Đề tài Tìm ra được những hướng đi chung nhất cho một giờ dạy thơ Trung đại Việt Nam

1. Lý do chọn đề tài 
Giảng dạy văn học trong nhà trường đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc hình thành tư tưởng, bồi dưỡng tâm hồn học sinh. Văn học giữ vai trò quan trọng trong việc hình thành phát triển ngôn ngữ, tư duy của học sinh . Giảng dạy văn đòi hỏi phải vận dụng những phương pháp đặc thù đa dạng đẻ học sinh lĩnh hội những tri thức một cách có hệ thống, vững chắc, đạt tới những kĩ năng và thói quen văn học, đòi hỏi giáo viên phải có phương pháp dạy văn nhuần nhuyễn.
Trong thực tế việc giảng dạy văn học nói chung và giảng dạy văn học Trung đại nói riêng ở trường còn gặp phải rất nhiều khó khăn. Các tài liệu phục vụ cho việc nghiên cứu của thầy và trò không có, ngoài sách giáo khoa của học sinh và sách hướng dẫn cho giáo viên, không có tài liệu để tham khảo. Hơn nữa trong quá trình giảng dạy giáo viên rất ít được đi thực tế, bên cạnh đó hệ thống đào tạo của giáo viên chưa được chuẩn hoá. Một khó khăn lón nữa mà giáo viên chúng tôi gặp phải là khi giảng giạy phần văn thơ ở các khối lớp: với nhiều tác giả, tác phẩm, nhiều điển tích, điển cố giáo viên chưa có điều kiện nắn bắt được ngay. Trong quá trình học ở trường sư phạm, chúng tôi chưa được học và tìm hiểu kĩ. Thư viện thiếu tài liệu và không đầy đủ.
 Từ những khó khăn trên dẫn tới việc giảng dạy của giáo viên và học tập của học sinh còn nhiều hạn chế.
 Khi dạy phần văn thơ Trung đại, giáo viên còn lúng túng do sự am hiểu về thể loại này chưa sâu, hiểu về tiểu sử của các tác giả còn hạn chế. Cho nên việc đánh giá giá trị tác phẩm chưa hết, phương pháp giảng dạy của giáo viên còn chưa linh hoạt, chưa phù hợp. Từ đó dẫn tới việc cảm thụ các tác phẩm thơ Trung đại của học sinh còn rất mơ hồ, hạn chế.
	Qua thực tế giảng dạy và khảo sát học sinh tại truờng  tôi thấy; Hầu hết các em đề ngại học văn học trung đại trong chương trình Ngữ văn 7, mà muốn hiểu biết được cốt truyện của một tác phẩm quả không phải là đơn giản mà là cả một quá trình, và xuất phát từ hoàn cảnh của học sinh trường. còn là một xã vùng ba có nhiều khó khăn và nền kinh tế mặt bằng của xã còn thấp nhất là một sỗ bản xa trường các em em ở đa số nội trú cho nên với điều kiện hoàn cảnh trên thì sự giúp đỡ chỉ bảo dạy dỗ từ phụ huỵnh hầu như không có, hơn nữa đây là chương trình cải cách giáo dục trên phạm vị cả nước theo chỉ thị của của nhà nước Bộ Giáo dục về đổi mới và cải cách sách giáo khoa chính vì vậy khi tiếp xúc với văn học trung đại về tài liệu bổ trợ còn rất ít.
Phía học sinh do tâm lý các em còn ngại học, ngại nghiên cứu, tìm tòi sáng tạo suy ngẫm để tìm hiểu phân tích , học sinh thường có tâm thế trong chờ vào gioá viên về tài liệu khác vì thế kiến thức của học sinh rất thụ động luôn máy móc và khuôn mẫu chưa có ý thức tự học tự sưu tầm để bổ sung kiến thức nhận thức được vai trò qua thực tế giảng dạy tôi mạnh dạn tìm hiểu nghiên cứu Phần văn học Trung đại lớp 7 theo qua điểm đổi mới phuơng pháp dạy học theo nhu cầu đổi mới nâng cao chất lượng giảng dạy và để khắc phục những vấn đề trên, bản thân tôi đã nghiên cứu và xác định nhiệm vụ cụ thể cho sáng kiến kinh nghiệm.
 Tìm ra được những hướng đi chung nhất cho một giờ dạy thơ Trung đại Việt Nam, để giáo viên trong toàn tổ văn cùng bàn bạc và thử nghiệm đi đến rút kinh nghiệm thực tế, giúp cho việc giảng dạy thơ Trung đại đạt kết quả cao.
