Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Rèn kỹ năng cách làm văn biểu cảm

 Ngày soạn: 09/08/09
Tự chọn 7
 Chủ đề bám sát 1
RÈN KYÕ NĂNG CÁCH LÀM VĂN BIỂU CẢM
(Thời lượng 6 tiết)
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
* Giúp học sinh:
- Củng cố hệ thống kiến thức trong bài học
- Thông qua văn biểu cảm hình thành học sinh những tình cảm, cảm xúc của mình
- Nắm được bố cục của bài văn
- Rèn kỹ năng viết bài cho học sinh
II. CHUẨN BI
Gv: + Soạn giáo án,đọc tài liệu tham khảo
 + Tích hợp với một số văn bản biểu cảm,ca dao, dân ca
Hs: Ôn tập kiến thức cũ về văn tự sự, văn miêu tả.
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
1. Ổn định lớp: kiểm tra sĩ số
2. Bài cũ
 H:Trong chương trình ngữ văn 6 em đã được học những thể loại nào? Nêu đặc điểm của thể loại đó?
3. Bài mới
*Giới thiệu bài học 
*Tiến trình hoạt động 
 TIẾT 1
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
GHI BẢNG
*Hoạt động1:Giáo viên ôn lại phần lý thuyết về bố cục
H:Thế nào là bố cục?lấy ví dụ minh họa?
H::Trong văn bản ần đảm bảo những yêu cầu nào về bố cục?
H: Trong văn bản thường được bố trí như thế nào?
H: Em hãy nêu bố cục của văn tự sự?
H: Tương tự em hãy nêu bố cục của bài văn miêu tả?
H: Trong văn tự sự và văn miêu tả thường được trình bày theo trình tự nào? Em hãy nên các trình tự đó? Lấy ví dụ minh họa?
GV:Ôn tập cho học sinh khái niêm văn biểu cảm
 Học sinh nhắc lại khái niệm văn biểu cảm
H: Em biết văn bản nào đã và đang học có nội dung văn biểu cảm trong chương trình?
Gv gợi dẫn những văn bản đang học trong chương trình. 
Gv hướng dẫn họcsinh việc sử dụng các phương thức biểu đạt trong văn biểu cảm.
TIEÁT 2
Gv lưu ýcho học sinh hiểu yếu tố tự söï - miêu tả chỉ là phương tiện để bộc lộ tình cảm, cảm xúc hoặc dẫn tới sự bộc lộ tình cảm
H: Em hãy chỉ rỏ đặc điểm quan trọng của văn biểu cảm?
H: Trong văn biểu cảm, cảm xúc và suy nghĩ được phát biểu cuûa đối tượng nào? Đảm bảo yêu cầu nào?
H: Những đặc điểm đó có tác dụng gì?
H: Trong văn biểu cảm thường thể hiện điều gì?
H: Các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn biểu cảm là gì?
H: Khi xây dựng bố cục cần lưu ý điều gì?
Gv ghi đề lên bàng
Hs quan sát và ghi đề vào vở đề bài
Yêu cầu HS nhắc lại lý thuyệt về văn biểu cảm
TIEÁT 3
H: Em hãy nhắc lại các bước tạo lập văn bản? Hs nhắc lại
H: Đối tượng biểu cảm ở đây là gì?
H: Nội dung biểu cảm?
H: Phần mở bài giới thiệu cái gì?
H: Phần thân bài em làm như thế nào?
H: Kết thúc vấn đề em nêu ý nào?
Gv cho học sinh viết phần mở bài, kết bài tại lớp
Học sinh thảo luận làm theo nhóm
Đại diện nhóm đọc - nhóm khác nhận xét
- Nhóm 1, 2, 3 làm mở bài
- Nhóm 4, 5, 6 làm phần kết bài
- Nhóm 7, 8 nhận xét bổ xung
Gv nhận xét - đọc mẫu phần mở bài và kết bài để học sinh tham khảo.
Gv: Ghi đề bài lên bảng 
Hs: Chép đề và chuẩn bị làm bài
*Đề bài: Em hãy phát biểu cảm nghĩ của em về bài ca dao sau.
