Giáo án môn học Ngữ văn 7 - Tuần 9 - Trường THCS Lý Thường Kiệt

TUẦN 9 
Tiết PPCT: 33 	Ngày soạn: 9/10/2010
	Ngày dạy: 11/10/2010
CHỮA LỖI VỀ QUAN HỆ TỪ
A- Mục tiêu bài học:
Giúp học sinh: 
1. Kiến thức: - Thấy rõ các lỗi thường gặp về quan hệ từ. 
2. Kỹ năng: - Thông qua luyện tập nâng cao khả năng sử dụng quan hệ từ.
3. Thái độ: Thái độ học tập nghiêm túc.
B- Chuẩn bị:
- Đồ dùng: Bảng phụ viết ví dụ.
- Những điều cần lưu ý: 
Bồi dưỡng cho học sinh ý thức thận trọng trong việc sử dụng quan hệ từ. Để cho học sinh phát hiện được lỗi sai của bản thân.
C- Tiến trình tổ chức dạy-học:
1- Ổn định tổ chức:
2- Kiểm tra:
- Thế nào là quan hệ từ? Đặt câu có dùng quan hệ từ và cho biết ý nghĩa của quan hệ từ đó ?
- Đặt câu có dùng quan hệ từ ? Em hãy thử bỏ quan hệ từ và nhận xét ý nghĩa của câu ? Khi nói viết phải dùng quan hệ từ như thế nào ?
Yêu cầu: trả lời dựa vào ghi nhớ- sgk ( 97, 98 ).
3- Bài mới:
 Khi nói viết, đặc biệt là khi viết, chúng ta vẫn phạm nhiều lỗi về sử dụng quan hệ từ. Lỗi về quan hệ từ rất đa dạng, các lỗi về quan hệ từ làm cho câu văn sai không rõ ý, rối rắm, khó hiểu. Bài hôm nay sẽ giúp chúng ta nhận biết những lỗi sai đó.
Hoạt động của thầy-trò
Nội dung kiến thức
Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu các lỗi về quan hệ từ
- Hs đọc vd.
? Hai câu em vừa đọc đã rõ nghĩa chưa? Vì sao? 
- chưa rõ nghĩa, vì thiếu quan hệ từ .
? Hai câu trên thiếu quan hệ từ ở chỗ nào?
? Hãy chữa lại cho đúng?
- Hs đọc 2 câu vừa sửa.
? So với 2 câu trước, em thấy 2 câu này như thế nào? Vì sao? 
- 2 câu sau rõ nghĩa hơn, vì 2 câu này đã có thêm quan hệ từ .
- Gv: Trong trường hợp này, chúng ta phải dùng quan hệ từ, có như vâỵ thì câu văn mới rõ ràng, mạch lạc và dễ hiểu.
- Hs đọc ví dụ.
? Em hãy chỉ ra các quan hệ từ được dùng ở 2 câu này?
- Các quan hệ từ và, để trong 2 VD trên, có diễn đạt đúng quan hệ ý nghĩa giữa các bộ phận trong câu không? Vì sao? Nên thay từ và, để ở đây bằng quan hệ từ gì? 
(Không - Vì: 
+ Quan hệ từ và: chỉ ý ngang bằng, tương đồng. Còn quan hệ giữa 2 vế câu ở đây lại là quan hệ tương phản cho nên dùng quan hệ từ và ở đây là không phù hợp. vì vậy ta phải thay quan hệ từ nhưng mới diễn đạt đúng ý nghĩa. 
+ Quan hệ từ để: có ý nghĩa chỉ mục đích của sự việc. Còn quan hệ giữa 2 vế câu ở đây lại là quan hệ nhân - quả. Cho nên dùng quan hệ từ để ở đây là không phù hợp. Trong trường hợp này ta phải thay quan hệ từ vì, có như vậy thì mới diễn đạt được đúng ý nghĩa của câu )
- Hs đọc ví dụ.
? Em hãy xác định CN-VN của 2 câu trên?
