa ban ngày và ban đêm ở chốn thôn quê dân dã.
àMột cảnh chiều ở thôn quê được phác họa rất đơn sơ nhưng vẫn đậm đà sắc quê ,hồn quê.
III. Kết luận .
Cảnh tượng buổi chiều ở phủ Thiên Trường là cảnh tượng vùng quê trầm lặng mà không đùi hui.Ở đây vẫn ánh lên sự sống của con người trong sự hòa hợp với cảnh vật thiên nhiên một cách nên thơ,chứng tỏ tác giả là người tuy có địa vị tối cao nhưng tâm hồn vẫn gắng bó máu thịt với quê hương thôn dã.
4 Củng cố : 2 
4.1 .Em hãy cho biết vài nét về tác giả Trần Nhân Tông?
4.3. Cảnh trí Côn Sơn đã hiện lên trong hồn thơ Nguyễn Trãi như thế nào?
4.3. Giọng điệu chung của đoạn thơ?Những từ nào được lặp lại?
5. Dặn dò:1 phút
Học thuộc bài cũ ,đọc soạn trước bài mới “Từ Hán Việt” SGK trang 81.
******************
NS: 18/09/2010
ND: 20/09/2010
Tuần 6
Tiết 22
TỪ HÁN VIỆT
( tiếp theo)
I . Mục đích yêu cầu :
 Giúp HS : 
_ Hiểu được các sắc thái riêng của từ Hán Việt.
_ Có ý thức sử dụng từ Hán Việt đúng ý nghĩa,đúng sắc thái,phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp,tránh lạm dụng từ Hán Việt.
II . Phương pháp và phương tiện dạy học
Đàm thoại , diễn giảng
SGK + SGV + giáo án 
III . Nộidung và phương pháp lên lớp 
1. Ổn định lớp : 1 phút
2. Kiểm tra bài cũ : 5 phút.
2.1 .Em hãy cho biết vài nét về tác giả Trần Nhân Tông?
2.2. Cảnh trí Côn Sơn đã hiện lên trong hồn thơ Nguyễn Trãi như thế nào?
2.3. Giọng điệu chung của đoạn thơ?Những từ nào được lặp lại?
 3. Giới thiệu bài mới.1 phút
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung lưu bảng
GVgọi HS đọc mục 1 SGK trang 81và trả lời câu hỏi
Tại sao các câu văn dung từ Hán việt mà không dùng từ Thuần việt ?
a.”Phụ nữ “thể hiện được sắc thái quan trọng ,tôn kính hơn so với từ đàn bà
“Từ trần ,mai táng”tạo được sắc thái tao nhã,tránh gây cảm giác thô tục,ghê sợ.
b. “Kinh đô, Yết kiến trẫm ,bệ hạ, thần có sắc thái cổ,phù hợp với không khí xã hội.
Người ta dùng từ Hán việt để làm gì?
Häc sinh cho VD
GV gọi HS đọc mục 2 SGK và tả lời câu hỏi 
Câu nào có cách diễn đạt hay hơn?vì sao?
a.câu a2 hay hơn vì câu a1 dùng từ đề nghị không phù hợp 
b.câu b2 hay hơn vì dùng không đúng sắc thía biểu cảm,không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp 
Tại sao không nên lạm dụng từ Hán việt?
Lựa trọn từ ngữ trong hoặc đơn điền vào chổ trống 
Tại sao người Việt Nam thích dùng từ Hán Việt để đặt tên người,tên địa lí?
I. Sử dụng từ Hán Việt.
1. Sử dụng từ Hán Việt để tạo sắc thái biểu cảm
Trong nhiều trường hợp,người ta dùng từ Hán Việt để :
_ Tạo sắc thái trang trọng,thể hiện thái độ tôn kính
Ví dụ:nhi đồng – trẻ em 
 Hoa lệ - đẹp đẽ
_ Tạo sắc thái tao nhã,tránh gây cảm giác thô tục,ghê sợ
Ví dụ :đám tang-đám ma
 Từ trần –chết
_ Tạo sắc thái cổ phù hợp với bầu không khí xã hội xưa 
Ví dụ :phu nhân –vợ 
 Trẫm –ta
2. Không nên lạm dụng từ Hán Việt 
Khi nói hoặc viết không nên lạm dung từ Hán việt ,làm cho lời ăn tiếng nói thiếu tự nhiên ,thiếu trong sáng ,không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp
II. Luyện tập
1/83. Điền vào chổ trống 
Mẹ- thân mẫu
Phu nhân –vợ 
Sắp chết –lâm chung
Giáo huấn –dạy bảo
2/83 người Việt Nam thích dùng từ Hán Việt để đặt tên người,tên địa lí vì từ Hán Việt mang sắc thái trang trọng.
