Bài soạn môn Ngữ văn 7 - Tuần 15

 Tuần 15 Ngày dạy: / /2012
 TPPCT:53-54
 TIẾNG GÀ TRƯA
 - Xuân Quỳnh- 
 I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
 - Cảm nhận được vẻ đẹp trong sáng, đằm thắm của những kỉ niệm về tuổi thơ và tình bà cháu.
 - Thấy được nghệ thuật biểu hiện tình cảm qua những chi tiết tự nhiên, bình dị. 
 II.TRỌNG TÂM KIẾN THỨC,KĨ NĂNG :
1. Kiến thức: 
 - Sơ giản về tác giả Xuân Quỳnh.
 - Cơ sở của lòng yêu nước, sức mạnh của người chiến sĩ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ: Những kỉ niệm tuổi thơ trong sáng, sâu nặng nghĩa tình.
 - Nghệ thuật sử dụng điệp từ, điệp ngữ, điệp câu trong bài thơ.
2. Kĩ năng: 
 - Đọc - hiểu phân tích văn bản thơ trữ tình có dử dụng các yếu tố tự sự..
 - Phân tích các yếu tố biểu cảm trong văn bản.
3. Thái độ: 
 - Yêu thiên nhiên, quê hương,đất nước, giáo dục HS biết kính yêu và quý trọng bà.
III.CHUẨN BỊ
 Gv: Giáo án, cktkn
 Hs:Bài soạn, sgk
 IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định : 
2. Kiểm tra bài cũ :5p
 Đọc thuộc bài thơ Rằm tháng giêng? Nêu NT,YN của bài thơ ?
	 3. Bài mới 
 HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
NỘI DUNG 
HĐ1:(10p)
- Hãy nêu những nét chính về nhà thơ Xuân Quỳnh? 
 - Hs: Trình bày theo sgk/150
- Em hãy nêu thể thơ? ? Em hãy Cho biết hoàn cảnh sáng tác bài thơ?
Hs : Nêu dựa vào sgk.
- Gv : Đọc văn bản một lần, gọi 1 hs đọc lại
- GV: Nêu yêu cầu đọc ,đọc mẫu ,gọi hs đọc nhận xét .Chú ý :đọc giọng biểu cảm ,chú ý hình ảnh thơ ,từ ngữ lặp lại .
* Thảo luận nhóm
- Dựa vào mạch cảm xúc em hãy tìm bố cục cho bài thơ ?
- HS: Thảo luận, trình bày
- GV: Chốt ghi bảng
HĐ2 63p
*Cho HS đọc lại đoạn 1,2
- Hãy cho biết tiếng gà vọng vào tâm trí tác giả trong thời điểm cụ thể nào ?
- Tại sao trong vô vàng âm thanh mà tâm trí con người chỉ bị ám ảnh bởi tiếng gà trưa?
Hs : Suy ngẫm trả lời.
- Với người ra trận tiếng gà trưa gợi những cảm giác mới lạ nào ?
HS: Tự bộc lộ ,
GV chốt ý ,ghi bảng
- Em có nhận xét gì về nghệ thuật các câu thơ này? (từ ngữ,cách diễn đạt )
GV: Nếu như ở 4 câu thơ đầu ,tác giả nghe âm thanh tiếng gà bằng thính giác (tai ) thì ở 3 câu còn lại của khổ này tác giả nghe được âm thanh tiếng gà bằng thính giác mà còn nghe được bằng tâm hồn .
- Vậy người đó phải có tình cảm ntn với làng xóm quê hương thì mới nghe được những âm thanh như vậy?
- HS: tự bộc lộ ,GV nhận xét, ghi bảng:
Gv: Khái quát nội dung đoạn 1 và chuyển ý.
Những kỷ niệm ấu thơ của tác giả chợt ùa về .vậy đó là những kỷ niệm nào,chúng ta cùng tìm hiểu đoạn 2.
* Gọi hs đọc khổ 3,4,5,6.
- Tiếng gà trưa khơi dậy những hình ảnh thân thương nào trong đoạn thơ bạn vừa đọc?
 + Hình ảnh những con gà mái ,ổ trứng hồng
* Gọi hs đọc khổ 3,4,5,6.
-Tiếng gà trưa khơi dậy những hình ảnh thân thương nào trong đoạn thơ bạn vừa đọc?