? Em có nhận xét gì về cấu trúc ngữ pháp của 2 câu trên? Vì sao 2 câu trên thiếu CN? (2 câu trên thiếu CN vì các quan hệ từ qua, về đã biến CN thành TN)
? Hãy chữa lại để cho câu văn được hoàn chỉnh?
- Hs đoc ví dụ.
? Các câu in đậm trên sai ở đâu? Vì sao? 
- Sai ở chỗ: a- dùng quan hệ từ không những ở vế thứ 2 không có tác dụng LK. Vì quan hệ từ không những ở vế thứ nhất phải đi kèm với mà còn ở vế thứ 2 để tạo thành cặp sóng đôi mới có tác dụng LK. b- thiếu quan hệ từ nối 2 vế câu nên 2 vế câu chưa có sự LK)
? Hãy chữa lại cho đúng ?
? Qua việc sửa lỗi về quan hệ từ, em thấy cần phải tránh những lỗi nào ?
Hoạt động 2: Hướng dẫn luyện tập
- Hs đọc 2 câu văn.
? Hai câu văn trên đã rõ nghĩa chưa? Vì sao? (chưa rõ – vì dùng thiếu quan hệ từ )
? Thêm quan hệ từ thích hợp (có thể thêm hoặc bớt 1 vài từ khác) để hoàn chỉnh các câu trên?
- Hs đọc 3 câu văn. Chú ý các quan hệ từ in đậm.
? Em có nhận xét gì về việc dùng các quan hệ từ (in đậm) trong các câu văn trên? (dùng quan hệ từ không thích hợp về nghĩa)
? Thay các quan hệ từ dùng sai trong các câu trên bằng những quan hệ từ thích hợp?
- Hs đọc 3 câu văn.
- Em có nhận xét gì về 3 câu văn trên? (dùng thừa quan hệ từ)
- Chữa lại các câu văn sao cho hoàn chỉnh?
I- Các lỗi về quan hệ từ:
1- Thiếu quan hệ từ:
- Đừng nên nhìn hình thức đánh giá kẻ khác. -> Đừng nên nhìn hình thức mà đánh giá kẻ khác.
- Câu tục ngữ này chỉ đúng xã hội xưa, còn ngày nay thì không đúng. -> Câu tục ngữ này chỉ đúng với xã hội xưa, còn với ngày nay thì không đúng.
2- Dùng quan hệ từ không thích hợp:
- Nhà em ở xa trường và bao giờ em cũng đến trường đúng giờ. -> Nhà em ở xa trường nhưng bao giờ em cũng đến trường đúng giờ.
- Chim sâu rất có ích cho nông dân để nó diệt sâu phá hoại mùa màng. 
-> Chim sâu rất có ích cho nông dân vì
 nó diệt sâu phá hoại mùa màng.
3- Thừa quan hệ từ :
- Qua câu ca dao “Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra” cho ta thấy công lao to lớn của cha mẹ đối với con cái. -> Công cha như núi... chảy ra / cho ta thấy...
- Về hình thức có thể làm tăng giá trị nội dung đồng thời hình thức / có thể làm thấp giá trị nội dung. ->Hình thức / có thể làm tăng... đồng thời hình thức / có thể làm...
4- Dùng quan hệ từ mà không có tác dụng LK:
- Nam là học sinh giỏi toàn diện. Không những giỏi về môn toán, không những giỏi về môn văn. Thầy giáo rất khen Nam.-> Không những... mà còn...
- Nó thích tự sự với mẹ, không thích tự sự với chị.-> Nó thích... ,nhưng không...
* Ghi nhớ: sgk (107 ).
II- Luyện tập:
1- Bài 1 (107 ):
- Nó chăm chú nghe kể chuyện đầu đến cuối. ->Nó... nghe kể chuyện từ đầu...
- Con xin báo một tin vui cha mẹ mừng.
-> Con xin báo... để cha mẹ mừng.
2- Bài 2 (107 ):
- Ngày nay, chúng ta cũng có quan niệm với (như) cha ông ta ngày xưa, lấy đạo đức...
