Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 27 - Tiết 101: Ôn tập văn nghị luận (Tiếp)

TUẦN 27	TIẾT 101	NS: 20/2/2012
ÔN TẬP VĂN NGHỊ LUẬN
I-MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: 
- Nắm chắc khái niệm và phương pháp làm bài văn nghị luận qua các văn bản nghị luận đã học.
- Tạo lập được một văn bản nghị luận dài khoảng 500 từ theo các thao tác lập luận đã học (chứng minh, giải thích).
II-TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 
 1. Kiến thức:
- Hệ thống các văn bản nghị luận đã học, nội dung cơ bản, đặc trưng thể loại, hiểu được giá trị tư tưởng và nghệ thuật của từng văn bản.
- Một số kiến thức liên quan đến đọc - hiểu văn bản như nghị luận văn học, nghị luận xã hội.
- Sự khác nhau căn bản giữa kiểu văn bản nghị luận và kiểu văn bản tự sự, trữ tình.
 2. Kĩ năng:
- Khái quát, hệ thống hóa, so sánh, đối chiếu và nhận xét về tác phẩm nghị luận văn học và nghị luận xã hội.
- Nhận diện và phân tích được luận điểm, phương pháp lập luận trong các văn bản đã học.
- Trình bày, lập luận có lí, có tình.
III-HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG 
1. Ổn định lớp: 1’
2. Kiểm tra bài cũ: 4’
Gv kiểm tra bài soạn của hs.
3. Bài mới:
*Giới thiệu bài: 1’
Ho¹t ®éng 1: 14’
- BT1: Đọc lại các bài văn nghị luận đã học và điền vào bản theo mẫu (sgk).
GV nhận xét
HS thực hiện và trình bày.
HS nhận xét.
- BT1:
Stt
Tên bài
Tác giả
Đề tài nghị luận
Luận điểm chính
Phương pháp lập luận
1
Tinh thaàn yeâu nöôùc cuûa nhaân daân ta
Hồ Chí Minh
Tinh thaàn yeâu nöôùc cuûa daân toäc vieät nam
Daân ta coù moät loøng noàng naøn yeâu nöôùc. Ñoù laø moät truyeàn thoáng quyù baùu cuûa ta.
Chöùng minh
2
Ñöùc tính giaûn dò cuûa Baùc Hoà
Phaïm Vaên Ñoàng
Ñöùc tính giaûn dò cuûa Baùc Hoà
Baùc giaûn dò trong moïi phöông dieän böõa aên, nhaø ôû, loái soáng... söï giaûn dò aáy ñi lieàn vôùi söï phong phuù, roäng lôùn veà ñôøi soáng tinh thaàn ôû Baùc
Chöùng minh, giaûi thích vaø bình luaän
3
YÙù nghóa vaên chöông
Hoaøi Thanh
Vaên chöông vaø yù nghóa cuûa noù ñoái vôùi con ngöôøi
Nguoàn goác cuûa vaên chöông laø ôû loøng thöông ngöôøi, thöông muoân loaøi vaät. Vaên chöông hình dung vaø saùng taïo ra söï soáng, nuoâi döoõng vaø laøm giaøu cho tình caûm cuûa con ngöôøi.
Giaûi thích keát hôïp vôùi bình luaän
Ho¹t ®éng 2: 5’
- BT2: Nêu tóm tắt những nét đặc sắc nghệ thuật của mỗi bài nghị luận đã học.
- BT2:
HS thực hiện.
STT
Teân baøi
Ngheä thuaät
1
Tinh thaàn yeâu nöôùc cuûa nhaân daân ta
Boá cuïc chaët cheõ daãn chöùng choïn loïc, toaøn dieän, saép xeáp hôïp lí. Hình aûnh so saùnh ñaëc saéc.
2
Ñöùc tính giaûn dò cuûa Baùc Hoà
DC cuï theå xaùc thöïc, toaøn dieän, keát hôïp chöùng minh vôùi giaûi thích vaø bình luaän, lôøi vaên giaûn dò maø giaøu caûm xuùc.
3
YÙ nghóa vaên chöông
Trình baøy nhöõng vaán ñeà phöùc taïp moät caùch ngaén goïn, giaûn dò, saùng suûa, keát hôïp vôùi caûm xuùc giaøu hình aûnh.