3/83 Các từ giảng hòa, cầu thân, hòa hiếu, nhan sắc tuyệt trần góp phần tạo sắc thái cổ xưa.
4/84 Dùng từ Thuần Việt thay cho từ Hán Việt.
Bảo vệ _ gìn giữ.
Mĩ lệ _ đẹp đẽ.
Häc sinh tr¶ lêi miÖng
4 Củng cố : 2 phót
4.1 Người ta dùng từ Hán việt để làm gì?
4.1 Tại sao không nên lạm dụng từ Hán việt?
5. Dặn dò:1 phút
Học thuộc bài cũ ,đọc soạn trước bài mới “Đặc điểm của văn bản biểu cảm” SGK trang 84.
 ******************
NS: 20/09/2010
ND: 23/09/2010
Tuần 6
Tiết 23
 ĐẶC ĐIỂM CỦA VĂN BẢN BIỂU CẢM 	 :
I . Mục đích yêu cầu :
 Giúp HS : 
_ Hiểu được đặc điểm cụ thể của bài văn biểu cảm.
_ Hiểu được đặc điểm của phương thức biểu cảm là thường mượn cảnh vật,của người bày tỏ tình cảm,khác với văn miêu tả là nhằm mụch đích tái hiện được đối tượng miêu tả.
II . Phương pháp và phương tiện dạy học
Đàm thoại , diễn giảng
SGK + SGV + giáo án 
III . Nộidung và phương pháp lên lớp 
1. Ổn định lớp : 1 phút
2. Kiểm tra bài cũ : 5 phút.
2.1 Người ta dùng từ Hán việt để làm gì?
2.1 Tại sao không nên lạm dụng từ Hán việt?
 3. Giới thiệu bài mới.1 phút
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung lưu bảng
GV gọi HS đọc bài văn và trả lời câu hỏi.
Bài văn “tấm gương” biểu đạt tình cảm gì?
Bài văn ca ngợi tấmgương là đức tính trung thực của con người,ghét thói xu nịnh,dối trá.
Để biểu đạt tình cảm đó,tác giả đã làm như thế nào?
Để biểu đạt tình cảm đó tác giả bài văn đã mượn hình ảnh tấm gương làm điểm tựa,vì tấm gương luôn luôn phản chiếu trung thành mọi vật xung quanh.Nói với gương ,ca ngợi gương là ca ngợi gián tiếp người trung thực.
Bố cục bài văn gồm mấy phần?Mở bài và thân bài có quan hệ gì với nhau?Thân bài nêu lên ý gì?
Bố cục bài văn gồm 3 phần đoạn đầu là mở bài,đoạn cuối là kết baì.Thân bài là nói về đức tính của tấm gương.
Nội dung của bài văn là biểu dương đức tính trung thực.Hai ví dụ về Mạch Đỉnh Chi và Trương Chi là ví dụ về một người đáng trọng một người đáng thương,nhưng nếu soi gương thì gương không vì tình cảm mà nói sai sự thật.
Tình cảm và sự đánh giá trong bài có rõ ràng,chân thực không ?Điều đó có ý nghĩa như thế nào?
Tình cảm và sự đánh giá của tác giả rõ ràng,chân thực không thể bác bỏ.Hình ảnh tấm gương có sự khêu gợi,tạo nên giá trị của bài văn.
I. Tìm hiểu đặc điểm của văn bản biểu cảm.
- Mỗi bài văn biểu cảm tập trung biểu đạt một tình cảm trực tiếp.
- Để biểu đạt tình cảm ấy,người viết có thể chọn một hình ảnh có ý nghĩa ẩn dụ,tượng trưng ( là một loài vật hay một hiện tượng nào đó) để gửi gấm tình cảm,tư tưởng hoặc biểu đạt bằng cách thổ lộ trực tiếp những nỗi niềm,cảm xúc trong lòng.
- Bài văn biểu cảm thường có bố cục 3 phần như mọi bài văn khác.
- Tình cảm trong bài văn phải rõ ràng trong sáng,chân thực thì bài văn biểu cảm mới có giá trị.
II. Luyện tập.
1/87 Tác giả chọn hoa phượng vì đó là nhà thơ Xuân Diệu đã biến hoa phượng – một loài hoa nở rộ vào dịp kết thúc năm học – thành biểu tượng của sự chia ly ngày hè đối với học trò.