“Thân em như chẽn lúa đòng đòng
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai”
Gv: Hướng dẫn học sinh lập dàn bài tìm ý
TIEÁT 4
H: Phần mở bài em làm như thế nào?
H: Có mấy cách mở bài?
- Có hai cách:+ Mở bài trực tiếp
 + Mở bài gián tiếp
H: Thân bài em sẻ làm như thế nào?có đặc điểm gì?
- Có đặc điểm dài hơn so với phần mở bài và kết bài
H: Phần kết bài em nêu nội dung gì?
 Giáo viên chia nhóm hs viết phần mở bài, thân bài, kết bài tại lớp
-Nhóm 1,2:viết phần kết bài
- Nhóm 3 ,4: viết phần mở bài
- Nhóm 5,6: viết 2 ý của phần thân bài
- Nhóm 7,8 viết 2 ý còn lại phần thân bài
- Đại diện nhóm đọc bài, nhóm khác nhận xét đọc mẫu để học sinh tham khảo
TIEÁT 5
* Giáo viên ghi đề lên bảng
GV: yêu cầu học sinh lập dàn bài cho ñề 3
ĐỀ 3: Phát biểu cảm nghĩ của em về mái trường mến yêu.
*Một số lưu ý khi làm văn biểu cảm
- Có hai cách :biểu cảm trực tiêp và biểu cảm gián tiếp
+ Biểu cảm trực tiếp là bộc lộ những cảm xúc, ý nghĩa thầm kín bằng những từ ngữ trực tiếp gọi là tình cảm trực tiếp
Vd: Bài ca Côn Sơn
+ Biểu cảm gián tiếp; bộc lộ những tình cảm, cảm xúc, ý nghĩa thông qua một phong cảnh một Câu chuyện hay một ý nghĩa nào đó mà không gọi thẳng cảm xúc ấy ra
Vd: Những câu hát than thân
- Văn bản biểu cảm trực tiếp: Sông núi nước Nam; Bài ca Côn Sơn; Phò giá về kinh
- Văn bản biểu cảm gián tiếp: Những câu hát than thân; những câu hát châm biếm; bánh trôi nước..
*Văn miêu tả: Đối tượng là con người, phong cảnh, đồ vật, loài với mục đích tái tạo đối tượng giúp người nghe cảm nhận được nó
*Biểu cảm: Đối tượng biểu cảm cũng là những cảnh vật, đồ vật, con vật, con người, song đó không phải là đối tượng chủ yếu. Đối tượng chủ yếu của văn biểu cảm là bộc lộ tư tưởng, tình cảm.
TIEÁT 6
* Gv höôùng daãn HS laäp daøn yù vaø vieát baøi .
Gv: Thu bài của học sinh đọc một số bài của một số học sinh làm tốt,để học sinh khác rút kinh nghiệm
I. Bố cục của văn bản
1. Khái niệm bố cục của văn bản
- Bố cục là sự sắp xếp, tổ chöùc các đoạn, các phần theo một trình tự một hệ thống rành mạch và hợp lý. Nội dung các phần, các đoạn trong văn bản phải thống nhất chặt chẽ với nhau. Nhưng phải có sự phân biệt rạch ròi.
2. Bố cục gồm 3 phần
a. Bố cục của văn tư söï gồm 3 phần
Mở bài: giới thiệu nhân vật và sự việc
Thân bài: Diễn biến của sự việc
Kết bài: Kết thúc của sự việc
b. Bố cục của bài văn miêu tả gồm 3 phần
Mở bài: Giới thiệu chung về cảnh hoặc người được tả
Thân bài: Miêu tả chi tiết về cảnh hoặc người được tả
Kết bài: Cảm nghĩ về cảnh hoặc người được tả
3.Trình tự
-Có hai trình tự:Không gian,thời gian
+Không gian:từ xa đến gần,từ gần đến xa,từ trong ra ngoài,từ ngoài vào trong,từ dưới lên trên ,từ trên xuống dướ, từ trước ra sau.
