Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 60: Làm thơ lục bát - Phạm Thị Hiền

NhiÖt liÖt chµo mõng c¸c thÇy c« ® Õn dù giê t¹i líp 7a 
m«n 
Ng÷ v¨n 7A 
Giáo viên : Phạm Thị Hiền 
TiÕt 60 : Lµm th ¬ lôc b¸t 
I/ LuËt th ¬ lôc b¸t . 
1. VÝ dô . 
Anh ®i anh nhí qu ª nh µ 
Nhí canh rau muèng , nhí cµ dÇm t­¬ng . 
Nhí ai d·i n¾ng dÇm s­¬ng 
Nhí ai t¸t n­íc bªn ®­ êng h«m nao . 
 
 
? H·y ® iÒn c¸c ký kiÖu B, T,V øng víi mçi tiÕng cña bµi ca dao trªn vµo c¸c «. 
Gîi ý : - C¸c tiÕng cã thanh huyÒn vµ thanh ngang ( kh«ng dÊu ) gäi lµ tiÕng b»ng , kÝ hiÖu lµ B. - C¸c tiÕng cã thanh s¾c, hái , ng ·, nÆng lµ tiÕng tr¾c , kÝ hiÖu lµ T. - VÇn kÝ hiÖu lµ V. 
TiÕt 60 : Lµm th ¬ lôc b¸t 
? H·y ® iÒn c¸c ký kiÖu B, T,V øng víi mçi tiÕng cña bµi ca dao trªn vµo c¸c «. 
B 
B 
B 
T 
B 
B 
T 
B 
B 
T 
T 
B 
B 
B 
T 
B 
T 
T 
B 
B 
T 
B 
T 
T 
B 
B 
B 
B 
TiÕt 60 : Lµm th ¬ lôc b¸t 
Cưới   vợ   thì cưới liền   tay T T B T B B Chớ   để   lâu   ngày   lắm   kẻ   dèm pha  T T B B T T B B  (Ca dao - Dân ca) 
TiÕt 60 : Lµm th ¬ lôc b¸t 
I/ LuËt th ¬ lôc b¸t . 
1. VÝ dô . 
Anh ®i anh nhí qu ª nh µ 
Nhí canh rau muèng , nhí cµ dÇm t­¬ng . 
Nhí ai d·i n¾ng dÇm s­¬ng 
Nhí ai t¸t n­íc bªn ®­ êng h«m nao . 
 
 
TiÕt 60 : Lµm th ¬ lôc b¸t 
I/ LuËt th ¬ lôc b¸t . 
1. VÝ dô . 
Anh ®i anh nhí qu ª nh µ 
Nhí canh rau muèng , nhí cµ dÇm t­¬ng . 
Nhí ai d·i n¾ng dÇm s­¬ng 
Nhí ai t¸t n­íc bªn ®­ êng h«m nao . 
 
 
Anh ®i anh nhí quª nhµNhí canh rau m uèng , nhí cµ dÇm t­¬ng . Nhớ ai dãi nắng rầm sương  Nhí ai t¸t n­íc bªn ®­êng h«m nao.   
 + nhà với cà (Tiếng thứ 6 câu 6 vần với tiếng thứ 6 câu 8) 
 + tương với sương ( Tiếng thứ 8 của câu 8 lại vần với tiếng thứ 6 của câu 6) 
 + Sương với đường ( Liên tiếp như thế đến hết) 
TiÕt 60 : Lµm th ¬ lôc b¸t 
I/ LuËt th ¬ lôc b¸t . 
1. VÝ dô . 
Anh ®i anh nhí qu ª nh µ 
Nhí canh rau muèng , nhí cµ dÇm t­¬ng . 
Nhí ai d·i n¾ng dÇm s­¬ng 
Nhí ai t¸t n­íc bªn ®­ êng h«m nao . 
 
 
TiÕt 60 : Lµm th ¬ lôc b¸t 
I/ LuËt th ¬ lôc b¸t . 
1. VÝ dô . 
2. NhËn xÐt . 
B 
B 
B 
T 
B 
BV 
T 
B 
B 
T 
T 
BV 
B 
BV 
T 
B 
T 
T 
B 
BV 
T 
B 
T 
T 
B 
BV 
B 
BV 
 
Anh ®i anh nhí qu ª nh µ 
Nhí canh rau muèng , nhí cµ dÇm t­¬ng . 
Nhí ai d·i n¾ng dÇm s­¬ng 
Nhí ai t¸t n­íc bªn ®­ êng h«m nao . 
/ 
/ 
/ 
/ 
/ 
/ 
/ 
/ 
 Ghi nhí 
Lục bát là thể thơ độc đáo của văn học Việt Nam. 
Luật thơ lục bát thể hiện tập trung ở khổ thơ lục bát gồm một câu 6 tiếng và một câu 8 tiếng , sắp xếp theo mô hình sau đây : ( B:bằng ; T: trắc ; V: vần ; chưa tính đến các dạng biến thể và ngoại lệ ) 
Các tiếng ở vị trí 1, 3, 5, 7 không bắt buộc theo lụât bằng trắc – trong bảng đánh dấu (-). Tiếng thứ hai thường là thanh bằng . Tiếng thứ tư thường là thanh trắc ( nhưng có khi ngoại lệ tiếng thứ hai là thanh trắc thì tiếng thứ tư sẽ đổi thành thanh bằng ). Trong câu 8, nếu tiếng thứ 6 là thanh ngang ( bổng ) thì tiếng thứ tám phải là thanh huyền ( trầm ). Ngược lại cũng vậy . 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
6 
- 
B 
- 
T 
- 
BV 
8 
- 
B 
- 
T 
- 
BV 
- 
BV 
TiÕng 
C©u 
BÀI TẬP 
Những câu thơ sau có phải là thơ lục bát không ? Vì sao ? 
	a, 	 § Çu lßng hai ¶ tè nga , 
	 Thuý KiÒu lµ chÞ em lµ Thuý V©n . 
	Mai cèt c¸ch tuyÕt tinh thÇn , 
	 Mçi ng­êi mét vÎ m­êi ph©n vÑn m­êi . 
	 ( TruyÖn KiÒu - NguyÔn Du ) 
	b, 	 BÇm ra ruéng cÊy bÇm run 
	 Ch©n léi d­íi bïn , tay cÊy m¹ non. 	 ( BÇm ¬i - Tè H÷u ) 
 TiÕt 60: Lµm th ¬ lôc b¸t 
I. LuËt th ¬ lôc b¸t 
II. LuyÖn tËp 
 Bµi tËp 1 : Lµm th ¬ lôc b¸t theo m« h×nh ca dao . § iÒn nèi tiÕp cho 
 thµnh bµi vµ ® óng luËt . Cho biÕt v× sao em ® iÒn c¸c tõ ®ã ( vÒ ý vµ 
 vÒ vÇn ) 
- Em ¬i ®i häc tr­êng xa 
Cè häc cho giái . mÑ mong . 
- Anh ¬i phÊn ® Êu cho bÒn 
Mçi n¨m mçi líp . 
- Ngoµi v­ên rÝu rÝt tiÕng chim 
.. 
ë nh µ 
lµm nÒn mai sau 
Trong nh µ vang tiÕng chóng em häc bµi 
 
 TiÕt 60: Lµm th ¬ lôc b¸t 
I. LuËt th ¬ lôc b¸t 
II. LuyÖn tËp 
Bµi tËp 2: Cho biÕt c¸c c©u lôc b¸t sau sai ë ®©u vµ söa l¹i cho ® óng 
- V­ên em c©y quý ®ñ loµi 
Cã cam, cã quýt , cã , cã na . 
- ThiÕu nhi lµ tuæi häc hµnh 
Chóng em phÊn ® Êu 
 xoµi 
trë thµnh trß ngoan 
 
bßng 
tiÕn lªn hµng ® Çu 
TiÕt 60: Lµm th ¬ lôc b¸t 
I. LuËt th ¬ lôc b¸t 
II. LuyÖn tËp 
Bµi tËp 3 : Trß ch¬i lµm th ¬ lôc b¸t 
§ éi 1: Lµm c©u lôc 
§ éi 2: Lµm c©u b¸t 
Bµi tËp thªm : Tr ¶ lêi c©u hái trong bµi th ¬ sau b»ng mét bµi th ¬ 
 lôc b¸t 
Bµi g× tr¨ng s¸ng trong rõng 
Lung linh huyÒn ¶o ® Õn tõng c¸nh hoa 
Bµi g× tr¨ng s¸ng bao la 
® Êt trêi s«ng n­íc ® Òu lµ ¸ nh tr¨ng 
 
Hôm nay tiết học làm thơ 
Lục bát da diết hững hờ lòng em 
Có cô có thầy có em 
Cùng nghe cùng nhớ lại khen đại tài . 
Th¶o luËn nhãm : 
Nhãm 1: S­u tÇm nh÷ng bµi ca dao lµm theo thÓ lôc b¸t 
Nhãm 2: S­u tÇm nh÷ng bµi ® ång dao,vÌ lµm theo thÓ lôc b¸t 
Nhãm 3: S­u tÇm nh÷ng bµi th ¬ lµm theo thÓ lôc b¸t 
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 
Học thuộc ghi nhớ SGK 
Làm bài tập phần luyện tập 
Sưu tầm các bài thơ lục bát 
Làm một bài thơ lục bát hoàn chỉnh viết về quê hương 
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n 
c¸c thÇy c« vµ c¸c em! 
Hôm nay tiết học làm thơ 
Lục bát da diết hững hờ lòng em 
Có cô có thầy có em 
Cùng nghe cùng nhớ lại khen đại tài .