Bài soạn môn Ngữ văn 7 - Tiết 5, 6: Cuộc chia tay của những con búp bê

Ngày soạn: 17/08/2012
Tuần 2
Tiết 5;6: CUỘC CHIA TAY CỦA NHỮNG CON BÚP BÊ
 (Khánh Hoài)
A. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức: Tình cản anh em ruột thịt thắm thiết, sâu nặng và nỗi đau khổ của những đứa trẻ không may rơi vào hoàn cảnh bố mẹ li dị. Đắc sắc nghệ thuật của văn bản.
2. Kĩ năng: Đọc – hiểu văn bản truyện đọc diễn cảm lời đối thoại phù hợp với tâm trạng của các nhân vật. Kể và tóm tắt truyện.
	Tự nhận thức và xác định được giá trị của lòng nhân ái, tình thương và trách nhiệm cá nhân với hạnh phúc gia đình.
3. Thái độ: Thông cảm với những bạn có hoàn cảnh gia đình bất hạnh. 
B. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên: Giáo án, Tài liệu chuẩn KTKN
2. Học sinh: Học bài cũ, soạn bài mới
C. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1. Ổn định:
2. Kiểm tra bài cũ, soạn bài mới: 
- Tóm tắt nội dung bức thư của bố gửi cho En-ri-cô và nêu cảm nhận của em về hình ảnh người mẹ hiện lên qua cái nhìn của bố.
- GV kiểm tra sự chuẩn bị của HS.
3. Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN ĐẠT
Hoạt động 1: Khởi động
- GV giới thiệu vào bài
Hoạt động 2: Tìm hiểu chung về bài học.
+ Văn bản được trích từ tuyển tập thơ - văn nào?
+ Văn bản này của ai?
+ Văn bản viết theo thể loại nào? PTBĐ chính là gì? Tìm bố cục.
- GV hướng dẫn HS cách đọc, gọi HS đọc.
- GV hướng dẫn HS phân tích.
+ Truyện viết về ai? Về việc gì? Ai là nhân vật chính trong truyện? 
 Về cuộc chia tay đau đớn và đầy cảm động của 2 đứa trẻ. Nhân vật chính là Thủy và Thành.
+ Câu chuyện kể theo ngôi thứ mấy? Người xưng tôi trong truyện là ai?
HS thảo luận: Việc lựa chọn ngôi kể này có tác dụng gì ?
- HS trình bày, GV bổ sung.
 Việc lựa chọn ngôi thứ nhất để kể sẽ giúp tác giả thể hiện được 1 cách sâu sắc những suy nghĩ, tình cảm và tâm trạng nhân vật. Kể theo ngôi thứ nhất sẽ làm tăng thêm tính chân thực của truyện, làm cho truyện có sức thuyết phục hơn.
+ Hoàn cảnh xảy ra câu chuyện?
+ Tên truyện có liên quan đến ý nghĩa của truyện không? 
 Búp bê là những đồ chơi của tuổi thơ gợi lên sự ngộ nghĩnh, trong sáng, ngây thơ, vô tội → chúng không có tội tình gì. Những con búp bê trong truyện cũng như Thành và Thủy, chúng là những đứa trẻ ngây thơ, vô tội. Thế mà đành phải chia tay nhau, chỉ vì bố mẹ chúng ly hôn, nên chúng nó cũng bị phân chia. Thành ở lại với bố, Thủy về nhà ngoại với mẹ. 
+ Nhận xét về cách mở đầu truyện?
 Tự nhiên, gây xúc động.
+ Chi tiết nào diễn tả tâm trạng Thành, Thủy?
+ Hãy tìm chi tiết trong truyện cho thấy 2 anh em Thành, Thủy rất mực gần gũi thương yêu, chia sẻ và luôn quan tâm đến nhau?
 Vá áo cho anh, ngày nào Thành cũng đón em đi học về.
 + Lời nói và hành động của Thủy khi thấy anh chia “con Vệ Sĩ” và “con Em Nhỏ” có gì mâu thuẫn? 
 Thủy bối rối, giận dữ không muốn chia rẽ 2 con búp bê nhưng mặt khác lại sợ anh đêm không có Vệ Sĩ canh giấc ngủ → thương anh.
+ Theo em có cách nào để giải quyết mâu thuẫn này không?
 Gia đình đoàn tụ, anh em không phải chia tay.
- HS theo dõi đoạn “gần tới trưacảnh vật”.
+ Chi tiết nào trong cuộc chia tay của Thủy với lớp học khiến cô giáo bàng hoàng? 
 Thủy không đi học nữa vì nhà bà ngoại xa trường quá, mẹ sẽ sắm cho Thủy 1 thúng hoa quả để ra chợ ngồi bán.
+ Vì sao cô giáo lại bàng hoàng? 
 Cô giáo vô cùng bất ngờ bởi Thủy không chỉ bất hạnh vì gia đình ly tán mà còn vì không được đến trường. Vì Thủy đã mất đi quyền lợi mà bao trẻ con khác đang có đó là quyền được nuôi dạy, được chăm sóc yêu thương, được đi học và đến trường.