Ho¹t ®éng 3: 14’
- BT3: 
a) Chọn ý thích hợp điền vào bảng.
- BT3:
HS thực hiện.
Theå loaïi
Yeáu toá
Truyeän 
Coát truyeän, nhaân vaät, nhaân vaät keå chuyeän
Kí
Nhaân vaät, nhaân vaät keå chuyeän
Thô tự sự
Coát truyeän, nhaân vaät, nhaân vaät keå chuyeän, nhòp , vaàn
Thô tröõ tình
Vaàn ,nhòp
Tuyø buùt
(Nhân vật), nhaân vaät keå chuyeän
Nghò luaän
Luaän ñieåm, luaän cöù.
b) Phân biệt sự khác nhau giữa nghị luận với tự sự, trữ tình.
HS thực hiện
- Tự sự: phải có cốt truyện, nhân vật, nhaân vaät keå chuyeän.
- Trữ tình: biểu hiện tình cảm, cảm xúc trực tiếp hay gián tiếp.
- Nghị luận: phải có luận điểm, luận cứ, lập luận.
c) Tục ngữ có thể coi là văn nghị luận đặc biệt không?
HS: Tục ngữ có thể coi là văn nghị luận đặc biệt. 
Gv chốt lại ý
HS đọc “Ghi nhớ” (sgk)
Ho¹t ®éng 4: 2’
* Hướng dẫn tự học:
 Xác định hệ thống luận điểm, tìm các dẫn chứng, lập dàn ý dựa trên một đề bài văn nghị luận, viết thành một bài văn hoàn chỉnh.
4. Củng cố: 2’
- Kể tên các văn bản nghị luận đã học. Nêu tên tác giả và luận điểm tương ứng.
5. Dặn dò: 2’
- Học bài, thực hiện theo yêu cầu của “Hướng dẫn tự học”.
- Chuẩn bị “Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu”: Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu, các trường hợp ..., xem (làm) trước bài tập. 
-------------------------------------------------------------------------------------------
TUẦN 27	TIẾT 102	NS: 20/2/2012
DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
I-MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: 
	- Hiểu thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu.
	- Nhận biết các cụm chủ - vị làm thành phần câu trong văn bản.
II-TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 
 1. Kiến thức:
	- Mục đích của việc dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu.
	- Các trường hợp dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu.
 2. Kĩ năng:
	 - Nhận biết các cụm chủ - vị làm thành phần câu. 
	- Nhận biết các cụm chủ - vị làm thành phần của cụm từ.
III-HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG 
1. Ổn định lớp: 1’
2. Kiểm tra bài cũ: 5’
- Hãy phân biệt văn nghị luận với văn tự sự, trữ tình.
3. Bài mới:
*Giới thiệu bài: 1’
Hoạt động 1: 23’
A. Tìm hiểu chung:
Böôùc 1:
Goïi Hs ñoïc Vd - SGK
? Em haõy tìm caùc cuïm danh töø trong caâu treân? 
GV:y/c hoïc sinh nhaän xeùt
? Phaân tích caùc cuïm danh töøõ?
?Phaàn phuï sau coù caáu taïo nhö theá naøo?
? Vaäy phaàn phuï sau goïi laø gì?
?Noù giöõ chöùc vuï gì trong caâu?
?Duøng ñeå laøm gì?
GV choát laïi yù.
Böôùc 2:
* GV ñöa ra yeâu caàu ch hs thaûo luaän: “Tìm cuïm C - V laøm thaønh phaàn caâu hoaëc thaønh phaàn cuïm töø trong caùc caâu (sgk). Cho bieát trong moãi caâu, cuïm C - V laøm thaønh phaàn gì”. 
Gv nhaän xeùt.
GV choát laïi yù.
HS ñoïc 
HS: - nhöõng tình caûm ta khoâng coù
- nhöõng tình caûm ta saün coù
HS:- nhöõng/ tình caûm/ ta
 PT DT
khoâng coù.
 PS
-nhöõng /tình caûm/ 
 PT DT
ta saün coù
 PS
HS: - ta / khoâng coù.
 C V
- ta / saün coù
 C V
HS: cuïm chuû - vò
HS: thaønh phaàn cuûa cuïm danh töø
HS ñoïc ghi nhôù.
