Giáo án môn Khoa học Lớp 7 sách Cánh Diều - Bài 34: Các yếu tố ảnh hưởng tới sinh sản và điều khiển sinh sản ở sinh vật

Câu hỏi 1. Theo dõi video sau về quá trình thụ tinh nhân tạo ở cá chép và trả lời câu hỏi sau: 
1/ Quá trình thụ tinh nhân tạo ở cá chép có thể chịu ảnh hưởng của những yếu tố nào ? 
2/ Làm thế nào tạo được nhiều giống vật nuôi cây trồng mới, làm thế nào tạo được nhiều số lượng vật nuôi cây trồng mới một cách nhanh chóng ? 
.... 
Trên cơ sở khoa học của sinh sản hữu tính ở sinh vật, con người đã tạo nên nhiều giống vật nuôi và cây trồng theo ý muốn. Thực tế để điều khiển sinh sản ở sinh vật nhằm đảm bảo trong một lần sinh sản, số cá thể mới được sinh ra nhiều, con người đã nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến sinh sản ở sinh vật và điều hòa sinh sản. 
Bài 34. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI SINH SẢN VÀ ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở SINH VẬT 
I – CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH SẢN Ở SINH VẬT 
II – ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở SINH VẬT 
Bài 34. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI SINH SẢN VÀ ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở SINH VẬT 
I. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH SẢN CỦA SINH VẬT 
NGHIÊN CỨU THÔNG TIN SGK: 
(?) Nêu các yếu tố ảnh hưởng đến sinh sản của sinh vật 
HOẠT ĐỘNG NHÓM 
Nội dung 
Nhiệt độ 
Ánh sáng 
Nước 
Chất dinh dưỡng 
Di truyền 
Hormone 
Ảnh hưởng 
Ví dụ 
Nghiên cứu thông tin mục I SGK tr. 156 – tr. 158 để hoàn thành bảng sau: 
Bài tập 2. Các yếu tố ảnh hưởng tới sinh sản của sinh vật 
+ Nhóm 1,3: Tìm hiểu về yếu tố nhiệt độ và ánh sáng 
+ Nhóm 2, 5: Tìm hiểu về yếu tố nước và chất dinh dưỡng 
+ Nhóm 4,6: Tìm hiểu về yếu tố di truyền và hoocmone 
Nội dung 
Nhiệt độ 
Ánh sáng 
Nước 
Chất dinh dưỡng 
Di truyền 
Hormone 
Ảnh hưởng 
Ví dụ 
Ảnh hưởng đến sự ra hoa, khả năng đẻ trứng, tỉ lệ giới tính của sinh vật 
Cường độ chiếu sáng và thời gian chiếu sáng trong ngày ảnh hưởng đến ra hoa, đẻ trứng, sinh sản của sinh vật 
Nước và độ ẩm ảnh hưởng đến sự ra hoa, phát tán quả, hạt, bào tử 
Các chất dinh dưỡng ảnh hưởng đến sự ra hoa, thụ phấn, quá trình mang thai, năng suất đẻ trứng 
Ảnh hưởng đến khả năng ra hoa, kết quả, tỉ lệ sinh sản 
Điều hòa sinh sản ở sinh vật 
- Ở TV: cây lúa lúc tạo hạt do nhiệt độ quá thấp hạt sẽ bị lép 
- Ở ĐV: sinh ản của chuột nhắt trăng diễn ra mạnh ở nhiệt độ dưới 18 °C 
- Ở TV: hoa đào, hoa cúc  ra hoa trong điều kiện ánh sáng yếu, ngày ngắn 
- Ở ĐV: Gà đẻ nhiều khi tăng thời gian chiếu sáng 
- Ở TV: măng cụt, cà chua ra ít nụ, ít hoa khi thiếu nước. Hoa giấy ra hoa khi khô cằn 
- Ở ĐV: sâu non ăn lá lúa đẻ nhiều khi độ ẩm cao (90%) 
- Ở TV: Xoài, táo ra hoa muộn khi thiếu lân. Cúc, hồng ra hoa nhỏ, xấu khi thiếu đạm 
- Ở ĐV: thiếu dinh dưỡng ảnh hưởng đến sự mang thai, thiếu vitaminA, E giảm năng suất đẻ trứng ở gà 
- Ở TV: ở cà chua đủ 14 lá mới ra hoa.. 
- Ở ĐV: ở lợn cỏ A Lưới đẻ 1-2 lứa/năm trong khi ở mèo đẻ 3-4 lứa/năm 
- Ở TV: kích thích sự ra rễ, nầy chồi.. 
- Ở ĐV: quy định đặc điểm giới tính như gà trống biết gáy 
Hình 34.1. Ảnh hưởng của nhiệt độ đến sinh sản ở một số sinh vật 
(?) Nêu ảnh hưởng của nhiệt độ đến sinh sản ở mỗi sinh vật trong hình 
(?) Nhận xét ảnh hưởng của độ ẩm đến sinh sản của sâu ăn lá lúa 
 Độ ẩm càng cao thì tỉ lệ đẻ trứng càng cao và ngược lại 
1. Một số cây chỉ ra hoa, tạo quả vào mùa đông hoặc mùa hè. Theo em sự ra hoa, tạo quả của cây đó chịu ảnh hưởng rõ rệt của yếu tố môi trường nào? 
2. Nêu những điều kiện cần chú ý khi cung cấp chất dinh dưỡng cho vật nuôi đảm bảo hiệu quả sinh sản? 
3. Lấy ví dụ ở địa phương em: 
a ) Cây ra hoa một lần và cây ra hoa nhiều lần trong năm? 
b ) Động vật đẻ ít con và động vật đẻ nhiều con trong một l ứa ? 
HOẠT ĐỘNG NHÓM 
Cây ra hoa, tạo quả mùa đông 
Cây ra hoa, tạo quả mùa hè 
1. Một số cây chỉ ra hoa, tạo quả vào mùa đông hoặc mùa hè. Theo em sự ra hoa, tạo quả của cây đó chịu ảnh hưởng rõ rệt của yếu tố môi trường nào? 
Chịu ảnh hưởng rõ rệt của ánh yếu tố nhiệt độ , ngoài ra cũng chịu tác động từ các nhân tố khí hậu khác như ánh sáng, nước. 
2. Nêu những điều kiện cần chú ý khi cung cấp chất dinh dưỡng cho vật nuôi đảm bảo hiệu quả sinh sản? 
 Những điều kiện cần chú ý khi cung cấp chất dinh dưỡng cho vật nuôi đảm bảo hiệu quả sinh sản là đảm bảo đủ lượng, đủ chất, phù hợp với đặc điểm sinh trưởng và phát triển 
3. 
Cây ra hoa một lần trong năm: 
 Cây ra hoa nhiều lần trong năm: 
b ) Động vật đẻ ít con : 
 Động vật đẻ nhiều con: 
c hôm chôm, mai, nhãn, vải, bưởi, đào, 
hoa giấy, đồng tiền, đu đủ,. 	 
bò , ngựa, trâu ,. 
chó, chuột, lợn, 
Bài 34. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI SINH SẢN VÀ ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở SINH VẬT 
I. Các yếu tố ảnh hưởng đến sinh sản ở sinh vật 
  Các yếu tố ảnh hưởng đến sinh sản của sinh vật bao gồm: 
- Các yếu tố môi trường: Nhiệt độ, ánh sáng, nước, chất dinh dưỡng,... 
- Yếu tố bên trong: Đặc điểm của loài, hoocmone sinh sản,... 
II. Điều khiển sinh sản ở sinh vật 
(?) Con người đã điều khiển sinh sản ở sinh vật bằng các biện pháp nào? 
Điều khiển sinh sản ở sinh vật 
Điều chỉnh yếu tố môi trường 
Sử dụng hoocmone nhân tạo 
Hình 34.2. Điều chỉnh yếu tố môi trường nhằm điều khiển sinh sản ở một số sinh vật 
HOẠT ĐỘNG NHÓM 
Quan sát và đọc chú thích hình 34.2 SGK tr.159 – Tr.160 để hoàn thành bảng sau: 
Các yếu tố môi trường 
Ví dụ ở thực vật 
Ví dụ ở động vật 
. 
Bài tập 3 . 
Điều khiển sinh sản ở sinh vật bằng điều chỉnh yếu tố môi trường 
Điều khiển ánh sáng cho hoa cúc nở sớm 
Thắp đèn kéo dài thời gian chiếu sáng trong ngày làm cho gà có thể đẻ 2 trứng/ngày 
 Ánh sáng, nhiệt độ 
Thắp đèn vào ban đêm cho cây thanh long ra nhiều hoa hoặc ra hoa trái vụ 
Giảm lượng nước tưới để đất khô hạn để quýt ra hoa đồng loạt 
Phun nước (nước ấm hoặc nước lạnh) để điều khiển cây đào ra hoa 
 Độ ẩm , nước 
Phun phân bón lá cho cây cam trước nửa tháng làm cho quả chín đồng loạt 
Phun phân bón lá khi cây nhãn bắt đầu ra hoa làm tăng năng suất quả 
Bổ sung chất khoáng (từ vỏ trứng, ốc, hến,) để vịt tăng tỉ lệ đẻ trứng 
 Chất dinh dưỡng 
Các yếu tố môi trường 
Ví dụ ở thực vật 
Ví dụ ở động vật 
Ánh sáng, nhiệt độ 
Độ ẩm, nước 
Chất dinh dưỡng 
- Thắp đèn vào ban đêm làm cho cây thanh long ra nhiều hoa hoặc ra hoa trái vụ 
- Điều khiển ánh sáng cho hoa cúc nở sớm 
Thắp đèn kéo dài thời gian chiếu sáng trong ngày làm cho gà có thể đẻ 2 trứng/ngày 
- Giảm lượng nước tưới để đất khô hạn để quýt ra hoa đồng loạt 
- Phun nước (nước ấm hoặc nước lạnh để điều khiển cây đào ra hoa 
- Phun phân bón lá cho cây cam trước nửa tháng làm cho quả chín đồng loạt 
- Phun phân bón lá khi cây nhãn bắt đầu ra hoa làm tăng năng suất quả 
Bổ sung chất khoáng (từ vỏ trứng, ốc, hến,) để vịt tăng tỉ lệ đẻ trứng 
Điều khiển sinh sản ở sinh vật 
Điều chỉnh yếu tố môi trường 
Sử dụng hoocmone nhân tạo 
(?) Quá trình sinh sản của sinh vật được điều hòa chủ yếu bởi yếu tố nào? 
Hoạt động cá nhân, tìm hiểu thông tin SGK mục II.2 tr.160 trả lời câu hỏi: 
1. Nêu vai trò của hormone nhân tạo trong điều khiển sinh sản ở sinh vật ? 
2. Nêu một số ví dụ về sử dụng hormone nhân tạo điều khiển sinh sản ở cây trồng, vật nuôi? 
Bài 34. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI SINH SẢN VÀ ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở SINH VẬT 
I. Các yếu tố ảnh hưởng đến sinh sản ở sinh vật 
  Các yếu tố ảnh hưởng đến sinh sản của sinh vật bao gồm: 
- Các yếu tố môi trường: Nhiệt độ, ánh sáng, nước, chất dinh dưỡng,... 
- Yếu tố bên trong: Đặc điểm của loài, hoocmone sinh sản,... 
II. Điều khiển sinh sản ở sinh vật 
- Quá trình sinh sản của sinh vật được điều hòa chủ yếu bởi các hoocmone 
- Con người sử dụng hoocmone và các kĩ thuật nhân giống để: 
+ Điều khiển quá trình sinh sản ở thực vật như kích thích sự ra hoa sớm, tăng sự đậu quả, nhân nhanh giống cây,... 
+ Điều khiển sinh sản ở động vật theo hướng điều khiển số con, số trứng, giới tính. 
VẬN DỤNG 
1. Lấy thêm ví dụ về điều khiển sinh sản ở sinh vật bằng điều chỉnh các yếu tố môi trường có ở địa phương em? 
2. Nêu những khó khăn và thuận lợi trong việc điều khiển sinh sản ở cây trồng bằng điều chỉnh các yếu tố môi trường khi trồng ngoài tự nhiên và trong nhà kính 
3. Khi sử dụng các chất kích thích điều khiển sinh sản ở sinh vật cần lưu ý điều gì? Vì sao? 
4. Có ý kiến cho rằng không nên sử dụng hormone nhân tạo điều khiển sinh sản ở động vật. Em có đồng ý với ý kiến này không? Vì sao? 
LUYỆN TẬP 
Em hãy tóm tắt nội dung bài học dưới dạng sơ đồ tư duy vào vở ghi.