-Tả người tả vật:Tả chính thể =>bộ phận(đối với người và vật)
TIẾT 2
1. Khái niệm văn biểu cảm
- Lươm , Sông núi nước Nam, các bài ca dao-dân ca, những câu hát về tình cảm gia đình - tình yêu quê hương đất nước và con người.
- Các phương thức biểu đạt:tự sự,miêu tả, nghị luận, thuyết minh.
- Các yếu tố biểu cảm 
+ Các yếu tố biểu cảm là những tình cảm, cảm xúc, những rung động.
Vd: Trong bài cao dao
“Chiều chiều ra đứng ngõ sau
Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều”
 Tác giaû ñaõ söû duïng phương thức miêu tả và tự sự là phương tiện để bộc lộ tình cảm nhớ da diết quê hương.
2. Đặc điểm của văn biểu cảm
- Cảm xúc và suy nghĩ của người viết phải được nổi rõ, phải trở thành nội dung chính của bài, chi phối và thể hiện qua việc lựa chọn,sắp xếp các ý và bố cục của bài văn.
- Trong văn biểu cảm , cảm xúc – suy nghĩ được phát biểu phải là của cá nhân người viết mang tính chất chân thực,không giả tạo, giàu giá trị nhân văn,thể hiện các giá trị đạo đức, cao thượng, đẹp đẽ.
- Làm giàu cho tâm hồn người đọc , phát hiện những điều mới mẻ và đặc sắc của cuộc sống xung quanh tạo ra sự đồng cảm.
- Thể hiện nội dung củ người viết trực tiếp hoặc gián tiếp.
* Các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn biểu cảm là.
- Kết hợp trải nghiệm bản thân và quan sát, liên tưởng, tưởng tượng, so sánh, ví von, suy ngẫm.
- Sử dụng các phép đối,tương phản tương đồng ,tăng tiến
* Khi xây dựng bố cục.
- Sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu cảm xúc
- Tránh xa vào tự sự và miêu tả
- Cảm xúc ,suy nghĩ giả, tạo vay mượn
TIẾT 3
PHẦN LUYỆN TẬP
Đề bài:Hãy phát biểu cảm nghĩ của em về hình ảnh cây tre Việt Nam.
- Đối tượng biểu cảm:cây tre Việt Nam
- Tình cảm của em về cây tre Việt Nam.
* Bố cục
**Mở bài: Giới thiệu đối tượng (cây tre)
**Thân bài: Nêu cảm tượng, suy nghĩ, nhận xét đánh giá của em về cây tre.
- Trong kháng chiến tre là vũ khí đắc lực, là người bạn thân thiết trong cuộc kháng chiến “tre xung phong, tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh.”
=> Tình cảm ấn tượng của em về hình ảnh ây tre.
- Sức sống của tre có mặt khắp mọi nơi,mọi chỗ từ bắc vô nam
- Em học tập được gì qua phẩm chất của cây tre.
**Kết bài: Cảm xúc của em về cây tre
Thực hành
Vd: Phần mở bài
 Trên quê hương đất nước Việt Nam có rất nhiều loài cây nhưng em uêy quý nhất là cây tre Việt Nam.vì nó gắn bó với em từ rất lâu rồi.
TIẾT 4
Đề 2: Em hãy phát biểu cảm nghĩ của em về bài ca dao sau?
“Thân em như chẽn lúa đòng đòng
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai”
a. Tìm hiểu đề và tìm ý
- Đối tượng: Phát biểu cảm nghĩ về hai câu ca dao
“Thân em như chẽ lúa đòng đòng
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai”
b. Lập dàn bài
* Mở bài: Giới thiệu về ca dao,dân ca và tác dụng của ca dao dân ca.
* Thân bài:
- Hai câu ca dao giới thiệu về hình ảnh người con gái đang ở tuổi thanh xuân trẻ trung tràn đầy sức sống qua hình ảnh lúa đòng đòng
- Tình cảm của em trước vẻ đẹp của cô gái 
- Từ vẻ đẹp của cô gái gợi cho em hồi tưởng đến số phận của người con gái như thế nào
- Hình ảnh vẻ đẹp của người con gái được so sánh ví von như thế nào/
- Từ đó gợi cho em liên tưởng đến điều gì?
* Kết bài
 Qua bài ca dao em cảm nhận được gì về ca dao Việt Nam
** Thực hành
TIẾT 5
ĐỀ 3: Phát biểu cảm nghĩ của em về mái trường mến yêu.
a. Tìm hiểu đề
- Đối tượng: mái trường mến yêu
- Biểu cảm: phát biểu cảm nghĩ
b. Lập dàn ý
* Mở bài
- Giới thiệu chung về mái trường mình đã học & đang học
* Thân bài
- Mái trường là nơi như thế nào?
- Ở đó em cảm thấy như thế nào?
- Trong khi ở dưới mái trường em cảm thấy ra sao?
- Mái trường đọng lại trong em tình cảm gì?
* Kết bài
- Em cảm nhận như thế nào về mái trường ?
**Thực hành
* Một số lưu ý khi làm văn biểu cảm
- Có hai cách :biểu cảm trực tiêp và biểu cảm gián tiếp
TIẾT 6
Đề bài: Em hãy phát biểu cảm nghĩ của em về cây phượng trường em.
*Lập dàn ý
a. Mở bài:
- Giới thiệu được cây phượng ờ ngôi trường em dang học
- Vì sao em lại yêu quý cây phượng
b. Thân bài:
- Đặc điểm của cây phượng
+ Mùa đông lá rụng cành tro trọi
+ Mùa xuân lá xanh mơn mởn
+ hoa và quả của phượng có đặc điểm gì?
- Đặc biệt là hoa phượng đỏ rực một góc trời làm cho trong lòng mỗi học sinh cảm thấy lao lòng khi phượng nở
- Cây phượng có tác dụng gì?
- Cây phượng tạo cho em ấn tượng gì?
c. Kết bài
- Cảm nghĩ của em về cây phượng
- Mong muốn của em về cây phượng trong tương lai.
*Viết thành văn (học sinh viết bài)
*Yêu cầu: 
- Hình thức:
+ Bài làm đầy đủ ba phần
+ Trình bày rõ ràng ,sạch sẽ,đủ ý,diễn đạt trôi chảy
+ Đúng chính tả,đúng ngữ pháp
 4/ Hướng dẫn về nhà
 - Tiếp tục ôn tập phaàn văn biểu cảm
 - Ôn tập Tiếng Việt
 * Rút kinh nghiệm
Ngày soạn:27/09/2009
Chủ đề 2 bám sát
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
(thời lượng 12 tiết)
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
* Giúp học sinh:
- Củng cố lí thuyết
- Phân biệt được các từ loại, biết cách đặt câu có sử dụng từ loại.
- Sử dụng từ loại đúng nơi, đúng chỗ, đúng hoàn cảnh giao tiếp
- Biết vận dụng phần từ loại vào việc viết văn.
II. CHUẨN BỊ
Gv: Tham khảo tài liệu ,soạn giáo án
 Tích hợp một số văn bản đã học
Hs: Ôn tập lại kiến thức
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
1. Ổn định
2. Bài cũ
3. Bài mới
*Giới thiệu bài
*Tiến trình  ... lớp 6 các em đã được học các thành chính của câu vậy thế nào là thành phần chính của câu?
H:Vậy trong câu thành phần nào được gọi là thành phần chính?
H:Em hãy nêu đặc điểm của vị ngữ?đặt câu có vị ngữ?
H:Em hãy nêu đặc điểm của chủ ngữ?đặt câu có thành phần chủ ngữ?
H:Em đã đực học các kiểu câu nào?
 Câu trần thuật
 Câu cầu khiến
Câu nghi vấn
Câu cảm thán
H:ờ lớp 6 em được học kiểu câu nào?
 -câu trần thuật đơn.
H:Thế nào là câu trần thuật đơn?cho ví dụ minh họa?
*Hoạt động 2:Hướng dẫn học sinh luyện tập
Bài 1:xác định các thành phần chính trong các câu sau?
Ngày mai tôi đi học thêm môn ngữ văn.
Người ta gọi chàng là Sơn Tinh
Tre là người bạn thân thiết nhất của người nông dân.
Bai2: viết một đoạn văn từ năm đến bảy câu tả cành trường em câu trần thuật đơn.xác định bằng cách gạch chân.
 Học sinh viết ra nháp 
Gv thu bài của một số em chấm điểm.
Tieát 2: Caâu ruùt goïn
*Hoaït ñoäng 1: Höôùng daãn hs cuûng coá lyù thuyeát:
 H:Theá naøo laø caâu ruùt goïn? Taïi sao phaûi ruùt goïn caâu? Cho ví duï minh hoïa.
*Hoaït ñoäng 2: Höôùng daãn hs Luyeän taäp
 Baøi 1: Tìm caâu ruùt goïn trong caùc caâu sau:
a. Ngöôøi ñeïp vì luïa, luùa toát vì phaân.
b. Hoïc thaày khoâng taøy hoïc baïn.
c. - Luùc naøo chuùng ta ñöôïc nghæ teát?
 - Coù leõ hai tuaàn nöõa.
d. - Hoâm nay, ai tröïc nhaät?
 - Baïn Thanh.
Baøi 2: Caùc caâu ruùt goïn trong baøi 1 ñöôïc ruùt goïn thaønh phaàn naøo? Chuùng ta coù theå boå sung thaønh phaàn ñoù vaøo caùc caâu ñöôïc khoâng? Neáu ñöôïc, em seõ theâm nhöõng töø ngöõ naøo? Vieäc ruùt goïn caùc caâu treân coù taùc duïng gì?
 Tieát 3: Caâu ñaëc bieät
*Hoaït ñoäng 1: OÂn taäp Lyù thuyeát
 H:Theá naøo laø caâu ñaëc bieät? Duøng caâu ñaëc bieät coù taùc duïng gì?
 Khi caàn boäc loä caûm xuùc, lieät keâ, thoâng baùo veà söï toàn taïi cuûa söï vaät, hieän töôïng; xaùc ñònh thôøi gian nôi choán; goïi ñaùp.
 Cho moät ví duï veà caâu ñaëc bieät?
Hoaït ñoäng 2: Höôùng daãn luyeän taäp
Baøi 1: Tìm nhöõng caâu ñaëc bieät trong ñoaïn vaên sau? Neâu taùc duïng cuûa noù.
a. Caây tre Vieät Nam. Caây tre xanh nhuõn nhaën, ngay thaúng, thuyû chung, can ñaûm.
b. Trôøi ôi! Coâ giaùo taùi maët vaø nöôùc maét giaøn giuïa.
c. Sôùm. Chuùng toâi hoäi tu ôû goùc saân. Toaøn chuyeän treû con. Raâm ran.
d. Moät tieáng gaø gaùy xa. Moät aùnh sao mai chöa taét. Moät chaân trôøi ñoû öûng phía xa. Moät chuùt aùnh saùng hoàng treân maët ruoäng luùa leân ñoøng.
HS: Thaûo luaän traû lôøi.
GV: Nhaän xeùt boå sung.
 Baøi 2:Nhaän xeùt caáu truùc ngöõ phaùp, noäi dung vaø giaù trò bieåu caûm cuûa hai caùch ñaët caâu sau:
 Ñeâm. Boùng toái traøn ñaày treân beán Caùt Baø. Trong im laëng boãng vang leân moät hoài coøi xin ñöôøng.
 Ñeâm, treân beán Caùt Baø boùng toái traøn ñaày. Trong im laëng boãng vang leân moät hoài coøi xin ñöôøng.
Gv: Qua baøi taäp ta hieåu vì sao caàn phaûi duøng caâu ñaëc bieät.
Baøi 3:Ñoïc ñoaïn vaên sau vaø xaùc ñònh caâu ñaëc bieät:
 Muøa xuaân! Moãi khi hoaï mi tung ra nhöõng tieáng hoùt vang löøng, moïi vaät nhö coù söï ñoåi thay kì dieäu.
Baøi 4: Caâu treân coù taùc duïng gì?
a. Boäc loä caûm xuùc.
b. Thoâng baùo söï toàn taïi cuûa söï vaät.
c. Xaùc dònh thôøi gian.
d. Xaùc ñònh nôi choán.
Baøi 5:
Vieát moät ñoaïn vaên ngaén coù söû duïng caâu ñaëc bieät. Gaïch chaân caâu ñaëc bieät aáy?
Baøi 6: 
Vieát ñoaïn vaên theo chuû ñeà gia ñình, queâ höông coù söû duïng caâu ñaëc bieät?
Hs ñoäc laäp laøm vieäc BT5 vaø BT6.
Gv kieåm tra baøi moät soá em, nhaän xeùt chung.
Tieát 4: Höôùng daãn hs phaân bieät caâu ñaëc bieät vaø caâu ruùt goïn.
*Hoaït ñoäng 1: Höôùng daãn cuûng coá lyù thuyeát
 - Phaân bieät caâu ñaëc bieät vaø caâu ruùt goïn?
 - Duøng caâu ñaëc bieät coù taùc duïng gì?
 - Khi naøo ta neân duøng caâu ruùt goïn?
*Hoaït ñoäng 2: Höôùng daãn luyeän taäp
Baøi 1: Xaùc ñònh caâu ruùt goïn, caâu ñaëc bieät trong ñoaïn trích sau:
a. Heø. Haùo höùc vaùc ba loâ ra beán xe. Hình aûnh ngoâi nhaø vaø khoaûng saân loám ñoám hoa tröùng caù aån hieän tröôùc maët nhö moät aùm aûnh ngoït ngaøo.
b. Caây tröùng caù vaãn ñöùng töôùc saân. Phoång phao. Töôi toát.
Baøi 2:Haõy cho bieát taùc duïng cuûa caùc caâu ruùt goïn vaø ñaëc bieät treân?
Baøi 3:Haõy phuïc hoài laïi caùc thaønh phaàn bò ruùt goïn trong baøi taäp treân?
Baøi 4:Vieát ñoaïn vaên bieåu caûm veà chuû ñeà queâ höông coù söû duïng hai loaïi caâu treân?
 Tieát 1: Ôn lại kiến thức cũ
I. Các thành phần chính của câu
 1.Khái niệm:
- Thành phần chính của câu là những thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt một ý trọn vẹn.Thành phần không bắt buộc có mặt đượ gọi là thành phần phụ.
- Trong câu chủ ngữ và vị ngữ là thành phần chính của câu
a.Vị ngữ là thành phần chính của câu có khả năng kết hợp với các phó từ chỉ quan hệ thời gian và trả lời cho câu hỏi làm gì?,làm sao?,như thế nào? Hoặc là gì?.
- Vị ngữ thường là động từ hoặc cụm động từ, tính từ hoặc cụm tính từ,danh từ hoặc cụm danh từ.
- trong câu có thể có một hoặc nhiều vị ngữ.
Vd:Tôi// đang học bài,làm bài
 VN
b.Chủ ngữ l2 thành phần chính của câu nêu tên sự vật hiện tượng có hành động, đặc điểm trạng thái.Được miêu tả ở vị ngữ.Chủ ngữ thường trả lời cho các câu hỏi ai?,con gì?, cái gì?
 Chủ ngữ thường là danh từ,đại từ hoặc cụm danh từ.trong những trường hợp nhất định, động ừ tính từ hoặc cụm động từ, cụm tính từ cũng có thể làm chủ ngữ.
Câu có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ.
Ví dụ:Liên //là người bạn thân nhất của tôi.
 CN
1.Câu trần thuật đơn:
 Câu trần thuật đơn là câu do một cụm 
C –V tạo thành, dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu ý kiến.
Vd:Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
II.Luyện tập:
Bài 1
Ngày mai tôi// đi học thêm môn ngữ văn.
 Cn vn
Người ta //gọi chàng là Sơn Tinh
Cn vn
Tre// là người bạn thân thiết nhất của người 
Cn vn
nông dân.
Bài 2: Viết đoạn văn ngắn
Tieát 2: Caâu ruùt goïn
I. Lyù thuyeát
1. Khaùi nieäm: Caâu ruùt goïn laø nhöõng caâu bò löôïc boû moät thaønh phaàn naøo ñoù trong caâu, coù theå laø CN – VN, hoaëc caû CN vaø VN.
Ví duï: - Nhöõng ai ngoài ñaây?
 - OÂng lyù Cöïu vôùi oâng Chaùnh hoäi.
 -> Ruùt goïn vò ngöõ
2. Söû duïng caâu ruùt goïn:
+ Khi caàn thoâng tin nhanh, laøm caâu goïn hôn, traùnh laëp töø ngöõ.
+ Nguï yù haønh ñoäng, ñaëc ñieåm noùi trong caâu laø cuûa chung moïi ngöôøi.
Ví duï: - Baïn veà queâ luùc naøo trôû laïi?
 - Moät thaùng nöõa.
 -> Ruùt goïn caû CN vaø VN, laøm cho caâu goïn, taäp trung vaøo noäi dung caàn thoâng baùo.
II. Luyeän taäp
Baøi 1: Caùc caâu ruùt goïn laø b, c, d
b. Hoïc thaày khoâng taøy hoïc baïn
c. Coù leõ hai tuaàn nöõa
d. Baïn Thanh
Baøi 2: + Thaønh phaàn ruùt goïn trong caùc caâu:
b. Hoïc thaày khoâng taøy hoïc baïn 
Ruùt goïn chuû ngöõ
c. Coù leõ hai tuaàn nöõa
Ruùt goïn caû chuû ngöõ vaø vò ngöõ
d. Baïn Thanh
Ruùt goïn vò ngöõ
+ Coù theå theâm moät soá töø vaøo caùc caâu ñeå caùc caâu ñuû thaønh phaàn:
Chuùng ta hoïc thaày khoâng taøy hoïc baïn
Coù leõ hai tuaàn nöõa, chuùng ta môùi nghæ teát
Hoâm nay, baïn Thanh tröïc nhaät
+ Taùc duïng cuûa vieäc ruùt goïn caâu:
Caâu b laø caâu noùi daønh chung cho moïi ngöôøi
Caâu c, d laø muoán thoâng tin nhanh, nhaán maïnh vaøo noäi dung caàn thieát.
 Tieát 3
I. Lyù thuyeát
1. Khaùi nieäm: laø caâu khoâng coù caáu taïo theo moâ hình C – V.
2. Taùc duïng:
- Boäc loä caûm xuùc
- Lieät keâ thoâng baùo veà söï toàn taïi cuûa söï vaät, hieän töôïng.
- Xaùc ñònh thôøi gian nôi choán.
 - Goïi ñaùp.
Vd: Naéng. Gioù. Traûi möôït treân caùnh ñoàng.
II. Luyeän taäp
Baøi 1:
Caâu ñaëc bieät
Taùc duïng
Caây tre Vieät Nam
Giôùi thieäu söï vaät 
Trôøi ôi!
Boäc loä caûm xuùc 
Sôùm. Toaøn chuyeän treû em. Raâm ran.
Xaùc ñònh thôøi gian, giôùi thieäu söï vaät.
Moät tieáng gaø gaùy xa. Moät aùnh sao mai chöa taét. Moät chaân trôøi ñoû öûng phía xa. Moät chuùt aùnh saùng hoàng treân maët ruoäng luùa leân ñoøng.
Lieät keâ thoâng baùo söï xuaát hieän cuûa söï vaät hieän töôïng. 
Baøi 2:
Hai caùch dieãn ñaït:
+ Veà caáu truùc:
- Duøng caâu ñaëc bieät vaø bieän phaùp ñaûo ngöõ.
- Duøng traïng ngöõ, caâu saép xeáp theo traät töï bình thöôøng.
 + Veà noäi dung: khoâng thay ñoåi, nhöng giaù trò bieåu caûm khaùc nhau. Cuï theå:
Caâu a: Duøng caâu ñaëc bieät vaø bieän phaùp ñaûo ngöõ, aán töôïng veà thôøi gian vaø söï ñoät ngoät roõ hôn.
Baøi 3:Ñaùp aùn: b. Muøa xuaân! 
-> Laø caâu ñaëc bieät.
Baøi 4: 
Ñaùp aùn: c.
Tieát 4 
I. Lyù thuyeát
Caâu ñaëc bieät
Caâu ruùt goïn
- Caâu khoâng coù caáu taïo theo moâ hình CN – VN.
- Caâu ñaëc bieät khoâng theå khoâi phuïc CN – VN. 
- Caâu ruùt goïn laø kieåu caâu bình thöôøng bò löôïc boû CN hoaëc VN, hoaëc caû CN, VN.
- Coù theå khoâi phuïc laïi CN, VN.
II. Luyeän taäp
Baøi 1:
+ Caâu ñaëc bieät: Heø.
+ Caâu ruùt goïn: 
 - Haùo höùc vaùc ba loâ ra beán xe.
 - Phoång phao. Töôi toát.
Baøi 2:Taùc duïng cuûa:
+ Caâu ñaëc bieät: xaùc ñònh thôøi gian.
+ Caâu ruùt goïn:
 - Laøm cho caâu goïn hôn.(1)
 - Nhaán maïnh vaøo ñaëc ñieåm cuûa söï vaät, traùnh laëp töø ngöõ.(2)
Baøi 3: Khoâi phuïc laïi thaønh phaàn bò ruùt goïn:
Toâi haùo höùc vaùc ba loâ ra beán xe.
Caây tröùng caù phoång phao. Caây tröùng caù töôi toát.
Baøi 4:Queâ höông! Hai tieáng thaân thöông. Queâ toâi thaät ñeïp. Thaät eâm aû. Tuoåi thô cuûa toâi gaén vôùi queâ höông nhö chieác xuoàng gaén vôùi maùi cheøo. Toâi yeâu queâ tha thieát nhö tình yeâu cuûa ñöùa con giaønh cho ngöôøi meï. OÂi, queâ höông. Nôi toâi sinh ra vaø lôùn leân trong lôøi ru ngoït ngaøo nhö tieáng soùng voã veà ñoâi bôø soâng xanh. Nôi aáy ñaõ ghi daáu bieát bao kæ nieäm eâm ñeàm cuûa tuoåi thô. Bôûi theá, duø ñi ñaâu, taâm hoàn toâi vaãn luoân höôùng veà queâ höông.
 4. Höôùng daãn veà nhaø:
 - Naém vöõng khaùi nieäm caâu ñaëc bieät, caâu ruùt goïn.
 - Luyeän taäp xaây döïng ñoaïn vaên coù caâu ruùt goïn vaø caâu ñaëc bieät.
 - Chuaån bò baøi tieát sau: Theâm traïng ngöõ cho caâu.
	*Ruùt kinh nghieäm:
 Ngaøy soaïn: 01/01/2010
 	Ngaøy daïy: /01/2010
CHUÛ ÑEÀ 4 BAÙM SAÙT
 MÔÛ ROÄNG CAÂU
(Thôøi löôïng: 4 tieát)
I. Muïc tieâu caàn ñaït:
 Giuùp hs:
 	 - Naém chaéc hôn kieán thöùc veà caâu ñaëc bieät: khaùi nieäm, taùc duïng, caùch duøng.
 	 - Phaân bieät roõ caâu ruùt goïn vôùi caâu ñaëc bieät.
 	 - Reøn luyeän:
 + Kó naêng nhaän dieän caâu ñaëc bieät trong caùc vaên baûn vaø phaân tích ñöôïc taùc duïng.
 + Kó naêng ñaët caâu, vieát ñoaïn vaên coù söû duïng caâu ñaëc bieät.
II. Chuaån bò:
 Baøi soaïn, heä thoáng baøi taäp phuø hôïp, baûng phuï.
III. Tieán trình daïy hoïc:
1. OÅn ñònh lôùp
2. Baøi cuõ
 - Kiểm tra vở soạn của 3 hs
 3. Baøi môùi
 *Giới thiệu bài
 *Tiến trình hoạt động