HS thaûo luaän 5’
Ñaïi dieän nhoùm trình baøy
HS nhaän xeùt
a) Chò Ba/ ñeán (CN)
b) Tinh thaàn/ raát haêng haùi (VN)
c) Trôøi /sinh laù sen ñeå bao boïc coám, cuõng nhö trôøi /sinh coám naèm uû trong laù sen (phuï ngöõ cho cuïm ÑT)
d) (töø ngaøy) Caùch maïng thaùng Taùm/thaønh coâng (phuï ngöõ cho cuïm DT)
HS ñoïc ghi nhôù.
I/Theá naøo laø duøng cuïm chuû –vò ñeå môû roäng caâu
VD:Vaên chöông gaây cho ta nhöõng tình caûm ta khoâng coù, luyeän nhöõng tình caûm ta saün coù.
- nhöõng/ tình caûm/ ta
 PT DT
khoâng coù.
PS
-nhöõng /tình caûm/ 
 PT DT
ta saün coù
 PS
- ta / khoâng coù.
 C V
- ta / saün coù
 C V
" laøm thaønh phaàn cuïm töø ñeå môû roäng caâu.
Ghi nhôù (sgk)
II/ Caùc tröôøng hôïp duøng cuïm C-V ñeå môû roäng caâu
a) Chò Ba/ ñeán (CN)
b) Tinh thaàn/ raát haêng haùi (VN)
c) Trôøi /sinh laù sen ñeå bao boïc coám, cuõng nhö trôøi /sinh coám naèm uû trong laù sen (phuï ngöõ cho cuïm ÑT)
d) (töø ngaøy) Caùch maïng thaùng Taùm/thaønh coâng (phuï ngöõ cho cuïm DT)
*Ghi nhôù (sgk)
KNS: Biết dùng cụm C - V để mở rộng câu phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
Ho¹t ®éng 2: 10’
- Bt: Tìm cuïm C - V laøm thaønh phaàn caâu hoaëc thaønh phaàn cuïm töø trong caùc caâu (sgk). Cho bieát trong moãi caâu, cuïm C - V laøm thaønh phaàn gì”. 
B. Luyện tập:
Bt : a) Người chuyên môn/ mới định được (phụ ngữ cho cụm DT)
b) Khuôn mặt /đầy đặn (VN)
c) Caùc coâ gaùi/ voøng ñoã gaùnh
 Hiện ra từng lá cốm... bụi nào.
"Coù hai cuïm C-V ñöôïc duøng ñeå môû roäng caâu: Moät laøm phuï ngöõ trong cuïm danh töø, moät laøm phuï ngöõ trong cuïm ñoäng töø.
d) Một bàn tay/ đập vào vai (phụ ngữ cho cụm DT)
 Hắn/ giật mình (VN)
Ho¹t ®éng 3: 1’
C. Hướng dẫn tự học:
Xác định chức năng ngữ pháp của cụm C - V trong câu văn.
4. Củng cố: 2’
? Theá naøo laø duøng cum C-V ñeå môû roäng caâu?
? Caùc tröôøng hôïp duøng cuïm C-V ñeå môû roäng caâu?
5. Dặn dò: 2’
- Học bài, xem lại bt. Thực hiện theo “Hướng dẫn tự học”.
- Chuẩn bị Trả bài TLV số 5, trả bài kiểm tra TV, trả bài kiểm tra Văn: Nhớ lại bài làm và tự đánh giá bài làm của mình.
TUẦN 27	TIẾT 103	NS: 20/2/2012
TRAÛ BAØI TLV SOÁ 5, BAØI KT TIEÁNG VIEÄT, TRAÛ BAØI KIEÅN TRA VAÊN
A. Muïc tieâu caàn ñaït :
Giuùp HS:
- Cuûng coá laïi nhöõng kieán thuùc vaø kó naêng ñaõ hoïc veà vaên baûn laäp luaän chöùng minh, veà coâng vieäc taïo laäp vaên baûn nghò luaän vaø veà caùch söû duïng töø ngöõ ñaët caâu
- Ñaùnh giaù ñược chaát luôïng baøi laøm cuûa mình, trình ñoä baøi laøm cuûa baûn thaân mình, nhôø ñoù coù ñöïoc nhöõng kinh nghieäm vaø quyeát taâm caàn thieát ñeå laøm toát hôn nöõa ôû baøi sau
B. Chuaån bò
- GV: chaám baøi, dặn hs tự đánh giá bài làm của mình.
