Giáo án Đại số Lớp 7 - Tiết 29 đến 31 - Năm học 2011-2012

Ngày so¹n: 25 / 11 / 2011
Ngµy d¹y : 28 / 11 / 2011
Tuần : 15
Tiết : 29
Bài 5: HÀM SỐ
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:	
- Học sinh nhận biết khái niệm về “hàm số” 
- Nhận biết đại lượng này có phải là hàm số của đại lượng kia hay không trong những cách cho cụ thể và đơn giản (bằng bảng, bằng công thức)
- Tìm được giá trị tương ứng của hàm số khi biết giá trị của biến số.
II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ :
1. Giáo viên: 	- Bài soạn, SGK, SBT,  
2. Học sinh: 	- Thực hiện hướng dẫn tiết trước 
III. TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY :
1. Ổn định: 	
2. Kiểm tra bài cũ: 	Thông qua bài mới
3. Bài mới :
Hoạt động của Thầy và Trò
Kiến thức
HĐ 1: Một số ví dụ về hàm số 
- GV: Giới thiệu ví dụ 1 và ví dụ 2 
- Hỏi: Theo bảng này, khi thời gian thay đổi thì nhiệt độ trong ngày như thế nào ?
- Hỏi: Công thức m = 7,8V cho ta biết m và V là hai đại lượng có quan hệ như thế nào ?
- GV: Cho HS làm bài ? 1 
- GV: Gọi HS đọc bài 
- Hỏi: Ta có m = 7,8.V, như vậy khi V = 1 thì m được tính như thế nào ?
- GV: Yêu cầu HS tính m khi V = 2; 3; 4
- HS: Đứng tại chỗ đọc kết quả.
- GV: Giới thiệu ví dụ 3
- Hỏi: Hai đại lượng t và v có quan hệ như thế nào?
- GV: Cho HS làm bài ? 2 
- GV: Cho HS dựa vào công thức: t = để làm ? 2 
- GV: Cho HS làm trong ít phút.
- GV: Gọi HS lên bảng trình bày.
- GV: Gọi HS nhận xét .
- GV: Qua các bài tập trên giáo viên hướng dẫn HS đi đến nhận xét .
1. Một số ví dụ về hàm số 
Ví dụ 1: (Sgk)
t(giờ)
0
4
8
12
16
20
T0(C)
20
18
22
26
24
21
Ví dụ 2: (Sgk)
m = 7,8 . V
? 1 Ta có m = 7,8 . V
Khi V = 1 thì m = 7,8 . 1 = 7,8
Khi V = 2 thì m = 7,8 . 2 = 15,6
Khi V = 3 thì m = 7,8 . 3 = 23,4
Khi V = 4 thì m = 7,8 . 4 = 31,2
Ví dụ 3: (Sgk) 
Công thức t = 
? 2 Ta có: t = 
Khi v = 5 thì t = = 10
Khi v = 10 thì t = = 5
Khi v = 25 thì t = = 2
Khi v = 50 thì t = = 1
Ta có bảng:
v(km/h)
5
10
25
50
t (h)
10
5
2
1
Nhận xét: (Sgk)
HĐ 2: Khái niệm hàm số
- GV: Giới thiệu khái niệm hàm số 
- GV lưu ý cho HS: Để y là hàm số của x cần có các điều kiện sau:
	+ Đại lượng y phụ thuộc vào đại lượng thay đổi x
	+ Với mỗi giá trị của x ta chỉ xác định được chỉ một giá trị tương ứng của y.
- GV: Giới thiệu ví dụ 1
- Hỏi: Nêu cách tính y khi biết x = -2 ?
- GV: Giới thiệu cách viết: 
Khi x = -2 thì y = f(-2) = 2.(-2) - 1 = -5
- GV: Giới thiệu ví dụ 2
- Hỏi: Nêu ý nghĩa của f(-1); f(0) ; f(2) ?
- Hỏi: Nêu cách tính f(-1); f(0) ; f(2) ?
