Giáo án môn học Ngữ văn 7 - Tiết 26: Sau phút chia ly

Ngày soạn: tháng năm 2010
Ngày dạy: tháng năm 2010
Tuần 7
Tiết : 26 sau phút chia ly 
 ( Trích “ Chinh phụ ngâm khúc”)
I. Mục tiêu bài học: 
* Kiến thức cần đạt: Giúp học sinh: cảm nhận nỗi sầu chia li sau phút chia tay; Nắm được giá trị tố cáo chiến tranh phi nghĩa, niềm khát khao hạnh phúc lứa đôi và giá trị của NT ngôn từ trong đoạn thơ.
*Kĩ năng cần rèn: Rèn luyện kỹ năng đọc, cảm thụ thơ trữ tình trung đại
*.Giáo dục tư tưởng: Bước đầu hiểu thể thơ song thất lục bát.
II. Trọng tâm của bài: tìm hiểu chi tiết
III.Chuẩn bị
*Giáo viên: Giáo án, tài liệu tham khảo
*Học sinh: Học bài cũ và xem trước bài mới ở nhà
IV. Tiến trình bài dạy
A/Kiểm tra bài cũ (4’)
Đọc thuộc bài “Bánh trôi nước” ? Qua bài thơ trên, em cảm nhận được điều gì ? 
- Ca ngợi vẻ đẹp hình thức và phẩm chất của người phụ nữ trong xã hội xưa.
- Thông cảm với số phận vất vả, phụ thuộc của họ.
B/Bài mới (36’)
1.Vào bài (1’)
2.Nội dung bài dạy (35’)
Tg
05’
10’
20’
Hoạt động của Thầy và trò
Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu chung
? Dựa vào chú thích sgk em hãy nêu đôi nét về tác giả, đoạn trích ?
Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc hiểu văn bản.
Gv đọc mẫu, HS đọc tiếp
? Em có thể nêu đại ý của văn bản ?
? Em có thể chia văn bản thành mấy khúc ngâm ? 
( Đây là thể thơ x/hiện vào TK 16 -18.
Cùng thể hiện nỗi cô đơn, sầu muộn của người chinh phụ nhưng ở những không gian khác nhau. Nỗi nhớ, nỗi cô đơn thể hiện ở những cung bậc khác nhau: Càng về cuối càng da diết, càng tuyệt vọng ).
Hoạt động 3: Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết
? Cách xưng hô “ chàng ”, “ thiếp ” có ý nghĩa gì? 
? Trong đoạn thơ, nhiều hình ảnh đối lập được tạo ra. Đó là những hình ảnh nào ?
? Theo em, sự đối lập này có tác dụng gì trong việc diễn tả hiện thực chia ly và tâm trạng con người?
? Theo em, hình ảnh “ Tuôn màu mây biếc, trải ngàn núi xanh ” có ý nghĩa gì?
( Nỗi sầu chia li nặng nề tưởng như đã phủ lên màu biếc của trời, màu xanh của núi. Câu thơ tả cảnh mà chất chứa bao nỗi lòng)
? Xác định các BPTT trong khổ 2 ?
? Các thủ pháp nghệ thuật ấy cho thấy sự tưởng tượng của người vợ như thế nào ?
( Các biện pháp nghệ thuật đó cho thấy, tuy đã cách xa về không gian nhưng tình vợ chồng vẫn còn quyến luyến. Người chinh phụ như vẫn đứng tại chỗ để trông về hướng chồng và tưởng tượng chồng cũng đang hướng về mình ). 
? Từ ngữ trong 4 câu thơ cuối có gì đặc biệt? Nó gợi lên một không gian như thế nào ? 
? Tất cả các thủ pháp nghệ thuật giúp em tưởng tượng được điều gì?
? Theo em ý nghĩa của đoạn trích là gì ?
? Em thấy được nội dung, nghệ thuật nào từ đoạn trích ?
 Yêu cầu HS đọc ghi nhớ
Nội dung kiến thức
I. Đọc tìm hiểu chung
1.Tác giả : Đặng Trần Côn
 - Dịch giả: Đoàn Thị Điểm.
2. Tác phẩm:
- Hoàn cảnh sáng tác:Trích trong chinh phụ ngâm khúc. Đất nước xuất hiện các cuộc khởi nghĩa nông dân, triều đình ra sức đàn áp.
- Thể loại: song thất lục bát
II. Đọc tìm hiểu chi tiết
1. Đọc tìm hiểu từ khó
*Đọc:
*Từ khó:
2.Đại ý : Đoạn thơ diễn tả nỗi nhớ của người vợ có chồng đi chinh chiến nơi xa.
3. Bố cục:3 đoạn
- Khúc ngâm 1 (4 câu).
 - Khúc ngâm 2 (4 câu).
 - Khúc ngâm 3 (4 câu).
4 .Tìm hiểu chi tiết:
* Nỗi sầu chia li của người vợ
a. Khổ thơ 1:
+ “ Chàng ” - “ thiếp ”: Tình cảm vợ chồng mặn nồng hạnh phúc.
+ Phép đối xứng:
 Chàng đi >< Thiếp về.
 Cõi xa >< buồng cũ.
 Mưa gió >< chiếu chăn.
đ Hiện thực chia li phũ phàng, nỗi xót xa cho hạnh phúc bị chia cắt.
+ “ Tuôn màu mây biếc, trải ngàn núi xanh ”
 -> Không gian vô tận, càng làm rõ thân phận cô đơn, bé nhỏ và cảm giác trống trải của lòng người.
b. Khổ thơ 2.
+ Đối ngữ: 
 - Chàng / thiếp.
 - Ngoảnh lại / trông sang.
+ Điệp, đảo ngữ:
- Bến Tiêu Tương / cách Hàm Dương
- Cây Hàm Dương / cách Tiêu Tương
đ Thể hiện nỗi nhớ triền miên, xót xa trong xa xôi cách trở. 
c. Khổ thơ 3.
+ Từ láy: Xanh xanh.
+ Điệp từ: Xanh, ngàn dâu.
+ Kết cấu vòng tròn.
-> Không gian vô tận, nỗi nhớ thương, lưu luyến tăng đến cực độ. Cảm giác buồn đến tuyệt vọng.
2. ý nghĩa của đoạn thơ.
 Đoạn thơ gián tiếp lên án, tố cáo chiến tranh và nói lên khát khao hạnh phúc lứa đôi của người phụ nữ trong XHPK.
III- Tổng kết 
1. Nghệ thuật:
- Phép đối tài tình, điệp, đảo, từ láy, kết cấu vòng tròn.
2. Nội dung: 
 Ghi nhớ sgk
C.Luyện tập(3’) Tìm những câu thơ, cao dao nói về sự chia ly ?
- Người về có nhớ ta chăng, ta về ta nhớ hàm răng mình cười
- áo chàm đưa buổi phân li, cầm tay nhau biết nói gì hôm nay
D.Củng cố(1’) Nội dung, nghệ thuật của bài ?
E.Hướng dẫn về nhà(1’)
 - Thuộc thơ. Bài tập 1 (93).
 - Soạn bài: Quan hệ từ.