 Phần thơ Trung đại Việt Nam được sắp xếp ở phần đầu của chương trình giảng dạy Ngữ văn lớp 7. Vì vậy tôi chọn đối tượng là học sinh lớp 7, cùng toàn bộ giáo viên tổ văn của trường làm đối tượng nghiên cứu
 Các tác giả, tác phẩm thuộc giai đoạn văn học Trung đại Việt Nam – Chương trình Ngữ văn lớp 7.
	Để thực hiện sáng kiến kinh nghiệm này tôi đã chọn phương pháp nghiên
 cứu, phân tích, đánh giá, kiểm nghiệm là chủ yếu, ngoài ra tôi còn dùng phương
 pháp trò chuyện, vấn đáp, so sánh, đối chiếu, khảo sát trong giảng dạy.
	 Để thực hiện đề tài này tôi đã có cả một quá trình quan sát thu thập kinh nghiệm và tiến hành dự giờ của các đồng chí trong tổ văn để tự mình rút ra kinh nghiệm từ năm 2003 (tháng 
2.Giải quyết vấn đề 
	2.1. Cơ sở lý luận của vấn đề 
 	Văn học với tính chất là một môn khoa học được học tập nghiên cứu và giảng dạy trong nhà trường phổ thông đó là hệ thống những tri thức, kĩ năng và thói quen cần thiết đối với con người đang tuổi trưởng thành để có thể nhạy cảm đầy đủ nghệ thuật ngôn từ, phát triển trình độ ngôn ngữ và các năng lực sáng tạo, nắm được các khái niệm và tri thức quan trọng nhất về lí luận và lịch sử văn học, các phương tiện biểu đạt phong phú nhất. Khái niệm văn học trung đại? Tác giả? Tác phẩm? Trong các giờ giảng văn việc giáo dục chính trị, tư tưởng và đạo đức phải có quan hệ qua lại với giáo dục thẩm mĩ. Đặc biệt với phần thơ Trung đại Việt Nam ở chương trình lớp 7. Cần phải dạy cho học sinh cảm nhận được một cách có ý thức và sâu sắc sự phong phú về mặt tư tưởng nghệ thuật của các tác phẩm văn học. Phát triển thị hiếu nghệ thuật cho học sinh.
	Như vậy nhiệm vụ của người giáo viên dạy văn học là ở chỗ phải làm sao cho giờ giảng văn có tính chất là một môn văn học, trở thành con đường đúng đắn dẫn tới văn học với tính chất là một nghệ thuật.
 Do tầm quan trọng của giờ giảng văn, đòi hỏi mỗi giáo viên phải có kĩ năng, mỗi giáo viên cần phải hiểu rõ quá trình đi vào một tác phẩm văn thơ nói chung, tác phẩm thơ cổ điển nói riêng. Trong quá trình này đòi hỏi phải vận dụng nhiều năng lực tâm lí cảm thụ. Quá trình đó là quá trình diễn ra qua các giai đoạn mà bước cao nhất là xác định được chủ đề. Nói một cách tổng hợp, con đường đi vào tác phẩm văn học là con đường trải qua nhiều chặng, nhiều bước, nhiều giai đoạn để đi dần từ bên ngoài đến bên trong tác phẩm. Bước cuối cùng bao giờ cũng là xác định được tình cảm chính của tác phẩm ở người đọc. Con đường đó bao giờ cũng bắt đầu từ công việc tri giác ngôn ngữ và lĩnh hội hình tượng tác phẩm ở những bình diện cao thấp khác nhau. Cái khó khăn nhất là vẫn làm sao vượt qua được khai thác phân tích những yếu tố hữu hình, nắm được những yếu tố vô hình của tác phẩm như một chỉnh thể.
 Muốn cảm thụ hay phân tích đúng đắn một tác phẩm thơ Trung đại luôn phải loại trừ những ấn tượng chủ quan sai lệch về tác phẩm, phân biệt được những yếu tố trung hoà và then chốt để xác định đúng đắn chủ đề tác phẩm và những sáng tạo độc đáo của nhà văn. 
	Vì vậy, khi đi vào tác phẩm văn chương ví như một tác phẩm thơ Trung đại, người giáo viên giảng dạy nên sử dụng linh hoạt một số phương pháp chính: Phương pháp đọc diễn cảm, phương pháp so sánh, phương pháp phân tích, phương pháp gợi mở, phương pháp bình giảng.
	Trong thực tế không thể tạo được một hiệu quả đào tạo tốt đẹp ngoài sự vận động tâm lí của bản thân người đọc. Học sinh cùng tích cực tham gia và tham gia một cách tự giác, có ý thức vào quá trình dạy học bao nhiêu thì sự phát triển văn học cũng vững chắc và sâu bấy nhiêu. 
