Chuyên đề Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn Sinh học 6 ở thcs

CHUYÊN ĐỀ:
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG MÔN SINH HỌC 6 Ở THCS
@&?
LỜI NÓI ĐẦU:
Như chúng ta đã biết môn Sinh học là môn khoa học thực nghiệm vừa học lý thuyết vừa kết hợp thực hành và phải đồi hỏi khả năng tập chung tư duy và cũng góp phần phát triển toàn diện một con người cả về học lực mà còn phát triển về nhân cách, đồng thời cung cấp cho các em những kiến thức căn bản có thể ứng vào trong cuộc sống hằng ngày của các em ngay bây giờ và cho sau này.
Môn Sinh học không chỉ trang bị cho các em kiến thức phổ thông mà còn là nền tản phát triển tư duy sau này phù hợp với thế giới quan khoa học và nhân sinh quan tiến bộ về nhân cách, lối sống tình cảm, niềm tin, những hành vi, thói quen phù hợp với những giá trị đã học. Vì vậy chung ta phải có biện pháp để nâng cao chất lượng dạy và học, để nâng cao chất lượng bộ môn.
NỘI DUNG:
I. Cơ sở xuất phát:
- Căn cứ vào tình hình thực tế và kết quả giảng dạy của năm học vừa qua, bên cạnh đó thường xuyên tham gia dự giờ thăm lớp của đồng nghiệp, kết quả của các lần kiểm tra thường xuyên, định kỳ và kiểm tra cuối năm các em chưa đạt kết quả cao trong môn học này và chưa đạt chỉ tiêu môn học.
- Cũng từ kết quả đó bản thân và đồng nghiệp trong tổ bộ môn cũng đưa ra nhiều ý tưởng nhằm mục đích nâng cao kết quả và chất lượng giảng dạy môn Sinh học 6. 
II. Mục tiêu:
 	Nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và cũng vì mục tiêu giáo dục. Từ đó đề ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy môn Sinh học 6 đạt kết quả tốt nhất, theo yêu cầu của ngành.
III. Đặc điểm tình hình:
 1. Thuận lợi:
- Được sự quan tâm chỉ đạo giúp đỡ của BGH và các bạn đồng nghiệp trong nhà trường, tổ bộ môn.
- Bản thân luôn có ý thức trách nhiệm trong việc học tập, giảng dạy, trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp và được tổ chuyên môn thống nhất cao. 
- Tham gia đầy đủ các lớp tập huấn và các chuyên đề liên hoan đến chuyên môn của môn sinh học.
- Hầu hết tất cả học sinh điều có SGK và sách bài tập môn sinh học.
 2. Khó khăn:
- Cơ sở vật chất của nhà trường còn hạn chế, thiếu phòng chức năng và thiết bị thực hành thí nghiệm để phục vụ cho việc nghiên cứu học tập bộ môn.
- Học sinh chưa thật sự hứng thú học tập môn Sinh học 6 và khả năng tự học của các em còn hạn chế.
Chưa có ý thức, thái độ, động cơ học tập đúng đắn.
IV. Những nguyên nhân làm chất lượng môn Sinh học 6 chưa cao ở THCS:
Qua thực tế giảng dạy, từ khi thực hiện đổi mới chương trình, nội dung SGK, đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá, thực hiện chuẩn kiến thức, chuẩn kỷ năng cho thấy chất lượng học tập của học sinh là sự tổng hợp của nhiều yếu tố, nhiều công đoạn. Không chỉ riêng môn Sinh học 6 mà còn nhiều môn khác cũng ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng môn học và chất lượng giáo dục. Tuy nhiên thực tế cho thấy rằng năm vừa qua chất lượng môn Sinh học 6 kết quả đạt được không cao. Vấn đề này chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố trong đó tập trung vào 2 nguyên nhân chính:
 1. Nguyên nhân khách quan:
- Đa số học sinh ở nông thôn, tình hình kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, nhiều phụ huynh chỉ biết tập chung vào công việc kiếm sống là chủ yếu, ít quan tâm, đầu tư chăm lo cho việc học của con cái.
- Cơ sở vật chất nhà trường còn hạn chế, chưa có phòng thực hành phục vụ cho công việc thực hành thí nghiệm của học sinh, chưa xây dựng vườn trường để em vừa học vừa thực hành hoặc quan sát thực tế, trong giảng dạy giáo viên chưa đưa ra được phương pháp giảng dạy cũng như kiểm tra đánh giá phù hợp với năng lực của học sinh.
 2. Nguyên nhân chủ quan:
- Học sinh chưa xác định vị trí, vai trò đúng đắn của môn học cũng như trong việc xác định mục tiêu học tập của bản thân, học để làm gì? Học như thế nào là đúng?...
- Đây là môn học gắn liền giữa lý thuyết và thực hành mà các em chỉ chú ý đến việc học lý thuyết mà không thực hành dễ làm cho học mao lãng quên không khắc sâu kiến thức. Từ đó dẫn đến, các em làm kiểm tra không đạt điểm cao làm cho kết quả môn học thấp, dẫn tới nguyên nhân tráng học.
VD: Như khi học xong bài cấu tạo và chức năng của hoa mà các em chỉ học lý thuyết mà không nhìn thấy một cái hoa thật nào để các em quan sát và thực hành thì khi nói đến hoa thì các em sẽ không nhớ các bộ phận nào là đài hoa, tràng hoa, cánh hoa
V. Biện pháp khắc phục để nâng cao chất lượng môn Sinh học ở THCS:
 1. Về phía nhà trường:
Trang bị đầy đủ cơ sở vật chất trang thiết bị phục cho công tác giảng dạy như: phòng thực hành, dụng cụ thực hành, vườn trường phục vụ cho việc thực hành thí nghiệm và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho công tác giảng dạy.