 + Hình ảnh người bà .
-Những con gà mái với những quả trứng hồng gợi lên qua những chi tiết nào ?
 - HS: Phát hiện trình bày.
- Người bà gắn liền với kỷ niệm nào mà tác giả nhớ đến?
- Hs: Chỉ ra .
- Qua đó em thấy hình ảnh người bà hiện lên với những phẩm chất đáng quí nào ?
* Thảo luận nhóm
- Nỗi lo của bà ở đoạn thơ này là gì ?Tại sao bà lại lo như vậy ? Nỗi lo ấy gợi cho em cảm nghĩ gì ?
- Hs : Thảo luận: (3’) trình bày.
GV giảng: Khí hậu miền bắc 4 mùa rõ rệt ,mùa đông có gió mùa đông bắc tràn về rét đậm và rét hại.Rét hại trời có sương muối à hại đến con người ,vật nuôi,cây trồng .
- Như thế trong kỷ niệm tuổi thơ của cháu ,hình ảnh người bà hiện lên với những đức tính cao quí nào ?
- HS: Nghèo nhưng hiếu thảo, hết lòng vì con cháu ,chịu đựng nhẫn nại và giàu lòng hy sinh.
GV bình : Tình bà cháu ấm áp ,sâu nặng ,đây là tình cảm ruột thịt ,tình cảm gia đình quê hương ,cội nguồn không thể thiếu trong mỗi người .
GV chuyển ý : Chính tình cảm ,sự chăm lo của bà à cháu đã đem đến cho cháu sức mạnh thể chất và tinh thần ,giúp người cháu khôn lớn trưởng thành và trở thành động lực trong cuộc sống của người cháu .
HS đọc khổ 7,8
* Thảo luận nhóm
- Tiếng gà trưa được lặp lại mấy lần trong bài,ở vị trí nào ? có tác dụng ra sao? 
- HS : Thảo luận , trình bày. 
- Ở đoạn cuối ,người cháu đã chiến đấu vì những mục đích nào?
- Có thể nói tình cảm của người cháu đối với người bà được bộc lộ trực tiếp trong khổ cuối.Theo em đó là tình cảm nào ?
Hs :Bộc lộ.
Gv : Hướng dẫn hs tổng kết về nội dung và nghệ thuật trong phần ghi nhớ.
H Đ3(10p)
-Nêu ý nghĩa và nghệ thuật của bài thơ?
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
1. Tác giả:(sgk)
2. Tác phẩm:
- Hoàn cảnh sáng tác : Thời kỳ đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, in trong tập thơ Hoa Dọc Chiến Hào( 1968).
- Thể thơ :Ngũ ngôn có biến cách.
3. Đ ọc 
4. Bố cục: 3 phần.
- P1: Khổ 1,2: Tiếng gà trưa gợi về kí ức tuổi thơ của anh chiến sĩ trẻ trên đường hành quân và kỉ niệm về con gà mái mơ mái vàng.
- P2: Khổ 3,4,5,6: Tiếng gà trưa khơi dậy những kỷ niệm ấu thơ:
- P3: Còn lại: Những suy tư gợi lên từ tiếng gà trưa
II.PHÂN TÍCH
1.Tiếng gà trưa thức dậy tình cảm làng quê
Tiếng gà trưa nghe :
+ Xao động nắng trưa
+ Bàn chân đở mỏi
+ Gọi về tuổi thơ
 =>Điệp ngữ,từ ngữ biểu cảm.Tình làng quê gắn bó thân thiết 
2. Tiếng gà trưa khơi dậy những kỷ niệm ấu thơ:
* Hình ảnh con gà mái với những quả trứng hồng.
 - Ổ rơm hồng những trứng
 - Này con gà mái mơ
 đốm trắng
 ....con gà mái vàng
è Vẻ đẹp tươi sáng đầm ấm bình dị, 
con người gắn bó với gia đình ,làng quê.
Tiết 2
* Hình ảnh người bà :
- Lời bà mắng yêu à Tình cảm chân thật,giản dị sâu sắc bà dành cho cháu.
- Cách bà chăm chút quả trứng 
 .Khum soi
Chắt chiu
è Từ ngữ gợi tả ,gợi cảm . Người bà thôn quê chịu thương ,chịu khó .