Câu “phượng xui ta nhớ cái gì đâu” thể hiện cảm xúc bối rối thẫn thờ.
Đoạn 2 thể hiện cảm xúc trống trãi.
Đoạn 3 thể hiện cảm xúc cô đơn,nhớ bạn pha chút dỗi hờn.
4 Củng cố : 2 phót
4.1 Mỗi đoạn văn biểu đạt mấy tình cảm?
4.2 Để biểu đạt tình cảm,người viết chọn hình ảnh như thế nào?
4.3 Bố cục của bài gồm mấy phần?Tình cảm của bài được trình bày như thế nào?
5. Dặn dò:1 phút
Học thuộc bài cũ ,đọc soạn trước bài mới “Đề văn biểu cảm và cách làm bài văn biểu cảm” SGK trang 87.
******************
NS: 21/09/2010
ND: 24/09/2010
Tuần 6
Tiết 24
: ĐỀ VĂN BIỂU CẢM VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM
I . Mục đích yêu cầu :
 Giúp HS : 
_ Nắm được kiểu đề văn biểu cảm.
_ Nắm được các bước làm bài văn biểu cảm.
II . Phương pháp và phương tiện dạy học
Đàm thoại , diễn giảng
SGK + SGV + giáo án 
III . Nộidung và phương pháp lên lớp 
1. Ổn định lớp : 1 phút
2. Kiểm tra bài cũ : 5 phút.
2.1 Mỗi đoạn văn biểu đạt mấy tình cảm?
2.2 Để biểu đạt tình cảm,người viết chọn hình ảnh như thế nào?
2.3 Bố cục của bài gồm mấy phần?Tình cảm của bài được trình bày như thế nào?
 3. Giới thiệu bài mới.1 phút
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung lưu bảng
GV gọi HS đọc SGK mục 1trang 87.
Chỉ ra đối tượng biểu cảm và tình cảm cần biểu hiện trong các đề?.
a. Đối tượng và tình cảm cần biểu hiện về dòng sông quê hương .
b. Cảm nghĩ về đối tượng là dòng sông.
c. Cảm nghĩ về đối tượng là nụ cười mẹ.
d. Biểu cảm cho vui buồn tuổi thơ.
e. Cảm nghĩ về loài cây em yêu.
Đề văn biểu cảm nêu lên vấn đề gì?
Cho đề văn: cảm nghĩ vể nụ cười của mẹ.
* Tìm hiểu đề và tìm ý.
Đối tượng phát biểu cảm nghĩa là gì?Em hiểu như thế nào về đối tượng ấy?
* Dàn bài:
a. Mở bài : nêu cảm xúc đối với nụ cười mẹ,nụ cười ấm lòng.
b. Thân bài : nêu các biểu hiện sắc thái nụ cười của mẹ.
_ Nụ cười vui,thương yêu
_ Nụ cười khuyến khích.
_ Những khi vắng nụ cười của mẹ.
c. Kết bài : lòng yêu thương và kính trọng mẹ.
I. Đề văn biểu cảm và các bước làm bài văn biểu cảm.
1. Đề văn biểu cảm.
Đề văn biểu cảm bao giờ cũng nêu ra đối tượng biểu cảm và định hướng tình cảm cho bài văn.
2. Các bước làm bài văn biểu cảm.
Các bước làm bài văn biểu cảm là tìm hiểu đề và tìm ý,lập dàn bài,viết bài và sửa bài.
Muốn tìm ý cho bài văn biểu cảm thì phải hình dung cụ thể đối tượng biểu cảm trong mọi trường hợp và cảm xúc,tình cảm của mình trong các trường hợp đó.
Tìm lời văn thích hợp gợi cảm.
II. Luyện tập.
Bài văn thổ lộ tình cảm tha thiết đối với quê hương An Giang.Đây là những biểu cảm trực tiếp tha thiết.
Lập dàn ý.
Mở bài : giới thiệu tình yêu quê hương An Giang.
Thân bài : biểu hiện tình yêu mến quê hương.
_ Tình yêu quê từ tuổi thơ.
_ Tình yêu quê hương trong chiến đấu và những tấm gương yêu nước.
c. Kết bài: tình yêu quê hương đối với nhận thức của người từng trải,trưởng thành.
4 Củng cố : 2 phót
4.1 Đề văn biểu cảm nêu lên vấn đề gì?
4.2 Làm bài văn biểu cảm gồm những bước nào? 
5. Dặn dò:1 phút
Học thuộc bài cũ ,đọc soạn trước bài mới “Sau phút chia li” và bài “Bánh trôi nước” 
******************