 Cho nên, nội dung của việc phát huy năng lực chủ yếu của học sinh, chính là sự huy động một cách có cơ sở khoa học phù hợp với quy luật cảm thụ văn học, những năng lực chủ quan của bản thân học sinh chủ động tích cực hứng thú tham gia vào quá trình dạy học văn. Do vậy, tạo được một hiệu quả toàn diện, về tư tưởng thẩm mĩ, về hiểu biết và kĩ năng, văn học và nhân cách, nhận thức được tầm quan trọng đặc biệt của học sinh trong giảng dạy và cách học tập tác phẩm văn học đẻ nâng cao chất lượng chính trị, tư tưởng, tình cảm. Bài văn học không thể tách rời vì việc cảm thụ văn học ở học sinh vốn là tiền đề Cho việc phân tích và đi sâu vàvào tác phẩm. 
2.2.THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ.
* Khảo sát phần văn học Trung đại Việt Nam – Chương trình Ngữ văn lớp 7.
 Số tác phẩm tiết văn học Trung đại trong chương trình
STT
Tên tác phẩm
Tác giả
Thể loại
Sè tiÕt quy ®Þnh trong CT
1
2
Sông núi nước Nam
Phò giá về kinh
Chưa rõ tác giả
Trần Quang Khải
Thất ngôn bát cú
 Ngũ ngôn tứ tuyệt
1 tiết
1tiết
3
4
Buổi chiều đúng ở cổng thiên trường trông ra.
C«n S¬n ca
Trần Nhân Tông
NguyÔn Tr·i 
Thất ngôn tứ tuyệt
ThÊt ng«n tø tuyÒt
1 tiÕt
1 tiÕt
5
6
Sau phót chia li
B¸nh tr«i n­íc
Hå Xu©n H­¬ng
Hå Xu©n H­¬ng
ThÊt ng«n tø tuyÖt
ThÊt ng«n tø tuyÖt
1 tiÕt
1 tiÕt
7
Qua §Ìo Ngang
Bµ HuyÖn Thanh Quan
ThÊt ng«n b¸t có
1 tiÕt
8
B¹n ®Õn ch¬i nhµ
NguyÔn KhuyÕn
ThÊt ng«n b¸t có
1 tiÕt
* Ph©n tÝch, nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng gi¶ng d¹y.
ViÖc gi¶ng d¹y v¨n häc Trung ®¹i lµ mét néi dung quan träng nh»m gióp häc sinh c¶m nhËn ®­îc mét c¸ch cã ý thøc vµ s©u s¸c sù phong phó vÒ mÆt t­ t­ëng nghÖ thuËt cho häc sinh.
Thùc tÕ trong nhµ tr­êng PTCS ChiÒng Mu«n, nhiÒu anh chÞ em giµo viªn trong tæ v¨n th­êng c¶m thÊy m×nh bèi rèi, bÊt lùc tr­íc nhiÒu bµi th¬ cæ hoÆc cïng mét bµi. Song sù kh¸m ph¸, ph¸t hiÖn ë mçi gi¸o viªn còng kh¸c nhau.
Cã gi¸o viªn c¶m thÊy kh«ng b»ng lßng víi m×nh khi gi¶ng, song mét bµi th¬ khi cßn lóng tóng kh«ng râ vÒ hoµn c¶nh ra ®êi cña bµi th¬ còng nh­ hoµn c¶nh sèng cña t¸c gi¶ ®Ó thÊy ®­îc nhøng c¸i s©u s¾c bªn trong bµi th¬. NÕu kh«ng n¾m ch¾c ®­îc niªm, luËt chÆt chÏ cña th¬ §­êng luËt th× còng kh«ng thÊy ®­îc c¸i thµnh c«ng cña t¸c gi¶, thÊy ®­îc c¸i s©u s¾c bªn trong bµi th¬. Nh×n chung gi¸o viªn trong viÖc khai th¸c néi dung nghÖ thuËt cña bµi th¬ cßn m¸y mãc khu«n mÉu, kh¶ n¨ng hiÓu c¸c ®iÓn tÝch, ®iÓn cè cßn h¹n chÕ vµ cßn kh¸c nhau.
Tõ thùc tÕ gi¶ng d¹y cña gi¸o viªn nh­ vËy ®· dÉn ®Õn viÖc häc sinh ng¹i häc th¬ Trung ®¹i v× khã hiÓu. C¸c bµi so¹n cña häc sinh ch­a ®¹t yuª cÇu ®Én ®Õn viÖc c¶m thô bµi gi¶ng ë trªn líp gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, ®Ó gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ viÖc thùc nghiÖm t«i ®· tiÕn hµnh kiÓm tra, kh¶o s¸t häc sinh líp 7B – Th¸ng 10/2007 t¹i tr­êng PTCS ChiÒng Mu«n víi nh÷ng néi dung kiÕn thøc vÒ phÇn v¨n v¨n häc Trung ®¹i ViÖt Nam, kÕt qu¶ nh­ sau:
TSHS
T¸c phÈm
T¸c gi¶
Néi dung kiÓm tra
28
Qua ®Ìo ngang
Bµ HuyÖn Thanh Quan
Em häc tËp ®­îc g× vÒ nghÖ thuËt vµ néi dung cña bµi th¬.
00
05
12
11
Tõ thùc tÕ kh¶o s¸t b¶n th©n t«i ®· cã nh÷ng b¨n kho¨n tr¨n trë, t«i thÊy cÇn ph¶i t×m tßi rót ra nh÷ng c¸ch ®i cÇn thiÕt cho mét giê gi¶ng th¬ Trung ®¹i ViÒt Nam thuéc ch­¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 7 t¹i tr­êng PTCS chiÒng Mu«n víi c¸c gi¶i ph¸p chÝnh nh­ sau:
2.3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề 
1.Gi¸o viªn ph¶i t×m hiÓu, nghiªn cøu kÜ vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm th¬ Trung ®Þa ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm th¬ Trung ®¹i ViÖt Nam trong ch­¬ng tr×nh ng÷ v¨n líp 7 nãi riªng.
VÝ dô: Khi nãi ®Ðn nhµ th¬ Hå Xu©n H­¬ng, ta ph¶i biÕt râ ®­îc th©n phËn cña Bµ vµ nh÷ng ng­êi phô n÷ thêi k× ®ã nãi chung. BiÕt ®­îc ng­êi ®êi mÖnh danh bµ lµ “Bµ chóa th¬ N«m”, biÕt ®­îc 2 néi dung næi bËt trong th¬ bµ lµ tiÕng nãi bªnh vùc ng­êi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn ... S
GV
?
HS
GV
?
HS
GV
?
HS
HS
?
HS
?
HS
?
HS
?
HS
?
HS
GV
?
HS
GV
?
GV
?
HS
?
?
HS
?
§äc phÇn chó thÝch SGK
Qua sù chuÈn bÞ bµi ë nhµ em h·y nªu kh¸i qu¸t vÒ nhµ th¬ NguyÔn KhuyÕn?
T¸c gi¶:(1835 – 1909). Quª ë th«n VÞ H¹, x· Yªn ®æ nay thuéc huyÖn B×nh Lôc – Hµ Nam. Lµ nhµ th¬ lín cña d©n téc.
Bµi th¬ ®­îc s¸ng t¸c vµo thêi gian nµo?
H­íng dÉn ®äc
§äc chËm r·i, hãm hØnh, vui, th©n mËt.
GV ®äc mÉu. HS ®äc l¹i.
NhËn xÐt c¸ch ®äc bµi cña HS
Theo em bµi th¬ nµy thô«c thÓ th¬ g×?
Thª th¬: ThÊt ng«n b¸t có
 H·y chØ râ ®Æc ®iÓm cu¶ thÓ th¬ ®ã?
Bao gåm 8 c©u mçi c©u 7 ch÷.
 Th«ng th­êng bµi th¬ thÊt ng«n b¸t có ®­êng luËt gåm 4 phÇn mçi phÇn 1 cÆp 2 c©u. Nh­ng nÕu xÐt vÒ néi dung bµi th¬ nµy em thÊy nªn chia bè côc bµi th¬ nµy nh­ thÕ nµo?
Bè côc: 3 PhÇn.
+ P1: C©u th¬ ®Çu.
+P2: 6 C©u th¬ tiÕp.
+P3: C©u th¬ cuèi.
ChuyÓn ý
§äc: §· bÊy l©u nay B¸c tíi nhµ.
C©u th¬ 1 t¸c gi¶ ®· th«ng b¸o ®iÒu g×?
B¹n ®Õn ch¬i sau mét thêi gian ®· l©u.
 Thêi gian “§· bÊy l©u nay” chñ nhµ nh¾c tíi cã ý nghÜa nh¾c nhë thêi gian hay bµy tá niÒm chê ®îi b¹n ®Õn ch¬i ®· l©u?
Tá niÒm chê ®îi b¹n ®Õn ch¬i ®· l©u.
 ë ®©y t¸c gi¶ ®· cã c¸ch x­ng h« víi b¹n nh­ thÕ nµo?
Gäi b¹n lµ b¸c.
C¸ch x­ng h« ®ã cã ý nghÜa g×?
ThÓ hiÖn sù th©n t×nh gÇn gòi, t«n träng t×nh c¶m b¹n bÌ.
