Giáo án Ngữ văn 7 tiết 74: Chương trình địa phương (phần văn và tập làm văn )

 Tiết 74: CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
 (Phần văn và tập làm văn )
1. Mục tiêu.
 Giúp HS:
	a) Về kiến thức:	
	 - Củng cố, bổ sung những kiến thức cơ bản về văn học dân gian.
	b) Về kĩ năng:
	 - Biết cách sưu tầm ca dao, tục ngữ theo chủ đề và bước đầu biết chọn lọc, xắp xếp, tìm hiểu ý nghĩa của chúng.
	 - Rèn kỹ năng sưu tầm, tìm hiểu văn học dân gian địa phương.
	c) Về thái độ:
	 - Tăng thêm hiểu biết và tình cảm gắn bó với địa phương quê hương mình, Giáo dục lòng yêu quê hương Sơn La.
2. Chuẩn bị của GV và HS.
	a) Chuẩn bị của GV:
 	 - Nghiên cứu kĩ SGK, SGV 
	 - Soạn giáo án.
	b) Chuẩn bị của HS:
	 - Học bài cũ, tìm hiểu bài mới theo hướng dẫn SGK tr. 6 (trả lời câu hỏi trong SGK)
3. Tiến trình bài dạy.
 * Ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số HS Lớp 7B:......./ 18
	a) Kiểm tra bài cũ: Miệng (5′)
 * Câu hỏi: Em hãy đọc thuộc lòng 8 câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất? Phân tích một câu mà em tâm đắc nhất?
 * Đáp án - biểu điểm:
	 - HS đọc thuộc lòng trôi chảy, ngắt nhịp từng câu đúng. (5 điểm)
	 - Phân tích 1 câu trong bài đã học, chỉ rõ đặc sắc nghệ thuật và kinh nghiệm rút ra của câu tục ngữ đó. ( 5 điểm)
	b) Dạy bài mới: 
 * Giới thiệu bài: 
Các em đã được học về ca dao, tục ngữ của dân tộc Việt Nam. Ở địa phương chúng ta, một vùng núi với đa phần là các dân tộc thiểu số cũng có một kho tàng văn học dân gian phong phú, trong đó là các bài ca dao tục ngữ đặc sắc của các dân tộc cũng rất đa dạng. Để góp phần bảo tồn vốn văn hoá dân gian ấy chúng ta cần phải biết sưu tầm, thu lượm, ghi chép. Tiết học hôm nay cô sẽ hướng dẫn các em một số vấn đề thuộc lĩnh vực này.
(GV ghi đầu bài)
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG
I. Nội dung. (10′)
? Tb
* Cho biết yêu cầu nội dung của bài này là gì?
 HS
- Phải sưu tầm những bài ca dao, dân ca, tục ngữ lưu hành ở địa phương, đặc biệt là những câu nói về địa phương mình (những câu tục ngữ mang tên riêng địa phương, nói về sản vật, di tích thắng cảnh, danh nhân, sự tích, từ ngữ địa phương,). 
- Số lượng là 20 câu (Các dị bản được phép tính thành một câu).
- Nội dung: Sưu tầm ca dao, dân ca, tục ngữ lưu hành ở địa phương (đặc biệt là những câu tục ngữ mang tên riêng địa phương, nói về sản vật, di tích thắng cảnh, danh nhân, sự tích, từ ngữ địa phương,). 
- Số lượng: 20 câu.
 GV
- Bài tập này vừa có tính chất văn vừa có tính chất tập làm văn. 
 + Về văn : phân biệt ca dao, tục ngữ.
 + Về tập làm văn: biết cách xắp xếp, tổ chức một văn bản đã sưu tầm được.
? Tb 
* Em hãy nhắc lại thế nào là ca dao, dân ca?
 HS
- Ca dao, dân ca : Dân ca là những sáng tác kết hợp lời và nhạc. Ca dao là lời thơ của dân ca. Ca dao còn gồm cả những bài thơ dân gian mang phong cách nghệ thuật nói chung với lời thơ dân ca.
? Tb 
* Nêu khái niệm về tục ngữ?
- Tục ngữ : Là những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về mọi mặt( tự nhiên, lao động, sản xuất, xã hội ) được nhân dân vận dụng vào đời sống suy nghĩ và lời ăn tiếng nói hàng ngày.
GV: Đối tượng sưu tầm là các bài ca dao, dân ca, tục ngữ lưu hành ở địa phương Sơn la chúng ta, nói về địa phương Sơn La. Có thể là những câu tục ngữ, ca dao của các đồng bào dân tộc Thái, Mông, Khơ Mú 
- Những bài ca dao, tục ngữ ở địa phương Sơn La chúng ta có rất nhiều, nhưng nói về địa phương là phạm vi hẹp, yêu cầu các em phải chịu khó tìm tòi.
II. Phương pháp thực hiện. (25′)
a) Cách sưu tầm: 
? Tb
* Để có thể sưu tầm được các bài ca dao, dân ca, tục ngữ ở địa phương Sơn La cần làm như thế nào?
- Hỏi cha mẹ, người địa phương, người già cả, nghệ nhân, các nhà văn địa phương
- Lục tìm trong sách báo ở địa phương.
- Tìm trong những bộ sưu tập lớn về tục ngữ, ca dao nói về địa phương Tây Bắc.
b) Yêu cầu khi sưu tầm:
? Tb
* Để tập hợp được những câu ca dao dân ca, tục ngữ theo đúng nội dung, cần đảm bảo yêu cầu gì? 
- Phải có vở bài tập để ghi chép. Ghi chép cẩn thận, chính xác nhất là những bài phiên âm tiếng dân tộc, những bài phiên âm phải có dịch nghĩa, hoặc dịch thành câu tục ngữ, ca dao.
- Phải biết phân loại thành ca dao, dân ca, tục ngữ.
- Các câu cùng loại xếp theo thứ tự A, B, C chữ cái đầu câu.
 GV
- Để thực hiện tốt công việc sưu tầm sau đây các em hãy đọc lại và xếp thứ tự theo bảng chữ cái 8 câu tục ngữ đã học ở tiết trước.
c) Xếp thứ tự theo bảng chữ cái 8 câu tục ngữ đã học: 
 HS
- Thực hiện theo yêu cầu (làm việc cá nhân 3′) sau đó trình bày kết quả.
 GV
- Cùng HS nhận xét, chữa bổ sung: 
* Thứ tự đúng của 8 câu tục ngữ đã học là:
- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
- Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa.
- Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền.
- Nhất nước nhì phân tam cần tứ giống.
- Ráng mỡ gà có nhà phải chống.
- Tấc đất tấc vàng.
- Tháng bảy kiến bò chỉ lo lại lụt. 
c) Củng cố , luyện tập: (2′)
	? Ca dao và tục ngữ có gì khác nhau? Cho ví dụ minh hoạ:
d) Hướng dẫn HS tự học ở nhà: (3′)
	- Về nhà bắt đầu sưu tầm theo yêu cầu của bài. Đúng 5 tuần nữa sẽ thu bài (Nộp vào tuần học bài 33, còn 5 tuần nữa tính từ tuần này)
	- Yêu cầu lớp lập thành 4 nhóm biên tập (mỗi tổ 1 nhóm, tổ trưởng làm nhóm trưởng), tổng hợp kết quả sưu tầm, loại bỏ những câu trùng lặp, xắp xếp theo thứ tự A, B, C trong một bản sưu tập chung .
	- Chuẩn bị bài: Tìm hiểu chung về văn nghị luận (Đọc kĩ SGK và trả lời câu hỏi tìm hiểu.
========================================