Giáo án Vật lí lớp 7 tiết 15: Phản xạ âm - Tiếng vang

Tiết PPCT: 15
Ngày dạy: 25 / 12 / 2010	
Bài 14: PHẢN XẠ ÂM - TIẾNG VANG
1/ Mục tiêu :
 a. Kiến thức:
 - Mô tả và giải thích được một số hiện tượng liên quan đến tiếng vang.
 - Nhận biết được một số vật phản xạ âm tốt và một số vật phản xạ âm kém (hay hấp thụ âm tốt).
 - Kể tên một số ứng dụng của phản xạ âm.
 b. Kĩ năng: Rèn khả năng tư duy từ các hiện tượng thực tế, từ các thí nghiệm.
 c. Thái độ: Nghiêm túc trong học tập.
2 / Chuẩn bị :
 - Giáo viên: Tranh hình 14.1 phóng to
 - Học sinh : Học bài.
3 / Phương pháp dạy học: Vấn đáp đàm thoại, thuyết trình.
4 / Tiến trình :
4.1) Ổn định tổ chức: Kiểm diện học sinh
4.2) Kiểm tra bài cũ :
- G?:Môi trường nào truyền được âm? Môi trường nào truyền âm tốt?
- Hãy giải thích tại sao khi bơi lặn ở dưới nước, người ta vẫn có thể nghe tiếng động dưới nước hoặc tiếng người nói to trên bờ ? 
Trả lời BT 13.1 trong SBT ( 10đ).
- G?: Sửa bài tập 13.2, 13.3 trong sách bài tập 
HS 1:
+ Môi trường truyền được âm là: rắn, lỏng, khí .(3đ)
+ Môi trường truyền âm tốt là :rắn ( 3đ)
+ Âm đã truyền qua nước và cả không khí đến tai người lặn dưới nước. (2đ)
+ Bài tập 13.1 : A ( 2đ)
HS2:
+ BT 13.2: Tiếng động chân người đi đã truyền qua đất trên bờ, rồi qua nước và đến tai cá nên cá bơi tránh ra chỗ khác. (5đ)
+ BT13.3: Vì ánh sáng truyền trong không khí nhanh hơn âm thanh rất nhiều. Vận tốc của ánh sáng trong không khí là 300.000.000 m/s, trong khi đó vận tốc của âm thanh trong không khí chỉ khoảng 340 m/s. Vì vậy thời gian để tiếng sét truyền đến tai ta dài hơn thời gian mà ánh sáng chớp truyền đến mắt ta. (5đ) 
4.3) Giảng bài mới :
Hoạt động của thầy-trò
Nội dung bài học
Hoạt động 1 : Tổ chức tình huống học tập ( 2ph)
 Như SGK
Hoạt động 2 : Tìm hiểu âm phản xạ và tiếng vang( 20 ph)
 - G: Cho HS đọc thông báo SGK / 40
 ?: Em đã nghe tiếng vọng lại lời nói của mình ở đâu?
 -H: Trong lô cao su, trong nhà rộng lớn....
- G: Diễn giảng và thông báo: Khi nghe âm phát ra, nếu gặp mặt chắn có thể bị dội lại. Âm dội lại đó gọi là âm phản xạ
* Khi âm gặp mặt chắn, âm phản xạ lại nhiều hay ít là tuỳ thuộc vào mặt chắn.
 - G: Cho HS trả lời C1
- H: Trả lời theo cá nhân.
 - G?: Ta nghe được tiếng vang khi nào? 
- H: Khi âm dội lại đến tai chậm hơn âm truyền trực tiếp đến tai 1 khoảng thời gian ít nhất là 1/15 giây
- G: Cho HS thảo luận trả lời câu C2, C3.
- H: Trả lời----> nhận xét----> Thống nhất.
- G: Diễn giảng: Ÿ Âm phản xạ đến tai sau 1/15 giây----> Không có âm phản xạ 
 Ÿ Vai trò khuyếch đại của âm phản xạ là to và rõ.
 Ví dụ: trong phòng học, trong hội trường....
 Ÿ Trong phòng nhỏ âm phản xạ trùng với âm phát ra-----> Không có tiếng vang
 - G: Cho HS hoàn chỉnh kết luận.
 Hoạt động 3 : Nghiên cứu vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém.( 9 ph)
-G: Cho HS đọc mục II trong SGK.
 ? : Vật như thế nào thì phản xạ âm tốt? 
- H: Vật cứng có bề mặt nhẵn 
- G?: Vật như thế nào thì phản xạ âm kém?
- H: Vật mềm, xốp có bề mặt gồ ghề
- G: Cho HS trả lời câu C4.
- H: Trả lời C4 ---> Nhận xét---> Thống nhất.
- G: GDMT:Khi thiết kế rạp hát cần có biện pháp để tạo ra độ vọng hợp lí để tăng cường âm, nhưng nếu tiếng vọng kéo dài sẽ làm âm nghe không rõ, gây cảm giác khó chịu. 
I/ Âm phản xạ – Tiếng vang :
- Âm dội lại khi gặp 1 mặt chắn là âm phản xạ.
C1: - Tiếng vang ở vùng có núi, giếng sâu, ngõ hẹp, lô cao su.... Vì ta phân biệt được âm phát ra trực tiếp và âm truyền đến mặt chắn rồi dội trở lại đến tai ta.
 C2: Vì ở ngoài trời ta chỉ nghe được âm phát ra, còn ở trong phòng kín ta nghe được âm phát ra và âm phản xạ từ tường cùng một lúc nên nghe to hơn.
 C3: a/ Trong cả 2 phòng đều có âm phản xạ.Vì ở trong phòng nhỏ âm phản xạ từ tường của phòng và âm nói ra đến tai em gần như cùng lúc. 
 b/ S = v.t
 Khoảng cách giữa người nói và bức tường :
 S = v.t = 340 m/s . 1/30s = 11,3m
: * Kết luận:
 Có tiếng vang khi ta nghe thấy âm phản xạ cách âm phát ra một khoảng thời gian ít nhất là 1/15 giây.
II/ Vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém.
 - Các vật cứng, có bề mặt nhẵn, phản xạ âm tốt ( hấp thụ âm kém)
 - Các vật mềm, có bề mặt gồ ghề phản xạ âm kém.
 C4: 
 + Vật phản xạ âm tốt : mặt gương, mặt đá hoa, tấm kim loại, tường gạch
 + Vật phản xạ âm kém: miếng xốp, áo len, ghế đệm mút, cao su xốp. 
 4. 4) Củng cố và luyện tập:( Vận dụng)
 - Gọi lần lượt cá nhân HS trả lời các câu C5, C6, C7 trong SGK
 + C5: Làm tường sần sùi , treo rèm nhung để hấp thụ âm tốt hơn nên giảm tiếng vang® Âm nghe được rõ hơn.
 + C6: Để hứng âm phản xạ từ tay đến tai ta giúp ta nghe được âm to hơn.
 + C7: G: Giải thích với HS tàu phát ra siêu âm và thu được âm phản xạ của nó từ đáy biển sau 1 giây.
 Vậy âm đi từ mặt nước xuống đáy biển thời gian 0,5s. Tính độ sâu của biển (gần đúng)
 v = 1500 m/s ; t = 0,5s ; S = ?
 v = S/t => S = v.t = 1500 m/s . 0,5s = 750m
 + C8:( Cho HS thảo luận chọn câu C8 ): a,b,d
 VD: Trồng cây xung quanh bệnh viện để âm truyền đến gặp lá cây bị phản xạ ra nhiều hướng ® âm truyền đến bệnh viện giảm đi.
* GDHN:Những em nào muốn làm nghệ thuật với cơng việc sử dụng các nhạc cụ, luyện thanh của người ca sĩ , hịa âm phối khí trong biểu diễn hoặc những khả năng thẩm âm của những người làm nghệ thuật ca hát, nhạc cơng, chế tạo nhạc cụ  Nên hiểu rõ về mơi trường truyền âm để phối hợp cho âm thanh được hay
 - Cho HS đọc mục: “ có thể em chưa biết” 
 4.5) Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà:
 - Học thuộc bài
 - Hoàn thành các câu từ C1 -> C8 trong SGK vào vở bài tập
 - Làm bài tập 14.1à 14.6 /SBT. 
 - Chuẩn bị bài: “Chống ô nhiễm tiếng ồn”
5 / Rút kinh nghiệm:
...................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................
 ........................................................................................................................................
 .........................................................................................................................................................
.....................................................................................................................