+ Chi tiết nào trong cuộc chia tay này làm em xúc động?
 Cô tặng cho Thuỷ cuốn vở và cây bút, cô giáo tái mặt và nước mắt giàn giụa.
+ Vì sao khi dắt tay em ra khỏi trường tâm trạng của Thành lại “kinh ngạc” khi thấy mọi người vẫn đi lại bình thường và nắng vẫn vàng ươm trùm lên cảnh vật?
 Mọi vật bình thường nhưng riêng 2 anh em Thủy và Thành lại phải chịu sự mất mát, sự đổ vỡ qúa lớn.→ buồn, thất vọng, bơ vơ, lạc lõng.
+ Kết thúc truyện Thủy đã lựa chọn cách giải quyết ntn?
 Để lại “con Em Nhỏ” bên cạnh “con Vệ Sĩ” để chúng không bao giờ xa nhau.
HS suy nghĩ, trình bày một phút: Cách giải quyết như trên gợi trong em suy nghĩ tình cảm gì?
- HS trình bày GV bổ sung.
 Cách lựa chọn này đã gợi lên trong lòng người đọc 1 sự thương cảm với Thủy. Đó là 1 em bé giàu lòng vị tha, vừa thương anh, vừa thương cả những con búp bê. Thà mình bị chia lìa chứ không để cho búp bê phải chia tay. Thà mình chịu thiệt thòi chứ không để người khác chịu hoàn cảnh như mình. Chi tiết này khiến người đọc thấy cuộc chia tay của 2 em nhỏ thật vô lý, là không nên có. Nỗi đau này do chính các bạc cha mẹ gây nên.
+ Qua đó em có nhận xét gì về cuộc chia tay và tình cảm của 2 anh em Thành và Thủy trong câu chuyện?
+ Qua câu chuyện này, theo em, tác giả muốn nhắn gửi đến mọi người điều gì?
 Tình cảm gd là vô cùng quí giá và quan trọng hãy cố gắng bảo vệ và giữ gìn, không nên vì lí do gì làm tổn hại đến những tình cảm tự nhiên, trong sáng ấy.
Hoạt động 3
Văn bản thể hiện nội dung gì?
- Nghệ thuật của truyện có gì nổi bật?
- Qua câu chuyện này tác giả muốn nhắn gửi đến mọi người điều gì?
Hoạt động 4
- Văn bản Cuộc chia tay của những con búp bê là câu chuyện về những cuộc chia tay. Theo em có phải là cuộc chia tay bình thường không ? Vì sao?.
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. TÁC GIẢ VÀ HOÀN CẢNH SÁNG TÁC:
a. Tác giả: Khánh Hoài
b. Hoàn cảnh sáng tác: Trích từ tuyển tập thơ- văn được giải thưởng trong cuộc thi viết về quyền trẻ em,năm 1992 
2. THỂ LOẠI: Truyện ngắn
3. PTBĐ: Tự sự + biểu cảm
4. BỐ CỤC: 3 phần
II. HIỂU VĂN BẢN
1. Cuộc chia tay của hai anh em
- Những giọt nước mắt xót xa, ngậm ngùi của hai anh em trong đêm.
- Kỉ niệm của người em trong trí nhớ người anh.
- Nhường nhau đồ chơi.
- Thành đưa Thuỷ đi chào cô giáo và các bạn.
- Thuỷ lên xe theo mẹ nhưng lại xuống xe để đặt con Em Nhỏ bên cạnh con Vệ Sĩ.
 Cuộc chia tay thật thương cảm, xúc động. Tình cảm anh em gắn bó, trong sáng, nhân hậu và cao đẹp.
III. TỔNG KẾT - GHI NHỚ
1. Nội dung: Truyện chủ yếu kể về cuộc chia tay của hai anh em Thành và Thủy. Tình cảm gắn bó của hai anh em Thành và Thủy
2. Nghệ thuật: 
- Xây dựng tình huống tâm lí nhân vật. 
- Lựa chọn ngôi kể thứ nhất “tôi”. 
- Khắc hoạ hình tượng nhân vật trẻ nhỏ gợi suy nghĩ về cách ứng xử của người làm cha mẹ.
- Lời kể tự nhiên theo trình tự sự việc.
3. Ý nghĩa văn bản: Trẻ em phải được sống trong mái ấm gia đình. Mỗi người cần phải biết giữ gìn gia đình hạnh phúc. 
IV. LUYỆN TẬP
4. Củng cố:
 Đặt nhân vật Thuỷ vào ngôi thứ nhật để tóm tắt lại nội dung văn bản? Qua văn bản này em có suy nghĩ gì về lòng nhân ái về tình cảm gia đình?
5. Dặn dò:
 Soạn bài Bố cục trong văn bản. Tập xây dựng một đoạn văn theo chủ đề tự chọn.