Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm chủ nghiệm lớp 7

I- Lí DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Sự thành đạt của một trường THCS bao gồm gồm nhiều yếu tố, song không thể không nói đến chất lượng học văn hóa và chất lượng đạo đức của học sinh. Theo tôi giữa hai mặt này có vai trò như nhau đối với sự trưởng thành của học sinh. Học sinh đến trường ngoài việc tiếp nhận tri thức văn hoá, các em còn được dạy làm người có đầy đủ phẩm chất sao cho phù hợp với thời đại mà các em đang sống.
Góp phần vào việc giáo dục đạo đức học sinh trong nhà trường là sự kết hợp chặt chẽ giữa các môi trường: Nhà trường, gia đình và xã hội. Trong nhiệm vụ giáo dục đạo đức học sinh của nhà trường thì người đóng vai trò quan trọng nhất là giáo viên chủ nhiệm lớp. Bởi vì một lớp có nề nếp tốt thì đó là tiền đề cho nhận thức văn hoá tốt, là tiền đề cho hiệu quả giáo dục trong toàn trường. Giáo viên chủ nhiệm là người gần gũi với các em học sinh thay cha mẹ ở nhà để theo dõi từng bước đi, câu nói, hành động của các em giúp các em sửa chữa những sai sót kịp thời; Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa học sinh với nhà trường, giữa giáo viên bộ môn với phụ huynh.
Vì vậy làm công tác Chủ nhiệm sao cho đáp ứng được yêu cầu của nền giáo dục hiện nay thật quả là một điều hết sức khó khăn.
II. NỘI DUNG
1. Vai trò và tác dụng của công tác chủ nhiệm lớp 7
Học sinh lớp 7 có độ tuổi từ 12 - 14 tuổi. Đây là lứa tuổi bắt đầu bước vào tuổi dậy thì, lứa tuổi có nhiều biến đổi về tâm sinh lý, chưa tự làm chủ được bản thân. Tất cả mọi sinh hoạt như học hành, ăn uống đều cần có sự trợ giúp của người lớn. Có nhiều môn học mới với phương thức giảng dạy cũng mới, cách thức tiếp thu bài giảng, làm bài tập (kiến thức động não, phát triển tư duy); Điều khác biệt là các em được tiếp xúc với nhiều giáo viên hơn phụ thuộc vào từng môn học chứ không đơn thuần tiếp xúc với một giáo viên như ở cấp tiểu học mà hôm qua các em còn là chủ nhân của nó. Từ những thay đổi như đã nêu trên có thể nói học sinh lớp 7 đang gặp phải những cản trở trong việc học tập của các em. Để giúp đỡ các em vượt qua những bỡ ngỡ đó thì vai trò giáo viên chủ nhiệm cần nắm được tâm tư tình cảm của các em, hiểu rõ hoàn cảnh của từng em (hoàn cảnh gia đình, học lực, quan hệ bạn bè) thể hiện vai trò của một giáo viên chủ nhiệm lớp trong mọi hoàn cảnh để tạo niềm tin và là chỗ dựa tinh thần cho các em vượt qua sự bỡ ngỡ bước đầu để học tập đạt kết quả tốt hơn.
Học sinh lớp 7 đa phần có tính thật thà, thẳng thắn luôn hướng về cái tốt, việc đấu tranh phê bình lẫn nhau thể hiện rõ ràng trong sáng và cũng giám nhận lỗi một cách trung thành khi chúng ta làm cho các em hiểu rõ sự sai lầm đó.
Từ những đặc điểm đó là người giáo viên chủ nhiệm luôn phải coi mình là người cầm cân nảy mực, là người thay thế bố mẹ các em lúc ở nhà trường chính vì lẽ đó việc thực hiện sự công bằng, chính trực thấu tình đạt lý đối với học sinh lớp 7 là vô cùng quan trọng để các em có niềm tin và từng bước xây dựng được một nhân cách tiến bộ trong việc học hành và đó cũng là điều mà các phụ huynh khi có con em ở trường mong muốn nhất.
