Ngày soạn: Tiết: 9. Tuần: 5 BÀI 10: VAI TRÒ CỦA GIỐNG VÀ PHƯƠNG PHÁP CHỌN TẠO GIỐNG CÂY TRỒNG I. Mục tiêu: 1. Kiến thức, kĩ năng, thái độ * Kiến thức: - Nêu được vai trò của giống cây trồng đối với năng suất, chất lượng sản phẩm, đối với tăng vụ trồng trọt, đối với thay đổi cơ cấu giống và lấy được ví dụ minh họa. - Nêu được các tiêu chí đánh giá giống cây trồng tốt. - Nêu được các bước và giải thích nội dung từng bước trong các phương pháp chọn tạo giống cây trồng. Lấy được ví dụ minh họa. * Kĩ năng: - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích. - Kỹ năng hoạt động nhóm. *Thái độ: - Có ý thức chọn lọc giống cây trồng hàng năm để đảm bảo chất lượng giống tốt trong sản xuất. - Luôn có ý thức cải tạo, đưa giống mới vào trồng trọt ở đất, vườn, đồi gia đình làm tăng sản lượng và chất lượng sản phẩm. 2. Phẩm chất, năng lực cần hình thành và phát triển cho học sinh - Năng lực tự học, đọc hiểu: Đọc, nghiên cứu SGK, thực hiện các lệnh SGK - Năng lực nêu và giải quyết vấn đề sáng tạo: Tóm tắt bài, xử lý các thông tin liên quan, trả lời các câu hỏi thực tế liên quan đến bài học - Năng lực hợp tác nhóm: Trao đổi thảo luận nhóm, trình bày kết quả. II. Chuẩn bị: - GV: Hình 11, 12, 13, 14 SGK phóng to. Chuẩn bị phiếu học tập cho Học sinh. - HS: Xem trước bài 10. III. Tổ chức các hoạt động dạy – học: 1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số lớp (1 phút) 2. Kiểm tra bài cũ: (3 phút) ? Thế nào là bón lót, bón thúc? ? Phân hữu cơ, phân lân thường dùng để bón lót hay bón thúc? Vì sao? 3. Bài mới: * HĐ 1: Hoạt động tìm hiểu thực tiễn: (1 phút) Ông cha ta thường có câu “nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống”, nhưng ngày nay con người đã chủ động trong tưới tiêu nước, chủ động tạo và sử dụng phân bón, thì giống được đặt lên hàng đầu. Vậy giống cây trồng có vai trò như thế nào trong TRƯỜNG: THCS NGUYỄN TRUNG TRỰC Công nghệ 7 GV: VÕ THỊ KIỀU LOAN việc thực hiện nhiệm vụ sản xuất trồng trọt và làm như thế nào để có giống tốt? Ta hãy vào bài mới. * HĐ 2: Hoạt động tìm tòi, tiếp nhận kiến thức Cách thức tổ chức HĐ Sản phẩm HĐ của HS Kết luận của GV Kiến thức thứ nhất: Tìm hiểu vai trò của giống cây trồng: ( 10 phút) Mục đích của hoạt động: Nêu được vai trò của giống cây trồng đối với năng suất, chất lượng sản phẩm, đối với tăng vụ trồng trọt, đối với thay đổi cơ cấu giống và lấy được ví dụ minh họa. - Giáo viên treo tranh - Học sinh quan sát và trả I. VAI TRÒ CỦA yêu cầu HS quan sát và lời: GIỐNG CÂY TRỒNG: hỏi: ? Giống cây trồng có Giống cây trồng có vai Giống cây trồng vai trò gì trong sản xuất trò: tốt có tác dụng làm tăng trồng trọt? + Tăng năng suất. năng suất, tăng chất lượng + Tăng vụ. nông sản, tăng vụ và làm + Thay đổi cơ cấu cây thay đổi cơ cấu cây trồng trồng. trong năm. ? Nhìn vào hình 11a Giống cây trồng là yếu hãy cho biết thay giống cũ tố quyết định đối với năng bằng giống mới năng suất suất cây trồng. cao có tác dụng gì? ? Hình 11b sử dụng Có tác