- HS: tự đánh giá bài làm của mình.
C. Tieán haønh:
1. Oån ñònh lôùp: 1’
2. Kieåm tra baøi cuõ: 5’
?Theá naøo laø duïng cuïm chuû vò ñeå môû roäng caâu
?Caùc tröôøng hôïp duøng cuïm chuû vò môû roäng caâu
3. Baøi môùi
Hñ1: 7’
-Traû laàn löôït ba baøi kieåm tra.
-HS nhaän bài vaø xem.
HÑ2: 7’
*Ñaùnh giaù baøi kieåm tra cuûa hoïc sinh.
-GV: nhaän xeùt töøng baøi kieåm tra.
-HS: nghe vaø ruùt kinh nghieäm.
HÑ3: 17’
*Höoùng daãn söûa baøi kieåm tra.
-GV: löu yù nhöõng kieán thöùc cô baûn cuûa Hs thöôøng sai vaø ñöa ra höôùng khaéc phuïc.
-HS: laéng nghe vaø ghi nhaän.
HÑ4: 6’
*Goïi ñieåm vaøo soå.
-GV: goïi ñieåm vaø ghi soå.
-HS: ñoïc ñieåm töøng baøi.
4/Cuûng coá /
5/Daën doø: 2’
- Hoïc laïi kieán thöùc ñaõ kieåm tra.
- Soaïn baøi: “Tìm hieåu chung veà pheùp laäp luaän giaûi thích”: Muïc ñích vaø phöông phaùp giaûi thích, xem (laøm) tröôùc baøi taäp.
TUẦN 27	TIẾT 104	NS: 20/2/2012
TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
I-MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: 
	Hiểu mục đích, tính chất và các yếu tố của phép lập luận giải thích.
II-TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 
 1. Kiến thức:
	Đặc điểm của một bài văn lập luận giải thích và yêu cầu cơ bản của phép lập luận giải thích.
 2. Kĩ năng:
	- Nhận định và phân tích một số văn bản nghị luận giải thích để hiểu đặc điểm của kiểu văn bản này.
	- Biết so sánh để phân biệt lập luận giải thích với lập luận chứng minh.
III-HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG 
1. Ổn định lớp: 1’
2. Kiểm tra bài cũ: 3’
 - GV kiểm tra tập bài soạn của hs.
3. Bài mới:
*Giới thiệu bài: 1’
Hoạt động 1: 25’
A. Mục đích và phương pháp giải thích:
Böôùc 1: Tìm hieåu nhu caàu giaûi thích trong ñôøi soáng 
?Trong ñôøi soáng khi naøo ngöôøi ta caàn giaûi thích?
?Em haõy neâu moât soá caâu hoûi caàn ngöôøi khaùc giaûi thích?
?Muoán giaûi thích caùc vaán ñeà neâu treân thì neân laøm theá naøo?
?Trong vaên nghò luaän ngöôøi ta thöôøng yeâu caàu giaûi thích caùc vaán ñeà gì?
Böôùc 2:Tìm hieåu caùch laøm baøi vaên laäp luaän giaûi thích
GV yeâu caàu hoïc sinh ñoïc baøi vaên Loøng khieâm toán trong sgk
?Baøi vaên giaûi thích vaán ñeà gì?
?Giaûi thích nhö theá naøo?
?Em haõy tìm nhöõng caâu ñònh nghóa veà loøng khieâm toán?
?Vaäy nhöõng caâu treân coù phaûi laø caùch giaûi thích khoâng? Vì sao?
?Ngoaøi caùch ñònh nghóa ñoù coøn coù nhöõng caùch giải thích naøo?
?Tìm lí do coù phaûi laø caùch giaûi thích khoâng?. Vì sao?
?Vieäc chæ ra caùi lôïi cuûa khieâm toán vaø haïi cuûa khoâng khieâm toán coù phaûi laø caùch giaûi thích khoâng?
?Qua söï phaân tích ôû treân cho bieát theá naøo laø laäp luaän giaûi thích?
HS: - Khi tìm hieåu moät vaán ñeà
- Khi traû lôøi moät caâu hoûi cuûa ngöoøi khaùc
HS: vì sao?, ñeå laøm gì?, laø gì, coù yù nghóa gì?...