- GV: Giới thiệu ví dụ 3
- HS: Tính y khi x = -5 ; 0 ; 4
- Hỏi: Có nhận xét g× về giá trị của y khi giá trị của x thay đổi
- GV: Giới thiệu phần “chú ý” Sgk tr.63 
2. Khái niệm hàm số: Sgk tr.63
 Để y là hàm số của x cần có các điều kiện sau:
	+ Đại lượng y phụ thuộc vào đại lượng thay đổi x
	+ Với mỗi giá trị của x ta xác định được chỉ một giá trị tương ứng của y .
Ví dụ 1: Cho hàm số y = f(x) = 2.x – 1 
Tính giá trị của y khi x = -2
 Khi x = -2 thì y = 2 . (-2) - 1 = -5
(Còn có thể viết f(-2) = -5)
Ví dụ 2: Cho hàm số y = f(x) = 2x - x2 + 1
Tính f(-1) ; f(0) ; f(2) ?
Ta có: f(-1)	= 2.(-1) - (-1)2 + 1 = - 2
	 f(0)	= 2.(0) - (0)2 + 1 = 1
	 f(2)	= 2.(2) - (2)2 + 1 = 1
Ví dụ 3: Cho hàm số y = -3
Tính y khi x = -5 ; 0 ; 4 ?
	- Khi x = -5 thì y = -3
	- Khi x = 0 thì y = -3
	- Khi x = 4 thì y = -3
Chú ý: (Sgk tr.63)
HĐ 3 : Luyện tập - Củng cố 
Bài 24 Sgk tr.63:
- HS: Suy nghĩ ; GV ghi đề lên bảng.
- Hỏi: Để biết y có phải là hàm số của x hay không, ta kiểm tra nh÷ng g× ? 
Bài 35 Sgk tr.47:
- Tương tự bài trên, GV cho HS suy nghĩ tự trả lời bài này.
Bài 25 Sgk tr.64 :
- GV: Gọi HS đọc bài.
- GV: Gọi HS lên bảng làm .
- GV: Gọi HS nhận xét và bổ sung chỗ sai sót (nếu có)
Bài 24 Sgk tr.63:
x
-4
-3
-2
-1
1
2
3
4
y
16
9
4
1
1
4
9
16
Đại lượng y là hàm số của đại lượng x
Bài 35 Sgk tr.47:
a)
x
-3
-2
-1
2
y
-4
-6
-12
36
24
6
Đại lượng y là hàm số của đại lượng x
b)
x
4
4
9
16
y
-2
2
3
4
Đại lượng y không phải là hàm số 
của đại lượng x
c)
x
-2
-1
0
1
2
y
1
1
1
1
1
Đại lượng y là hàm số của đại lượng x
Bài 25 Sgk tr.64 : 
Ta có: y = f(x) = 3x2 + 1
 f = 3+1 =1
 f(1) = 3.12 + 1 = 4
 f(3) = 3.32+1 = 28
4. Hướng dẫn học ở nhà:
	- Nắm vững khái niệm hàm số, vận dụng các điều kiện để y là một hàm số của x
	- Làm bài tập số 26, 27, 28, 30 Sgk tr.64
	- Chuẩn bị tiết sau luyện tập.
IV RÚT KINH NGHIỆM 
Ngày so¹n: 20 / 11 / 2011
Ngµy d¹y : 22 / 11 / 2011
Tuần : 15
Tiết : 30
 LUYỆN TẬP
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:	
- Củng cố khái niệm hàm số; Rèn luyện khả năng nhận biết đại lượng này có phải là hàm số của đại lượng kia hay không ? 
- Tìm được giá trị tương ứng của hàm số theo biến số và ngược lại
II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:
1. Giáo viên: Bài soạn, SGK, SBT, 
2. Học sinh: Thực hiện hướng dẫn tiết trước.
III. TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1. Ổn định : 	
2. Kiểm tra 15 phút: 	
Câu hỏi: 1.Khi nào t hì đại lượng y được gọi là hàm số của đại lượng x ?
	 2. Cho hàm y = f(x) = 3x +1. Tính f; f(3) ? 
Đáp án: 
1.Để y là hàm số của x cần có các điều kiện sau:
	+ Đại lượng y phụ thuộc vào đại lượng thay đổi x ....................................2.5đ
	+ Với mỗi giá trị của x ta xác định được chỉ một giá trị tương ứng của y.2.5đ
2.Ta có: y = f(x) = 3x2 + 1
 	f = 3+1 =1 ..2.5đ
 	f(3) = 3.32+1 = 28 2.5đ
3. Bài mới :
Hoạt động của GV và HS
Nội Dung
HĐ 1: Nhận dạng hàm số 
Bài tập 1
- GV: Treo bảng phụ ghi sẵn đề bài. 
- HS: Suy nghĩ vài phút.
- Hỏi: Để đại lượng y làm hàm số của đại lượng x, ta cần nh÷ng điều kiện nào ?
- GV: Nhắc lại các điều kiện để đại lượng y là hàm số của đại lượng x. 
- GV: Gọi HS lên bảng 
- HS: Đứng tại chç trả lời. 
- GV: Nhận xét và sửa sai.
HĐ 2: Tính y khi biết x
Bài tập 2:
- GV: Giới thiệu đề bài.
- HS: Suy nghĩ.
- Hỏi: Tính giá trị hàm số là tính đại lượng nào ?
- Hỏi: Từ y = và x = -5, ta có tính được đại lượng y không? Tính như thế nào?
- HS: Lên bảng tính câu a)
- GV: Hướng dẫn HS lập bảng các giá trị tương ứng của x và y
Bài tập 3: 
- GV: Giới thiệu đề bài.
- Hỏi: Nêu ý nghĩa của cách viết f(-2) ?
- Hỏi: Để tính f(-2) ta làm như thế nào ?
- GV: Hướng dẫn lại cách tính.
- HS: Lên bảng tính.
- GV: Nhận xét và sửa hoàn chỉnh
Bài tập 1: Đại lượng y có phải là hàm số của đại lượng x không, nếu bảng các giá trị tương ứng của chúng là: 
a)
x
-3
-1
2
y
4
6
0
-7
-3
b)
x
-4
-3
1
3
-4
y
6
-6
5
-2
7
c)
x
1
2
3
4
5
y
-5
-5
-5
-5
-5
d)
x
-5
1
1
y
-6
-5
-1
-5
-3
 Với các giá tri tương ứng của x và y ở bảng a); bảng c); bảng d) thì đại lượng y là hàm số của đại lượng x .
Bài tập 2: Cho hàm số y = . 
Tính giá trị của hàm số khi 
	x = -5; -3; 2; 15
Lập bảng các giá trị tương của x và y
Giải
a) 	+ Khi x = -5 thì y = = 4
	+ Khi x = -3 thì y = = 6
	+ Khi x = 2 thì y = = -6,5
	+ Khi x = 15 thì y = = 0
b) Bảng các giá trị tương ứng của x và y 
x
-5
-3
2
15
y
4
6
-6,5
0
Bài tập 3: Cho hàm số :
y = f(x) = -3x2 - x + 2
Tính f(-2); f(-1); f(0); f(1); f(2) ?
Giải
	f(-2) = -3.(-2)2 - (-2) + 2 = -8
	f(-1) = -3.(-1)2 - (-1) + 2 = 0
	f(0) = -3. 02 - 0 + 2 = 2
	f(1) = -3. 12 - 1 + 2 = -2
	f(2) = -3. 22 - 2 + 2 = -12
HĐ 3: Tìm x khi biết y 
- GV: Giới thiệu đề bài.
- HS: Suy nghĩ làm vài phút.
- Hỏi: Tính y khi biết x, ta cần biểu diƠn y theo x. Để tính x khi biết y, ta cần biểu diƠn đại lượng nào theo đại lượng nào ?
- HS: Lên bảng tính 
- HS: Khác nhận xét.
- GV: Nhận xét và sửa hoàn chỉnh 
Bài tập 4: Cho hàm số y = 2x - 1
Tìm các giá trị của biến số x khi 
y = -5; -2; 0; 3
Giải 
Ta có : y = 2x - 1 	nên 2x = y + 1
	Hay x = 
+ Khi y = -5 thì x = = -2
+ Khi y = -2 thì x = 
+ Khi y = 0 thì x = 
+ Khi y = 3 thì x = = 2
HĐ 3: Tìm tham số m khi biết x và y 
Bài tập 4:
- GV: Giới thiệu bài tập
- Hỏi: Với hàm số y = m.x3 - 2x +3, và khi x = -1 thì y = -6. H·y nêu cách tính m ?
- GV: Chốt lại cách tính m.
- HS: Lên bảng tr×nh bày
Bài tập 4: Cho hàm số y = m.x3 - 2x +3
Tìm m ? Biết rằng khi x = -1 thì y = -6
Giải
	Vì x = -1 thì y = -6
	Nên 	- 6 = m.(-1)3 - 2.(-1) +3
	Do đó - 6 = - m + 5
	 Þ m = 6 + 5
	 Hay m = 11
HĐ 2: Củng cố
	- GV: qua bài hôm nay em đã tiếp thu được những vấn đề gì ?
	- GV: Nhận xét và chốt lại vấn đề
4. Hướng dẫn học ở nhà:
	- Xem lại các bài đã giải.
	- Bài tập về nhà: Bài 29; 31 Sgk tr.64 và các bài 36 à 42 Sbt tr.48
Tiết sau mang thước kẽ và xem trước bài “MẶT PHẲNG TỌA ĐỘ”
Hướng dẫn bài 42 Sbt tr.48:
	Cho hàm số y = f(x) = 5 -2x
Tính f(-2); f(-1); f(0); f(3) ?
Tính các giá trị của x ứng với y = 5; 3; -1
	- Đối với câu b) cần biểu diễn x theo y .
	- Thế các giá trị tương ứng của y để tính x
IV RÚT KINH NGHIỆM: 
Ngày so¹n: 20 / 11 / 2011
Ngµy d¹y : 23 / 11 / 2011
Tuần : 15
Tiết : 31
Bài 6: MẶT PHẲNG TỌA ĐỘ
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:	
 Học xong bài này HS cần phải:
- Thấy được sự cần thiết phải dùng một cặp số để xác định vị trí của một điểm trên mặt phẳng toạ độ.
- Biết vẽ hệ trục tọa độ.
- Biết xác định tọa độ của một điểm trên mặt phẳng 
- Biết xác định một điểm trên mặt phẳng tọa độ khi biết tọa độ của nó
- Thấy được mối liên hệ giữa toán học và thực tiễn để ham thích học toán
II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ :
1. Giáo viên: 	- Bài soạn, phấn màu, thước thẳng có chia độ; 
2. Học sinh: 	- Thực hiện hướng dẫn tiết trước 
III. TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY :
1. Ổn định: 	
2. Kiểm tra bài cũ: 	Kiểm tra vở bài tập của một vài học sinh
3. Bài mới:
Hoạt động của GV và HS
Nội Dung
HĐ 1: Đặt vấn đề 
- GV: Gọi HS đọc ví dụ 1
- Hỏi: Mỗi điểm trên bản đồ địa lý được xác định dựa vào yếu tố nào ?
- GV: Cho HS nghiên cứu ví dụ 2.
- GV: Giải thích “số ghế H1”
- Hỏi: Nếu vé xem phim ghi K4 ở phần số ghế có nghĩa như thế nào ?
1. Đặt vấn đề: 
Ví dụ 1: Sgk tr.65
 Toạ độ địa lí của mũi Cà Mau là:
Ví dụ 2: Sgk tr.65
Số ghế: H1
HĐ 2 : Mặt phẳng tọa độ. 
- GV: Yêu cầu HS vẽ hai trục số Ox, Oy vuông góc với nhau tại O 
à GV: Giới thiệu hệ trục tọa độ Oxy.
- GV: Giới thiệu:
	+ Trục hoành
	+ Trục tung
	+ Gốc tọa độ 
	+ Mặt phẳng tọa độ.
- GV: Giới thiệu mặt phẳng toạ độ.
- GV: Giới thiệu tiếp: Hai trục tọa độ chia mặt phẳng thành bốn góc, được ký hiệu theo thứ tự ngược chiều kim đồng hồ.
- Hỏi: Điểm O biểu diễn số nào trên trục số Ox ? Số nào trên trục số Oy ? 
- GV: Yêu cầu HS đọc chú ý Sgk tr.66
2. Mặt phẳng tọa độ :
Hệ trục tọa độ Oxy.
	- Trục Ox: là trục hoành 
	- Trục Oy: là trục tung 
	- Điểm O gọi là gốc tọa độ
Chú ý: Sgk tr.66
HĐ 3: Tọa độ của một điểm trong mặt phẳng tọa độ. 