dụng tăng các giống mới ngắn ngày có vụ gieo trồng trong năm. tác dụng gì đối với các vụ gieo trồng trong năm? Làm thay đổi cơ cấu ? Nhìn hình 11c sử cây trồng trong năm. dụng giống mới ngắn ngày có ảnh hưởng như thế nào đến cơ cấu cây - Ghi nhận. trồng? - Nhận xét, kết luận. Kiến thức thứ hai: Tìm hiểu tiêu chí của giống cây trồng:(10 phút) Mục đích của hoạt động: Nêu được các tiêu chí đánh giá giống cây trồng tốt. - Yêu cầu học sinh II. TIÊU CHÍ CỦA chia nhóm, thảo luận 5 GIỐNG CÂY TRỒNG tiêu chí để chọn ra những - Học sinh thảo luận TỐT: giống cây trồng tốt. nhóm, cử đại diện trả lời, - Sinh trưởng tốt - Giáo viên hỏi: nhóm khác bổ sung. trong điều kiện khí hậu, đất ? Tại sao tiêu chí 2 Đó là tiêu chí : đai và trình độ canh tác của không phải là tiêu chí của 1,3,4,5. địa phương. giống cây trồng tốt? - Học sinh trả lời: - Có chất lượng TRƯỜNG: THCS NGUYỄN TRUNG TRỰC Công nghệ 7 GV: VÕ THỊ KIỀU LOAN Giống có năng suất tốt. - Giáo viên giảng giải cao chưa hẳn là giống tốt - Có năng suất từng tiêu chí và hỏi: mà giống có năng suất cao cao và ổn định. - Nhận xét, kết luận. và ổn định mới là giống - Chống chịu tốt. được sâu bệnh. - Học sinh lắng nghe và trả lời: - Học sinh ghi bài. Kiến thức thứ ba: Tìm hiểu phương pháp chọn tạo giống cây trồng (10 phút) Mục đích của hoạt động: Nêu được các bước và giải thích nội dung từng bước trong các phương pháp chọn tạo giống cây trồng. Lấy được ví dụ minh họa. - Yêu cầu học sinh III. PHƯƠNG PHÁP quan sát hình 12, 13, 14 và CHỌN TẠO GIỐNG kết hợp đọc thông tin, thảo CÂY TRỒNG: luận nhóm về 4 phương - Học sinh quan sát và 1. Phương pháp pháp đó và trả lời theo câu thảo luận nhóm. chọn lọc: hỏi: - Đại diện nhóm trả Từ nguồn giống ? Thế nào là phương lời, nhóm khác bổ sung. khởi đầu (1) chọn các cây pháp chọn lọc? có đặc tính tốt, thu lấy hạt. Từ nguồn giống Gieo hạt của các cây được khởi đầu (1) chọn các cây chọn (2) và so sánh với có đặc tính tốt, thu lấy hạt. giống khởi đầu (1) và Gieo hạt của các cây được giống địa phương (3). Nếu chọn (2) và so sánh với tốt hơn thì cho sản xuất đại giống khởi đầu (1) và trà. - Giáo viên nhận xét, giống địa phương (3). Nếu ghi bảng. tốt hơn thì cho sản xuất 2. Phương pháp lai: - Yêu cầu học sinh đại trà. Lấy phấn hoa của quan sát hình 13 và cho - Học sinh lắng nghe, cây dùng làm bố thụ phấn biết: ghi bài. cho nhụy hoa của cây dùng ? Cây dùng làm bố có - Học sinh quan sát và làm mẹ. Sau đó lấy hạt của chứa gì? trả lời: cây mẹ gieo trồng ta được ? Cây dùng làm mẹ có cây lai. Chọn các cây lai có chứa gì? Có chứa hạt phấn. đặc tính tốt để làm giống. ? Thế nào là phương Có chứa nhụy. pháp lai? Lấy phấn hoa cuả cây dùng làm bố thụ phấn cho nhụy hoa của cây - Giáo viên giải thích dùng làm mẹ. Sau đó lấy hình và ghi bảng. hạt của cây mẹ gieo trồng - Yêu cầu 1 học sinh ta được cây lai. Chọn các đọc to và hỏi: cây lai có đặc tính tốt để 3. Phương pháp gây TRƯỜNG: THCS NGUYỄN TRUNG TRỰC Công nghệ 7 GV: VÕ THỊ KIỀU LOAN ? Thế nào là phương làm giống. đột biến: pháp gây đột biến? - Học sinh lắng nghe Sử dụng tác nhân - Giáo viên giảng thích và ghi bảng. vật lí (tia) hoặc hóa học để rõ thêm, ghi bảng. - Học sinh đọc to và xử lí các bộ phận của cây ?Theo em trong 3 trả lời: (hạt, mầm, nụ hoa, hạt phương pháp trên thì Sử dụng tác nhân phấn ) gây ra đột biến. phương pháp nào được vật lí (tia) hoặc hoá học để Gieo hạt của các cây đã ứng dụng rộng rãi nhất xử lí các bộ phân của cây được xử lí đột biến, chọn hiện nay? (hạt, mầm, nụ hoa, hạt những dòng có đột biến có Đó là phương pháp phấn ) gây ra đột biến. lợi để làm giống. chọn lọc. (Dễ thực hiện và Gieo hạt của các cây đã ít tốn chi phí) được xử lí đột biến, chọn - Giáo viên chốt lại những dòng có đột biến có lợi để làm giống. - Học sinh lắng nghe, ghi bài. - Học sinh lắng nghe. *HĐ3: Hoạt động luyện tập. (4 phút) ? Giống có vai trò như thế nào trong trồng trọt? ? Thế nào là phương pháp lai? *HĐ4: Hoạt động vận dụng, mở rộng (3 phút) Những cách chọn giống cây trồng hiệu quả Để có thể lựa chọn được giống cây có năng suất cao mà hiệu quả sau khi thu hoạch có thể mang lại giá trị kinh tế cao thì bà con nên lưu ý như sau: - Trước khi chọn giống cây trồng nào thì bà con cần tham khảo thị trường hiện nay cũng như khả năng tiêu thụ của loại cây đó như thế nào. - Ngoài ra thì bà con nên tìm hiểu xem với loại cây mình định trồng thì giống cây trồng mới nào sẽ mang lại năng suất cao và phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng ở khu vực của mình. - Đặc biệt là khi chọn giống cây thì bà con nên tìm đến các cơ sở phân phối giống có uy tín và chất lượng để lựa chọn cho yên tâm và hiệu quả. Như vậy, khi chọn giống cây thì bà con không chỉ phải quan tâm đến việc chon giống cây trồng mới năng suất cao mà còn nhiều yếu tố khác nữa. Với 4 tiêu chí lựa chọn giống trên đây, chúng tôi tin việc chọn giống của bà con sẽ mang lại hiệu quả thiết thực nhất. 4. Hướng dẫn về nhà, hoạt động tiếp nối (1 phút) - Học bài. - Trả lời các câu hỏi SGK - Đọc và xem trước bài: Sản xuất và bảo quản giống cây trồng IV. Kiểm tra, đánh giá: (2 phút) ? . Tiêu chuẩn nào được dùng để đánh giá một giống tốt? C a. Sinh trưởng mạnh và chất lượng tốt. b. Năng suất cao, chống chịu sâu bệnh tốt. TRƯỜNG: THCS NGUYỄN TRUNG TRỰC Công nghệ 7 GV: VÕ THỊ KIỀU LOAN c. Sinh trưởng mạnh, chất lượng, năng suất cao ổn định, chống chịu sâu bệnh. d. Năng suất, chất lượng tốt và ổn định IV. Rút kinh nghiệm: ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Ngày soạn: Tiết: 10. Tuần: 5 BÀI 11: SẢN XUẤT VÀ BẢO QUẢN GIỐNG CÂY TRỒNG I. Mục tiêu: 1. Kiến thức, kĩ năng, thái độ: *Kiến thức: - Mô tả được các bước trong quá trình sản xuất giống cây trồng, phân biệt sự khác nhau trong mỗi bước . - Trình bày được kĩ thuật giống bằng phương pháp giâm cành, ghép mắt và chiết cành. Phân biệt giâm cành và chiết cành. Nêu được những ví dụ về những cây trồng thường giâm cành, những cây thường chiết cành, những cây thường