Để làm tốt các vai trò và chức năng trên thì giáo viên chủ nhiệm cần phải có một số biện pháp thích hợp vừa cứng rắn, vừa mềm dẻo trong quá trình thực hiện nhiệm vụ "Giáo viên chủ nhiệm lớp" đối với từng đối tượng; Giáo viên chủ nhiệm luôn phải giáo dục cho các em hiểu thế nào là việc làm đúng cần phát huy cần tránh những thói hư, tật xấu phân biệt đúng sai rõ ràng động viên kịp thời những việc làm tốt đồng thời không quên kiểm tra nhắc nhở những việc làm mà các em còn mắc phải (dùng phương pháp biểu dương khen ngợi nhiều hơn, tránh chỉ trích chê bai các em khi chưa tìm hết nguyên nhân từ các em). Giáo viên chủ nhiệm hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình thì mỗi việc làm, từ lời nói, hành động cử chỉ đều phải được thể hiện trong mọi hoàn cảnh tốt, xấu "Tất cả vì học sinh thân yêu" hoặc làm cho các em học sinh thấy được mọi việc làm của giáo viên xuất phát từ tình thương yêu sự mong muốn của các em tiến bộ; Khi mà thầy hiểu trò, trò hiểu thầy thì sự đồng tình ủng hộ tinh thần học tập của các em được nhân đôi.
 2. Những việc làm cụ thể
1.1. Đầu năm học khi giáo viên được phân công và nhận lớp:
Giáo viên cần phải thu thập thông tin của học sinh thông qua sơ yếu lý lịch và học bạ trong quá trình học tập tu dưỡng của học sinh ở những năm trước.
* Sơ yếu lý lịch (Giáo viên pho to theo mẫu) sau đó phát cho học sinh điền các thông tin vào.
Sơ yếu lý lịch
Họ và tên: ....Nam (nữ)
Học sinh lớp:	
Năm học:	
Trường:	
Họ tên Bố:..Nghề nghiệp:	
Họ tên Mẹ:...Nghề nghiệp:	
Điện thoại:	
Nơi ở hiện nay 	
Kết quả năm học trước:	
Hạnh kiểm:.Học lực:	
Điểm thi tốt nghiệp tiểu học Điểm: .Xếp loại:	
Anh chị em ruột:
1 -.. 2 - 	
3 - . 4 - 	
Hoàn cảnh gia đình:	
 Phụ huynh ký Học sinh ký
Sau khi hoàn thành các công việc trên tiến hành phân loại sơ bộ theo các thông tin vừa thu thập được (rà soát theo học lực) tiến hành bầu hoặc chỉ định cán cán sự và phân tổ học tập.
1.2. Hình thành các tổ chức trong lớp:
- Sĩ số học sinh có 24 em
Trong đó: Nam có 15 em, nữ có 9 em
- Số em học sinh nam nữ được chia đều cho các tổ (2 tổ)
- Số em học sinh học lực khá, giỏi cũng được phân chia đề cho các tổ (2 tổ) mục đích là để các em giúp đỡ lẫn nhau trong học tập.
Như vậy sau khi phân theo loại học lực, hạnh kiểm giáo viên chủ nhiệm có trách nhiệm phân chia tổ một cách hợp lý, điều này có ý nghĩa lớn trong phong trào thi đua học tập sinh hoạt.
+ Công việc khó khăn cho giáo viên chủ nhiệm là đầu năm học là làm thế nào để tìm ra được một Ban cán sự lớp có tư cách đạo đức tốt, nhiệt tình có khả năng về lãnh đạo lớp, tổ. Lực học phải từ khá trở lên.
- Lớp trưởng của lớp rất quan trọng là người phụ trách chung có khả năng quán xuyến lớp, các tổ về các mặt chấp hành ý thức kỷ luật trong tuần biết phối hợp với các lớp phó để duy trì nề nếp sinh hoạt tiếp thu và triển khai tốt các kế hoạch của lớp từ cô giáo chủ nhiệm.
- Lớp phó phụ trách học tập và lao động học lực phải khá nhất, có khả năng sự phạm để có thể hướng dẫn các bài tập về nhà, có kinh nghiệm về phương pháp học ở nhà và tiếp thu bài ở lớp mạnh dạn đề xuất các ý kiến với cô giáo chủ nhiệm về phương pháp dạy học.
- Lớp phó phụ trách văn thể, là em có năng khiếu về văn thể, nhiệt tình trong học tập và công tác.
- Thư ký lớp chọn 01 em chữ đẹp ghi sổ đầu bài có khả năng ghi biên bản từ các buổi sinh hoạt lớp, tính cẩn thận làm thủ quỹ lớp.
Cơ cấu các tổ: (lớp được chia thành 2 tổ)
+ Tổ trưởng và tổ phó có nhiệm vụ quản lý các tổ viên trong tổ để theo dõi thi đua của tổ về học tập và lao động.
+ Đội sao đỏ: 02 em
Như vậy các tổ chức trong lớp để theo dõi thi đua của lớp gồm 10 em đều được bố trí ở 10 bàn để làm nhiệm vụ duy trì nề nếp sinh hoạt và học tập hàng ngày (bàn trưởng).
1.3. Giáo dục cho học sinh hiểu nội quy và làm theo nội quy
+ Căn cứ vào điều lệ của trường phổ thông, căn cứ vào các văn bản của ban, ngành; đặc biệt là nội quy cụ thể của nhà trường
- Bước vào đầu năm học các giáo viên chủ nhiệm phải quán triệt đầy đủ tổ chức cho tất cả học sinh học tập, có ghi chép đầy đủ nội quy của trường và một số quy định của lớp.
Trên cơ sở của nội quy đó bản thân đã vạch ra một số biện pháp cụ thể để đánh giá việc thực hiện các nội quy đã đề ra để chấm điểm thi đua, các điểm số chấm điểm được quy định theo từng chỉ số, cách thức chấm điểm đều đưa ra phổ biến rộng tãi trong cả lớp để các thành viên của các tổ nắm được và phấn đấu điểm số cao nhất cho tổ mình.
Cụ thể:
- Điểm thi đua cả tuần nếu không vi phạm thì được tính là 60 điểm
- Nếu vi phạm 1 trong các nội quy của lớp thì trừ điểm theo các chỉ số thang điểm đã quy định (có thể 5, 10, 15. điểm)
Căn cứ vào số điểm đạt được để đánh giá xếp loại hàng tuần cho các tổ như sau:
51 - 60 điểm Loại tốt
41 - 50 Loại khá
31 - 40 Loại trung bình
21 - 30 Loại yếu
11 - 20 Loại kém
< 10 điểm không được xếp loại (cần tìm hiểu nguyên nhân)
Nếu đạt 60 điểm thì xếp loại xuất sắc được tuyên dương, nếu có nhiều ý kiến đóng góp xây dựng bài thì được xem xét khi xếp loại (nếu các tổ, cá nhân có sổ điểm khác nhau).
Nếu học sinh học bài cũ, kiểm tra được 8, 9, 10 thì được cộng thêm điểm
* Cuối tuần nếu cá nhân đạt xuất sắc thì được tuyên dương trước lớp; đạt trung bình thì cố gắng vươn lên, nếu yếu kém thì phải nhắc nhở phê bình và phải tự kiểm điểm trước lớp. Trường hợp không được xếp loại thì phải mời phụ huynh trao đổi.
1.4. Xây dựng mối quan hệ giữa giáo viên chủ nhiệm với phụ huynh thông qua sổ liên lạc
- Tuần đầu tiên của năm học giáo viên chủ nhiệm hướng dẫn cho học sinh làm sổ liên lạc và bản cam kết không vi phạm nội quy của nhà trường, lớp lấy ý kiến của phụ huynh đồng tình hay không đồng tình về chủ trương mối quan hệ này.
- Nội dung sổ liên lạc ngoài sơ yếu lý lịch học sinh phải biết tự mình đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ học tập công tác của mình hàng ngày và ghi đúng ô theo mẫu của giáo viên chủ nhiệm.
