Giáo án Đại số 7 - GV: Đinh Thị Nhật - Tiết 23: Đại lượng tỉ lệ thuận

Ngµy so¹n :07112010
Ngµy d¹y : 09/11/2010
Ngµy d¹y : 09/11/2010
D¹y líp : 7A
D¹y líp : 7B
Ch­¬ng 2: Hµm sè vµ ®å thÞ
TiÕt 23: §¹i l­îng tØ lÖ thuËn
1.Môc tiªu: Häc xong bµi nµy häc sinh cÇn ph¶i:
	- BiÕt ®­îc c«ng thøc biÓu diÔn míi liªn hÖ gi÷a 2 ®¹i l­îng tû lÖ thuËn.
	- NhËn biÕt ®­îc hai ®ai l­îng cã tû lÖ thuËn hay kh«ng.
	- HiÓu ®­îc c¸c tÝnh chÊt cña hai ®¹i l­îng tû lÖ thuËn.
	- BiÕt c¸ch t×m hÖ sè tû lÖ khi biÕt 1 cÆp gi¸ trÞ t­¬ng øng cña 2 ®¹i l­îng tû lÖ thuËn, t×m gi¸ trÞ cña 1 ®¹i l­îng khi biÕt hÖ sè tû lÖ vµ gi¸ trÞ t­¬ng øng cña ®¹i l­îng kia.
2.ChuÈn bÞ.
a) Gi¸o viªn: SGK, gi¸o ¸n, b¶ng phô ghi bµi 2, 3(Sgk-54)
b) Häc sinh: - §äc tr­íc bµi: §¹i l­îng tû lÖ thuËn.
 - ¤n l¹i tû lÖ thuËn ë líp 5.
3. TiÕn tr×nh bµi d¹y
* Ổn định: 7B:
 7A:
a. KiÓm tra bµi cò ( kh«ng )
Ho¹t ®éng 1: Më ®Çu (5 phót)
GV giíi thiÖu s¬ l­îc vÒ ch­¬ng hµm sè vµ ®å thÞ: gåm 17 tiÕt: 7 tiÕt lý thuyÕt, 7 tiÕt bµi tËp cßn l¹i lµ «n tËp vµ kiÓm tra. 
b. Bµi míi
?. ThÕ nµo lµ 2 ®¹i l­îng tû lÖ nghÞch? VD.
HS: Hai ®¹i l­îng liªn hÖ víi nhau sao cho khi ®¹i l­îng nµy t¨ng (hoÆc gi¶m) bao nhiªu lÇn th× ®¹i l­îng kia còng t¨ng (hoÆc gi¶m) bÊy nhiªu lÇn.
	VÝ dô: Chu vi vµ c¹nh cña h×nh vu«ng.
GV: Nh­ vËy ta ®· biÕt ®­îc thÕ nµo lµ ®¹i l­îng tû lÖ thuËn. VËy cã c¸ch nµo ®Ó m« t¶ ng¾n gän hai ®¹i l­îng tû lÖ thuËn kh«ng, ta nghiªn cøu bµi h«m nay.
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña häc sinh
 * Ho¹t ®éng 2: §Þnh nghÜa (10')
1. §Þnh nghÜa.
Gv
Ta ®· biÕt mét sè vÝ dô vÒ ®¹i l­îng tû lÖ thuËn: chu vi vµ c¹nh cña h×nh vu«ng, qu·ng ®­êng ®i ®­îc vµ thÓ tÝch mét vËt chuyÓn ®éng ®Òu, khèi l­îng vµ thÓ tÝch cña mét thanh kim lo¹i ®ång chÊt ®Ó râ h¬n chóng ta lµm ? 1 
? 1 ( Sgk/51)
Hs
§äc vµ nghiªn cøu néi dung ? 1
Gi¶i
K?
Qu·ng ®­êng ®i ®­îc S (km) theo thêi gian t (h) cña mét vËt chuyÓn ®éng ®Òu víi vËn tèc 15 (Km/h). §­îc tÝnh theo c«ng thøc nµo?
a, S = 15 t
Hs
S = 15 t
?
Khèi l­îng m(kg) theo thÓ tÝch V(m) cña thanh kim lo¹i ®ång chÊt cã khèi l­îng riªng D (kg/m) (chó ý: D lµ h»ng sè kh¸c 0 ) tÝnh theo c«ng thøc nµo?
b, m = D.V
Hs
m = D.V
Tb?
NÕu DSắt= 7800 kg/m ta cã c«ng thøc nh­ thÕ nµo?
Hs
m = 7800.V
*NhËn XÐt (Sgk/52)
K?