- Nỗi lo của bà :
 .Gà toi
 Mong trời đừng sương
bán gà è Cháu được quần áo mới 
è Sự chắt chiu ,lo toan của bà đem niềm vui cho cháu .
* Tuổi thơ gắn liền với niềm vui bé nhỏ trong trẻo ở gia đình ,làng quê .Tình bà cháu ấm áp ,sâu nặng.
3. Những suy tư gợi lên từ tiếng gà trưa
* Suy tư về hạnh phúc trẻ thơ :
- Tiếng gà èquần áo mới ègiấc ngủ 
* Suy tư về cuộc chiến đấu hôm nay: 
- Cháu chiến đấu vì :
+ Lòng yêu tổ quốc 
+ Xóm làng 
+ Bà 
+ Tiếng gà 
+ Ổ trứng hồng 
è Điệp ngữ, từ gợi cảm . Tình cảm yêu thương kính trọng biết ơn bà, Tình yêu quê hương đất nước rộng lớn ,sâu sắc , cao cả.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật:
- Sử dụng hiệu quả điệp ngữ :Tiếng gà trưa, có tác dụng nối mạch cảm xúc, gợi nhắc kỉ niệm lần lượt hiện về.
- Viết theo thể 5 tiếng phù hợp với việc vừa kể vừ bộc lộ tâm tình.
2. Ý nghĩa:
- Những kỉ niệm về người bà rèan ngậm yêu thương là cho người chiến sĩ thêm vững bước trên đường ra trận.
4.Củng cố-dặn dò(2p)
 -Hệ thống kiến thức
 -Chuẩn bị : Một thứ quà của lúa non:Cốm
Tuần:15
TPPCT:55
ĐIỆP NGỮ
 I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
 - Hiểu thế nào là phép điệp ngữ và tác dụng của phép điệp ngữ.
 - Biết cách vận dụng phép điệp ngữ vào thực tiễn nói và viết. 
 II.TRỌNG TÂM KIẾN THỨC,KĨ NĂNG 
1. Kiến thức: 
 - Khái niệm điệp ngữ.
 - Các loại điệp ngữ.
 - Tác dụng của điệp nhữ trong văn bản.
2. Kĩ năng: 
 - Nhận biết phép điệp ngữ.
 - Phân tích tác dụng của điệp ngữ.
 - Sử dụng được phép điệp ngữ phù hợp với ngữ cảnh giao tiếp.
*Kĩ năng sống: 
- Ra quyết định : lựa chon cách sử dụng phép điệp ngữ phù hợp với thực tiễn giao tiếp của bản thân
- Giao tiếp : trình bày suy nghĩ , ý tưởng, thảo luận và chia sẻ quan điểm cá nhân về cách sử dụng phép điệp ngữ .
3. Thái độ: 
 - Biết sử dụng điệp ngữ khi cần thiết.
III.CHUẨN BỊ
 Gv: Giáo án, cktkn
 Hs:Bài soạn, sgk
 IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định : 
2. Kiểm tra bài cũ :
 - Thế nào là thành ngữ ? 
 - Giải thích một số thành ngữ sau: Sơn hào hải vị , Khoẻ như voi ,Tứ cố vô thân, Da mồi tóc sương
3. Bài mới : 
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
NỘI DUNG 
HOẠT ĐỘNG 1(12p)
- Đọc khổ đầu và khổ cuối bài thơ “Tiếng gà trưa “ cho biết ở các khổ thơ đó có những từ ngữ nào được lặp đi lặp lại nhiều lần ?Tác dụng của sự lặp đi lặp lại đó ?
- Câu thơ nào được lặp lại nhiều lần ?ý nghĩa ?
 HS: + Nghe (3 lần ) à nhấn mạnh cảm giác khi nghe tiếng gà.
 + Vì (4 lần)à nhấn mạnh mục đích chiến đấu của chiến sĩ.
 + Tiếng gà trưa (4 lần )à gợi kỉ niệm ,điểm nhịp cho cảm xúc .
- Lấy các vd có các từ ngữ lặp đi lặp lại nhằm mục đích nhấn mạnh ý ,gây ấn tượng  
- HS: Tự bộc lộ 
- Từ ngữ được lặp lại gọi là gì?việc lặp lại có mục đích các từ ngữ gọi là phép gì ?
