Giáo án Ngữ văn 9 tuần 16

Tuần 16
Tiết 75: Kiểm tra về thơ và truyện hiện đại.
Tiết 76,77,78: Cố hương.
 Tuần: 16 Ngày soạn: /12/2009
 Tiết 75 Ngày kiểm tra: /12/2009
KIỂM TRA VỀ THƠ VÀ TRUYỆN HIỆN ĐẠI
I.Mục tiêu cần đạt:
 -Giúp HS hệ thống kiến thức phần thơ vàtruyện hiện đại đã học.
 - Rèn luyện cho HS tính tự giác học tập nghiêmtúc, nâng cao ý thức khi làm bài kiểm tra. 
II.Phạm vi cần đạt:
 Phần thơ và truyện hiện đại đã học ( từ bài 10 đến bài 15)
III. Ma trận đề kiểm tra: Tỉ lệ: 6:4
 Mức độ
 Kiến thức
Nhận biết
Thông hiểu
Vận dụng
Cộng
TN
TL
TN
TL
TN
TL
Đồng chí
C1
 0,5 
C2
 0,5
1
 4 
3
 5
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
C3
 0,5
1
 0,5
Đoàn thuyền đánh cá
C4
 0,5 
1
 0,5
Bếp lửa
C5
 0,5 
C6
 0,5 
2
 1
Aùnh trăng
C7
 0,5 
1
 0,5
Làng
C8
 0,5 
1
 0,5
Lặng lẽ Sa Pa
C9
 0,5 
C10
 0,5 
2 
 1
Chiếc lược ngà
C11
 0,5 
C12
 0,5 
2 
 1
Cộng
6
 3
6
 3
1	
 4
13
 10
ĐỀ:
I. Trắc nghiệm: (6 điểm)
 Khoanh tròn đầu câu trả lời đúng nhất.
Câu 1: Bài thơ Đồng chí viết về đề tài gì?
 A. Tình đồng đội. B. Tình quân dân.
 C. Tình anh em. D. Tình bạn bè.
Câu 2: Hình tượng người lính trong bài Đồng chí được tác giả khắc họa qua những phương diện nào?
 A. Hoàn cảnh xuất thân. 
 B. Điều kiện sống có nhiều thiếu thốn, gian lao.
 C. Tình cảm đồng đội thắm thiết, sâu sắc. 
 D. Cả A, B, C đều đúng.
Câu 3: Nhận định nào nói đúng nhất vẻ đẹp của hình ảnh người lính lái xe trong bài thơ Bài thơ về tiểu đôi xe không kính?
Có tư thế hiên ngang và tinh thần dũng cảm.
Có những niềm vui sôi nổi của tuổi trẻ trong tình đồng đội.
Có ý chí chiến đấu vì miền Nam ruột thịt.
Cả A, B, C đều đúng.
Câu 4: Cảm hứng chủ đạo của tác phẩm Đoàn thuyền đánh cá là gì?
 A. Cảm hứng về lao động. B. Cảm hứng về thiên nhiên.
 C. Cảm hứng về chiến tranh. D. Cả A và B đều đúng.
Câu 5: Nhân vật trữ tình trong bài thơ Bếp lửa là ai?
 A. Người cháu. B. Người bà.
 C. Người bố. D. Người mẹ.
Câu 6: Nội dung chính của bài Bếp lửa là gì?
Miêu tả vẻ đẹp của hình ảnh bếp lửa trong mỗi buổi sớm mai.
Nói về tình cảm sâu nặng, thiêng liêng của người cháu đối với bà.
Nói về tình cảm thương yêu của người bà dành cho con và cháu.
Nói về tình cảm nhớ thương của người con dành cho cha mẹ đang chiến đấu ở xa.
Câu 7: Từ “tri kỉ”trong câu “vầng trăng thành tri kỉ” trong bài Aùnh trăng có nghĩa là gì?
Người bạn rất thân, hiểu rõ lòng mình.
Biết được giá trị của người nào đó.
Người bạn có hiểu biết rộng.
Biết ơn người khác đã giúp đỡ mình.
Câu 8: Nhân vật chính của truyện Làng là ai?
 A. Oâng Hai. B. Bà chủ nhà.
 C. Bà Hai. D. Bác Thứ.
Câu 9: Truyện Lặng lẽ Sa Pa chủ yếu được kể qua cái nhìn của ai?
 A. Tác giả. B. Anh thanh niên.
 C. Oâng họa sĩ già. D. Cô gái.
Câu 10: Nhân vật anh thanh niên trong bài Lặng lẽ Sa Pa chủ yếu được tác giả miêu tả bằng cách nào?
Tự giới thiệu về mình.
Được tác giả miêu tả trực tiếp.
Hiện ra qua sự nhìn nhận, đánh giá của các nhân vật klhác.
Được giới thiệu qua lời kể của ông họa sĩ già.
Câu 11: Người kể chuyện trong đoạn trích Chiếc lược ngà là ai?
 A. Anh Sáu. B. Bé Thu
 C. Bác Ba. D. Mẹ bé Thu.
Câu 12: Nên đánh giá thế nào về những phản ứng tâm lý của bé Thu khi không chịu nhận ông Sáu là cha trong đoạn trích Chiếc lược ngà?
Đó là những phản ứng hoàn toàn tự nhiên của các em bé, trong đó có Thu.
Chứng tỏ bé Thu có cá tính mạnh mẽ và tình cảm chân thành.
Chứng tỏ Thu có một niềm kiêu hãnh, một tình yêu sâu sắc đối với người cha (trong ảnh) của em.
Cả A, B, C đều đúng.
II. Tự luận: (4 điểm)
 Nêu nội dung chính của câu thơ sau:
 Quê hương anh nước mặn đồng chua,
 Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá.
 (Đồng chí – Chính Hữu)
----------------------------------------------------------------------
ĐÁP ÁN VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM
I/ TRẮC NGHIỆM: Mỗi câu làm đúng được 0,5 điểm, tổng 8 điểm.
Câu
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Đ/án
A
D
D
D
A
B
A
A
C
C
C
D
II.Phần tự luận: (2 điểm.)
 HS cần nêu được ý chính sau đây: Câu thơ trên nói lên hoàn cảnh xuất thân của những người lính.
-----------------------------------
 TUẦN 16
TIẾT: 76-77-78: Ngày soạn: -12-09 
 Ngày giảng: -12-09
VĂN BẢN : CỐ HƯƠNG
 (Lỗ Tấn) 
I-MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
-Kiến Thức:
*Tiết 1: Hướng dẫn tìm hiểu tác giả, tác phẩm, đọc văn bản, tìm và phân tích bố cục của văn bản.
*Tiết 2,3: Hướng dẫn học sinh phân tích văn bản để thấy được tinh thần phê phán sâu sắc xã hội cũ và niềm tin trong sáng vào sự xuất hiện tất yếu của cuộch sống mới, xã hội mới.
-Thấy được màu sắc trữ tình đậm đà của tác phẩm “Cố hương”, việc sử dụng thành công các biện pháp nghệ thuật so sánh và đối chiếu, việc kết hợp nhuần nhuyễn nhiều phương thức biểu đạt trong tác phẩm.
-Kĩ Năng: Phân tích nhân vật và cảm thụ tác phẩm.
-Thái độ: Bồi dưỡng tình cảm yêu quê hương đất nước.
II-CHUẨN BỊ:
-Giáo viên: Chân dung nhà văn, tranh minh họa cho nhân vật Nhuận Thổ.
-Học Sinh: Đọc kĩ tác phẩm và trả lời các câu hỏi trong SGK.
III- TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY: 
1-Ổn định: (1’)
2-Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra vở soạn 5 học sinh.
3-Bài mới: Giới thiệu (1’)Lỗ Tấn là nhà văn hiện thực xuất sắc của nền văn học Trung Quốc, tác phẩm tiêu biểu là“Cố hương”. Đây là xã hội trung Quốc thu nhỏ lúc bấy giờ. Trong đó nhân vật chính là ai? Nội dung đề cập đến vấn đề gì? Hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu.
TL
HOẠT ĐỘNG
CỦA THẦY
HOẠT ĐỘNG
CỦA TRÒ
KIẾN THỨC
CƠ BẢN
 25
*HOẠT ĐỘNG 1:
-Hướng dẫn tìm hiểu chung:
-Yêu cầu 1 học sinh đọc phần chú thích SGK.
H1- Em hiểu được gì về tác giả Lỗ Tấn?
H2: Qua tìm hiểu, Em đánh giá như thế nào về mục đích sống của nhà văn?
H3- Nêu xuất xứ của tác phẩm?
-Gọi 3 HS đọc văn bản.
*Chú ý đọc diễn cảm thể hiện được tâm trạng của nhân vật tôi, sau 20 năm xa cách nay về quê thấy quê mình tiêu điều, xơ xác. Toi rất đau lòng.
H4- Văn bản có thể chia làm mấy phần? Nêu nội dung cụ thể của từng phần?
-GV khái quát tầm quan trong của việc tìm và phân tích bố cục của văn bản này. Bố cục “Cố hương” đầu cuối tương ứng. Một con người đang suy tư trong chiếc thuyền, dưới bầu trời u ám về cố hương và cũng con người ấy đang suy tư trong chiếc thuyền rời cố hương.
H5- Khái quát đại ý toàn bộ đoạn trích?
H6- Em hãy xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản?
(HS khá – giỏi)
-GV khái quát tiết 1 và chuyển sang tiết 2
*Hoạt động 2:
H7- Nhân vật chính trong truyện là ai?
H8- Vì sao Nhuận Thổ là nhân vât chính mà “Tôi” lại là nhân vật trung tâm?
-GV phân tích kĩ phần này: Nhuận Thổ rất quan trọng thể hiện mọi sự thay đỏi của làng quê, còn “Tôi” xuất hiện xuyên suốt từ đầu đế cuối câu chuyện.
H8- Dòng cảm xúc về con người và cảnh vật quê hương trong lòng nhân vật “tôi” có thống nhất từ đầu đến cuối truyện không?
H9- Phát hiện những đối tượng được phản ánh qua cái nhìn của nhân vật tôi?
H10- Cảnh vật quê hương, con người được tác giả tái hiện bằng phương thức nào là chủ yếu?
*HOẠT ĐỘNG 3:
-Hướng dẫn tìm hiểu hình ảnh Nhuận Thổ.
H11- Hình ảnh Nhuận Thổ xuất hiện trước mặt tôi so với Nhuận Thổ 20 năm về trước khác nhau như thế nào?
(Tìm những chi tiết về hình dáng, cử chỉ, hành động, biểu hiện)
H12- Nhuận Thổ lí giải cho cuộc sống của mình như thế nào?
H13- Nhân vật Thím hai Dương và Nhuận Thổ có gì giống nhau?
(HS khá – giỏi)
H14- Em hiểu gì về xã hội Trung Quốc và tư tưởng nhà văn qua cái nhìn về con người, quê hương?
H15- Qua nhân vật thím hai Dương và Nhuận Thổ, em hiểu gì về người nông dân Trung Quốc trong xã hội đó?
*GV khái quát: Hình ảnh “Có hương” trong nhiều tác phẩm văn học thường là bức tranh thu nhỏ của xã hội, của đất nước. Những thay đổi mà Lỗ Tấn miêu tả có tính chất điển hình trong xã hội Trung Quốc cận đại.Vì vậy nên tác giả đặt ra một vấn đề vô cùng bức thiết: Phải xây dựng “một cuộc đời mới, một cuộc đời mà chúng ta chưa từng được sống”
*HOẠT ĐỘNG 4:
-Củng cố:
H16- Khái quát hình ảnh Nhuận Thổ và hình ảnh người nông dân TQ lúc bấy giờ?
*HOẠT ĐỘNG 5:
-Hướng dẫn phân tích hình ảnh nhân vật tôi.
-Yêu cầu 1HS tóm tắt ngắn gọ đoạn 2 và 3.
H1- Chỉ ra những câu văn trực tiếp thể hiện suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật “tôi” trước cảnh và người ở quê hương? (HS khá-giỏi)
-GV khái quát: Những ngày còn ở quê, chứng kiến những thay đổi quá mức về cảnh vật và con người tác giả cảm thấy đau buồn, xót xa và suy nghĩ rất nhiều khi rời quê chúng ta tìm hiểu phần tiếp theo.
H2- Khi rời quê tác giả mang theo cảm xúc gì?
H3- Theo em tác giả suy nghĩ gì về quê hương?
H4- Hình ảnh con đường ở cuối truyện mang ý nghĩa gì? Nó có quan hệ như thế nào với toàn truyện?
*GV bình.
-Thực tế xã hội TQ, liên hệ xã hội Việt Nam đầu thế kỉ XX.
-Tình cảnh nhân dân
-Đấu tranh để tự giải phóng cho mình.
H5- Chỉ ra các phương thức biểu đạt ở từng đoạn văn?
*HOẠT ĐỘNG 6:
-Hướng dẫn tổng kết:
H6- Khái quát nội dung và nghệ thuật của tác phẩm?
*HOẠT ĐỘNG 7: 
-Hướng dẫn luyện tập- củng cố:
(Câu hỏi 1-2 SGK yêu cầu HS về nhà làm)
*Kể lại diễn biến câu chuyện.
*Câu chuyện giúp em hiểu được điều gì ở tác giả?
- GV nhận xét, bổ sung.
- 1HS đọc phần chú thích.
- 2 HS trả lời – 2 HS khác nhận xét 
+Nhà tư tưởng, nhà văn hóa lớn.
+Nhà văn với nhân dân.
+Sự nghiệp: cách mạng và văn chương.
-1 HS trả lời – 1 HS khác nhận xét .
+Cố hương là một truyện ngắn tiêu biểu nhất của tập Gào thét.
- 3 HS đọc – 3 HS khác nhận xét 
-1HS khá tóm tắt văn bản – HS khác nhận xét 
*Các nhóm thảo luận – cử đại diện trả lời.
+Bố cục: 3 phần.
a-Từ đầu. Sinh sống.
-“Tôi” trên đường về quê
b-Tiếp như quét.
-Những ngày “tôi” ở quê.
c- Phần còn lại.
- “tôi “ trên đường xa quê.
-1 HS trả lời – 1 HS khác nhận xét 
+Cảm xúc suy nghĩ của nhà văn trong chuyến về thăm quê cuối cùng để rời nhà đi lên thành phố.
-1 HS trả lời – 1 HS khác nhận xét .
+Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm.
TIẾT 2,3
1 số HS trả lời – 1 HS khác nhận xét rút ra ý đúng nhất.
+Nhuận Thổ là nhân vât chính. 
+ “Tôi” là nhân vật trung tâm.
*Các nhóm thảo luận, cử đại diện trả lời.
-HS trả lời lắng nghe GV bổ sung.
-1HS trả lời – 1 HS khác nhận xét .
+Không thống nhất giữa hiện tại và quá khứ.
-1 HS trả lời – 1 HS khác nhận xét .
+Cảnh vật, con người.
-1 HS trả lời – 1 HS khác nhận xét .
+Tả qua đối chiếu, miêu tả.
*Các nhóm thảo luận:
+Hai mươi năm trước:
.Cậu bé khỏe mạnh, nhanh nhẹn, cổ đeo vòng bạc, trang phục đẹp đẻ.
. Hiểu biết nhiều điều: bắt tra, bẫy chim..
.Nói chuyện tự nhiên.
=> Một Nhuận Thổ đẹp đẻ, đầy sức sống.
+Nhuận Thổ hiện tại:
.Ăn mặc rách rưới, nghèo khổ, vàng vọt, gầy còm.
.Nói chuyện thưa bẩm.
=> Tàn tạ bần hèn, cuộc đời sa sút, xuống dốc.
-1HS trả lời – 1 HS khác nhận xét .
+Ngày càng mụ mẩm là vì: con đông, mất mùa, thuế nặng, lính tráng, trộm cướp, quan lại, thân hào, tập tục cổ hủ
-1 HS trả lời – HS khác nhận xét 
+Tàn tạ như nhau.
-1HS trả lời – HS khác nhận xét .
+Tình cảnh sa sút của XHTQ đầu thế kỉ XX
+Nhà văn p/t nguyên nhân và lên án các thế lực tạo nên thực trạng đáng buồn ấy.
-1 HS trả lời – 1 HS khác nhận xét 
+Chỉ ra mặt tiêu cựcngay trong tâm hồn, tính cách, bản thân người lao động.
-1HS khái quát nội dung đã phân tích- HS khác nhận xét 
- 1HS khá tóm tắt – HS khác nhận xét 
*Các nhóm thảo luận, cử đại diện trả lời – HS khác nhận xét 
+Ngạc nhiên trước sự xuất hiện của thím hai Dương và Nhuận Thổ.
+Điếng người đi trước lời chào của Nhuận Thổ.
+Than thở cho gia cảnh của Nhuận Thổ.
=> Đau buồn, xót xa trước sự sa sút của những người nơi quê hương.
-2 HS trả lời – 2 HS khác nhận xét 
+Ngột ngạt bức bối, thất vọng.
-1HS trả lời – 1 HS khác nhận xét 
+Thế hệ trẻ phải sống một cuộc đời mới, cuộc đời tôi chưa từng sống.
*Các nhóm thảo luận.
+Hình ảnh con đường là biểu hiện một niềm tin vào sự đổi thay xã hội.
+Tìm một con đường đi mới cho người dân TQ trong những năm đầu thế kỉ XX.
*Phát phiếu học tập- HS ghi và dán lên bảng.
+ a-Chủ yếu phương thức tự sự
+ b-Phương thức miêu tả kết hợp với biện pháp hồi ức và đối chiếu
+ c-Phương thức lập luận.
*HS làm việc theo nhóm và cử đại diện trình bày .
(nội dung như phần ghi nhớ SGK).
- Một HS khá (giỏi)kể tóm tắt câu chuyện.
*Các nhóm làm việc, đưa ra đáp án đúng.
I-Tìm hiểu chung:
1- Tác giả:
-Lỗ Tấn: (1811-1936)
-Quê: Phủ Thiệu Hưng, tỉnh Chiếc Giang.
-Nhà tư tưởng, nhà văn hóa lớn.
-Nhà văn với nhân dân.
-Sự nghiệp: cách mạng và văn chương.
2- Tác phẩm:
-Cố hương là một truyện ngắn tiêu biểu nhất của tập Gào thét.
-Truyện ngắn mang yếu tố hồi kí.
3- Đọc và tóm tắt văn bản:
a- Đọc:
b- Tóm tắt:
4- Tìm hiểu bố cục:
-3 phần.
a-Từ đầu. Sinh sống.
-“Tôi” trên đường về quê
b-Tiếp như quét.
-Những ngày “tôi” ở quê.
c- Phần còn lại.
-“tôi “ trên đường xa quê.
5- Đại ý:
 Cảm xúc suy nghĩ của nhà văn trong chuyến về thăm quê cuối cùng để rời nhà đi lên thành phố.
II- Phân tích:
1- Cảnh vật và con người quê hương qua cái nhìn của nhân vật “tôi”:
a- cảnh vật:
-Hiện tại: Xơ xác tiêu điều, hoang vắng.
-Trong hồi ức: đẹp đẻ
b- Hình ảnh Nhuận Thổ:
+Hai mươi năm trước:
.Cậu bé khỏe mạnh, nhanh nhẹn, cổ đeo vòng bạc, trang phục đẹp đẻ.
. Hiểu biết nhiều điều: bắt tra, bẫy chim..
.Nói chuyện tự nhiên.
=> Một Nhuận Thổ đẹp đẻ, đầy sức sống.
+Nhuận Thổ hiện tại:
.Ăn mặc rách rưới, nghèo khổ, vàng vọt, gầy còm.
.Nói chuyện thưa bẩm.
=> Tàn tạ bần hèn, cuộc đời sa sút, xuống dốc.
*Nguyên nhân ngày càng mụ mẩm là vì: con đông, mất mùa, thuế nặng, lính tráng, trộm cướp, quan lại, thân hào, tập tục cổ hủ
-Tố cáo tình cảnh sa sút của XHTQ đầu thế kỉ XX
-Nhà văn p/t nguyên nhân và lên án các thế lực tạo nên thực trạng đáng buồn ấy.
-Chỉ ra mặt tiêu cực ngay trong tâm hồn, tính cách, bản thân người nông dân.
2- Những suy nghĩ và cảm xúc của nhân vật tôi:
a- Những ngày ở quê:
-Ngạc nhiên trước sự thay đổi của thím hai Dương và Nhuận Thổ
-Điếng người đi trước lời chào của Nhuận Thổ.
-Than thở cho gia cảnh của Nhuận Thổ.
=> Đau buồn, xót xa trước sự sa sút của những người nơi quê hương.
b- Khi rời quê:
- Lòng không chút lưu luyến, cảm thấy ngột ngạt lẻ loi, bức bối, ảo nảo, buồn đau thất vọng.
-Suy nghĩ về quê hương:Thế hệ trẻ phải sống một cuộc đời mới, cuộc đời tôi chưa từng sống.
c- Hình ảnh con đường:
-Là biểu hiện một niềm tin vào sự đổi thay xã hội.
-Tìm một con đường đi mới cho người dân TQ trong những năm đầu thế kỉ XX.
III- Tổng kết:
1-Nội dung:
-Những rung cảm của “tôi” trước sự thay đổi của làng quê.
-Phê phán xã hội và lễ giáo phong kiến.
-Đặt ra con đường đi cho mọi người nông dân.
2- Nghệ thuật:
- Diễn biến tâm lí nhân vật.
- So sánh đối chiếu, kết hợp nhuần nhuyễncác phương thức biểu đạt trong một tác phẩm.
I
V- Luyện tập:
GV cho HS làm bài tập:
Sự thay đổi ở nhân vật Nhuận Thổ
Nhuận Thổ lúc còn nhỏ
(20 năm trước)
Nhuận Thổ lúc đứng tuổi
(lúc “tôi” trở về)
Hình dáng
Động tác
Giọng nói
Thái độ đối với “tôi”
Tính cách
	4. Củng cố - dặn dị (5’)
-Về nhà đọc kĩ lại tác phẩm, học thuộc bài giảng.
+Chú ý hình ảnh Nhuận Thổ là điển hình cho người nông dân Trung Quốc lúc bấy giờ.
-Tìm hiểu kĩ phần còn lại của văn bản để thứ 4 học tiếp
+Những suy nghĩ của nhân vật tôi trong những ngày ở quê và khi rời quê
- Tiết sau trả bài tập làm văn số 3.
IV- RÚT KINH NGHIỆM – BỔ SUNG: