Bài soạn Vật lý 7 Tiết 1: Nhận biết ánh sáng - Nguồn sáng và vật sáng

Ngày soạn: 16.08.2009	Vật lý 7 Ngày dạy: 17.08.2009	Tiết 1
CHƯƠNG I. QUANG HOÏC
BÀI 1
NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
I. Mục tiêu:
	1. Kiến thức:
Bằng thí nghiệm, học sinh nhận thấy: Muốn nhận biết được ánh sáng thì ánh sáng đó phải truyền vào mắt ta; ta nhìn thấy các vật khi có ánh sáng từ các vật đó truyền vào mắt ta.
Phân biệt được nguồn sáng và vật sáng. Nêu được thí dụ về nguồn sáng và vật sáng.
	2. Kỹ năng:
Làm và quan sát các thí nghiệm để rút ra điều kiện nhận biết ánh sáng và vật sáng.
	3. Thái độ:
Biết nghiêm túc quan sát hiện tượng khi chỉ nhìn thấy vật mà không cầm được.
II. Chuẩn bị:
Mỗi nhóm học sinh:
Hộp kín bên trong có bóng đèn và pin.
III. Tổ chức hoạt động dạy và học
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Ghi bảng
* Hoạt động 1: Tổ chức tình huống học tập (10’)
* Giáo viên nêu câu hỏi:
- Một người mắt không bị tật, bệnh, có khi nào mở mắt mà không nhìn thấy vật để trước mắt không? Khi nào ta mới nhìn thấy một vật?
- Các em hãy nhìn ảnh chụp ở đầu chương và trả lời xem trên miếng bìa viết chữ gì?
- Ảnh ta quan sát được trong gương phẳng có tính chất gì?
* Giáo viên tóm lại: Những hiện tượng trên đều có liên quan đến ánh sáng và ảnh của các vật quan sát được trong các loại gương mà ta sẽ xét ở chương này.
* Giáo viên nhấn mạnh đó cũng là 6 câu hỏi chính mà ta phải trả lời được sau khi học chương này.
CHƯƠNG I. QUANG HỌC
BÀI 1
NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
* Hoạt động 2: Tìm hiểu khi nào ta nhận biết được ánh sáng (10’)
- Giáo viên đưa cái đèn pin ra, bật đèn và chiếu về phía học sinh.
- Học sinh thấy đèn có thể bật sáng hay tắt đi
- Giáo viên để đèn pin ngang trước mặt và nêu câu hỏi như trong SGK. (Giáo viên phải che không cho học sinh nhìn thấy vệt sáng của đèn chiếu lên tường hay các đồ vật xung quanh)
- Giáo viên: Khi nào ta nhận biết được ánh sáng?
- Thí nghiệm chứng tỏ rằng, kể cả khi đèn pin đã bật sáng mà ta cũng không nhìn thấy được ánh sáng từ đèn pin phát ra. Trái với suy nghĩ thông thường.
- Yêu cầu học sinh nghiên cứu hai trường hợp 2,3 để trả lời C1.
I. Nhận biết ánh sáng.
Quan sát thí nghiệm:
C1:Trong những trường hợp mắt ta nhận biết được ánh sáng, có điều kiện giống nhau là có ánh sáng truyền vào mắt.
Kết luận: Mắt ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta.
* Hoạt động 3: Nghiên cứu trong điều kiện nào ta nhìn thấy một vật (10’)
- Giáo viên:Ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta. Vậy, nhìn thấy vật cần có ánh sáng từ vật đến mắt không? Nếu có thì ánh sáng phải đi từ đâu?
- Yêu cầu học sinh đọc câu C2 và giải quyết.
- Yêu cầu học sinh lắp thí nghiệm như SGK, hướng dẫn để học sinh đặt mắt gần ống.
- Nêu nguyên nhân nhìn tờ giấy trắng trong hộp kín.
- Học sinh: Có đèn để tạo ra ánh sáng nhìn thấy vật, chứng tỏ: Ánh sáng chiếu đến tờ giấy trắng. Ánh sáng từ giấy trắng đến mắt thì mắt nhìn thấy giấy trắng.
- Nhớ lại: Ánh sáng không đến mắt, vậy có nhìn thấy ánh sáng không?