HS: Phaûi coù caùc tri thöùc khoa hoïc chuaån xaùc, nghieân cöùu caùc taøi lieäu.
HS: giaûi thích caùc vaán ñeà tö töôûng ñaïo lí, lôùn nhoû, caùc chuaån möïc haønh vi cuûa con ngöôøi.
HS:Ñoïc
HS:Baøi vaên giaûi thích veà loøng khieâm toán vaø giaûi thích baèng caùch so saùnh vôùi caùc söï vieäc, hieän töôïng trong ñôøi soáng haèng ngaøy.
HS:- Khieâm toán laø bieåu hieän cuûa con ngöôøi ñöùng ñaén.
- Khieâm toán laø tín nhaõ nhaën nhuùn nhöôøng.
- Khieâm toán thöôøng töï cho mình laø mngöôøi keùm coûi.
- Khiêm toán laø bieát ngöôøi bieát mình.
HS: Nhöõng caâu treân cuõng laø giaûi thích vì noù traû lôøi cho caâu hoûi khieâm toán laø gì.
HS: Coøn coù nhöõng caùch giaûi thích sau:
- Lieät keâ caùc bieåu hieän cuûa nhöõng ngöoøi khieâm toán
- Nhöõng bieåu hieän cuûa nhöõng ngöôøi khoâng khieâm toán...
HS: vì ñoù laø thuû phaùp ñoái laäp, laøm noåi baät hình aûnh cuûa loøng khieâm toán.
HS:Tìm lí do cuõng laø caùch giaûi thích khoâng vì noù cuõng ñi tìm caùch traû lôøi caâu hoûi khieâm toán laø gì.
HS: cuõng laø caùch giaûi thích vì noù lieät keâ caùc vaán ñeà vaø chæ ra nhöõng ñieàu lieân quan ñeán söï khieâm toán.
HS ñoïc ghi nhôù
1. Khi naøo caàn giaûi thích
- Khi tìm hieåu moät vaán ñeà.
- Khi traû lôøi moät caâu hoûi cuûa ngöoøi khaùc.
2. Thöôøng giaûi thích caùc vaán ñeà tö töôûng ñaïo lí, lôùn nhoû, caùc chuaån möïc haønh vi cuûa con ngöôøi
3. Ñoïc baøi vaên
a.Baøi vaên giaûi thích veà Loøng khieâm toán
b. Nhöõng ñònh nghóa veà loøng khieâm toán.
c. +Lieät keâ caùc bieåu hieän cuûa nhöõng ngöoøi khieâm toán
+Nhöõng bieåu hieän cuûa nhöõng ngöoøi khoâng khieâm toán...
+Keû khoâng khieâm toán cuõng laø caùch giaûi thích
d. Vieäc chæ ra caùi lôïi cuûa khieâm toán vaø haïi cuûa khoâng khieâm toán coù phaûi laø caùch giaûi thích khoâng.
*Ghi nhôù
Ho¹t ®éng 2: 9’
- Bt: Đọc bài văn và cho biết vấn đề giải thích và phương pháp giải thích trong bài.
B. Luyện tập:
-Baøi vaên giaûi thích vaán ñeà veà loøng nhaân ñaïo
- Giaûi thích baèng caùch:
 + Neâu ñònh nghóa:( loøng nhaân ñaïo laø loøng bieát thöông ngöôøi).
 + Keå ra caùc bieåu hieän cuûa loøng nhaân ñaïo: (töø moät oâng giaø raêng long toùc baïc.
 + Caùch ñeà phoøng hoaëc noi theo:(thaùnh Gaêng-di coù moät phuông chaâm). 
Ho¹t ®éng 3: 2’
C. Hướng dẫn tự học:
- Nắm được đặc điểm kiểu bài nghị luận giải thích.
- Sưu tầm văn bản giải thích để làm tư liệu học tập.
4. Củng cố: 2’
? Neâu muïc ñích vaø phöông phaùp giaûi thích? 
5. Dặn dò: 2’
- Xem lại đoạn văn. Thực hiện theo “Hướng dẫn tự học”.
- Chuẩn bị Sống chết mặc bay: Tìm hiểu tác giả, tác phẩm, phân tích văn bản.