Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 8 - Tuần 8 - Tiết 32: Tập làm văn: Lập dàn ý cho bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm

Ngày soạn: 15/ 10/ 2008
Tuần: 8 
Tiết: 32
Tập làm văn:
LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN TỰ SỰ KẾT HỢP VỚI MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM
a. Mục tiêu.
 	Giúp h/s: 
 	- Nhận diện được bố cục các phần mở bài, thân bài, kết bài của một bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm.
 	- Biết cách tìm, lựa chọn và sắp xếp các ý trong bài văn.
b. Chuẩn bị.
 	- GV: Giáo án, SGK.
 	- HS: Đọc văn bản và trả lời các câu hỏi trong SGK.
c. Lên lớp.
 I. Ổn định tổ chức.
 II. Kiểm tra bài cũ. 4’
 	Bài tập: Hai câu văn sau được viết theo phương thức biểu đạt nào?
 	''ánh trăng vằng vặc đã gội tràn trề xuống hai gương mặt đầm đìa nước mắt áp lên nhau và hai mớ tóc ngắn dài trộn với nhau. Hương hoa cau và hoa lí sáng và ấm đã xao xuyến lên bởi những tiếng khóc dồn dập vỡ lở ở một góc vườn rì rì tiếng dế''.
 (Nguyên Hồng - Mợ Du) 
 	 A. Biểu cảm. C. Tự sự.
 	 B. Nghị luận. D. Miêu tả.
 	? Tại sao em lại chọn đáp án đó?
III. Bài mới.
1. Giới thiệu bài. 1’
 	Để viết được một bài văn hay, rõ ràng, chặt chẽ ta cần phải làm tốt bước lập dàn ý. Vậy lập dàn ý cho bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm, cần tuân thủ những yêu cầu gì? Chúng ta cùng tìm hiểu bài học.
2. Tiến trình bài dạy. 35’
Thời
gian
Hoạt động GV
Hoạt động HS
ND cần đạt
15’
Hoạt động 1: Hướng dẫn h/s tìm hiểu và nhận biết dàn? ý của bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm.
? Gọi h/s đọc: ''Món quà sinh nhật''.
? Hãy chỉ ra bố cục của văn bản, nêu nội dung khái quát của mỗi phần?
? Truyện kể về việc gì ? 
? Người kể chuyện ở ngôi thứ mấy?
? Câu chuyện xảy ra với ai. Có những nhân vật nào. Ai là nhân vật chính. Tính cách của mỗi nhân vật?
? Câu chuyện diễn ra như thế nào?
? Điều gì đã tạo nên sự bất ngờ của câu chuyện?
? Các yếu tố miêu tả và biểu cảm được kết hợp sử dụng ở những chỗ nào trong văn bản? Tác dụng của những yếu tố này?
- GV yêu cầu h/s thảo luận để rút ra cấu tạo chung của dàn ý của bài văn tự sự kết hợp với văn miêu tả và biểu cảm.
- Gọi h/s đọc ghi nhớ.
? So sánh với dàn ý bài văn tự sự đã học ở lớp 6 có điểm gì giống nhau và có gì là khác?
- MB: Từ đầu ... la liệt: kể lại quang cảnh chung của buổi sinh nhật.
- TB: Tiếp ... không nói: kể về món quà độc đáo của ngời bạn.
- KB: Còn lại: Cảm nghĩ của nhân vật Trang về món quà.
- Kể về buổi sinh nhật .
- Ngôi kể thứ nhất số ít: ''tôi''.
- Sự việc xoay quanh nhân vật chính là Trang. Ngoài ra còn có các nhân vật: Trinh và các bạn khác.
- Tính cách: 
+ Trang: hồn nhiên, sốt ruột.
+ Trinh: kín đáo, đằm thắm, chân thành.
- Giới thiệu buổi sinh nhật.
- Món quà đặc biệt mà Trinh dành cho Trang.
- Trang cảm động về món quà mà Trinh dành cho.
- Từ chỗ hiểu lầm, rồi vỡ lẽ, đến một tấm lòng thơm thảo, thể hiện qua món quà sinh nhật đầy ý nghĩa.
- Miêu tả: Suốt buổi sáng, nhà tôi .... bao nhiêu thứ bày la liệt trên bàn.
- Tự sự: Nhân kỉ niệm ngày sinh ....