Tuần....từ ngày.đến ngày../200
TT
ưu điểm
Khuyết điểm
Ghi chú
Thứ 2
Thứ 3
Thứ 4
Thứ 5
Thứ 6
Thứ 7
Tổng điểm:	
 - Xếp loại:	
 - Tự nhận xét:	
 Phụ huynh ký Giáo viên ký Tổ trưởng ký
Hàng tuần học sinh phải nộp sổ liên lạc để giáo viên chủ nhiệm nhận xét sau đó học sinh đưa về cho phụ huynh xem kết quả học tập của con mình đồng thời nêu những kiến nghị đề xuất của phụ huynh vào sổ liên lạc và ký tên của phụ huynh sau khi xem sổ liên lạc. Qua những việc làm này có ý nghĩa trong việc quản lý theo dõi quá trình học tập của học sinh ở trường và ở nhà nhằm kịp thời bù đắp những chỗ hổng, thiếu sót của học sinh để đạt kết quả tốt hơn trong dạy và học.
1.5. Giáo dục học sinh tính tự giác trong học tập và thực hiện nội quy nề nếp, rèn luyện tính tự quản trong các giờ học
+ Hàng ngày giáo viên chủ nhiệm bám lớp chỉ đạo việc theo dõi thi đua của lớp, thấy biểu hiện nào làm không đúng nội quy cần nhắc nhở ngay. Nếu học sinh nào đó mà vi phạm không thực sự sửa chữa thì cần đưa ra tổ kiểm điểm lớp phê bình vào các buổi sinh hoạt 15 phút hoặc cuối buổi học. Ngược lại khi các em có những việc làm tốt trong học tập và sinh hoạt thì kịp thời biểu dương, khen ngợi trước tập thể nhằm tăng lên phấn khích cho các em trong học tập và đẩy lùi được những biểu hiện lười nhác, xây dựng cho các em có một ý thức tự giác ở mọi lúc, mọi nơi
- Muốn đạt được những mục đích đã nêu thì người giáo viên chủ nhiệm lớp phải theo dõi, thường xuyên thông qua các giờ ở trường ở lớp và đặc biệt là đội ngũ cán bộ lớp, những học sinh ngoan, chăm học có tính tự giác cao. Giáo viên chủ nhiệm lên lịch hoạt động cho cả lớp, các tổ ngay từ đầu năm học.
+ Khi nề nếp của lớp đã được thực hiện thì giáo viên chủ nhiệm họp Ban cán sự lớp và giao cho Ban cán sự quản lý hàng ngày và chấm điểm thi đua theo các tiêu chí của nội quy đã được thông qua. Giáo viên chủ nhiệm lớp có trách nhiệm kiểm tra và phát hiện những thiếu sót trong việc chấm điểm đảm bảo tính công bằng, tạo cho phong trào thi đua giữa các cá nhân và tập thể thực sự có ích cho học tập.
- Giáo viên chủ nhiệm cần giúp Ban cán sự lớp để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao có đánh giá hành tuần việc làm được của Ban cán sự (nên tập trung vào biểu dương) và có chế độ khuyến khích cho Ban cán sự như miễn trực nhật tuần.