2. Về phía giáo viên:
- Giúp học sinh xác định vai trò và vị trí môn học. Tổ chức các tiết dạy phải có mẫu vật thực hành, thảo luận nhóm, làm việc theo nhóm phân công trách nhiệm cụ thể cho tất cả các thành viên trong nhóm nhằm tạo sự đoàn kết và ý thức trách nhiệm cho từng thành viên. Trong khi đó giáo viên phải giám sát đánh giá từng HS đúng chính xác và công bằng, đồng thời điều chỉnh kịp thời những hành vi sai trái, ỷ lại nhóm.
- Giáo dục cho học sinh yêu thích môn học thông qua việc nghiên cứu bài mới trên các vật mẫu vật thật có trong thực tế ở địa phương các em, các trò chơi, câu đố về thực vật và cây trồng như: đố vui, thi tài Sinh học, tổ chức trồng cây tạo vườn trường, các em đặc các tình huống có vấn đề hoặc bài tập rồi cùng nhau giải quyết có sự giám sát hỗ trợ của giáo viên bộ môn.
- Khi giảng dạy giáo viên cần nghiên cứu tìm hiểu kỷ về nội dung và đưa ra phương pháp giảng dạy phù hợp như: hướng dẫn các em nghiên cứu trước ở nhà và mang các vật mẫu cần thiết cho môn học, giáo viên chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ và các phương tiện dạy học hỗ trợ cho tiết học ( máy chiếu, tranh ảnh, vật mẫu, dụng cụ thực hành). Có thể tham khảo thêm SGV, sách bài tập, sách nâng cao sinh học 6, sách câu đố sinh học, sách cây thuốc của Việt Nam, sách tham khảo một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học môn Sinh học THCS, tài liệu chuẩn kỹ năng kiến thức, sách hướng dẫn thực hành thí nghiệm, truy cập trên mạng, sách nói về sự đa dạng và phong phú của thực vậtnăng lực và bản lĩnh là yếu tố quyết định. Từ đó giáo viên chuẩn bị tiết học chu đáo thu hút hấp dẫn học sinh, làm cho các em say mê, hứng thú, tự tin, thích thú môn học.
- Cái quan trọng là người giáo viên phải biết được đặc điểm tình hình từng lớp, từng học sinh, xem các em cần gì, yếu chỗ nào? Chỗ nào chưa rõ? Em nào giỏi, khá, TB để có phương pháp dạy thích hợp và khi kiểm tra đánh giá có câu hỏi, bài tập phù hợp cho từng em nhằm khích lệ các em từ học yếu lên TB, từ TB lên khá, từ khá lên giỏi và giỏi thì giỏi hơn và người giáo viên dạy với tâm quyết của người giáo viên vì học sinh thân yêu.
- Đối với học sinh trong tiết dạy chưa nắm vững hoặc hỏng kiến thức, thì giáo viên có thể tổ chức bồi dưỡng những học sinh này bằng nhiều hình thực như: tổ chức học nhóm 1 em giỏi kèm 1 em hoặc 2 em yếu trong lớp, giáo viên lập danh các em có học lực yếu môn Sinh học 6, để giúp các em cùng tiến bộ ngang bằng các bạn khác, để các em không hỏng kiến thức làm cho các em chán học.
- Trong việc ra đề kiểm tra phải đảm bảo đánh giá đúng theo năng lực của từng học sinh và theo từng lớp học, đúng theo cấu trúc đề kiểm tra theo quy định của tài liệu TRẮC NGHIỆM VÀ ỨNG DỤNG của tác giả GS.TSKH. Lâm Quang Thiệp – Nhà xuất bản khoa học và kỹ thuật và chỉ đạo giáo viên trong tổ nghiên cứu thực hiện, tổ chuyên môn tổ chức ra đề và rút kinh nghiệm trước khi kiểm tra. Khi kiểm tra phải khách quan và công bằng trước học sinh.
3. Về phía học sinh:
- Cần xác định đúng trách nhiệm của mình, có động cơ, thái độ và mục tiêu học tập đúng đắn.
- Khi vào lớp phải có sự chuẩn bị bài, các mẫu vật và thí nghiệm cần thiết phục vụ cho tiết học, làm bài tập chu đáo còn đối với những nội dung và bài tập nào không hiểu hoặc chưa hiểu kỷ thì mạnh dạng hỏi trực tiếp với giáo viên giảng dạy.
- Không nản chí, phải kiên trì, nhẫn nại, vượt khó trong học tập và phải có thời khóa biểu học hợp lý ở nhà. Thời gian nào học lý thuyết, thời gian nào học nhóm, thời gian nào nghiên cứu bài mới, thời gian nào nghỉ ngơi vui chơi giải trí
 C. LỜI KẾT:
Đối với mỗi giáo viên khi giảng dạy khi thấy học sinh mình đạt được kết quả thật sự và đạt mục tiêu đề ra. Đặc biệt là khi thấy học sinh mình hứng thú yêu thích môn học say mê học tập tìm tòi vì mục đích học tập. Chính vì lẻ đó mà mỗi giáo viên cần phải cố gắng hết sức và cả tâm quyết của bản thân vì tương lai của thế hệ trẻ sau này. Trên đây là một số biện pháp của bản thân nhằm nâng cao chất lượng môn Sinh học 6, tuy chưa hoàn hảo nhưng phần nào cũng góp phần nâng cao chất lượng môn học. Mong được sự đóng góp, góp ý nhiệt của đồng nghiệp và của tổ bộ môn để đạt hiệu quả cao trong giáo dục.
 Ý kiến BGH Người thực hiện 
 Tổ: Sinh - Hóa