Em h·y rót ra nhËn xÐt vÒ sù gièng nhau gi÷a c¸c c«ng thøc trªn.
Hs
C¸c c«ng thøc trªn ®Òu cã ®iÓm gièng nhau lµ ®¹i l­îng nµy ®Òu b»ng ®¹i l­îng kia nh©n víi 1 b»ng sè kh¸c 0.
Gv
Giíi thiÖu ®Þnh nghÜa trong khung (Sgk/52)
* §Þnh nghÜa ( Sgk/52)
Hs
§äc ®Þnh nghÜa trong (Sgk/52)
y = kx 
( k lµ h»ng sè kh¸c 0 ) 
( k lµ hÖ sè tû lÖ )
Gv
L­u ý: Kh¸i niÖm hai ®¹i l­îng tû lÖ thuËn häc ë tiÓu häc ( k > 0) lµ mét tr­êng hîp riªng cña k 0.
Gv
Cho HS lµm ? 2
? 2 ( SGK – 52)
Hs
§äc néi dung ? 2
 Gi¶i
K?
 Cho biÕt y tû lÖ thuËn víi x theo hÖ sè tû lÖ k. Hái x tû lÖ thuËn víi y theo hÖ sè tû lÖ nµo?
y x (v× tû lÖ thuËn víi x)
Hs
y x (v× y tû lÖ thuËn víi x )x y. VËy x tû lÖ thuËn víi y theo hÖ sè tû lÖ a 
x y
VËy x tû lÖ thuËn víi y theo hÖ sè tû lÖ k = 
K?
y tû lÖ thuËn víi x theo hÖ sè tû lÖ k ( k 0) th× x tû lÖ thuËn víi y theo hÖ sè nµo?
Hs
x tû lÖ thuËn víi y theo hÖ sè . §äc chó ý (Sgk/52)
*Chó ý(Sgk/52)
Gv
Cho HS lµm ? 3 ( treo b¶ng phô)
Mçi con khñng long cã c¸c cét b, c, d nÆng bao nhiªu tÊn nÕu biÕt r»ng con khñng long ë cét a nÆng 10 tÊn vµ chiÒu cao c¸c cét ®­îc cho trong b¶ng sau.
? 3 (Sgk/52) 
 Gi¶i
Cét
a
b
c
d
ChiÒu cao(mm)
10
8
50
30
Khèi l­îng(tÊn)
10
8
50
30
Hs
Lªn b¶ng ®iÒn vµo « trèng. Gi¶i thÝch c¸ch t×m.
y = k.x k 1
NÕu b = 1.8 = 8 (tÊn)
 c = 1.50 = 50 (tÊn) ; d = 1.30 = 30 (tÊn)
* Ho¹t ®éng 3: TÝnh chÊt (12)
2. TÝnh chÊt
Gv
Cho HS lµm ? 4
Cho biÕt hai ®¹i l­îng y vµ x tû lÖ thuËn víi nhau.
x
x= 3
 x= 4 
x= 5
x= 6
y
y = ?
y= ?
y= ?
y= ?
? 4 (Sgk/53)
 Gi¶i
a, v× y vµ x lµ 2 ®¹i l­îng tû lÖ thuËny= k x 
K?
H·y x¸c ®Þnh hÖ sè tû lÖ cña y ®èi víi x?
hay 6 = k.3k= 2. 
Hs
V× y vµ x lµ ®¹i l­îng tû lÖ thuËny = k x
Hay 6 = k.3k = 2. VËy hÖ sè tû lÖ lµ 2.
VËy hÖ sè tû lÖ lµ 2.
Tb?
Thay mçi dÊu "?" trong b¶ng trªn b»ng mét sè thÝch hîp.
b, y= k x= 2.4 = 8
 y = k.x= 2.5 =10
 y = k. x= 2.6 = 12
Hs
y= k x= 2.4 = 8; y = k.x= 2.5 = 10
y = k. x= 2.6 = 12
K?
Em cã nhËn xÐt g× vÒ tû sè gi÷a hai gi¸ trÞ t­¬ng øng ; ;; cña x vµ y.
c, 2
(chÝnh lµ hÖ sè tû lÖ)
Hs
2 ; 2; 2; 2. 
VËy 2
Gv
Gi¶ sö y vµ x lµ tû lÖ thuËn víi nhau y = k.x. Khi ®ã víi mçi gi¸ trÞ x, x, x,. Kh¸c 0 cña x ta cã gi¸ trÞ t­¬ng øng y = k. x, y= k x, y = k.x, cña y vµ do ®ã k
Cã ho¸n vÞ trung tû cña tû lÖ thøc hay t­¬ng tù 
Gv
Giíi thiÖu hai tÝnh chÊt cña ®¹i l­îng tû lÖ thuËn 	
* TÝnh chÊt (Sgk/53)
Hs
§äc néi dung tÝnh chÊt (Sgk/ 53)
K?
Em h·y cho biÕt tû sè 2 gi¸ trÞ t­¬ng øng cña chóng lu«n kh«ng ®æi chÝnh lµ sè nµo?
Hs
chÝnh lµ hÖ sè tû lÖ.
?
H·y lÊy VD cô thÓ ë ? 4 ®Ó minh ho¹ cho tÝnh chÊt 2 cña ®¹i l­îng tû lÖ thuËn.
;hay()
3. LuyÖn tËp
* Bµi tËp 1: (Sgk/53)
* Ho¹t ®éng 4: c.LuyÖn tËp ( 16')
 Gi¶i
Hs
§äc néi dung bµi tËp 1 (Sgk/53)
a, V× hai ®¹i l­îng x,y tû lÖ thuËn nªn y = k.x 
K?
Hai ®¹i l­îng x, y tû lÖ thuËn víi nhau vµ khi x = 6 th× y = 4. T×m hÖ sè tû lÖ k cña y ®èi víi x.
thay x = 6; vµo c«ng thøc ta cã: 4 = k.6k = =
Tb?
H·y biÓu diÔn y theo x
b, y = 
Tb?
TÝnh gi¸ trÞ cña y khi x = 9, x = 15
Hs
Lªn b¶ng lµm. C¶ líp lµm vµo vë
c, x = 9y = .9 = 6
 x = 15.15 =10
Gv
Treo b¶ng phô néi dung bµi 2 (Sgk/54) cho biÕt x, y lµ hai ®¹i l­îng tû lÖ thuËn. §iÒn sè thÝch hîp vµo « trèng trong b¶ng sau:
x
- 3
- 1
1
2
5
y
- 4
* Bµi tËp 2 (Sgk/54)
 Gi¶i
Ta cã x= 2, y= - 4 v× x, y lµ hai ®¹i l­îng tû lÖ nghÞch nªn y= k.x
K?
§Ó ®iÒn ®­îc c¸c gi¸ trÞ cña y ta ph¶i biÕt ®iÒu g×?
k = y: x= (- 4) : 2 = -2
x
-3
-1
1
2
5
y
6
2
-2
-4
10
Hs
Ta t×m ®­îc hÖ sè k.
Gv
Cho HS ho¹t ®éng nhãm.
?
Nhãm 1: tÝnh k vµ ®iÒn y
Hs
Nhãm 2: nhËn xÐt
?
Nhãm 3: lªn ®iÒn vµo c¸c « cßn l¹i 
Hs
Nhãm 4: nhËn xÐt
Gv
Treo b¶ng phô néi dung sau: 
§iÒn néi dung thÝch hîp vµo chç trèng.
a, NÕu ®¹i l­îng y lµm hÖ víi ®¹i l­îng x theo c«ng thøc y = k.x (k: h»ng sè kh¸c 0) th× ta nãi y tû lÖ thuËn víi x theo hÖ sè tû lÖ k.
b, m tû lÖ thuËn víi n theo hÖ sè tû lÖ h = th× n tû lÖ thuËn víi m theo hÖ sè tû lÖ -2
c, NÕu 2 ®¹i l­îng tû lÖ thuËn víi nhau th× 
+ Tû sè 2 gi¸ trÞ t­¬ng øng cña chóng lu«n kh«ng ®æi.
+ Tû sè 2 gi¸ trÞ bÊt kú cña ®¹i l­îng nµy b»ng tû sè 2 gi¸ trÞ t­¬ng øng cña ®¹i l­îng kia.
	d. H­íng dÉn vÒ nhµ (2')
	- Häc bµi n¾m ®­îc ®Þnh nghÜa, tÝnh chÊt ®¹i l­îng tû lÖ thuËn
	- Bµi tËp 3, 4 (Sgk – 54), bµi 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 (SBT- 42, 43)
	H­íng dÉn bµi 4: v× z tû lÖ thuËn víi y theo hÖ sè k nªn z = k.y
 y tû lÖ thuËn víi x theo hÖ sè h nªn y = h.x
 z = k. (h.x) = (k.h)x
	VËy z tû lÖ thuËn víi x theo hÖ sè k.h 
	- §äc: Mét sè bµi to¸n vÒ ®¹i l­îng tû lÖ thuËn.