? Cho HS quan sát tiếp 2 VD sau :chỉ ra từ ngữ được lặp lại ?cho biết đâu là phép điệp ngữ?
VD a: 
 Tre giữ làng ,giữ nước ,giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín .Tre hy sinh để bảo vệ con người .Tre anh hùng lao động !Tre anh hùng chiến đấu!
VDb: Thông báo !
Hôm nay không có gì để thông báo ,hôm nào có thông báo sẽ thông báo sau.
Vda: Phép ĐN à nhấn mạnh vai trò ,ý nghĩa to lớn của cây Tre trong cuộc sông lao động ,chiến đấu của người VN
VDb: Lỗi lặp từ .
GV chốt: ĐN không chỉ dùng trong thơ mà còn trong văn có tác dụng ntn?
HS: Đọc ghi nhớ 1
HĐ2(18p)
Cho HS đọc VD phần 2
 - GV cho hs quan sát 3 vd ở bảng phụ 
VDa: Cháu chiến đấu hôm nay 
 Vì lòng yêu tổ quốc
 .Bà ơi cũng vì bà
 Vì tiếng gà tuổi thơ (xuân Quỳnh)
VDb: Anh đã tìm em rất lâu ,rất lâu
 khăn xanh ,khăn xanh phơi đầy
VDc: Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy 
 Thấy xanh xanh ngàn dâu 
 Ngàn dâu xanh 
* Thảo luận 3p: Chỉ ra các điệp ngữ ở vd a,b,c. So sánh điệp ngữ ở 3 vd đó để tìm đặc điểm của mỗi dạng? 
 HS đọc ghi nhớ 2/sgk/152 
HOẠT ĐỘNG 2(8p)
: Hướng dẫn luyện tập
Bài tập 1:
- GV: Cho hs đọc yêu cầu của bài tập 1
- Hs : Thảo luận , trình bày.
- GV: Chốt sửa sai.
Bài tập 2:
- Nêu yêu cầu của btập 2?
- Tìm điệp ngữ trong câu ví dụ ?
- Nêu dạng điệp ngữ ?
Bài tập 3:
- Việc lặp lại từ ngữ có tác dụng biểu cảm không ?
- Nếu không em cần sửa lại như thế nào ?
I. Điệp ngữ và tác dụng điệp ngữ:
1. Xét VD: Bài thơ “Tiếng gà trưa” sgk
- Nghe –lặp 3 lần 
- Vì –lặp 4 lần 
- Tiếng gà trưa –lặp 4 lần
à Nhấn mạnh ý nghĩa, gây ấn tượng sâu sắc,gợi cảm xúc trong lòng người đọc.
è Điệp Ngữ
2. Ghi nhớ 1: sgk
- Khi nói hoặc viết người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ ( Hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý gây cảm xúc mạnh.giúp câu văn câu thơ thêm nhịp nhàng ,mạnh mẽ.Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại như vậy gọi là điệp ngữ.
 II. Các dạng điệp ngữ:
1Ví dụ 
a,Xét VDa:
- Cháu chiến đấu hôm nay 
 Vì lòng yêu tổ quốc
.Bà ơi cũng vì bà
 Vì tiếng gà tuổi thơ
à Điệp ngữ cách quãng
b* XétVDb:
Anh đã tìm em rất lâu ,rất lâu
khăn xanh ,khăn xanh phơi đầy..
( PTD)
à Điệp ngữ nối tiếp
c* XétVDc:
Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy 
Thấy xanh xanh ngàn dâu
Ngàn dâu xanh 
 (Đoàn Thi Điểm) 
à Điệp ngữ chuyển tiếp (vòng)
2. Ghi nhớ 2: Sgk
- Điệp ngữ có nhiều dạng : Điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp , điệp ngữ chuyển tiếp ( điệp ngữ vòng)
II. LUYỆN TẬP:
Bài 1/153: Tìm điệp ngữ,ý nghĩa?
- Một dân tộc đã gai góc (2 lần )
- Dân tộc đó (2 lần )
è Nhấn mạnh :dân tộc việt Nam rất anh dũng đứng lên chống pháp xâm lược,từ đó khẳng định ĐNVN phải được độc lập chủ quyền
Bài 2 /153: Tìm điệp ngữ? Dạng ĐN? 