- Biểu cảm: Vui thì vui thật, nhưng vẫn cứ bồn ... kia mà: bộc lộ tình cảm bạn bè chân thành và sâu sắc giúp người đọc hiểu được.
 Miêu tả giúp người đọc có thể hình dung được và cảm nhận được tình bạn thắm thiết giữa Trang và Trinh.
Hs thảo luận. 5’
- MB : Giới thiệu sự việc, nhân vật, tình huống xảy ra câu chuyện.
- TB: Kể diễn biến câu chuyện theo một trình tự nhất định (kết hợp miêu tả - biểu cảm).
- KB: Nêu bố cục và cảm nghĩ của người trong cuộc.
- Hs đọc ghi nhớ.
- Giống: MB, TB, KB đều nêu những nội dung cụ thể như dàn ý của bài văn tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm.
- Khác: Văn tự sự ở lớp 6 không có chú trọng yếu tố miêu tả và biểu cảm.
I. Dàn ý của bài văn tự sự.
1. Tìm hiểu dàn ý của bài văn tự sự.
Văn bản: ''Món quà sinh nhật''.
2. Dàn ý của một bài văn tự sự .
- MB : Giới thiệu sự việc, nhân vật, tình huống xảy ra câu chuyện.
- TB: Kể diễn biến câu chuyện theo một trình tự nhất định (kết hợp miêu tả - biểu cảm).
- KB: Nêu bố cục và cảm nghĩ của người trong cuộc.
20’
Hoạt động 2: Hướng dẫn h/s luyện tập.
? Yêu cầu h/s làm thảo luận theo nhóm?
- GV: Kết hợp sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm. Đặc biệt là cảnh mộng tưởng sau mỗi lần quẹt diêm được miêu tả rất sinh động và những suy nghĩ của nhân vật.
? GV đọc yêu cầu bài tập 2? Hướng dẫn h/s làm.
Hoạt động theo nhóm: 5’
Xem lại văn bản: ''Cô bé bán diêm''. 
Cử đại diện nhóm trình bày.
a. MB.
Giới thiệu quang cảnh đêm giao thừa và gia cảnh cô bé bán diêm - nhân vật chính của truyện.
b. TB.
* Truyện kể theo trình tự thời gian, theo thứ tự các lần quẹt diêm.
- Em bé không dám về nhà vì sợ bố mắng, vì không bán được diêm. Em tìm một góc tường tránh rét nhưng toàn thân em vẫn lạnh giá, em quẹt diêm để sưởi ấm.
+ Que diêm thứ nhất: em tưởng tượng như mình đang ngồi trước lò sưởi ấm áp, dễ chịu.
+ Que diêm thứ hai: em mơ thấy một bàn ăn thịnh soạn.
+ Que diêm thứ ba: em mơ thấy một cây thông Nô-en lộng lẫy với hàng ngàn ngọn nến sáng rực .
+ Que diêm thứ tư: em nhìn thấy bà đang mỉm cười với em và em đã cùng bà bay lên trời, về chầu thượng đế.
c. KB.
Em bé bán diêm đã chết vì giá lạnh trong đêm giao thừa. Người qua đường không ai biết được điều kì diệu mà em đã thấy, nhất là lúc em cùng bà bay lên đón niềm vui đầu năm.
- MB: Người bạn của em là ai? Kỉ niệm khiến em xúc động là kỉ niệm gì? (Nêu khái quát)
- TB : 
+ Kể về kỉ niệm ấy.
- Xảy ra ở đâu, lúc nào, với ai?
- Chuyện xảy ra ntn? (Mở đầu, diễn biến, kết quả).
- Điều gì khiến em xúc động? Xúc động ntn? (Miêu tả các biểu hiện của sự xúc động).
- KB: Nêu cảm nghĩ về kỉ niệm đó.
II. Luyện tập .
Bài tập 1.
Bài tập 2. Lập dàn ý với đề bài: ''Hãy kể về một kỉ niệm với người bạn tuổi thơ''.
IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà. 5’
	1. Củng cố: 3’
	- Dàn ý bài văn tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm có mấy phần?
	- Nêu nhiệm vụ của từng phần?
	- Yếu tố miêu tả và biểu cảm đóng vai trò gì trong bài?
	2. Hướng dẫn về nhà: 2’
 	- Lập dàn ý cho văn bản: ''Lão Hạc'' của Nam Cao.
 	- Ôn tập văn tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm.
 	- Chuẩn bị bài viết số 2.