- HS: Vẽ hệ tọa độ Oxy.
- GV: Lấy điểm P bất kỳ trong mặt phẳng tọa độ Oxy. Từ P vẽ các đường vuông góc với các trục toạ độ.
à GV: Giới thiệu cặp số (1,5; 3) gọi là tọa độ của điểm P. 
Ký hiệu: P (1,5; 3)
	+ Số 1,5 là hoành độ của điểm P.
 	+ Số 3 là tung độ của điểm P.
- GV nhấn mạnh: Khi ký hiệu tọa độ của một điểm bao giờ hoành độ cũng viết trước, tung độ viết sau.
- GV: Có thể lấy các điểm A; B; C bất kì trên mặt phẳng toạ độ, để HS tìm toạ độ
- GV cho HS làm ? 1 
- HS: Đọc đề 
- Hỏi: Hãy cho biết hoành độ và tung độ của điểm P; điểm Q ?
- HS: Lên bảng vẽ hệ trục toạ độ.
- Hỏi: Nêu cách xác định điểm P.
- HS: Lên bảng xác định điểm P và Q trên mặt phẳng toạ độ. 
- GV: Nhận xét và sửa hoàn chỉnh.
- GV: Vẽ trục toạ độ và hỏi: 
- Hỏi: Cho một điểm M trên mặt phẳng toạ độ, ta xác định được mấy cặp số ?
- Hỏi: Cho cặp số bất kỳ, ta có thể xác định được mấy điểm ? 
- GV: Gọi HS đọc ghi nhớ Sgk tr.67
- HS: Đứng tại chỗ đọc kết quả ? 2 
3. Tọa độ của một điểm trong mặt phẳng tọa độ 
 * Cặp số (1,5; 3) là tọa độ điểm P
Ký hiệu: P (1,5; 3)
	+ Số 1,5 là hoành độ của điểm P.
 	+ Số 3 là tung độ của điểm P
? 1 Ta có: P(2; 3) ; Q(3; 2)
* Ghi nhớ: Sgk tr.67
? 2 O(0; 0)
HĐ 4: Củng cố
Bài 32 tr.67 Sgk
- HS: Đọc đề bài.
- GV: Treo bảng phụ bài 32 Sgk tr.67
- HS: Suy nghĩ vài phút.
- HS: Đứng tại chỗ trả lời câu a
- Hỏi: Có nhận xét gì về hoành độ của điểm M và tung độ của điểm N
- HS: Đứng tại chỗ trả lời câu b)
- GV: Gọi HS nhận xét
Bài 33 Sgk tr.67:
- GV: Gọi HS đọc đề
- GV: Cho cả lớp cùng làm vào giấy nháp
- HS: Lên bảng vẽ trục toạ độ Oxy 
- Hỏi: Để xác định được vị trí của một điểm trên mặt phẳng ta cần biết điều gì ?
- Hỏi: Nêu cách xác định điểm A ? 
- HS: Lên bảng xác định các điểm A; B; C trên mặt phẳng toạ độ.
- GV: Yêu cầu HS xác định thêm các điểm: D(-2; 0); E(0; -2,5); F(2; 0) ?
- Hỏi: Điểm C và E nằm trên trục nào ?
- Hỏi: Điểm D và F nằm trên trục nào ?
- Hỏi: Những điểm nằm trên trục tung có hoành độ như thế nào ?
- Hỏi: Những điểm nằm trên trục hoành có tung độ như thế nào ?
Bài 32 tr.67 Sgk
a) M(-3; 2) ; N(2; -3) ; P(0; -2) ; Q(-2; 0)
b) Trong mỗi cặp điểm M và N, P và Q hoành độ của điểm này bằng tung độ của điểm kia và ngược lại.
Bài 33 Sgk tr.67:
4. Hướng dẫn học ở nhà:
	- Về nhà học bài theo Sgk và kết hợp với vở ghi.
	- Biết vẽ hệ trục toạ độ Oxy; biết xác định một điểm khi biết toạ độ của nó. 
	- Bài tập về nhà: 44; 45; 46; 47 Sbt tr.49-50
IV. RÚT KINH NGHIỆM