ghép mắt. *Kĩ năng: - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích. - Kỹ năng hoạt động nhóm. *Thái độ: - Có ý thức áp dụng kĩ thuật vào việc nâng cao chất lượng của giống để tạo được giống tốt trong sản xuất lương thực, thực phẩm, cây cảnh. 2. Phẩm chất, năng lực cần hình thành và phát triển cho học sinh - Năng lực tự học, đọc hiểu: Đọc, nghiên cứu SGK, thực hiện các lệnh SGK TRƯỜNG: THCS NGUYỄN TRUNG TRỰC Công nghệ 7 GV: VÕ THỊ KIỀU LOAN - Năng lực nêu và giải quyết vấn đề sáng tạo: Tóm tắt bài, xử lý các thông tin liên quan, trả lời các câu hỏi thực tế liên quan đến bài học - Năng lực hợp tác nhóm: Trao đổi thảo luận nhóm, trình bày kết quả. II. Chuẩn bị: - GV: Tranh vẽ: Sơđồ sản xuất giống cây trồng bằng hạt. Sơđồ nhân giống vô tính ở cây trồng. - HS:Tìm hiểu qui trình sản xuất giống cây trồng, cách bảo quản giống cây trồng. . III. Tổ chức các hoạt động dạy – học: 1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số lớp. (1 phút) 2. Kiểm tra bài cũ: (3 phút) ? Giống cây trồng có vai trò như thế nào trong trồng trọt? ? Có mấy phương pháp chọn tạo giống cây trồng? 3. Bài mới: * HĐ 1: Hoạt động tìm hiểu thực tiễn: (1 phút) Ở bài trước chúng ta đã biết 1 số phương pháp chọn tạo giống cây trồng tốt. Vậy muốn giữ được năng suất và chất lượng nông sản. Muốn có nhiều hạt giống tốt phục vụ cho sản xuất đại trà chúng ta cần phải làm gì? Thực hiện những phương pháp quy trình nào? Chúng ta cùng tìm hiểu * HĐ 2: Hoạt động tìm tòi, tiếp nhận kiến thức Cách thức tổ chức HĐ Sản phẩm HĐ của HS Kết luận của GV Kiến thức thứ nhất: Giới thiệu quy trình sản xuất giống cây trồng bằng hạt: ( 10 phút) Mục đích của hoạt động: - Mô tả được các bước trong quá trình sản xuất giống cây trồng, phân biệt sự khác nhau trong mỗi bước . - Yêu cầu đọc thông tin - Học sinh trả lời: I. SẢN XUẤT mục I và trả lời: GIỐNG CÂY TRỒNG: ? Sản xuất giống cây trồng Sản xuất giống cây 1. Sản xuất giống cây nhằm mục đích gì? trồng nhằm mục đích tạo trồng bằng hạt: ra nhiều hạt giống, cây con Hạt giống đã phục phục vụ gieo trồng. tráng đem gieo thành từng - GV thông báo chọn - Lắng nghe. dòng. Lấy hạt của các giống khác sản xuất giống dòng tốt nhất hợp lại thành là: Chọn tạo giống là sản giống siêu nguyên chủng xuất ra giống mới. Sản rồi nhân lên thành giống xuất giống là tăng số nguyên chủng. Sau đó đem lượng của giống và duy trì giống nguyên chủng ra sản chất lượng. - Học sinh quan sát và trả xuất đại trà. - Giống phục tráng là lời: giống sản xuất đại trà nhiều năm do bị lẫn tạp chất và xấu đi -> nên phải TRƯỜNG: THCS NGUYỄN TRUNG TRỰC Công nghệ 7 GV: VÕ THỊ KIỀU LOAN chọn lọc nhiều lần để phục hồi giống trở lại những đặc điểm tốt của giống. - Yêu cầu học sinh quan Trong quá trình gieo sát sơ đồ 3 và cho biết: trồng do những nguyên ? Tại sao phải phục tráng nhân khác nhau mà nhiều giống? đặc tính tốt của giống dần mất đi. Do đó cần phải phục tráng những đặc tính tốt của giống. Có 4 năm: ? Quy trình sản xuất