Em cã nhËn xÐt nh­ thÕ nµo vÒ giäng ®iÖu c©u th¬?
Giäng hå hëi vui vÎ, lêi th¬ nh­ mét tiÕng chµo, mét lêi reo vui khi cã kh¸ch ®Õn nhµ ch¬i, mµ kh¸ch l¹i lµ mét ng­¬× b¹n l©u l¾m råi míi gÆp.
Nh­ vËy, c©u th¬ 1 cho ta biÕt nhµ th¬ cã c¶m xóc nh­ thÕ nµo khi cã b¹n ®Õn ch¬i?
Theo néi dung cña c©u th¬ thø nhÊt th× NguyÔn KhuyÕn ph¶i tiÕp ®·i b¹n nh­ thÕ nµo khi cã b¹n ®Õn ch¬i?
- Ph¶i tiÕp ®·i b¹n träng thÓ, cã thøc ¨n ngon, vËt l¹ mang ra ®·i b¹n.
§äc 6 c©u tiÕp theo
ThÕ nh­ng NguyÔn KhuyÕn ®ãn b¹n vµ thiÕt ®·i b¹n trong hoµn c¶nh nh­ thÕ nµo?
TrÎ thêi ®i v¾ng chî thêi xa
KÓ ra hoµn c¶nh ®ã NguyÔn KhuyÕn nh»m môc ®Ých g×?
Nhµ th¬ muèn gi·i bµy víi b¹n r»ng: B¹n ®Õn ch¬i «ng còng nghÜ ngay ®Õn viÖc thiÕt ®·i b¹n. Muèn thiÕt d·i b¹n th× ph¶i cã ngõ¬i hÇu h¹, ph¶i ®i chî mua thøc ¨n
Kh«ng ®i chî ®­îc t¸c gi¶ ®Þnh chuyÓn h­íng thiÕt ®·i b¹n b»ng c¸ch nµo?
Theo c¸ch c©y nhµ l¸ v­ên. Tøc lµ ë nhµ cã thø g× th× tiÕp ®·i b¹n nh÷ng thø Êy.
T¸c gi¶ ®· kÓ ra nh÷ng thø g× ®Ó tiÕp ®·i b¹n?
C¸, gµ, c¶i, cµ, m­íp, bÇu.
RÊt nhiÒu thø, thøc ¨n sang träng cã, d©n d· cã.
ThÕ nh­ng nh÷ng thø ®ã t¸c gi¶ cã thÓ lÊy ®­îc dïng ®Ó tiÕp ®·i b¹n kh«ng? V× sao?
Nh­ng nh÷ng thø Êy kh«ng lÊy ®­îc v×: ao th× n­íc lín, v­ên th× réng
s¶n vËt gia ®×nh th× rÊt phong phó
Quan s¸t cÆp c©u 3,4 vµ 5,6 chi ra thñ ph¸p nghÖ thuËt vµ nhËn xÐt c¸ch dïng tõ ë c¸c cÆp c©u trªn? T¸c dông?
NghÖ thuËt ®èi.
PhÐp ®èi ®­îc kÕt hîp chÆt chÏ t¹o nªn mét giäng th¬ nhÑ nhµng, vui t­êi, c©n xøng, hoµ hîp víi c¶nh v­ên t­îc xinh t­¬i. C¸c tÝnh tõ: sau, c¶, réng, th­a cïng víi c¸c phã tõ chØ sù tiÕp diÔn cña ho¹t ®éng: chöa, míi, võa, ®­¬ng h« øng bæ trî cho nhau mét c¸ch tù nhiªn. Cïng víi c¸c chi tiÕt miªu t¶ chÊm ph¸ lµm hiÖn lªn c¶nh v­ên t­îc c©y cèi ®ang ®¬m hoa kÕt tr¸i
TiÕp kh¸ch quÝ nhµ th¬ cßn thiÕu c¶ thø g× n÷a?
 §Çu trß tiÕp kh¸ch trÇu kh«ng cã.
Ng­êi x­a th­êng nãi: miÕng trÇu lµ ®Çu c©u chuþªn. ChÝnh v× vËy miÕng trÇu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong bÊt k× cuéc héi ngé nµo, dï buån hay vui, ®¸m hiÕu hay ®¸m hØ. ThÕ mµ lóc nµy ngay c¶ miÕng trÇu nhá nhÊt ®Ó tiÕp ®·i b¹n còng kh«ng cã.
Em cã thÓ h×nh dung ra NguyÔn KhuyÕn ®ang gÆp t×nh huèng nh­ thÕ nµo?
Th¶o luËn theo cËp
Khã xö.
Trong thùc tÕ ®êi th­êng liÖu cã t×nh huèng nµo nh­ t¸c gi¶ nãi ®Õn trong bµi th¬ kh«ng?
Cã lÏ lµ kh«ng v× lóc vÒ ë Èn, c¸o quan lui vÒ sèng mét cuéc sèng b×nh dÞ ë quª cò. NguyÔn KhuyÕn cã” N¨m gian nhµ thÊp le te” vµ “ chÝn sµo t­ thæ lµ n¬i ë” th× chuþªn kh«ng cã c¶ miÕng trÇu ®Ó tiÕp kh¸ch lµ ®iÒu khã cã thÓ x¶y ra. NguyÔn KhuyÕn ®· nãi qu¸ sù thËt lªn.
ViÖc cè t×nh t¹o nªn t×nh huèng khã xö nh­ vËy cña t¸c gi¶ cã t¸c dông g× trong viÖc thÓ hiÖn t×nh c¶m víi b¹n bÌ? §ã lµ t×nh c¶m nh­ thÕ nµo?
Em cã thÓ h×nh dung nÐt mÆt cña cô “Tam Nguyªn Yªn ®æ” lóc ®ã kh«ng?
NÐt mÆt vui t­¬i, mang nô cõ¬i hãm hØnh, ¸nh m¾t th©n t×nh. §©y lµ nô c­êi rÊt riªng cña NguyÔn KhuyÕn kh«ng thÓ lÉn víi ai trong lµng v¨n häc ViÖt Nam.
Trong c©u th¬ cuèi cã chi tiÕt, ng«n tõ nµo ®¸ng chó ý?
B¸c ®Õn ch¬i ®©y ta víi ta
Em hiÓu ta ë ®©y lµ g×?
- §¹i tõ ta.
- Ta 1: lµ chñ nh©n (TG)- T«i.
- Ta 2: lµ kh¸ch (B¹n)- B¸c.
Quan hÖ tõ “víi” cã t¸c dông chØ mèi quan hÖ nh­ thÕ nµo gi÷a ta1 vµ ta2? ý nghÜa cña côm tõ “ Ta víi ta” ë bµi th¬ nµy cã g× kh¸c so víi côm tõ “ ta víi ta” trong bµi Qua §Ìo Ngang?
- ë bµi “ Qua ®Ìo Ngang chØ sù hoµ hîp trong mét néi t©m cña con ngõ¬i bu«n, c« ®¬n cña Bµ Huþªn Thanh Quan lóc lªn ®Ønh ®Ìo Ngang. Cßn trong “ B¹n ®Õn ch¬i nhµ”chØ sù hoµ hîp hai con ng­êi trong mét t×nh b¹n. ë ®©y cã sù sù chuyÓn ®æi ng«i thø: Tõ B¸c ë ng«i thø 2 chuyÓn thµnh ta ë ng«i thø 1. C©u th¬ nhÊn m¹nh B¸c ®Õn ch¬i ®©y t«i víi B¸c tuy hai mµ lµ mét.
- Tõ c¸i kh«ng cña vËt chÊt t«n lªn c¸i cã cña mét t×nh b¹n tuyÖt vêi. Mét t×nh b¹n tri kØ ®Ñp ®Ï, th©n thiÕt.
Nh­ vËy tõ sù vui ®ïa víi b¹n ë 6 c©u th­o trªn t¸c gi¶ nh»m kh¼ng ®Þnh ®iÒu g× ë c©u th¬ kÕt?
ý nghÜa cña bµi th¬ dån c¶ vµo 3 tõ: “ Ta víi ta”. Theo em cã ®óng kh«ng? V× sao?
§óng. Ta víi ta, T«i víi B¸c tuy 2 mµ lµ 1. Côm tõ nµy nhµ th¬ kh¼ng ®Þnh ®· lµ t×nh c¶m tri kØ, tri ©m, tèi víi g¾n bã víi nhau b»ng sù ch©n thµnh, ®©u cÇn ®Õn m©m cao cç ®Çy
Em h·y nªu nh÷ng nÐt nghÖ thuËt tiªu biÓu ë bµi th¬?
Giäng ®iÖu th¬?
 Bµi th¬ thÓ hiÖn t×nh c¶m nµo cu¶ t¸c gi¶ víi b¹n?
I. §äc vµ t×m hiÓu chung:(5’)
1. Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm:
* T¸c gi¶:(1835 – 1909). Quª ë th«n VÞ H¹, x· Yªn ®æ nay thuéc huyÖn B×nh Lôc – Hµ Nam. Lµ nhµ th¬ lín cña d©n téc.
* T¸c phÈm:S¸ng t¸c vµo giai ®o¹n sau ngµy «ng c¸o quanvÒ ë Èn.
2. §äc:
3. Bè côc:
II. Ph©n tÝch:
1. C©u th¬ ®Çu:(5’)
§· bÊy l©u nay B¸c tíi nhµ.
B¹n ®Õn ch¬i sau mét thêi gian ®· l©u.
- Tá niÒm chê ®îi b¹n ®Õn ch¬i ®· l©u.
- Gäi b¹n lµ b¸c.
=> C¶m xóc phÊn khái, vui vÎ tho¶ lßng khi cã b¹n ®Õn ch¬i.
2. S¸u c©u th¬ tiÕp:(14’)
=> T¸c gi¶ cè t×nh dùng lªn t×nh huèng khã xö , ®ïa vui, hµi h­íc ®Ó béc lé t×nh c¶m ch©n thùc, th©n mËt cña m×nh ®èi víi b¹n.
3. C©u th¬ cuèi:(10’)
=> Kh¼ng ®Þnh mét t×nh b¹n tri kØ ®Ñp ®Ï, th©n thiÕt v­ît lªn mäi lÒ thãi, lÔ nghi, mäi vËt ch©t c¸m dç tÇm th­êng.
III. Tæng kÕt:(5’)
- Sö dông nghÖ thuËt ®èi, c¸c phã tõ, tÝnh tõ. Giäng th¬ hµi hø¬c vui t­¬i, hãm hØnh.
- T×nh c¶m ch©n thµnh, ®Ëm ®µ th¾m thiÕt cña t¸c gi¶ ®èi víi b¹n.
IV. LuyÖn tËp:(4’)
 §äc bµi th¬.
III. H­íng dÉn häc sinh häc ë nhµ (1’)
- Häc thuéc lßng bµi th¬.
- ChuÈn bÞ bµi: “ Xa ng¾m th¸c nói l­”.
 2.4. HiÖu qu¶ cña S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
 Qua sù c¶m nhËn s©u s¾c cña bµi th¬ víi sù chuÈn bÞ bµi chu ®¸o, hÖ thèng c©u hái phï hîp, ®· dÉn d¾t häc sinh ®i tõ c¸i hay cña nghÖ thu¹t to¸t lªn néi dung. Trong tiÕt häc, häc sinh tù c¶m nhËn ë bµi th¬ ®­êng luËt c¸i hay cña c¸ch gieo vÇn, ®èi ng÷Ngoµi ®iÓm chung cßn thÊy râ h¬n sù thµnh c«ng s¸ng t¹o cña NguyÔn KhuyÕn trong viÖc sö dông c¸c hiÖp vÇn, c¸c tõ phô ©m víi nhau, c¸ch nãi dÝ dám, hãm hØnh cña nhµ th¬. Häc sinh c¶m nhËn ®­îc mét c¸ch tù nhiªn t×nh b¹n trong s¸ng ch©n thµnh cña nh©n vËt trong bµi th¬ víi ®êi thùc.
 Qua lÇn thö nghiÖm nµy t«i tiÕp tôc ®­a ra c©u hái kiÓm tra ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶:
Tæng sè HS
Tªn bµi/T¸c gi¶
Néi dung kiÓm tra
28
B¹n ®Õn ch¬i nhµ
T¸c gi¶:NguyÔn KhuyÕn
Em h·y nªu nh÷nh nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt mµ t¸c gi¶ ®· sö dông trong bµi th¬?.
Bµi th¬ ®· ®em ®Ðn cho em nh÷ng ý nghÜ g× trong cuéc sèng?.
 *.KÕt qu¶ so s¸nh ®èi chiÕu víi líp kh«ng thö nghiÖm ( líp 7A)
Tæng sè HS
28
	*.NhËn xÐt:
 - Nh×n vµo kÕt qu¶ trong 2 biÓu trªn, chóng ta cã thÓ thÊy râ kÕt qu¶ häc tËp t¹i líp ®­îc d¹y thùc nghiÖm cao h¬n nhiÒu so víi líp kh«ng ®­îc ¸p dông ph­¬ng ph¸p thùc nghiÖm.
 - Qua lÇn thùc nghiÖm kÕt qu¶ n©ng lªn râ rÖt, häc sinh kh«ng ng¹i häc c¸c bµi th¬ cæ. ViÖc x©y dùng bµi trªn líp s«i næi h¬n.
 3. KÕt luËn
 Sau qu¸ tr×nh thùc nghiÖm trªn líp häc, chóng t«i rót ra mét sè kinh nghiÖm sau:
Gi¸o viªn ph¶i sö dông linh ho¹t c¸c ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y.