+ Giáo viên chủ nhiệm hàng tuần phải tham gia sinh hoạt lớp trước lúc sinh hoạt Giáo viên chủ nhiệm xin nội dung các em tổ chức sinh hoạt lớp thế nào khi xem xong có thể bổ sung (để các em tự lên nội dung sinh hoạt tránh Giáo viên chủ nhiệm làm thay). Kiểm tra và tham gia sinh hoạt liên tục hàng tuần như thế thì Giáo viên chủ nhiệm mới đánh được năng lực của các em trong sinh hoạt. Các buổi sinh hoạt chủ trì sinh hoạt là lớp trưởng với nội dung như đánh giá kết quả học tập chung của lớp, phân loại phong trào thi đua cho các tổ và từng cá nhân. Căn cứ vào đánh giá xếp loại kết quả học tập của các em hàng tuần của các giáo viên bộ môn, kết quả hoạt động đội, căn cứ sự phản ánh của các nhân viên trong trường. Giáo viên chủ nhiệm có từ các nguồn thông tin trên tiến hành xếp loại chung cho cả lớp, tổ và từng cá nhân, qua đánh giá xếp loại điều quan trọng là rút ra được nguyên nhân dẫn tới thành công đồng thời thấy được những cản trở tới việc học tập chung của lớp
Sau khi lớp trưởng đánh giá tổng kết thì giáo viên chủ nhiệm bổ sung những phần mà lớp chưa đề cập tới đặc biệt Giáo viên chủ nhiệm cần nhắc lại biểu dương những gương học tập tốt trong tuần và chấp hành đầy đủ các nội quy quy định của trường và của lớp. Bên cạnh đó nhắc nhở và phê bình những học sinh tập sa sút không cố gắng, vi phạm nội quy đã quy định như mặc đồng phục, phát ngôn, nói tục, đi học thiếu dụng cụ học tập, đến lớp không thuộc bài và làm bài đầy đủ. Đặc biệt học sinh nào gây gổ đánh nhau, gây rối trật tự trong lớp thì lập tức phải cảnh cáo trước lớp. 
* Những học sinh nếu vi phạm nhiều khuyết điểm trong tuần hoặc vi phạm khuyết điểm nào đó lần 1, 2, 3 thì Giáo viên chủ nhiệm ghi vào sổ liên lạc thông báo cho phụ huynh biết để cùng bàn bạc tìm ra nguyên nhân và hướng giải quyết để giúp học sinh sửa chữa kịp thời (nếu sau khi gặp phụ huynh mà học sinh không sửa chữa thì phụ huynh phải biết cam kết giáo dục con cái mình gửi cho Giáo viên chủ nhiệm và Ban giám hiệu nhà trường.
Sau đó Giáo viên chủ nhiệm công bố kết quả thi đua của tuần và phổ biến kế hoạch của tuần sau tiếp tục phát huy những mặt tốt của tuần trước và khắc phục những tồn tại còn tồn đọng.
+ Hàng tháng căn cứ vào kết quả đạt được của các tuần thông qua biên bản sinh hoạt hàng tuần của lớp Giáo viên chủ nhiệm xếp loại thi đua cho học sinh theo thứ tự 1 - 37 và xếp loại hạnh kiểm tháng (cần thông báo cho phụ huynh biết thông qua sổ liên lạc).
* Từ việc thực hiện nghiêm túc đánh giá, xếp loại học lực và hạnh kiểm theo tuần tháng giúp cho các em biết được khả năng của mình để có phương pháp tự điều chỉnh bản thân phù hợp với yêu cầu của nhà trường đồng thời cũng là những thông tin cần thiết cho Ban cán sự lớp và Giáo viên chủ nhiệm để kịp thời uốn nắn và giúp đỡ học sinh yếu kém
 3. Công tác giáo dục học sinh chậm tiến
Với các em học sinh ở lứa tuổi này rất nhạy cảm với những cái mới, giám khám phá tìm tòi nhưng cũng sẵn sàng bảo vệ đến cùng những việc làm của các em và coi mình là làm đúng, từ những suy nghĩ đó nên các em rất dễ phạm phải những sai lầm trong học tập và rèn luyện.Chính vì lẽ đó mà mỗi Giáo viên chủ nhiệm khi nhận lớp cần tìm hiểu thật kỹ về hoàn cảnh, tính tình của từng em. Đặc biệt phải quan tâm đến nhiều hơn những số em chậm tiến hoặc cá biệt. Qua tìm hiểu nắm rõ được hoàn cành chung, riêng của từng em Giáo viên chủ nhiệm cần phân theo nhóm đối tượng để tiếp cận từng cá nhân để truyền đạt hoặc bù đắp một phần tình cảm cho các em nếu như các em bị cha mẹ bỏ rơi hoặc có mẹ thiếu cha
* Để làm tốt công việc trên Giáo viên chủ nhiệm cần phải thực hiện nghiêm túc: mẫu mực về mọi mặt, nhất là thời gian ra vào lớp đúng giờ, mô phạm và gương mẫu trước học sinh và phụ huynh, lời nói, cử chỉ phải tế nhị có sức thuyết phục, nói đi đôi với làm (tránh nói mà không làm hoặc làm không đến nơi đến chốn). Tuy nhiên đôi lúc cũng phải mềm dẻo, thông cảm đối với những học sinh có cá tính riêng. Tất cả lời nói, việc làm của giáo viên đều phải phân tích cho học sinh thấy được lý do và thấy được lợi ích khi học sinh làm theo lời nói của giáo viên, biến các ý tưởng đó thành mục đích là tất cả vì học sinh thân yêu. 