giống + Năm thứ 1: gieo hạt đã bằng hạt được tiến hành phục tráng và chọn cây có trong mấy năm? Nội dung đặc tính tốt. công việc của từng năm là + Năm thứ 2: Hạt của gì? mỗi cây tốt gieo thành từng dòng. Lấy hạt của các dòng tốt nhất hợp lại thành giống siêu nguyên chủng. + Năm thứ 3: Từ giống siêu nguyên chủng nhân thành giống nguyên chủng + Năm thứ 4: Từ giống nguyên chủng nhân thành giống sản xuất đại trà. - Giáo viên giảng giải cho - Học sinh lắng nghe. học sinh thế nào là giống nguyên chủng, siêu nguyên chủng. + Giống nguyên chủng là giống có chất lượng cao được nhân ra từ giống siêu nguyên chủng. + Giống siêu nguyên chủng có số lượng ít nhưng chất lượng cao. - Học sinh ghi bài. - Giáo viên chốt lại kiến thức, ghi bảng. - Học sinh thảo luận - Yêu cầu học sinh nhóm. chia nhóm, quan sát hình - Đại diện nhóm trả 2. Sản xuất giống cây 15,16,17 và thảo luận câu lời, nhóm khác bổ sung. trồng bằng nhân giống vô hỏi: - Yêu cầu phải nêu tính: TRƯỜNG: THCS NGUYỄN TRUNG TRỰC Công nghệ 7 GV: VÕ THỊ KIỀU LOAN được: - Giâm cành là từ 1 đoạn ? Thế nào là giâm - Lấy 1 đoạn thân cây cành cắt rời khỏi thân mẹ cành? đem giâm xuống đất. đem giâm vào đất cát, sau ? Phương pháp này có - Có thể thực hiện một thời gian cành giâm ra ưu, nhược điểm gì? trong thời gian ngắn rể. ? Yêu cầu của phương - Cành không quá già, - Chiết cành là bóc khoanh pháp này là gì? không quá non vỏ của cành sau đó bó đất. ? Em có thể cho vd? - Cây củ mì, giây Khi cành đã ra rể thì cắt khoai lang, mía, khỏi cây mẹ và trồng ? Thế nào là ghép - Ghép mắt lấy mắt xuống đất. mắt? của cây cùng họ đem ghép - Ghép mắt: lấy mắt ghép ? Phương pháp này có trên cây khác có sức sống ghép vào một cây khác ưu, nhược điểm gì? tốt hơn. (gốc ghép). ? Em có thể cho vd? - Lai tạo được các đặc tính tốt của giống với ? Thế nào là phương nhau,.. pháp chiết cành? - Ghép táo, sầu riêng, mận, các loài hoa, - Bốc 1 khoanh vỏ trên cành, bó đất lại. Sau một thời gian ra rể thì cắt rời khỏi cây mẹ và đem trồng. ? Phương pháp này có (Có thể lấy cành cây khác ưu, nhược điểm gì? phát triển thành cây mang ? Cho ví dụ? đặc điểm giống cây bố mẹ). - Giáo viên nhận xét, - Giữ được những đặc bổ sung và hỏi: điểm tốt của bố mẹ ? Tại sao khi giâm - Chiết cành chanh, cành người ta phải cắt bớt bưởi, mận,... lại? - Học sinh trả lời: ? Tại sao khi chiết Để giảm bớt cường cành người ta phải dùng độ thoát hơi nước giữ cho nilông bó kín bầu đất lại? hom giống không bị héo. ? Gia đình em thường Để giữ ẩm cho đất áp dụng phương pháp bó bầu và hạn chế sự xâm nhân giống nào và cho loại nhập của sâu bệnh. cây gì? - Giâm cây rau muống, - Giáo viên lấy thêm ví rau ngó, rau khoai lang... dụ nhân giống cây trồng Chiết cành cam, chanh, bằng nuôi cấy mô hiện nay bưởi, chanh, mận... được áp dụng rất phổ biến - Học sinh ghi bài. TRƯỜNG: THCS NGUYỄN TRUNG TRỰC Công nghệ 7 GV: VÕ THỊ KIỀU LOAN tiết kiệm nguyên liệu ban đầu. Kiến thức thứ hai: Tìm hiểu biện pháp và quy trình nhân giống vô