- Tuy (Dù) nước sơn có đẹp đến mấy mà chất...
- Không nên chỉ đánh giá con người bằng (về) hình thức bên ngoài mà nên đánh giá con người bằng (về) những hành động, cử chỉ...
3- Bài 3 (108 ):
- Bản thân em còn nhiều thiếu sót, em hứa sẽ tích cực sửa chữa.
- Câu tục ngữ “Lá lành đùm lá rách” cho em hiểu đạo lí làm người...
- Bài thơ này đã nói lên tình cảm của BH...
4- Củng cố, dặn dò
- Khi nói viết nếu phải sd quan hệ từ thì chúng ta cần phải tránh những lỗi nào ?
- Học thuộc ghi nhớ, làm bài 4, 5.
- Đọc bài: Từ đồng nghĩa.
	*************************
	Ngày soạn: 9/10/2010
Tuần 9	Ngày dạy: 11/9/2010
Tiết PPCT: 34 
XA NGẮM THÁC NÚI LƯ
(Vọng lư sơn bộc bố)
ĐÊM ĐỖ THUYỀN Ở PHONG KIỀU
(Phong kiều dạ bạc)
A-Mục tiêu bài học:
 Giúp hs thấy được
1. Kiến thức:- Vẻ đẹp tráng lệ, huyền ảo của thác núi Lư trong con mắt tác giả.
- Tình yêu thiên nhiên say đắm, tâm hồn hào phóng, trí tưởng tượng mãnh liệt của nhà thơ Lí Bạch.
2. Kỹ năng- Bước đầu có ý thức và biết sử dụng phần dịch nghĩa (kể cả phần dịch nghĩa từng chữ) trong việc phân tích tác phẩm và phần nào trong việc tích luỹ vốn từ Hán Việt.
3. Thái độ Nghiêm túc, có tinh thần học hỏi.
B- Chuẩn bị:
- Đồ dùng: Bảng phụ chép bản phiên âm.
- Những điều cần lưu ý: 
 Khi dạy gv cần phải giới thiệu cho hs cảnh thác nước ở sgk hoặc tranh vẽ.
C- Tiến trình tổ chức dạy-học:
1- Ổn định tổ chức:
2- Kiểm tra:
 Đọc thuộc lòng bài thơ Bạn đến chơi nhà và nêu những nét đặc sắc về ND và NT của bài thơ ? (dựa vào ghi nhớ ).
3- Bài mới: Hoạt động 1: Giới thiệu bài
 Thơ Đường là một thành tựu rực rỡ nhất của văn học đời Đường (TK VII- TK X), là 1 trong những thành tựu tiêu biểu nhất của văn học TQ, đồng thời cũng là thành tựu của thơ ca nhân loại. Nói đến thơ Đường TQ, người ta không thể không nghĩ đến Lí Bạch, ông là một trong số những nhà thơ nổi tiếng của TQ về thể thơ Đường luật. Người đời gọi ông là Tiên thơ, thơ của ông thể hiện tâm hồn lãng mạn, phóng khoáng. Bài thơ Xa ngắm thác núi Lư là 1 trong những bài tiêu biểu cho phong cách sáng tác của ông. 
Hoạt động của thầy-trò
Nội dung kiến thức
Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu văn bản 1
? Dựa vào chú thích*, em hãy nêu 1 vài nét về tác giả bài thơ Xa ngắm thác núi Lư?
? Vì sao người ta lại gọi ông là “Tiên thi” ?
? Bài thơ Xa ngắm thác núi Lư thuộc đề tài nào?
? Em hãy nêu xuất xứ của bài thơ?
- Hd đọc: 
+ Đọc nguyên bản phiên âm: yêu cầu chính xác từng chữ, giọng phấn chấn, hùng tráng, ngợi ca. Nhịp 4/3 - 2/2/3.
Nhấn mạnh các từ: vọng, sinh, quải, nghi, lạc. 
