Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 7 - Tiết 26: Bánh trôi nước

Ngày soạn : 29/09/2009
Ngày giảng7A:
 7B:
Tuần: 07 - Tiết: 26
Bánh trôi nước
- Hồ Xuân Hương –
A- Mục tiêu cần đạt :
Cảm nhận được vẻ đẹp, bản lĩnh sắt son, thân phận chìm nổi của người phụ nữ qua sự trân trọng, cảm thông của Hồ Xuân Hương trong bài thơ
B – Chuẩn bị 
- GV : Giáo án +SGK + tư liệu về Hồ Xuân Hương.
- HS: Bài soạn + SGK 
C- Tổ chức các hoạt động dạy-học
*HĐ1- Khởi động
1- Tổ chức lớp 
- 7A : Có mặt.HS ; Vắng mặt..HS(.)
- 7B : Có mặt.HS ; Vắng mặt..HS(.)
2- Kiểm tra bài cũ:
+ Câu hỏi:
Câu 1: Đọc thuộc lòng bài thơ sau phút chia ly; cho biết nội dung chủ yếu của đoạn trích? Kết thúc đoạn trích "Sau phút chia ly" là câu hỏi tu từ. Câu hỏi tu từ này có ý nghĩa gì?
Gợi ý: - Thể hiện nỗi sầu chia ly của người chinh phụ sau lúc tiễn đưa chồng ra trận.
	- Nhấn mạnh, làm nổi bật tâm trạng và nỗi sầu trong lòng người chinh phụ ở trạng thái cao độ, thống thiết.
Câu 2: Đọc thuộc lòng bài thơ sau phút chia ly! Hình ảnh thiên nhiên được nói tới trong đoạn trích "Sau phút chia ly" có ý nghĩa:
Gợi ý: Thể hiện sự trống trải, cô đơn trong lòng người chinh phụ. Giúp cho việc khắc hoạ nỗi buồn ngày một tăng của người chinh phụ. Tạo nên tầm vóc vũ trụ của nỗi buồn.
+ Nhận xét: 7A
7B
3- Bài mới( Giới thiệu): Hồ Xuân Hương ( ? - ? ) lai lịch chưa thật rõ được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm. Chuyện viết về cuộc đời long đong chìm nổi của những thân phận phụ nữ trong xã hội PK “ Bánh trôi nước “ là một trong những bài thơ nổi tiếng, tiêu biểu cho tư tưởng nghệ thuật của bà
* HĐ2- Hướng dẫn đọc hiểu văn bản
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức
- GV đọc mẫu gọi 2 hs đọc
- Nêu yêu cầu đọc; giọng đều, nhấn mạnh ở cuối câu
- Đọc chú thích * . Nói rõ những nét nổi bật về con người, tính cách HXH và cho biết thế nào là “ bánh trôi nước “ 
- hãy nhận dạng thể thơ cảu bài thơ ?
- ở văn bản này có sự đan xen của ngiều phương thức biểu đạt như tự sự, miêu tả, BC. Theo em xác định phương thức nào là chính ? Giải thích ?
( GV giảng về tính đa nghĩa trong thơ HXH nói riêng và thơ ca nói chung )
- Bài thơ “ bánh trôi nước “ có 2 nghĩa đó là nghĩa nào ?
- ở nghĩa 1: bánh trôi nước được miêu tả như thể nào ?
- Nhận xét gì về cách miêu tả bánh trôi và cách làm bánh ?
- ở nghĩa 2: Vẻ đẹp, phong cách và thân phận của người PN được gợi lên như thế nào ?
- Nhận xét về mô típ “ Thân em “ ?
( Mô típ quen thuộc thường gặp trong những bài ca dao than thân, ở những bài này không có âm điệu ấy )
- Thành ngữ “ bảy nổi, ba chìm “ được dùng với dụng ý gì ?
- Câu cuối hay và có ý nghĩa như thế nào ?
- “ Tấm lòng son “ nên hiểu như thế nào ?
( Tấm lòng son sắt, thuỷ chung nhân hậu, tình nghĩa, thể hiện phong cách cao quý của người PNVN trong XHPK )
- Nghệ thuật độc đáo nào góp phần vào giá trị bài thơ ?
– VB có 2 lớp nghĩa. Theo em lớp nghĩa nào là chính ?
- HS đọc ghi nhớ trong SGK .
I- Tiếp xúc văn bản
1, Đọc
2,Chú thích
- Hồ Xuân Hương, Chưa rõ lai lịch, là người có tài, sắc, có cá tính mạnh mẽ, được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm 
- Bánh trôi nước
- Rắn nát
đ Bánh trôi nước: Thất ngôn tứ tuyệt 
II- Phân tích văn bản 
ị Biểu cảm là phương thức chính vì các yếu tố miêu tả, tự sự ở đay chỉ có tác dụng phục vụ cho BC
1, Nghĩa đen : Miêu tả về bánh trôi nước 
- Vừa trắng, tròn
- Khi nhào bột nếu nhiều nước thì sẽ nhão nát, ít nước thì bột sẽ rắn 
- Đun sôi nước thả bánh vào, bánh chín thì nổi lên, chưa chín thì chìm xuống 
ị Miêu tả rất chính xác về hình dáng và hình dạng và cách làm bánh trôi nước
2, Nghĩa bóng: Thân phận người Phụ nữ trong XHPK
- Thân em; vừa trắng lại vừa tròn
ị Tự giới thiệu về nhan sắc của mình một cách mạnh bạo tự tin, vẻ đẹp trong trắng, tinh khiết.
- Bẩy nổi ba chìm với nươc non; Rắn nát 
ị Số phận chìm nổi long đong, bất hạnh của người Phụ nữ trong XHPK cũ, họ không có quyền quyết định cuộc đời mình .
( Nước non: Non sông đất nước đang sôi sục, chấn động vì bão táp chiến tranh và người nông dân khởi nghĩa 
ị Khẩu khí nam nhi mạnh mẽ
đ Giãi bày sự bền gan, kiên trinh
- Hai chữ “ mặc dầu “ đặt giữa câu thơ như sự gắng vươn lên để tự khẳng định mình 
- Giữ tấm lòng son
đ Tấm gương son sắt, thuỷ chung là bất biến trong mọi hoàn cảnh
III- Tổng kết – ghi nhớ
1, Nghệ thuật: ẩn dụ, sử dụng thành ngữ điêu luyện phù hợp làm tăng giá trị nghệ thuật của bài thơ 
2, Nội dung: Vẻ đẹp phong cách cao quý của người Phụ nữ trong XH cũ với cuộc sống chìm nổi bấp bênh
- Tiếng nói phản kháng xã hội 
* Ghi nhớ ( SGK )
*HĐ3-Hướng dẫn luyện tập
	- Ghi các câu hát than thân, mở đầu bằng “ Thân em “ ?
	- Thân em như tấm lụa đào 
	- Thân em như hạt mưa sa
	- Thân em như chẽn lúa đòng đòng 
*HĐ4- Hoạt động nối tiếp
1- Câu hỏi và bài tập củng cố kiến thức.
	- Qua bài thơ em hiểu thêm gì về HXH ?
( Chịu nhiều cay đắng trong XHPK trọng nam khinh nữ , có thân phận chim nổi nhưng 1 cách cứng cỏi, dám chấp nhận sự thua thiệt đầy lòng tin vào phẩm giá của mình )
2- HDVN
	- Học thuộc lòng bài thơ
	- Sưu tầm thơ HXH
	- Tìm những thành ngữ tương đương với “bảy nổi ba chìm “
	- Xem trước bài “ Sau phút chia ly “