II. Nhìn thấy một vật.
C2:
a.Đèn sáng: Có nhìn thấy.
b.Đèn tắt: Không nhìn thấy.
*Kết luận: Ta nhìn thấy một vật khi có ánh sáng từ vật truyền vào mắt ta.
* Hoạt động 4: Phân biệt nguồn sáng và vật sáng (5’)
- Giáo viên tiến hành làm thí nghiệm như hình 1.3: có nhìn thấy bóng đèn sáng không?
- Thí nghiệm 1.2a và 1.3: ta nhìn thấy tờ giấy trắng và dây tóc bóng đèn phát sáng. Vậy chúng có đặc điểm gì giống nhau và khác nhau?
- Giáo viên cho học sinh thảo luận nhóm để tìm ra đặc điểm giống và khác nhau để trả lời cho câu C3.
- Giáo viên thông báo: vậy, dây tóc bóng đèn và mảnh giấy trắng đều phát ra ánh sáng, có gọi chung là vật sáng được hay không?
- Yêu cầu học sinh nghiên cứu và điền vào chổ trống hoàn thành kết luận.
III. Nguồn sáng và vật sáng.
C3:
+ Giống nhau: cả 2 đều có ánh sáng truyền tới mắt.
+ Khác nhau: 
 Giấy trắng là do ánh sáng từ đèn truyền tới rồi ánh sáng từ giấy trắng mới truyền đến mắt. Vậy, giấy trắng không tự phát ra ánh sáng.
 Dây tóc bóng đèn tự nó phát ra ánh sáng.
* Kết luận: Dây tóc bóng đèn tự nó phát ra ánh sáng gọi là nguồn sáng.
Dây tóc bóng đèn phát sáng và mảnh giấy trắng hắt lại ánh sáng từ vật khác chiếu vào nó gọi chung là vật sáng.
* Hoạt động 5: Vận dụng - Củng cố - hướng dẫn về nhà (10’)
- Yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức đã học để trả lời cho câu hỏi C4 và C5.
C4: Trong cuộc tranh luận ở đầu bài: 
+ Thanh đố Hải: đặt một cái đèn pin nằm ngang trước mắt sao cho không nhìn thấy bóng đèn. Bấm công tắc bật đèn pin, mắt ta có thấy trực tiếp ánh sáng từ đèn phát ra không? Vì sao?
+ Hải: Tất nhiên là nhìn thấy vì đèn pin đã bật sáng.
+ Thanh cãi: Đèn không chiếu thẳng vào mắt làm sao mà nhìn thấy được!
 Bạn nào đúng?
C5: Trong thí nghiệm ở hình 1.1 nếu ta thắp một nắm hương để cho khói bay lên ở phía trước đèn pin, ta sẽ nhìn thấy một vệt sáng từ đèn phát xuyên qua khói. Giải thích vì sao?
- Giáo viên đặt một số câu hỏi củng cố lại kiến thức cơ bản của bài học:
+ Ta nhận biết được ánh sáng khi..............
+ Ta nhìn thấy một vật khi........................
+ Nguồn sáng là vật tự nó.........................
+ Vật sáng gồm........................................
+ Nhìn thấy màu đỏ khi có ánh sáng đỏ đến mắt.
+ Có nhiều loại ánh sáng màu.
+ Vật đen: Không trở hành vật sáng.
* Hướng dẫn về nhà: 
+ Trả lời lại các câu hỏi từ C1 đến C3 trong sách giáo khoa.
+ Học thuộc phần ghi nhớ cuối bài.
+ Đọc phần “Có thể em chưa biết” để biết thêm về các loại ánh sáng có trong thực tế.
+ Làm các bài tập trong sách bài tập.
+ Đọc và chuẩn bị trước bài 2 Sự truyền ánh sáng.
IV. Vận dụng.
C4: bạn Thanh đúng.
C5: : Khói gồm các hạt li ti, các hạt này được chiếu sáng trở thành vật sáng, ánh sáng từ các vật đó truyền đến mắt.
- Các hạt xếp gần như liền nhau nằm trên đường truyền của ánh sáng, tạo thành vệt sáng mắt nhìn thấy.