Giáo án Vật lý Lớp 7 - Tiết 1: Nhận biết ánh sáng. Nguồn sáng và vật sáng - Năm học 2011-2012

Ngày soạn :15/8/2011
Ngày giảng:16/8/2011
Chương I: Quang học
Bài 1- Tiết 1 - Nhận biết ánh sáng- nguồn sáng và vật sáng
A. Mục tiêu:
1. Kiến thức :
- Thông qua thí nghiệm khẳng định được rằng ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta và ta nhìn thấy các vật khi có ánh sáng từ các vật đó truyền vào mắt ta. Phân biệt được nguồn sáng và vật sáng.
2.Kĩ năng: 
- Biết tiến hành thí nghiệm theo yêu cầu,biết quan sát và rút ra nhận xét.
3.Thái độ:
 Tích cực ,nghiêm túc,yêu thích môn học
B. Đồ dùng học tập:
 1) Giáo viên:
 * Chuẩn bị cho cả lớp: 
 +1 đèn pin
 +1 thước thẳng
 + bảng phụ ghi sẵn câu hỏi phần I, bút dạ
 * Chuẩn bị cho mỗi nhóm HS
 +1 hộp kín trong đó dán sẵn mảnh giấy trắng
 + bóng đèn pin được gắn bên trong hộp
 + pin, dây nối, công tắc
 2) Học sinh:
 - Mỗi nhóm 1đèn pin
C. Tổ chức hoạt động dạy - học:
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Hoạt động 1:Khởi động (6phút)
-Mục tiêu: Mục dích cần đạt được sau khi học xong chương I+ Đặt vấn đề cho bài mới
- Đồ dùng: SGK,đèn pin
-Cách tiến hành : 
GV nêu câu hỏi :
Nếu một người không có tật bệnh về mắt có khi nào mở mắt mà không nhìn thấy vật để trước mắt không? Khi nào ta mới nhìn thấy 1 vật?
Các em hãy nhìn ảnh chụp ở đầu chương và trả lời xem trên miếng bìa viết chữ gì ?
GV có thể cho HS quan sát thực trên gương, nhiều HS có thể nói sai không cần giải thích,chỉ cần nêu vấn đề : ảnh ta quan sát được trong gương phẳng có tính chất gì ?
Tóm lại: những hiện tượng trên đều có liên quan đến ánh sáng và ảnh của các vật quan sát được trong các loại gương mà ta sẽ xét ở chương này.
Yêu cầu HS đọc 6 câu hỏi nêu ở đầu chương
GV nhấn mạnh: đó cũng là 6 câu hỏi chính mà ta phải trả lời được sau khi học xong
Khi nào mắt ta nhận biết được ánh sáng?
GV tổ chức tình huống để dẫn 
đến câu hỏi ở đầu bài :
GV đưa đèn pin ra, bật đèn và chiếu về phía HS để HS có thể thấy đèn có thể bật sáng hay tắt đi. Sau đó để đèn pin ngang trước mặt và nêu câu hỏi như trong SGK. Chú ý phải che để HS không nhìn thấy vệt sáng của đèn chiếu lên tường hay các đồ vật xung quanh.
GV đề xuất vấn đề cần nghiên cứu: Khi nào ta nhận biết được ánh sáng? 
- Hs trả lời
- 1 hs đọc nhũng câu hỏi cần trả lời sau khi học xong chương 
- HS quan sát và đưa ra ý kiến
Đèn có thể bật lên hay tắt đi
HS : Kể cả khi đèn pin đã bật sáng, ta cũng không nhìn thấy được ánh sáng từ đèn phát ra
Hoạt động 2: Khi nào mắt ta nhận biết được ánh sáng (10 phút)
 -Mục tiêu Ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta
- Đồ dùng:Bảng phụ ghi sẵn câu hỏi phần I
-Cách tiến hành 
Gv treo bảng phụ , nêu câu hỏi,yêu cầu hs thảo luận nhóm bàn trong 2ph 
Gv nhận xét ,thống nhất phương án
Yêu cầu hs trả lời C1
Hãy lấy một vài ví dụ chứng tỏ nếu thiếu một trong hai điều kiện sẽ không nhận biết được ánh sáng?
 Nếu hs không lấy được ví dụ thì gv đưa ra ví dụ
Gv yêu cầu hs hoàn thành kết luận
-Kết luận:
-Khi nào ta nhận biết được ánh sáng ?
- HS hoạt động nhóm bàn
- Đại diện 1 nhóm nêu câu trả lời
- Các nhóm khác nhân xét bổ sung
-Cá nhân hs trả lời C1:
C1: Trong những trường hợp mắt ta nhận biết được ánh sáng, có điều kiện giống nhau là có ánh sáng truyền vào mắt
-Hs lấy ví dụ
- Hs hoàn thành kết luận và điền vào vở
Một vài hs nhắc lại: 
Ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta
Hoạt động 3: Điều kiện nào ta nhìn thấy một vật (15 phút.) 
-Mục tiêu:Ta nhìn thấy vật khi có ánh sáng từ vật truyền vào mắt ta
- Đồ dùng:Hộp kín,đèn pin
-Cách tiến hành 
GV đặt vấn đề: ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng lọt vào mắt ta, nhưng điều quan trọng đối với chúng ta không phải là thấy sáng chung chung mà là nhìn thấy, nhận biết được bằng mắt các vật quanh ta. Vậy khi nào ta nhìn thấy một vật?
Yêu cầu HS làm việc theo nhóm nghiên cứu mục II, làm thí nghiệm và thảo luận để trả lời C2. 
Yêu cầu đại diện nhóm trả lời C2
Vì sao ta lại nhìn thấy mảnh giấy trong trường hợp đó?
GV nên yêu cầu HS đề xuất phương án thí nghiệm để kiểm tra
-Kết luận:
Khi nào ta nhìn thấy một vật?
-Hs hoạt động theo nhóm:
 +Đọc mục II
 +Làm thí nghiệm và thảo luận để trả lời C2.
C2: Ta nhìn thấy mảnh giấy trắng khi đèn bật sáng.
- Hs đề xuất phương án thí nghiệm và giải thích:
 Đó là vì đèn chiếu sáng mảnh giấy rồi mảnh giấy hắt lại ánh sáng, cuối cùng ánh sáng truyền vào mắt ta. Vậy ta nhìn thấy mảnh giấy trắng vì có ánh sáng từ mảnh giấy truyền vào mắt ta.
Hs trả lời :Ta nhìn thấy 1 vật khi có ánh sáng từ vật đó truyền vào mắt ta. 
Hoạt động 4: Phân biệt nguồn sáng và vật sáng ( 5 phút.)
 -Mục tiêu:Phân biệt những vật được gọi là nguồn sáng,những vât được gọi là vật sáng
- Đồ dùng: Hộp kín,đèn pin
-Cách tiến hành 
Gv yêu cầu hs nhận xét sự khác nhau giữa dây tóc bóng đèn đang sáng và mảnh giấy trắng nêu câu hỏi vật nào tự nó phát ra ánh sáng , vật nào phải nhờ ánh sáng từ vật khác chiếu vào nó rồi hắt ánh sáng đó lại ?
Gv thông báo từ mới nguồn sáng để biểu thị các vật tự nó phát ra ánh sáng, vật sáng để biểu thị chung cho các vật tự phát ra ánh sáng hoặc hắt ánh sáng từ vật khác chiếu vào nó.
Yêu cầu hs tự trả lời kết luận. 
Lấy thêm những ví dụ về nguồn sáng,vật sáng ?
- Kết luận:
Thế nào là nguồn sáng? 
Thế nào là vật sáng ?
Cá nhân hs đọc câu hỏi C3: suy nghĩ trả lời theo gợi ý của GV.
C3: Dây tóc bóng đèn tự nó phát ra ánh sáng còn mảnh giấy trắng hắt lại ánh sáng do vật khác chiếu vào nó.
Hs nghiên cứu thông tin về nguồn sáng và vật sáng,tự hoàn chỉnh phần kết luận nêu từ cần điền
 phát ra
.hắt lại.
-Hs lấy thêm ví dụ 
- Hs nhắc lại kết luận
Hoạt động 5: Vận dụng (5 phút)
 -Mục tiêu:Vận dụng kiến thức để trả lời các câu hỏi 
- Đồ dùng
-Cách tiến hành 
Hướng dẫn HS lần lượt thảo luận về câu hỏi C4,C5
Cá nhân HS đọc câu hỏi suy nghĩ và trả lời 
C4: Bạn Thanh đúng. Vì tuy đèn có bật sáng nhưng không chiếu thẳng vào mắt ta, không có ánh sáng từ đèn truyền vào mắt ta nên ta không nhìn thấy.
C5: Khói là nhiều hạt nhỏ li ti, các hạt khói được đèn chiếu sáng trở thành các vật sáng. Các vật sáng nhỏ li ti xếp gần nhau tạo thành 1 vệt sáng mà ta nhìn thấy được.
 Tổng kết, hướng dẫn về nhà (4 phút)
Yêu cầu HS phát biểu kết luận chung.
Đọc mục “có thể em chưa biết”
 Gv hướng dẫn học ở nhà :
Học thuộc kết luận chung.
Làm các bài tập 1.2, 1.4, 1.5 SBT-3
-Hs đọc ghi nhớ: SGK-5
-Hs đọc mục “ Có thể em chưa biết “
- Hs trả lời bài tập: 
+ Bài tập 1.1 SBT- 3
 + Bài tập 1.3 SBT -3