Giáo án Ngữ văn 7 tiết 35: Từ đồng nghĩa

Ngày soạn: 10/10/2010
Ngaøy daïy: 13/10/2010
 Tiết 35: TỪ ĐỒNG NGHĨA
 I.Mục tiêu: Giúp HS:
KT: Hiểu được thế nào là từ đồng nghĩa, phân biệt từ đồng nghĩa hoàn toàn vôùi từ đồng nghĩa không hoàn toàn.
KN: - Nhận biết từ đồng nghĩa trong văn bản , phân biệt từ đồng nghĩa hoàn toàn và từ đồng nghĩa không hoàn toàn , sử dụng từ đồng nghĩa phù hợp với ngữ cảnh giao tiếp.
Nâng cao kĩ năng nhaän dieän vaø sử dụng từ đồng nghĩa.
 Phát hiện lỗi và chữa lỗi dùng từ đồng nghĩa.
TĐ: Ý thức sử dụng từ đồng nghĩa trong khi nói,viết cho phù hợp,vận dụng kỉ năng sống để rút ra những bài học dùng từ đồng nghĩa đúng nghĩa, trong sáng, ñaït giaù trò bieåu caûm cao .
II.Chuẩn bị: GV: Tìm theâm ngöõ lieäu veà töø ñoàng nghóa, baûng phuï 
 HS: Tìm hieåu baøi theo yeâu caàu
III.Kiểm tra bài cũ:
 - Khi sử duïng QHT, ta caàn traùnh nhöõng loãi naøo? Neâu caùch khắc phục. 
 - GV ñöa vd: Qua bài thơ “ Bánh trôi nước” cho ta thấy cuộc đời chìm nổi của người phụ nữ trong xã hội xưa.
 - Yeâu caàu HS chæ ra loãi vaø neâu caùch söûa ñuùng.
IV. Tổ chức các hoạt động dạy học: 
Nội dung
I. Thế nào là từ đồng nghĩa?
* Ví dụ: 
 Rọi - chiếu, soi
 Trông - nhìn, ngó, dòm
* Kết luận: Ghi nhôù (1) SGK/ 114
II. Các loại từ đồng nghĩa:
* Ví dụ: quaû – traùi : nghĩa giống nhau hoàn toàn.
 hi sinh – boû maïng : có nghĩa chết nhưng sắc thái biểu cảm khác nhau
 * Kết luận: Ghi nhớ (2) SGK/114
III.Sử dụng từ đồng nghĩa:
* Ghi nhớ ( 3) SGK/115)
IV. Luyện tập
 Bài tập 1: Tìm từ Hán Việt đồng nghĩa:
 của cải - tài sản
 nước ngoài - ngoại quốc
Bài tập 2: Tìm các từ có gốc Ấn Âu đồng nghĩa:
máy thu thanh – radio
dương cầm – pianô
Bài tập 3: Tìm từ địa phương đồng nghĩa với từ toàn dân: 
- bắp - ngô
- mế, má, u, bầm - mẹ
Bài tập 6:Điền từ:
Bài tập 8: Ñaët caâu 
Bài tập 9: Chữa các từ dùng sai
hưởng lạc -> hưởng thụ
bao che -> che chở
Hoạt động của GV
GV khaùi quaùt baøi cuõ chuyeån vaøo baøi môùi: 
HĐ1: Tìm hiểu thế nào là từ đồng nghĩa.
- Döïa vaøo kieán thöùc ñaõ hoïc ôû tieåu hoïc, Em hãy giaûi nghóa töø roïi, troâng vaø tìm những từ có nghĩa giống như từ “rọi, trông”.
 - Gọi những từ: “rọi - chiếu , trông – nhìn” là từ đồng nghĩa. 
Vậy em hiểu thế nào là từ đồng nghĩa?
- Yêu cầu HS tìm vd.
- Kết luận, ghi bài (1a). 
? Từ “trông” trong bản dịch thơ “Xa ngắm thác núi Lư”có nghĩa là “nhìn để nhận biết”. Ngoài ra còn có những nghĩa nào khác nữa?
 - Hãy tìm những từ đồng nghĩa với từ “trông” theo từng nghĩa đó.
-Töø söï phaân tích treân, em ruùt ra keát luaän gì veà töø ñoàng nghóa? Kết luận, ghi bài (1b).
HĐ2: Tìm hiểu về các loại từ đồng nghĩa.
- ? Hãy so sánh nghĩa của từ quaû - traùi trong 2 ví dụ . 
- Những từ như thế gọi là từ đồng nghĩa hoàn toàn. Tương tự, em hãy tìm ví dụ.
- ? Nghĩa của hai từ “bỏ mạng” và “hi sinh” trong hai ví dụ trên có chỗ nào giống, chỗ nào khác nhau? Cho biết sắc thái ý nghĩa của hai từ đó.
 - Kết luận: Những từ đồng nghĩa này là từ đồng nghĩa không hoàn toàn.
- ? Qua tìm hiểu, cho biết có mấy loại từ đồng nghĩa? Sự khác nhau giữa các loại từ đồng nghĩa là gì?
- Kết luận, ghi bài học(2).
HĐ3: Tìm hiểu cách sử dụng từ đồng nghĩa.
- ? Trong hai ví dụ ở mục II, em thử đổi chỗ cho các từ đồng nghĩa: trái - quả, hi sinh - bỏ mạng và rút ra kết luận.
- ? Ở bài 7, tại sao đoạn trích trong “Chinh phụ ngâm khúc” lấy tiêu đề là “Sau phút chia li” mà không phải là “Sau phút chia tay”?
( chia tay, chia li: ñeàu coù nghóa laø rôøi nhau, moãi ngöôøi moät nôi)
Em coù keát luaän và suy nghĩ gì veà vieäc söû duïng töø ñoàng nghóa?
- Kết luận, rút ra bài học thiết thực về cách sử dụng từ đồng nghĩa ( chú ý phải phù hợp với ngữ cảnh , đúng nghĩa , trong sáng).
.
HĐ4: Luyện tập, củng cố.
 Hướng dẫn học sinh làm bài tập 1,2,3.
- Hướng dẫn HS làm bài tập 6, 7, 8, 9. (chọn một vài câu/ bài)
 - Giảng, củng cố khắc sâu kiến thức.
Hoạt động của HS
HĐ1:
Đọc vb
Giaûi nghóa, tìm töø
Rút ra KT1
Tìm ví dụ về từ đồng nghĩa.
Thảo luận, trình bày
Tìmcác từ đồng nghĩa
HĐ2:
Đọc hai ví dụ ở mục II/SGK.
So sánh và rút ra nhận xét
Phân biệt sự khác nhau
 HĐ3:
Đọc câu văn, đổi chỗ...nhận xét
Giải thích
Nêu kết luận
-> HS đọc ghi nhớ 3 .SGK
HĐ4:
Đọc bài tập,
 xác định yêu cầu, thực hiện theo yêu cầu của gv
-HS trình bày, nhận xét, sửa sai.
V.Hướng dẫn töï hoïc:
 1. Bài vừa học: 
 - Nắm vững kiến thức: khái niệm, phân loại, cách sử dụng từ đồng nghĩa.
 - Làm hoàn chỉnh các bài tập.
 - Tìm thêm một số văn bản đã học có những cặp từ đồng nghĩa.
 2. Bài sắp học: Cách lập ý của bài văn biểu cảm.
 - Đọc và trả lời câu hỏi bài tập tìm hiểu.
 - Tìm hiểu những cách lập ý thường gặp của bài văn biểu cảm.
 - Luyện tập: Cảm xúc về người thân.
VI. Bổ sung: Phân loại các từ đồng nghĩa:
 Từ ĐN tuyệt đối: VD như: máy bay - phi cơ, tàu bay
 xe lửa - tàu hoả, xe lửa, tàu hoả
 sử dụng - dùng
 vừng - mè
 Từ ĐN sắc thái: hi sinh, từ trần, tạ thế, qua đời - bỏ mạng, toi mạng, bỏ xác,