Bài soạn Vật lý 7 Tiết 24: Tác dụng nhiệt và tác dụng phát sáng của dòng điện

Ngày soạn: 20.02.2010	Vật Lý 7
Ngày dạy: 22.02.2010	Tiết 24
BÀI 22
TÁC DỤNG NHIỆT VÀ TÁC DỤNG PHÁT SÁNG
CỦA DÒNG ĐIỆN
I. Mục tiêu:
	1. Kiến thức:
Nêu được dòng điện đi qua vật dẫn thông thường đều làm cho vật dẫn nóng lên, kể tên các dụng cụ điện sử dụng tác dụng nhiệt của dòng điện.
Kể tên và mô tả tác dụng phát sáng của dòng điện đối với 3 loại bóng đèn: Bóng đèn pin (đèn dây tóc), bóng đèn của bút thử điện, bóng đèn điốt phát quang (đèn LED).
	2. Kỹ năng:
Mắc mạch điện đơn giản.
	3. Thái độ:
Trung thực, hợp tác trong hoạt động nhóm.
II. Chuẩn bị:
	Cả lớp: 
1ắcquy 12V (hoặc một bộ chỉnh lưu hạ thế).
5 dây nối có vỏ bọc cách điện.
1 công tắc, 1 đoạn dây sắt mảnh Ф0,3mm, dài 150mm-200mm.
3 đến 5 mảnh giấy nhỏ (2cm x 5cm) cắt từ giấy ăn.
Một số cầu chì như ở mạng điện gia đình.
Mỗi nhóm: 
2 pin 1,5V với đế lắp pin.
1 bóng đèn pin, 1 công tắc.
5 đoạn dây nối có vỏ bọc cách điện.
1 bút thử điện với bóng đèn có hai đầu dây bên trong tách rời nhau (có thể tháo sẵn bóng đèn khỏi bút).
1 đèn điốt phát quang (đèn LED) nhìn rõ hai bản kim loại trong đèn.
Mỗi nhóm một bộ TN hình 22.2.
III. Tổ chức hoạt động dạy và học
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Ghi bảng
* Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Tổ chức tình huống học tập (7’)
 1.Kiểm tra bài cũ:
- Vẽ sơ đồ mạch điện của đèn pin và dùng mũi tên kí hiệu chiều dòng điện chạy trong mạch khi công tắc đóng.
- Nêu bản chất dòng điện trong kim loại.
- Nêu quy ước về chiều của dòng điện.
→GV nhận xét, đánh giá cho điểm HS.
2.Tổ chức tình huống học tập.
- Khi có dòng điện chạy trong mạch ta có nhìn thấy các điện tích hay êlectrôn chuyển động không?
- Vậy căn cứ vào đâu để biết có dòng điện chạy trong mạch?
- Từ câu trả lời của HS→Bài mới:
 Để biết có dòng điện chạy trong mạch ta phải căn cứ vào tác dụng của dòng điện. Bài học hôm nay ta lần lượt đi tìm hiểu các tác dụng đó.
Bài 22
TÁC DỤNG NHIỆT VÀ TÁC DỤNG PHÁT SÁNG CỦA DÒNG ĐIỆN
* Hoạt động 2: Tìm hiểu tác dụng nhiệt của dòng điện (18’)
Hãy kể tên một số dụng cụ, thiết bị thường dùng được đốt nóng khi có dòng điện chạy qua.
- Hãy lắp mạch điện như sơ đồ hình 22.1 và tìm hiểu các nội dung sau đây:
a. Khi đèn sáng, bóng đèn có nóng lên không? Bằng cách nào để xác nhận điều đó?
b. Bộ phận nào của đèn bị đốt nóng mạnh và phát sáng khi có dòng điện chạy qua?
c. Khi đèn sáng bình thường, bộ phận đó của đèn có nhiệt độ khoảng 2500ºC.
- Bảng bên cho biết nhiệt độ nóng chảy của một số chất, hãy giải thích vì sao dây tóc của bóng đèn thường được làm bằng vonfram?
- ĐVĐ: Dây tóc bóng đèn nóng lên khi có dòng điện chạy qua. Trên bộ TN của chúng ta có một đoạn dây sắt. Khi có dòng điện chạy qua dây sắt có nóng lên hay không? Muốn trả lời câu hỏi đó theo em, ta sẽ tiến hành TN như thế nào?
- Gọi 1 vài HS nêu các phương án nhận biết khác nhau để thấy dây sắt nóng lên khi có dòng điện chạy qua. 
- GV làm TN chung cả lớp-Khi đóng công tắc khoảng 5 giây thì ngắt công tắc ngay (chỉ cần giấy cháy thành vệt đen trên mảnh giấy là được).
- GV thông báo: Các vật nóng lên tới 500ºC thì bắt đầu phát sáng.
- HS: Dùng giấy lau tay ( giấy ăn) để lên dây sắt.
- Yêu cầu cá nhân HS dựa vào bảng nhiệt độ nóng chảy của một số chất, vào kết luận ta vừa rút ra qua TN trả lời câu hỏi C4.
- Chuyển ý: Dòng điện đi qua mọi vật dẫn thông thường đều làm cho vật dẫn nóng lên. Nếu vật dẫn nóng tới nhiệt độ cao thì phát sáng. Ta nói dòng điện có tác dụng nhiệt→tác dụng phát sáng.
I. Tác dụng nhiệt 
C1: Dụng cụ đốt nóng bằng điện: Bóng đèn dây tóc, bếp điện, nồi cơm điện, bàn là, là nướng, là sưởi điện, máy sấy tóc, mỏ hàn điện, ấm điện, nhăn điện, máy dán hay ép plastic,
C2: Thí nghiệm hình 22.1:
 - +	 K
a. Bóng đèn nóng lên. Có thể xác nhận qua cảm giác bằng tay hoặc sử dụng nhiệt kế.
b.Dây tóc của bóng đèn bị đốt nóng mạnh và phát sáng.
c.Bộ phận đó của bóng đèn (dây tóc) thường làm bằng vonfram để không bị nóng chảy, nhiệt độ nóng chảy của vonfram là 3370ºC.
Kết luận: Khi có dòng điện chạy qua, các vật dẫn bị nóng lên.
-Dòng điện chạy qua dây tóc bóng đèn làm dây tóc nóng tới nhiệt độ cao và phát sáng.
C4: Nhiệt độ nóng chảy của chì khoảng 200-300ºC < 327ºC → dây chì nóng chảy và bị đứt → ngắt mạch điện.
* Hoạt động 3: Tìm hiểu tác dụng phát sáng của dòng điện (12’)
- Yêu cầu HS quan sát bóng đèn của bút thử điện kết hợp hình vẽ 22.3 và nêu nhận xét về hai đầu dây bên trong của nó?
- Cắm bút thử điện vào lỗ của ổ lấy điện được nối với dây nóng để bóng đèn sáng-Yêu cầu HS quan sát vùng phát sáng của bóng đèn →Kết luận.
- Yêu cầu HS quan sát đèn LED →Mắc đèn LED vào mạch, đảo ngược hai đầu dây đèn→nhận xét.
-Hoàn thành kết luận tr62, hướng dẫn HS thảo luận, chốt lại kết luận đúng.
II. Tác dụng phát sáng
1.Bóng đèn bút thử điện.
C5: Hai đầu dây bên trong bút thử điện tách rời nhau.
C6: Đèn của bút thử điện sáng do chất khí ở giữa hai đầu dây bên trong đèn phát sáng.
Kết luận: Dòng điện chạy qua chất khí trong bóng đèn của bút thử điện làm chất khí này phát sáng.
2. Đèn điôt phát quang (đèn LED).
C7: Đèn điốt phát quang sáng khi bản kim loại nhỏ hơn bên trong đèn được nối với cực dương của pin và bản kim loại to hơn được nối với cực âm.
Kết luận: Đèn điốt phát quang chỉ cho dòng điện đi qua theo một chiều nhất định và khi đó đèn sáng.
* Hoạt động 4: Vận dụng – Củng cố - Hướng dẫn về nhà (8’)
- Gọi HS đọc phần ghi nhớ trong SGK.
- Gọi HS lên bảng làm BT:
Dùng gạch nối, nối mỗi ô ở cột bên phải với ô của cột bên trái thích hợp.
Bóng đèn pin sáng
Dòng điện đi qua chất khí
Bóng đèn bút thử điện sáng
Dòng điện chỉ đi qua một chiều
Đèn điốt phát quang
Dòng điện đi qua kim loại.
- Hướng dẫn HS thảo luận, chốt lại kết quả đúng.
- HS thuộc ngay phần ghi nhớ tại lớp để áp dụng làm bài tập vận dụng.
- HS dưới lớp làm BT, nhận xét bài bạn trên lớp.
- Thảo luận câu trả lời cho câu hỏi C8, C9.
- Trả lời câu hỏi C8, C9.
- Đọc phần “Có thể em chưa biết”.
Hướng dẫn về nhà: 
Học thuộc phần ghi nhớ.
- Làm bài tập 22.1, 22.2, 22.3 (tr 23 SBT).
III. Vận dụng
C8: Chọn E.
C9: +Chạm 2 đầu đèn LED vào 2 cực của pin. Nếu đèn không sáng thì đảo ngược lại.
+Khi đèn sáng, bản kim loại nhỏ trong đèn LED được nối với cực nào thì đó là cực dương. Cực kia là cực âm.