Dạy học ôn tập

Dạy học ôn tập 
Mục đích 
Nhằm tổ chức, điều khiển học sinh ôn tập, tổng kết, hệ thống hóa và khái quát hóa tri thức, 
kĩ năng sau khi học xong một chương, một phần hay toàn bộ chương trình môn học. 
Cấu trúc 
Loại bài này thường gồm các bước sau (đương nhiên không phải bài ôn tập nào cũng đều 
phải như thế). 
1. Tổ chức lớp 
2. Định hướng mục đích, nhiệm vụ học tập 
3. Tổ chức cho học sinh hệ thống hóa, khái quát hóa trên cơ sở đã được chuẩn bị trước 
nhằm xây dựng nên những bảng tổng kết, các sơ đồ, biểu đồ,... 
4. Tổng kết bài học 
5. Hướng dẫn công việc ở nhà. 
Bốn lời khuyên khi dạy tiết ôn tập 
1. Tiết ôn tập không phải là để nhắc lại các kiến thức đã học. Mà là để giúp học sinh 
tìm ra mạch kiến thức cơ bản của một nội dung được học. 
2. Nên có các bảng hệ thống thể hiện mối liên quan hệ thống của kiến thức. 
3. Nên chọn những bài tập có nội dung tổng hợp liên quan đến nhiều kiến thức cần ôn 
tập, qua đó khắc sâu, hệ thống và nâng cao các kiến thức đã học. 
4. Luôn luôn thay đổi hình thức ôn tập cho phong phú, đa dạng và hiệu quả khoảng 
15/20 phút cho mỗi hình thức. Trong bất kì hình thức nào, Hs cũng phải được chủ 
động tham gia vào quá trình ôn tập kiến thức. 
Các hoạt động dạy học ôn tập 
Có nhiều cách dạy học ôn tập, một phương án là: Hoạt động hóa người học thông qua 
việc bài tập hóa những kiến thức cơ bản. 
Giờ học được thiết kế theo chùm 4 bài tập tương ứng với 4 loại đối tượng học sinh là: Giỏi 
- Khá - Trung bình - Yếu, kém. 
Phương pháp chủ yếu là mỗi đối tượng học sinh được giao một bài tập thích hợp theo mức 
độ tăng dần. Bài tập được chuẩn bị theo bảng sau: 
Mức độ 
Đối tượng 
Mức độ 1 Mức độ 2 Mức độ 3 Mức độ 4 
Ghi chú 
Học sinh Yếu, 
kém Bài 1.1 Bài 1.2 Bài 1.3 Bài 1.4 
Học sinh Trung 
bình Bài 2.1 Bài 2.2 Bài 2.3 Bài 2.4 
Học sinh Khá Bài 3.1 Bài 3.2 Bài 3.3 Bài 3.4 
Học sinh Giỏi Bài 4.1 Bài 4.2 Bài 4.3 Bài 4.4 
Ghi chú: Mức độ được tăng dần từ mức 1 đến mức 4 (có thể phân bậc mịn hơn nữa càng 
tốt), trong đó: 
 Bài 1.4 tương đương bài 2.1 
 Bài 2.4 tương đương bài 3.1 
 Bài 3.4 tương đương với bài 4.1,... 
Với sự chuẩn bị như vậy, giáo viên giao nhiệm vụ, học sinh tự giác chiếm lĩnh tri thức. Giờ 
học được diễn biến theo tiến trình: 
Hoạt động 
1 
Giáo viên giao nhiệm vụ bằng cách, yêu cầu mỗi đối tượng làm một bài tập 
thích hợp. Tất nhiên là có sự hạn chế thời gian. 
Hoạt động 
2 
Giáo viên theo dõi hoạt động của học sinh và giải đáp thắc mắc cũng như đưa 
ra những hướng dẫn hoặc gợi ý cho mỗi đối tượng, học sinh độc lập làm bài. 
Hoạt động 
3 
Kiểm tra kết quả công việc sau khoảng thời gian cho phép. 
 Nếu học sinh nào làm đúng, nhanh nhất sẽ được khen và được thưởng 
(thông qua việc mời học sinh đó chữa bài cho cả lớp), giáo viên đừng 
quên cho điểm. 
 Còn với những học sinh chưa hoàn thành công việc trong thời gian cho 
phép thì cần học tập lời giải của bạn và tự điều chỉnh. 
Giáo viên cần giúp học sinh lấp được lỗ hổng trong kiến thức của họ. 
Hoạt động 
4 
Giáo viên chuẩn hóa kiến thức. Chú ý thông qua hoạt động này, giáo viên 
giúp học sinh nắm được tri thức và tri thức phương pháp. 
Các hoạt động được diễn ra và lặp lại cho đến khi hoạt động nhận thức được thực hiện. 
Cách dạy học ôn tập như thế có những ưu điểm, nhược điểm chính sau: 
1. Ưu điểm 
Học sinh được hoạt động độc lập, tự giác hoạt động để chiếm lĩnh kiến thức phù hợp 
với trình độ nhận thức của mình. 
2. Nhược điểm 
Chuẩn bị vất vả, điều khiển giờ học phức tạp vì có nhiều học sinh hiểu không giống 
nhau, nếu điều khiển không khéo giờ học sẽ bị phân tán và phản tác dụng. Mặt khác, 
trong quá trình tự học như vậy, học sinh nào tự giác tích cực sẽ đạt hiệu quả cao hơn, 
ngược lại một số học sinh kém, hoạt động chậm hơn luôn bị động và rất dễ dẫn đến 
chán học. 
___________________________________________________ 
Với đối tượng học sinh trung bình (diện đại trà) và học sinh yếu kém thì quá trình dạy học 
ôn tập nên theo các giai đoạn sau: 
1. Giai đoạn 1: Giáo viên làm mẫu để học sinh bắt chước theo mẫu. Chú ý chỉ rõ cho 
học sinh chương trình hành động (bước 1, bước 2,...). 
2. Giai đoạn 2: Học sinh tái hiện ngay tại lớp kiến thức vừa được học thông qua bài tập 
tương tự. Lúc này, giáo viên hướng dẫn học sinh tiến hành làm bài theo các bước đã 
được chỉ ra. 
3. Giai đoạn 3: Giáo viên ra cho học sinh bài tập tương tự. Học sinh tự lực làm bài 
không có sự hướng dẫn của giáo viên. Thông qua hoạt động này, giáo viên sẽ biết 
được thực trạng nắm kiến thức của học sinh, từ đó có biện pháp kịp thời. 
4. Giai đoạn 4: Củng cố kiến thức thông qua bài tập. Có thể là một đề thi hoặc là một 
bài tập về nhà thông thường. 
Cách dạy học theo các giai đoạn như trên tuy chưa hoàn toàn phát huy được tính tích cực 
cao độ của mỗi học sinh, song lại phù hợp với hình thức tổ chức dạy học như hiện nay, phù 
hợp với cách dạy học đồng loạt trong khoảng thời gian 45 phút. Học sinh được học dựa 
theo PPDH truyền thống nhưng có sự điều khiển hoạt động của Giáo viên, được định 
hướng hành động thông qua các bước cụ thể để đạt kiến thức, bước đầu góp phần hoạt động 
hóa người học. Quá trình đó được lặp đi lặp lại cũng góp phần hình thành PPHT bộ môn 
cho học sinh. Cách dạy học như thế cũng giúp cho học sinh nắm kiến thức một cách không 
hình thức. 
___________________________________________________ 
Chú ý: Thông qua dạy học, giáo viên cần giúp học sinh nắm được tri thức nội dung và tri 
thức phương pháp.