tính: (15 phút) Mục đích của hoạt động: Trình bày được kĩ thuật giống bằng phương pháp giâm cành, ghép mắt và chiết cành. Phân biệt giâm cành và chiết cành. Nêu được những ví dụ về những cây trồng thường giâm cành, những cây thường chiết cành, những cây thường ghép mắt. - Yêu cầu học sinh đọc - Học sinh đọc và trả II. BẢO QUẢN HẠT mục II và hỏi: lời: GIỐNG CÂY TRỒNG: ? Tại sao phải bảo quản Nếu như không bảo - Có hạt giống tốt phải hạt giống cây trồng? quản thì chất lượng hạt sẽ biết cách bảo quản tốt thì giảm và có thể mất khả mới duy trì được chất năng nẩy mầm. lượng của hạt. ? Muốn bảo quản giống tốt Để hạn chế sự hô hấp - Hạt giống có thể bảo phải đảm bảo các điều của hạt. quản trong chum, vại, bao, kiện nào? túi khí hoặc trong các kho ?Tại sao hạt giống Nếu lẫn tạp chất thì đông lạnh. đem bảo quản phải khô? chất lượng giống sẽ kém ?Tại sao hạt giống và các loại côn trùng sẽ dễ đem bảo quản phải sạch, xâm nhập hơn. không lẫn tạp chất? - Kho cất giữ phải đảm ? Kho chứa hạt giống bảo nhiệt độ, độ ẩm không cất giữ phải đảm bảo yêu khí thấp, phải kín để côn cầu gì? trùng, chuột không xâm nhập được. *HĐ3: Hoạt động luyện tập. (3 phút) ? Cho biết quy trình sản xuất giống bằng hạt? ? Có những phương pháp nhân giống vô tính nào? ? Nêu những điều kiện cần thiết để bảo quản tốt hạt giống? *HĐ4: Hoạt động vận dụng, mở rộng (4 phút) Điều kiện để bảo quản hạt giống cây trồng tốt nhất là: • Kín: Dụng cụ bảo quản có nắp đậy, tránh tiếp xúc với mầm bệnh • Khô: Hạt giống cần được phơi khô và bảo quản hạt giống rau trồng tại nơi khô ráo, tránh ẩm ướt, tránh cho hạt không bị hút ẩm ảnh hưởng đến năng suất gieo trồng. • Mát: Nhiệt độ bảo quản tốt nhất từ 20-22oC bởi nhiệt độ cao làm hạt giống hô hấp mạnh, tiêu hao nhanh các chất dinh dưỡng dự trữ, giảm sức sống của cây trồng. Vì vậy, nơi bảo quản cần thông thoáng, mát mẻ. • Sạch: Bảo đảm hạt giống đã được làm sạch trước khi cất giữ trong hộp lưu trữ TRƯỜNG: THCS NGUYỄN TRUNG TRỰC Công nghệ 7 GV: VÕ THỊ KIỀU LOAN 4. Hướng dẫn về nhà, hoạt động tiếp nối (1 phút) Trả lời các câu hỏi SGK. Đọc và xem trước bài: Sâu, bệnh hại cây trồng IV. KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ (2 phút) 2. Sản xuất giống cây trồng bằng hạt được áp dụng đối với: a. Cây ngũ cốc. c. Cây lấy hạt. b. Cây họ đậu. d.Cả 3 câu a, b, c. 3. Trong trồng trọt hạt để làm giống phải: a. Khô, sạch, không lẫn tạp chất. c. Không bị sâu bệnh. b. Tỉ lệ hạt lép thấp. d. Cả 3 câu. IV. Rút kinh nghiệm: ......................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Nhận xét Ngày...............tháng..............năm.............. ............................................................ . ............................................................ Kí duyệt ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ Nguyễn Tiến Cử ............................................................ TRƯỜNG: THCS NGUYỄN TRUNG TRỰC Công nghệ 7 GV: VÕ THỊ KIỀU LOAN
Tài liệu đính kèm: