Giáo án Ngữ văn 7 tuần 13

Ngày soạn: 14 / 11 /2010. Tuần 13 - Tiết 49 + 50
Ngày dạy: / 11 / 2010
.
TIẾNG GÀ TRƯA
 (Xuân Quỳnh)
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT.
 Häc xong tiÕt nµy HS ®¹t ®­îc:
1. Kiến thức:
- Cảm nhận được vẻ đẹp trong sáng, đằm thắm của những kỉ niệm về tuổi thơ và tình cảm bà cháu được thể hiện trong bài thơ. 
- Thấy được nghệ thuật biểu hiện tình cảm, cảm xúc cña tác giả qua những chi tiết tự nhiên, bình dị.
2. Kỹ năng:
- §äc hiÓu, ph©n Ých v¨n b¶n tr÷ t×nh cã sö dông c¸c yÕu tè tù sù.
- Ph©n tÝch c¸c yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n b¶n.
3. Thái độ:
 - Bồi dưỡng lòng yêu quê hương cho HS.
 - Yªu quý, tr©n träng nh÷ng kØ niÖm tuæi th¬.
 - Yªu quý, g¾n bã víi nh÷ng ng­êi th©n trong gia ®×nh.
B. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS.
1. Giáo viên: SGK, SGV, giáo án, STK, 
2. Học sinh: học bài cũ, soạn bài mới theo hướng dẫn.
C. PH¦¥NG PHAP.
 - Nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, vÊn ®¸p, gi¶ng b×nh, ®äc s¸ng t¹o...
D. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC.
 Hoạt động 1: Ổn định tổ chức (1p).
- KT sỹ số ?
- Phân nhóm học tập.
 Hoạt động 2: KT sự chuẩn bị của HS.
- Môc tiªu: kiÓm tra viÖc häc bµi cò vµ viÖc chuÈn bÞ bµi míi cña HS.
- Ph­¬ng ph¸p: vÊn ®¸p.
- Thêi gian: 5 phót.
+ KT vở soạn của HS.
+ KT bài cũ: 
 TiÕt 1: Đọc thuộc lòng bài thơ “ Rằm tháng giêng” ? Bài thơ thể hiện những nội dung gì ? Nêu NT đặc sắc của bài thơ ?
 TiÕt 2: §äc thuéc khæ th¬ ®Çu vµ cho biÕt TiÕng gµ tr­a ®· kh¬i nguån c¶m xóc NTN?
 Hoạt động 3: Tổ chức dạy và học bài mới.
* Giới thiệu bài mới.
GV : TiÕng gµ tr­a lµ bµi th¬ ®­îc viÕt thêi k× ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, in trong tËp ''Hoa däc chiÕn hµo''( 1968) vµ in l¹i trong tËp ''S©n ga chiÒu em ®i'( 1984) cña Xu©n Quúnh . Bµi th¬ thÓ hiÖn néi dung g×...
* Nội dung dạy học cụ thể.
 - Môc tiªu: HS n¾m ®­îc s¬ gi¶n vÒ t¸c gi¶. C¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp trong s¸ng, ®»m th¾m cña nh÷ng kØ niÖm vÒ tuæi th¬ vµ t×nh bµ ch¸u. ThÊy ®­îc nghÖ thuËt biÓu hiÖn t×nh c¶m qua nh÷ng chi tiÕt tù nhiªn, b×nh dÞ. NghÖ thuËt sö dông ®iÖp tõ, ®iÖp c©u,®iÖp ng÷...YÕu tè tù sù ®­îc sö dông trong th¬ tr÷ t×nh.
 - Ph­¬ng ph¸p: vÊn ®¸p, nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, ®äc hiÓu, gi¶ng b×nh...
 - Thêi gian: 33 phót.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
YÊU CẦU CẦN ĐẠT
Nêu những hiểu biết của em về tác giả Xuân Quỳnh ?
Gv bổ sung: Xuân Quỳnh mồ côi mẹ từ lúc ấu thơ, cha thường vắng nhà đi làm xa, 2 chị em sống với bà suốt những năm tháng tuổi thơ ở làng La Khê (Hà Tây ) làng có nghề dệt the lụa nổi tiếng. 