VD: §èi víi ph­¬ng ph¸p ®äc diÔn c¶m: Gi¸o viªn ph¶i lµm cho viÖc ®äc diÔn c¶m g¾n bã suèt qu¸ tr×nh gi¶ng th¬, lµm cho tiÕng nãi cña nhµ th¬ lu«n gÇn gòi víi häc sinh. Giê gi¶ng th¬ trë thµnh mét c«ng viÖc t©m t×nh, mét cuéc trao ®æi thùc sù vÒ cuéc sèng, kh«ng cßn lµ mét giê bµn luËn chÝnh trÞ khã kh¨n.
Ph©n biÖt ®­îc nh÷ng yÕu tè hßa chung then chèt ®Ó x¸c ®Þnh chñ ®Ò cña bµi th¬.
 Lo¹i bá Ên t­îng chñ quan sai lÖch cña t¸c phÈm.
Ph¶i n¾m b¾t ®­îc nh÷ng ®Æc ®iÓm nghÖ thuËt thÓ th¬. H­íng dÉn häc sinh chuÈn bÞ bµi c¸ch häc ®æi míi thÓ th¬.
Râ rµng gi¸o viªn chuÈn bÞ mét c¸ch toµn diÖn ®Ó ®i vµo t×m hiÓu v¨n b¶n, chÝnh lµ lµm cho qu¸ tr×nh ®ã ®¹t hiÖu qu¶ cao. Do ®ã lµm quªn víi nh÷ng kinh nghiÖm, cã ý nghÜa ph­¬ng ph¸p ®a d¹ng trong lÜnh vùc nµy sÏ lµ ®iÒu bæ Ých ®èi víi ng­êi gi¸o viªn gi¶ng v¨n.
Trong qu¸ tr×nh n©ng cao chÊt l­îng gi¶ng d¹y th¬ Trung ®¹i, viÖc n¸m v÷ng th©n thÕ, sù nghiÖp cña t¸c gi¶, ®¹c ®iÓm thÓ lo¹i th¬, néi dung, nghÖ thuËt tiªu biÓu cña c¸c t¸c phÈm lµ rÊt quan träng.
ViÖc vËn dông linh ho¹t c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc ng÷ v¨n trong giê gi¶ng Trung ®¹i rÊt to lín trong qu¸ tr×nh tæ chøc cho häc sinh c¶m nhËn t¸c phÈm, cã høng thó víi viÖc häc c¸c t¸c phÈm th¬ cæ.
ViÖc m¹nh d¹n t×m hiÓu vµ ®i s©u nghiªn cøu, vËn dông c¸ch tiÕp cËn, khai th¸c c¸c t¸c phÈm th¬ Trung ®¹i trong ch­¬ng tr×nh ng÷ v¨n 7 ®· gióp t«i vµ c¸c ®ång nghiÖp cã thªm nh÷ng kiÕn thøc míi, niÒn tin míi trong gi¶ng d¹y vµ c«ng t¸c.
Víi Phßng Gi¸o dôc vµ §µo t¹o: TiÕp tôc t¹o ®iÒu kiÖn vÒ c¬ cë vËt chÊt, trang thiÕt bÞ, c¸c tµi liÖu phôc vô cho viÖc gi¶ng d¹y nãi chung, gi¶ng d¹y m«n v¨n vµ ch­¬ng tr×ng v¨n häc Trung ®¹i nãi riªng
Víi tr­êng PTCS ChiÒng Mu«n: CÇn quan t©m h¬n n÷a ®Õn viÖc n©ng cao chÊt l­îng gi¶ng d¹y, nhÊt lµ chÊt l­îng m«n ng÷ v¨n vµ ch­¬ng tr×nh v¨n häc trung ®¹i nãi riªng.
§Ò tµi míi chØ ®Ò cËp ®Õn mét h­íng gi¶ng d¹y th¬ trung ®¹i trong ch­¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 7, cßn nhiÒu h­íng ®i míi, rÊt mong c¸c ®ång chÝ ®ång nghiÖp tiÕp tôc nghiªn cøu, trao ®æi nh»m t×m ra nh÷nh c¸ch tiÕp cËn, truyÒn ®¹t tèi ­u nhÊt, nh»m ngµy mét n©ng cao chÊt l­îng gi¶ng d¹y m«n häc.
 ChiÒng Mu«n, ngµy th¸ng n¨m 2008.
 X¸c nhËn cña nhµ tr­êng Ng­êi thùc hiÖn
 Mai kh¶ Lîi 
	T ÀI LIỆU THAM KH ẢO
1.Phương pháp dạy học văn - Tập 1. Cảm thụ Văn học của tác giả Phan
 Trọng Luận 
Thơ đường bình giảng của tác giả Nguyễn Quốc Siêu 
Sách giáo khoa ngữ văn 7
Sách Giáo viên ngữ văn 7
Tài liệu văn học 7 - Nhà xuất bản Giáo dục
.