+ Đọc bản dịch nghĩa và bản dịch thơ: chậm rãi, rõ ràng, nhịp 4/3.
- Giải nghĩa từ : vọng, lư sơn, bộc bố.
? Bài thơ được viết theo thể thơ nào ? 
? Căn cứ vào nhan đề bài thơ và câu thứ 2 (chú ý nghĩa của 2 chữ vọng và dao), xác định vị trí đứng ngắm thác nước của tác giả? Vị trí đó có lợi thế như thế nào trong việc phát hiện những đặc điểm của thác nước? (vọng: trông từ xa ; dao: xa ).
? Bài thơ miêu tả cảnh gì ?
? Khung cảnh làm nền cho sự xuất hiện của thác núi Lư được miêu tả trong lời thơ nào (ở cả 3 bản: phiên âm, dịch nghĩa, dịch thơ)? 
? Vì sao dân gian gọi ngọn núi cao của dãy Lư Sơn là Hương Lô? 
- Vì núi cao có mây mù che phủ, trông xa như chiếc lò hồng nên gọi là Hương Lô.
? Câu thơ thứ nhất miêu tả cái gì? (Câu thứ nhất phác ra cái phông nền của bức tranh toàn cảnh thác núi Lư.
? Ngọn núi Hương Lô được miêu tả như thế nào? 
- Nhà thơ miêu tả thác nước vào lúc mặt trời chiếu rọi ánh sáng. Thác nước đổ mạnh, tung bọt, toả hơi nước như sương khói phản quang dưới ánh nắng toả ra, hắt ra 1 màu tím rực rỡ, kì ảo.
 ? Trong thơ Lí Bạch, Hương Lô được khám phá ở sự tác động qua lại của các tác giả vũ trụ. Điều đó được thực hiện bằng các chi tiết miêu tả hđ tương tác của mặt trời và núi. Đó là chi tiết ngôn từ nào? Các chi tiết đó gợi tả 1 cảnh tượng như thế nào?
? Trên nền cảnh núi rực rỡ hùng vĩ đó, 1 thác nước hiện ra khác nào 1 dòng sông treo trước mặt. Lời thơ nào (ở trong 3 bản) đã tạo nên hình ảnh này? 
? Bản dịch thơ không dịch được chữ nào của nguyên tác? (quải)
? Dựa vào nghĩa của các từ quải và tiền xuyên, hãy cho biết câu 2 tả cảnh thác nước từ vị trí nào? Cảnh thác từ trên đỉnh cao được miêu tả như thế nào? (Tả cảnh thác nước từ trên đỉnh cao tuôn trào, đổ ầm ầm xuống núi biến thành dải lụa trắng rủ xuống yên lặng và bất động được treo giữa khoảng vách núi và dòng sông)
? Nghĩa của câu thơ này là gì?
? Trong các bản phiên âm, dịch nghĩa, dịch thơ, lời nào diễn tả sức mãnh liệt của thác núi Lư?
? Chữ nào trong lời thơ này được viết với sự táo bạo của trí tưởng tượng? Câu thơ tả thác nứơc ở phương diện nào? Nó gợi cho ta điều gì?
? Con số ba nghìn thước có phải là con số chính xác không? Cách nói đó có tác dụng gì?
(chỉ là con số ước phỏng hàm ý rất cao-làm tăng thêm độ nhanh, sức mạnh, thế đổ của dòng thác).
? “Nước bay thẳng xuống ba nghìn thước” là 1 cảnh tượng như thế nào? 
- Cảnh tượng mãnh liệt kì ảo của thiên nhiên.
? Cảnh tượng mãnh liệt kì ảo kích thích trí tưởng tượng của nhà thơ, để ông viết tiếp lời thơ hết sức ấn tượng. Đó là lời thơ nào?
? Hai ĐT nghi, lạc gợi cho người đọc ảo giác gì ?
? Lời thơ gợi cảnh tượng như thế nào? (con thác treo đứng trước mặt khác nào như con sông Ngân Hà từ trên trời rơi xuống. Đây cũng là một... )
- Gv: NT so sánh, phóng đại ở đây cũng như  ... g trình ngữ văn 7, từ đồng nghĩa được hiểu theo nghĩa rộng hơn so với thuật ngữ cũ.
C- Tiến trình tổ chức dạy-học:
1- Ổn định tổ chức:
2- Kiểm tra:
 	Khi sử dụng quan hệ từ cần tránh những lỗi nào? 
 (Trả lời dựa vào ghi nhớ-sgk-107 ).
III- Bài mới: 
Hoạt động của thầy-trò
Nội dung kiến thức
Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu thế nào là từ đồng nghĩa.
? Em nào có thể nhắc lại thế nào là từ đồng nghĩa? (là những từ có nghĩa tương tự nhau).
- Đọc lại bản dịch thơ Xa ngắm thác núi Lư của Tương Như.
? Từ rọi, trông ở trong văn bản này có nghĩa là gì?
? Dựa vào kiến thức đã học ở bậc tiểu học, hãy tìm các từ đồng nghĩa với mỗi từ: rọi, trông?
? Em có nhận xét gì về nghĩa của các từ đã tìm được so với nghĩa của từ gốc?
- Gv: Những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau gọi là từ đồng nghĩa.
? Vậy em hiểu thế nào là từ đồng nghĩa?
? Từ trông trong bản dịch thơ Xa ngắm thác núi Lư có nghĩa là “nhìn để nhận biết”. Ngoài những nghĩa đó ra, từ trông còn có những nghĩa sau: (2), (3).
? Tìm những từ đồng nghĩa với mỗi nghĩa trên của từ trông ?
? Em có nhận xét gì về hiện tượng đồng nghĩa của từ trông?
? Từ nhận xét trên, em có thể rút ra kết luận gì về từ nhiều nghĩa?
- Hs đọc ghi nhớ.
Hoạt động 2: Hướng dẫn tìm hiểu các từ đồng nghĩa
- Hs đọc ví dụ. 
? Giải nghĩa từ quả, trái?
? Em có nhận xét gì về nghĩa của 2 từ này?
? Sắc thái ý nghĩa của 2 từ này giống nhau hay khác nhau? 
- Gv: Những từ đồng nghĩa không phân biệt nhau về sắc thái gọi là: 
- Hs đọc ví dụ.
? Nghĩa của 2 từ bỏ mạng và hi sinh trong 2 câu trên có chỗ nào giống nhau, chỗ nào khác nhau? 
- Giống nhau: cùng nói về cái chết của con người. Khác nhau: bỏ mạng mang sắc thái coi thường, khinh rẻ, còn hi sinh mang sắc thái kính trọng)
- Gv: Những từ đồng nghĩa có nghĩa giống nhau nhưng sắc thái nghĩa khác nhau thì gọi là: 
Hoạt động 3: Hướng dẫn sử dụng từ đồng nghĩa 
? Từ đồng nghĩa được phân loại như thế nào ?
? Thử thay thế các từ đồng nghĩa quả và trái, bỏ mạng và hi sinh trong các ví dụ ở mục II cho nhau và rút ra nhận xét? 
? Vì sao quả-trái lại thay thế được mà hi sinh - bỏ mạng lại không thay thế được? (Vì quả - trái là từ đồng nghĩa hoàn toàn, không phân biệt nhau về sắc thái nghĩa. Còn hi sinh - bỏ mạng là từ đồng nghĩa không hoàn toàn, có sắc thái nghĩa khác nhau) 
? ở bài 7, tại sao đoạn trích Chinh phụ ngâm khúc lấy tiêu đề là Sau phút chia li mà không phải là Sau phút chia tay?
? Khi sử dụng từ đồng nghĩa cần phải lưu ý gì? 
- Hs đọc ghi nhớ 3. 
Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập 
? Tìm từ Hán Việt đồng nghĩa với các từ sau đây ? 
? Vì sao em biết đó là những từ đồng nghĩa ? 
? Tìm từ có gốc ấn - Âu đồng nghĩa với các từ sau đây? 
? Tìm một số từ địa phương đồng nghĩa với từ toàn dân? 
? Tìm từ đồng nghĩa thay thế các từ in đậm trong các câu sau đây? 
Phân biệt nghĩa của các từ trong các nhóm từ đồng nghĩa sau?
I-Thế nào là từ đồng nghĩa:
* Ví dụ 1:
- Rọi: chiếu sáng, soi sáng.
- Trông: nhìn để nhận biết.
- Từ đồng nghĩa:
+ Rọi đồng nghĩa với chiếu, soi, tỏ.
+ Trông đồng nghĩa với nhìn ngó, dòm, nghé, liếc, lườm.
-> Nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau.
=> Từ đồng nghĩa: là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau.
* Ví dụ 2:
- Trông có các từ đồng nghĩa:
(2) Coi sóc giữ gìn cho yên ổn: Trông coi, chăm sóc, coi sóc.
(3) Mong: mong, hi vọng, trông mong.
-> Từ trông là từ nhiều nghĩa, nên từ trông có thể đồng nghĩa với nhiều dãy từ khác nhau.
=> Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều nhóm từ đồng nghĩa khác nhau.
* Ghi nhớ 1: sgk (114 ).
II- Các loại từ đồng nghĩa:
* Ví dụ 1:
- Quả:
- Trái:
-> Nghĩa hoàn toàn giống nhau, không phân biệt nhau về sắc thái nghĩa.
=> Từ đồng nghĩa hoàn toàn.
*Ví dụ 2:
- Bỏ mạng: chỉ cái chết của con người. Đây là cái chết vô tích sự, mang sắc thái coi thường, khinh rẻ.
- Hi sinh: chỉ cái chết của con người. Đây là cái chết vì lí tưởng cao đep, vì nghĩa vụ cao cả nên mang sắc thái kính trọng
-> Giống nhau về nghĩa.
 Khác nhau về sắc thái.
=> Từ đồng nghĩa không hoàn toàn.
* Ghi nhớ 2: sgk (114).
III- Sử dụng từ đồng nghĩa:
* Ví dụ 1: 
- Quả - trái: thay thế được.
- Hi sinh - bỏ mạng: không thay thế được.
* Ví dụ 2: chia tay - chia li.
- Giống nhau: Đều chỉ sự rời nhau, mỗi người đi 1 nơi.
- Khác nhau: Chia tay chỉ có tính chất tạm thời, thường là sẽ gặp lại nhau trong 1 tương lai gần. Còn chia li gợi 1 chia tay lâu dài, không có hi vọng gặp lại nhau.
* Ghi nhớ 3 : sgk (115).
IV- Luyện tập:
1- Bài 1 (115 ):
- Gan dạ - dũng cảm 
- Chó biển - hải cẩu
- Nhà thơ - thi sĩ 
- Đòi hỏi - yêu cầu
- Mổ xẻ - phẫu thuật
- Năm học - niên khoá
- Của cải - tài sản 
- Loài người - nhân loại
- Nước ngoài - ngoại quốc
- Thay mặt - đại diện
2- Bài 2 (115 ):
- Máy thu hình - Ra đi ô
- Sinh tố - vi ta min
- Xe hơi - ô tô
- Dương cầm - pi a nô
3- Bài 3 (115 ):
- Ba, thầy - bố 
- Má, bầm, bu - mẹ
- Hùm, beo - hổ 
- Cầy - chó
4- Bài 4 (115 ):
- Đưa tận tay - trao tận tay
- Đưa khách - tiễn khách 
- Kêu - than thở, phàn nàn
- Nói - phê bình
- Đi - mất
 4- Củng cố, dặn dò
- Thế nào là từ đồng nghĩa? 
- Từ đồng nghĩa được phân loại như thế nào?
- Khi sử dụng từ đồng nghĩa cần lưu ý gì?
- Học thuộc 3 ghi nhớ, làm bài 5, 6, 7, 8, 9.
- Đọc bài: Từ trái nghĩa.