Bà được bạn đọc yêu mến bởi 1 hồn thơ trẻ trung, sôi nổi, tha thiết, mạnh bạo, giàu nữ tính.
GV hướng dẫn HS đọc
Giải thích nghĩa của các từ khó?
Hoàn cảnh sáng tác bài thơ ?
Về thể thơ, giống bài thơ nào ở lớp 6. Chỉ rõ nhịp và vần trong bài.
Gv: Sáng tạo của Xuân Quỳnh là đưa điệp câu: “Tiếng gà trưa”.
Bµi th¬ sö dông nh÷ng ph­¬ng thøc biÓu ®¹t nµo?
 Cảm hứng của Tgiả trong bài thơ được khơi gợi từ đâu?
 Nhận xét về câu thơ “ Tiếng gà trưa” ?
+ Chỉ có 3 tiếng ( trong thơ thơ 5 tiếng )
+ Lặp lại 4 lần ở đầu các khổ thơ.
 Việc lặp lại 4 lần câu thơ “ tiếng gà trưa” có dụng ý gì ?
+ Mỗi lần nhắc lại tiếng gà trưa, câu thơ lại gợi ra một hình ảnh trong kỉ niệm thời thơ ấu, nó vừa như một sợi dây liên kết các hình ảnh ấy, lại vừa như điểm nhịp cho dòng cảm xúc của nhân vật trữ tình.
 Em hãy nêu mạch cảm xúc của bài thơ ?
+ Trên đường hành quân xa, người chiến sĩ dừng chân nghỉ, chợt nghe tiếng gà nhảy ổ. Điều đó đã gợi về những kỉ niệm tuổi thơ về hình ảnh con con gà mái mơ, hình ảnh người bà cùng sự chắt chiu chăm lo cho cháu, Tiếng gà trưa đi vào cuộc chiến đấu cùng người chiến sĩ, khắc sâu thêm tình cảm quê hương, đất nước.
 Em có nhận xét gì về mạch cảm xúc đó ?
+ Mạch cảm xúc rất tự nhiên, hợp lí, lô gic. Cảm xúc rất chân thành, giản dị.
* HS đọc lại đoạn thơ 1.
 Tiếng gà vọng vào tâm trí của TG trong trong thời điểm, hoàn cảnh cụ thể nào ?
Đoạn 1, âm thanh nào được TG nhắc tới ?
Tại sao trong vô vàn âm thanh, người chiến sĩ lại chú ý, lại bị chi phối bởi âm thanh của tiếng gà ?
GV: Tiếng gà là âm thanh bình dị, mang dấu ấn của làng quê, rất thân thuộc, gần gũi với con người làng quê.
-> Tiếng gà để lại nhiều kỉ niệm, cảm xúc cho con người.
 Trªn ®­êng hµnh qu©n khi nghe tiếng gà trưa ng­êi chiÕn sÜ ®· c¶m nhËn ®­îc nh÷ng g×?? 
Đó là những cảm giác gì ?
 Em hãy chỉ ra các BPNT ? Tác dụng của BPNT đó ?
 GV: Điệp từ ( 3 lần ) 
+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Nghe âm thanh -> nghe cảm giác, tâm tưởng 
-> Sự say sưa với âm thanh của làng quê.
 Khổ thơ đầu giúp em cảm nhận được tình cảm nào của người chiến sĩ ? 
GV: Sự gắn bó, say sưa với những âm thanh quen thuộc, bình dị của làng quê đã khẳng định người chiến sĩ luôn mang trong mình một tình yêu thắm thiết, sâu đậm với làng quê yêu dấu của mình. 
 Đó cũng là cảm xúc đầu tiên, cảm xúc lớn lao mà âm thanh của tiếng gà trưa gợi lên trong tâm hồn người chiến sĩ. Trong phút nghỉ chân, tiếng gà trưa còn gợi những cảm xúc nào nữa, chúng ta sẽ học tiếp ở tiết 2.
TIẾT 50.