III. KẾT LUẬN
- Để hoàn thành công tác chủ nhiệm của một lớp học thì ngoài sự nhiệt tình và 
trách nhiệm của người giáo viên ,học sinh cũng cần ý thức được trách nhiệm của bản thân, không ngừng cố gắng vươn lên trong học tập và các phong trào của lớp.
- Nếu có kế hoạch tốt, định hướng đúng cho kế hoạch chủ nhiệm thì tôi tin chắc rằng phong trào của lớp sẽ đạt được kết quả tốt.
- Để có được lớp học tốt thì trước tiên giáo viên phải thực sự hiểu rõ trách nhiệm lớn lao của người giáo viên, luôn phải coi mình là thước đo, là nơi cung cấp và đào tạo kiến thức, nhân cách cho học sinh bởi phải có tình thương yêu học sinh vô bờ bến, hàng ngày khi ở bên học sinh mình phải luôn gần gũi, tìm hiểu tâm tư tình cảm động viên, cùng chia sẻ với học sinh những điều vui buồn để không ngừng phát huy những mặt tích cực và uốn nắn kịp thời của học sinh từng bước tạo cho các em tính tự tin vào bản thân mình hơn trong quá trình học tập và rèn luyện. Từ những thực tế trong cuộc sống tính cương quyết nhất quán của giáo viên cũng cần thể hiện nghiêm túc ở mọi nơi đặc biệt là trong giảng đường, biết đưa ra những ý tưởng sáng suốt để xử lý các tình huống bất lợi và có lợi đối với việc dạy và học. Giáo viên phải biết quy tụ sức mạnh tổng hợp từ phía học sinh đội ngũ cán bộ lớp, học sinh chăm chỉ ngoan ngoãn học tốt. Giáo viên chủ nhiệm phải chí ý lắng nghe những ý kiến của học sinh, phải giáo dục các em có luôn có lòng nhân ái, vị tha, đoàn kết nội bộ và quan hệ bạn bè tốt. Giáo dục cho học sinh biết chống lại những điều làm sai, làm trái, làm méo sự trung thực  Giáo viên chủ nhiệm phải xây dựng cầu nối giữa phụ huynh - giáo viên và các đoàn thể trong trường. Giáo viên chủ nhiệm nhiệt tình có trách nhiệm, trong công tác dạy học phải xây dựng được kế hoạch hoạt động của từng tuần và thông báo đầy đủ cho học sinh biết. Giáo viên phải có kiến thức chuyên môn vững vàng, tự tin trước giờ lên lớp, thấy rõ, nắm vững hoàn cảnh của từng học sinh từ tính cách, cá tính , học lực, quan hệ bạn bè  Như thế mới tạo được môi trường thuận lợi cho việc dạy và học.
Trên đây là một vài suy nghĩ, kinh nghiệm của bản thân khi làm nhiệm lớp, chắc chắn còn có nhiều điều mà tôi chưa đề cập được tới, mong được sự đóng góp ý kiến chân thành của anh chị đồng nghiệp để tôi hoàn thành tốt hơn trong công tác chủ nhiệm lớp, góp phần nhỏ vào thành tích chung vào thành tích chung của nhà trường trong sự nghiệp giáo dục hiện nay.
 Xin chân thành cảm ơn!