Tuần 9	Ngày soạn: 13/10/2010
Tiết 36	Ngày dạy: 15/10/2010
 CÁCH LẬP Ý CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM
A- Mục tiêu bài học:
	Giúp HS: 
1. Kiến thức:- Tìm hiểu những cách lập ý đa dạng của bài văn biểu cảm để có thể mở rộng phạm vi, kỹ năng làm văn biểu cảm.
2. Kỹ năng:- Tiếp xúc với nhiều dạng văn biểu cảm, nhận ra cách viết của mỗi đoạn văn.
3. Thái độ: Học tập nghiêm túc, 
B- Chuẩn bị:
- Đồ dùng: Bảng phụ chép đoạn văn.
- Những điều cần lưu ý:
 Cái khó là mỗi đoạn văn đều có 1 tư tưởng và tình cảm sâu sắc. Muốn làm văn hay, hs cần tập trung suy nghĩ theo hướng tốt đẹp, giàu tính nhân văn.
C-Tiến trình tổ chức dạy-học:
1- Ổn định tố chức:
2- Kiểm tra:
 Thế nào là văn biểu cảm? (là văn viết ra nhằm biểu đạt tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá của con người đối với thế giới xung quanh và khêu gợi lòng đồng cảm nơi người đọc.
3- Bài mới:
 Khi viết văn biểu cảm cũng như các thể loại văn khác, chúng ta cần phải tìm ý và lập dàn ý. Bài hôm nay sẽ giúp chúng ta rèn kỹ năng lập dàn ý trong văn biểu cảm.
Hoạt động của thầy- trò
Nội dung kiến thức
Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu những cách lập ý
- Hs đọc đoạn văn về Cây tre VN - Thép Mới. 
? đoạn văn nói về vấn đề gì?
? Cây tre đã gắn bó với đời sống của người dân VN bởi những công dụng của nó như thế nào?
? Để thể hiện sự gắn bó “còn mãi” của tre, đoạn văn đã nhắc đến gì ở tương lai? 
? Như vậy người viết đã bày tỏ tình cảm đối với sự vật bằng cách nào? 
- Bày tỏ tình cảm đối với sự vật bằng cách: liên hệ hiện tại với tương lai.
- Hs đọc đoạn văn: Người ham chơi.
? Đoạn văn nói về vấn đề gì?
? Nhân vật tôi đã say mê con gà đất như thế nào?
? Việc hồi tưởng quá khứ đã gợi lên cảm xúc gì cho tác giả?
? ở đoạn văn này nhân vật tôi đã bày tỏ cảm xúc đối với sự vật bằng cách nào ? (Bày tỏ cảm xúc bằng cách hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ về hiện tại)
- Hs đọc đoạn văn.
? Đoạn văn đề cập đến vấn đề gì ?
? Để bày tỏ tình cảm yêu mến cô giáo, tác giả đã tưởng tượng và gợi lại những kỉ niệm gì về cô?
? Đoạn văn đã thể hiện tình cảm đối với cô giáo bằng cách nào? 
- Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn và gợi lại kỉ niệm.
- Hs đọc đoạn văn Mõm Lũng Cú tột Bắc.
? Việc liên tưởng từ Lũng Cú, cực Bắc của Tổ quốc tới Cà Mau, cực Nam Tổ quốc đã giúp tác giả thể hiện tình cảm gì?
-Tác giả đã thể hiện tình yêu đất nước và bày tỏ khát vọng thống nhất đất nước bằng cách nào? (liên tưởng, mong ước)
- Gv: Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn, mong ước cũng là 1 cách bày tỏ tình cảm đối với con người và sự vật.
- Hs đọc đoạn văn.
? Đoạn văn miêu tả và biểu cảm về đối tượng nào?
? Đoạn văn đã miêu tả đặc điểm gì của u? Tác giả miêu tả bóng dáng và khuôn mặt của u để làm gì? Vậy tác giả đã biểu cảm gì?