* HS đọc 5 khổ thơ tiếp. 
+ Theo dõi khổ thơ thứ 2:
 Những hình ảnh nào đã được gợi lªn từ tiếng gà trưa ? Nhận xét về các hình ảnh đó ?
 Khổ thơ này, TG đã sử dụng BPNT gì ? Em có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ của tác giả ? 
 GV: NT so sánh: Lông óng như màu nắng.
+ Dùng nhiều TT chỉ màu sắc tươi sáng: hồng, trắng, vàng, mơ, 
Tdụng của việc sử dụng BPNT so sánh và các từ ngữ đó?
+ HS theo dõi 4 khổ theo tiếp theo.
 TiÐng gµ tr­a cßn g¾n víi nh÷ng kØ niÖm nµo kh¸c?
Âm thanh của tiếng gà trưa còn gợi những kỉ niệm nào của tuổi thơ ?
 Ng­êi chiÕn sÜ ®· c¶m nhËn ®­îc g× vÒ lêi m¾ng cña bµ? 
Người chiến sĩ cßn nhớ lại những kỉ niệm nào n÷a về bà?
Em cã nhËn xÐt g× vÒ tõ ''ch¾t chiu''?
Ng­êi kh«ng chØ nhí vÒ bµ qua h×nh ¶nh ch¾t chiu cña bµ mµ cßn qua h×nh ¶nh nµo vÒ bµ n÷a?
Sù lo l¾ng cña bµ lµ v× c¸i g×?
 Qua những hình ảnh về người bà, em có nhận xét gì người bà trong bài thơ ?
 Những câu thơ trên còn giúp ta cảm nhận được tình cảm nào của người cháu dành cho người bà ?
 Qua đây em có nhận xét gì về tình bà cháu thể hiện trong bài thơ ?
TiÕng gµ tr­a cßn gîi nhí tíi ®iÒu g× ë ng­êi ch¸u?
Nh÷ng niÒm vui nµo cña ng­êi ch¸u ®­îc gîi l¹i ë ng­êi ch¸u?
* HS theo dõi 2 khổ thơ cuối
 TG ®· suy t­ vÒ ®iÒu g× tõ âm thanh của tiếng gà trưa ?
 Vì sao tác giả lại KĐ như vậy ?
+ Chính tiếng gà trưa đã gợi lại cho tác giả nhớ lại những kỉ niệm êm đẹp của tuổi thơ, những kỉ niệm hạnh phúc về người bà. Hạnh phúc cả khi “ giấc ngủ sắc trứng”. 
 * HS đọc khổ thơ cuối.Khæ th¬ cho thÊy tg suy t­ vÒ ®iÒu g× tõ tiÕng gµ tr­a?
 Mục đích chiến đấu của người chiến sĩ lµ g×?
 * GV: Người chiến sĩ chiến đấu bởi động lực và hình ảnh cao cả lớn lao: TQ, xóm làng, người bà. Như thế đã là quá tốt đẹp, tuyệt vời.
 Theo em, tại sao người chiến sĩ lại còn chiến đấu vì “tiếng gà” và “ổ trứng hồng tuổi thơ” ?
+ Đó là những biểu tượng rất bình dị mà thân thuộc, gần gũi, gắn bó với xóm làng, quê hương. Là biểu tượng của sự đầm ấm, no đủ.
* GV: Như thế, người chiến sĩ chiến đấu còn vì cả những điều bình dị, thân thuộc.
 Khổ cuối, TG đã sử dụng BPNT gì ? Tác dụng ?
Qua đây, em đánh giá thế nào về tình cảm gia đình, tình cảm quê hương của người chiến sĩ ?
Hoạt động 4: Luyện tập, củng cố.
 - Môc tiªu: HS vËn dông kiÕn thøc vµo lµm bµi tËp, cñng cè, kh¸i qu¸t kiÕn thøc võa häc.
 - Ph­¬ng ph¸p: vÊn ®¸p, thùc hµnh.
 - Thêi gian: 5 phót.
Bài tập 1: 
Chọn ý trả lời đúng bắng cách khoanh tròn chữ cái đầu.
Đặc sắc nghệ thuật của bài thơ nói trên là:
A, Cách diễn đạt tự nhiên với những hình ảnh giản dị chân thực.
B, Ngôn ngữ cô đọng, hàm súc.
C, Sử dụng các biện pháp so sánh, nhân hoá có giá trị biểu cảm cao.
D,Sử dụng rộng rãi lối liên tưởng, tưởng tượng.
Tình cảm, cảm xúc được thể hiện trong bài là:
A, Hoài niệm tuổi thơ.
B, Tình bà cháu.
C, Tình quê hương đất nước.
D, Cả 3 ý trên.
 Hoạt động 5: Hướng dẫn về nhà( 1p).
- Học thuộc lßng bµi thơ. Hiểu kĩ ND, NT của bài thơ.
- CBBM: Ôn lại KT phần TLV để viết bài sè 3.
 I. Đọc và tìm hiểu chung.
1. Tác giả:
- Xuân Quỳnh ( 1942-1988 )
- Là nhà thơ nữ xuất sắc trong nền thơ hiện đại Việt Nam.
- Viết về những điều bình dị, gần gũi với tình cảm chân thành, đắm thắm.
2. Văn bản.
a. Đọc và tìm hiểu chú thích.
- Đọc: Giọng vui, tình cảm, thiết tha.
- Tìm hiểu chú thích.
Lang mặt, sương muối, chéo go, trúc bâu 
b. T×m hiÓu chung v¨n b¶n.
* Hoàn cảnh sáng tác.
Viết trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống ĐQMĩ.
* Thể thơ:
- Thể thơ: ngò ng«n(5 tiếng) nhịp 3/2, 2/3, 1/2/2.
- Vần thơ linh hoạt:vần chân, bằng, cách, liền.......
* Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t: 
 - Tù sù vµ biÓu c¶m.
 * C¶m xóc chñ ®¹o cña bµi th¬:
- Từ âm thanh của tiếng gà trưa kh¬i nguån c¶m xóc.Bµi th¬ lµ t×nh c¶m cña ch¸u dµnh cho bµ qua ®ã béc lé t×nh c¶m víi quª h­¬ng, ®Êt n­íc.
* M¹ch c¶m xóc: 
+ Khæ 1: tiÕng gµ tr­a kh¬i nguån c¶m xóc.
+ Khæ 2,3,4,5,6,: Nh÷ng kØ niÖm ®­îc nhåi t­ëng l¹i tõ tiÕng gµ tr­a.
+ PhÇn cßn l¹i: suy nghÜ cña ng­êi ch¸u trong hiÖn t¹i.
II. Phân tích.
1. Tiếng gà trưa khơi nguån c¶m xóc.
- Thêi ®iÓm: Buổi trưa, trong xóm nhỏ, trong mét kh«ng gian yªn tÜnh.
- Âm thanh cục tác của tiếng gà nhảy ổ.
-> Âm thanh quen thuộc, bình dị, gần gũi với làng quê.
- Cảm nhËn: 
 Nghe : + xao động nắng trưa
 + bàn chân đỡ mỏi
 + gäi về tuổi thơ”
-> Cảm giác xao động, đỡ mỏi, tuổi thơ hiện về.
( xao động: lay động, không yên ).
- NT: Điệp từ, ẩn dụ chuyÓn ®æi c¶m gi¸c -> Sự say sưa với âm thanh của làng quê. tiÕng gµ ®­îc c¶m nhËn kh«ng chØ b»ng thÝnh gi¸c mµ cßn c¶m nhËn b»ng c¶ t©m hån-> gîi lªn nhiÒu kØ niÖm.
- Tình cảm: yêu quê hương thắm thiết, sâu đậm.Cã t©m hån nh¹y c¶m tinh tÕ.
2. TiÕng gµ tr­a kh¬i dËy nh÷ng kØ niÖm tuæi th¬.
a. Hình ảnh nh÷ng con gµ m¸i víi ổ trứng hồng.
-> Hình ảnh bình dị, chân thực, quen thuộc.
- NT : +So sánh
+ Sử dụng nhiều TT chỉ màu sắc tươi sáng.
-> Gợi tả cuộc sống đầm ấm, tươi sáng.
b. H×nh ¶nh cña bµ víi nh÷ng lo toan.
- Kỉ niệm:Xem gà đẻ trứng bÞ bµ m¾ng-> C¶m nhËn râ lµ bµ m¾ng yªu, bµ muèn ch¸u m×nh lín lªn xinh ®Ñp, h¹nh phóc.
- H×nh ¶nh: tay bà khum khum soi trứng cho gà ấp.
+ Tõ l¸y gîi t¶: Bµ ch¾t chiu tõng niÒm vui nhá trong cuéc sèng ®Ó gãp thµnh niÒm vui lín cho ch¸u.
- Nçi lo cña bµ: ®µn gµ toi, bµ mong trêi ®õng s­¬ng muèi.
-> Nçi lo cña bµ lµ v× niÒm vui cña ch¸u.
=> Người bà: luôn yêu thương, tảo tần, lo lắng cho con cháu.
-> Người cháu rất yêu thương, kính trọng, biết ơn bà.
=> Tình bà cháu rất sâu nặng, thắm thiết.
c. NiÒm vui cña ch¸u. 
- Ng­êi ch¸u miªu t¶ nh÷ng quÇn ¸o mµ bµ mua.
- NiÒm vui, sù sung s­íng cña ch¸u khi ®­îc nhËn quÇn ¸o míi, c¶ ©m thanh sét so¹t cña quÇn ¸o míi c¶ niÒm vui cña bµ dµnh choi ch¸u.
3. Suy nghÜ cña ch¸u ®­îc gợi lên từ tiếng gà trưa:
- Suy t­ vÒ h¹nh phóc.
+ Tiếng gà trưa mang niềm hạnh phúc.
- Suy t­ vÒ môc ®Ých chiÕn ®Êu.
+ Vì yêu TQ. Vì xóm làng.Vì bà.Vì tiếng gà và ổ trứng hồng.
+ NT: Điệp từ “vì”:
-> KĐ một cách chắc chắn về mục đích chiến đấu: 
+ Vì những điều cao cả 
+ Vì những điều bình dị, thân thương.
=> Tình yêu gia đình, quê hương, đất nước rộng lớn, sâu sắc.
III .Tổng kết.
 1. NghÖ thuËt. 
- Sö dông hiÖu qu¶ ®iÖp ng÷ ''tiÕng gµ tr­a'' cã t¸c dông nèi m¹ch c¶m xóc, gîi nh¾c kØ niÖm lÇn l­ît hiÖn vÒ.
- ViÕt theo thÓ th¬ 5 tiÕng phï hîp víi viÖc võa kÓ chuyÖn võa béc lé t©m t×nh.
2. Néi dung.
- TiÕng gµ tr­a gäi vÒ nh÷ng kØ niÖm cña tuæi th¬ vµ t×nh bµ ch¸u ®Ëm ®µ th¾m thiÕt. Nh÷ng t×nh c¶m gia ®×nh, quª h­¬ng ®· lµm s©u s¾c thªm t×nh yªu n­íc...
* Luyện tập.	
Bài tập 1:
Bài 2: Phát biểu cảm nghĩ của em về tình bà cháu trong bài:
Về nhà: 
* Củng cố: 
- Đọc diễn cảm bài thơ ?
- Cảm nghĩ của em về tình bà cháu trong bài thơ này ? Tình cảm đó có mối quan hệ gì với tình yêu quê hương, đất nước ?
Ngày soạn 16/ 11/ 2010 Tuần 13- Tiết 51 + 52
Ngày dạy / 11 / 2010
 VIẾT BÀI TẬP LÀM VĂN SỐ 3
A. Mục tiêu cần đạt:
Qua tiÕt viÕt bµi gióp HS ®¹t ®­îc:
1.Kiến thức: 
- HS thÓ hiÖn ®­îc t×nh c¶m ch©n thËt ®èi víi con ng­êi.
- Nắm vững kiến thức làm bài văn BC kết hợp với các yếu tố MT + TS. BiÕt ®­a yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ vµo bµi lµm mét c¸ch nhuÇn nhuyÔn.
2. Kỹ năng: 
- Rèn kỹ năng viÕt bµi v¨n biÓu c¶m cã yÕu tè miªu t¶ vµ tù sù. 
3. Thái độ:
- Làm bài nghiêm túc, ®éc lËp.
- Yªu quý, kÝnh träng ...ng­ßi th©n.
B. Chuẩn bị:
- GV: đề bài, đáp án, biểu điểm.
- HS: Ôn lại KT về văn BC.- 
C. Phu¬ng ph¸p.
 - Thùc hµnh viÕt bµi.
D. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc.
 Hoạt động 1: Ôn định tổ chức (1 p)
 Hoạt đông 2: Kiểm tra sự chuẩn bị của HS
 Ho¹t ®éng 3: Tiến hành kiểm tra.
 .- Môc tiªu: BiÕt lµm bµi v¨n biÓu c¶m kÕt hîp víi tù sù vµ miªu t¶. ThÓ hiÖn t×nh c¶m ch©n thËt ®èi víi con ng­êi. BiÕt sö dông yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ lµm ph­¬ng tiÖn ®Ó béc lé c¶m xóc.
 - Ph­¬ng ph¸p: thùc hµnh viÕt bµi.
 - Thêi gian:
I. Đề bài
Cảm nghĩ về người thân.
II. Đáp án
 1. Mở bài.
 - Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ ng­êi th©n.
 - C¶m nghÜ kh¸i qu¸t: rÊt gÇn gòi, th©n th­¬ng, ®¸ng quý, ®¸ng kÝnh...
 2. Thân bài.
Trình bày những cảm nghĩ về người thân vña m×nh qua miªu t¶ vµ tù sù.
 - C¶m nghÜ vÒ khu«n mÆt, d¸ng ®i cña ng­êi th©n.
 - C¶m nghÜ vÒ ®øc tÝnh, phÈm chÊt cña ng­êi th©n.
 - C¶m nghÜ vÒ c«ng viÖc cña ng­êi th©n.
 - c¶m nghÜ vÒ sù quan t©m, ch¨m sãc cña ng­êi th©n ®èi víi m×nh vµ mäi ng­êi 
 3. Kết bài.
 Kh¼ng ®Þnh l¹i c¶m nghÜ ®· bµy tá ë trªn.
 III. Yêu cầu:
+ HS chän mét ng­êi th©n mµ m×nh yªu quý nhÊt ®Ó ph¸t biÓu c¶m nghÜ.
+ Xác định được đối tượng biểu cảm và tình cảm biểu cảm.
+ Linh hoạt trong việc sử dụng yếu tố tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm, tr¸nh viÖc thiªn vÒ tù sù hoÆc miªu t¶.
+ Cảm xúc chân thực, tự nhiên, trong sáng.
+ Bố cục rõ ràng, mạch lạc, đảm bảo tính liên kết, không mắc lỗi về dấu câu và ngữ pháp.
IV. BiÓu ®iÓm:
 - §iÓm 8, 9,10: HS ®¸p øng tèt tÊt c¶ c¸c yªu cÇu trªn.
 - §iÓm 6,7: §¸p øng ®­îc yªu cÇu nh­ng ch­a s©u s¾c.
 - §iÓm 5: §¸p øng ®uy­îc 1/2 yªu cÇu trªn, Ýt m¾c lçi.
 -§iÓm 3,4: §¸p øng ch­a ®­îc 1/2 yªu cÇu, m¾c nhiÒu lçi.
- §iÓm 1,2 nh÷ng bµi cßn l¹i: Lµm yÕu, l¹c ®Ò, xa ®Ò.
 Hoạt động 4: Củng cố:
- Thu bài và nhận xét giờ kiểm tra.
 Hoạt đông 5: Hướng dẫn về nhà.
- Học và nắm chắc phương pháp làm văn biểu cảm.
- Chuẩn bị bµi : Thµnh ng÷.
__________________________________