? Để miêu tả và biểu cảm được như vậy thì tác giả phải làm gì? (Q.sát và suy ngẫm).
- Gv: Vừa rồi chúng ta đã đi tìm hiểu những cách lập ý cho bài văn biểu cảm.
? Để tạo lập ý cho bài văn biểu cảm và khơi nguồn cho mạch cảm xúc nảy sinh, thì người viết cần phải làm gì?
Hoạt động 2; Hướng dẫn luyện tập
- Lập dàn ý cho đề: Cảm xúc về vườn nhà.
- Em hãy nêu các bước làm 1 bài văn biểu cảm? (4 bước: Tìm hiểu đề và tìm ý, lập dàn ý, viết bài, đọc và sửa bài)
- MB cần phải làm gì?
- TB cần tả những gì?
- KB cần nêu cảm xúc gì?
I- Những cách lập ý thường gặp của bài văn biểu cảm:
1- Liên hệ hiện tại với tương lai:
* Đoạn văn: Cây tre VN - Thép Mới.
- Đoạn văn nói về cây tre VN trên bước đường đi tới tương lai của đất nước.
- Công dụng: nứa tre còn mãi, chia bùi sẻ ngọt, vui hạnh phúc, hoà bình.
- Tương lai: Ngày mai ... nhưng ... tre xanh vẫn là bóng mát. Tre vẫn mang khúc nhạc tâm tình. Tre sẽ càng tươi những cổng chào thắng lợi. Những chiếc đu tre vẫn dướn lên bay bổng. Tiếng sáo diều tre cao vút mãi.
2- Hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ về hiện tại:
* Đoạn văn: Người ham chơi - HPNT
- Đv nói về sự say mê con gà đất của nhân vật tôi.
- Hoá thân thành con gà trống để dõng dạc cất lên điệu nhạc sớm mai.
- Gợi lên những cảm xúc: những con gà đất lần lượt vỡ dọc theo tuổi thơ mãi để lại trong tôi 1 nỗi gì sâu thẳm, giống như 1 linh hồn.
3- Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn, mong ước:
* Đoạn văn: trích trong Những tấm lòng cao cả - ét môn đô đơ A mi xi. 
- Đoạn văn nói về tình cảm yêu mến cô giáo của tác giả. 
- Đoạn văn đã tưởng tượng và gợi lại những kỉ niệm về cô giáo: Tìm gặp cô giữa đám học trò, nghe tiếng cô giảng bài, thấy cô mệt nhọc, đau đớn, yêu thương, thất vọng, lo lắng, sung sướng...
* Đoạn văn: Mõm Lũng Cú tột Bắc-Nguyễn Tuân
- Việc liên tưởng từ Lũng Cú, cực Bắc của Tổ quốc tới Cà Mau, cực Nam của Tổ quốc, tác giả đã thể hiện tình yêu đất nước 1 cách sâu sắc và bày tỏ khát vọng thống nhất đất nước.
4- Quan sát, suy ngẫm:
* Đoạn văn: Trích trong Cỏ dại của Tô Hoài.
- Miêu tả và biểu cảm về u.
- Miêu tả: Gợi tả bóng dáng và khuôn mặt của u đã già.
- Biểu cảm: Tác giả đã biểu lộ lòng thương cảm và hối hận vì mình đã thờ ơ, vô tình với u.
* Ghi nhớ: sgk (121 ).
II- Luyện tập:
1- Tìm hiểu đề và tìm ý.
2-Lập dàn bài:
a- MB: Giới thiệu vườn và tình cảm đối với vườn nhà.
b- TB: Miêu tả vườn và lai lịch của vườn.
- Vườn và cuộc sống vui, buồn của gia đình.
- Vườn và lao động của cha mẹ.
- Vườn qua bốn mùa.
c- KB: Cảm xúc về vườn nhà.
IV- Củng cố, dặn dò
- Học thuộc ghi nhớ, lập dàn ý đề bài: Cảm nghĩ về người thân.
- Chuẩn bị bài: Luyện nói: Văn biểu cảm về sự vật, con người.