- Xa nhau ..xa nhau ..à ĐN cách quãng 
- Một giấc mơ một giấc mơ.-à ĐN nối tiếp
Bài 3/153
- Việc lặp lại tù ngữ trong đoạn văn không có tác dụng biểu cảm 
- HS: Tự sửa lại 
- Phía sau vươn nhà em có một mảnh vườn. Em dành khu đất ấy để trồng các loại hoa: Hoa thược dược, hoa đồng tiền, hoa hồngvà cả hoa lay ơn nữa. Ngày quốc tế phụ nữ, em hái chính bông hoa ấy để tặng chị và mẹ của em.
 4.Củng cố-dặn dò(2p)
 -Hệ thống kiến thức
 -Làm các bài tập chưa làm ở lớp và chuẩn bị bài tiếp theo.
Tuần 15 Ngày dạy: /2012
TPPCT:56 Lớp dạy: 7.1,2
LUYỆN NÓI PHÁT BIỂU CẢM NGHĨ VỀ:
TÁC PHẨM VĂN HỌC
 I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
 - Củng cố kiến thức về cách làm bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học.
 - Luyện tập phát biểu miệng trước tập thể, bày tỏ cảm xúc suy nghĩ về tác phẩm văn học.
II.TRỌNG TÂM KIẾN THỨC,KĨ NĂNG 
1. Kiến thức: 
 - Giá trị nội dung và nghệ thuật của một số tác phẩm văn học.
 - Những yêu cầu khi trình bày văn nói biểu cảm về một tác phẩm văn học.
2. Kĩ năng: 
 - Tìm ý, lập dàn ý bài biểu cảm về một tác phẩm văn học.
 - Biết cách bộc lộ tình cảm về một tác phẩm văn học trước tập thể.
 - Diễn đạt mạch lạc, rõ ràng những tình cảm của bản thân vssf một tác phẩm văn học bằng ngôn ngữ nói.
3. Thái độ: 
 - Luyện tập phát biểu miệng trước tập thể.bày tỏ cảm xúc ,suy nghĩ về tác phẩm văn học 
III.CHUẨN BỊ
 Gv: Giáo án, cktkn
 Hs:Bài soạn, sgk 
 IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định : 
2. Kiểm tra bài cũ :3p
 - Kiểm tra việc chuẩn bị bài của hs.
3. Bài mới : GV giới thiệu bài 
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
NỘI DUNG 
HOẠT ĐỘNG1(10p)
 - GV: Gọi hs đọc đề bài ,xác định đề mà mình sẽ luyện nói hôm nay .
 - Đề yêu cầu viết về cái gì ? viết như thế nào viết để làm gì?
HS: Thảo luận ,trình bày
 - HS trình bày dàn ý mà mình đã chuẩn bị trước ở nhà 
- Gọi học sinh nhận xét ,bổ sung ? 
- GV: Chốt ý .
*HOẠT ĐỘNG 2: 30p
 Nêu yêu cầu của tiết luyện nói và gọi HS trình bày trước lớp
GV: nêu yêu cầu của tiết luyện nói : Biết phát biểu cảm tưởng ,đánh giá đối với tác phẩm văn học .Tập PBCT trước nhóm ,lớp trên cơ sơ chuẩn bị trước lập ý và lập dàn ý ở nhà .
- GV: Hướng dẫn ,hs tự luyện nói à trình bày trước nhóm (7’ )
- HS: Cử đại diện thực hành nói trước lớp (14’)
- GV: Nhận xét ,sửa chữa ,cho điểm .Chú ý các em văn nói khác văn viết .
I. TÌM HIỂU CHUNG: 
1. Đề bài : Phát biểu cảm nghĩ về một trong 2 bài thơ của Hồ Chí Minh : Cảnh khuya, Rằm tháng giêng.
2. Định hướng đề:
-Viết về hai tác phẩm : Cảnh khuya ,Rằm tháng giêng.
- Viết theo thể văn biểu cảm về tác phẩm văn học.
- Viết để thấy tâm hồn người nghệ sĩ,chiến sĩ cách mạng trong Hồ Chí Minh 
à Cảm phục, kính yêu, biết ơn
3. Lập dàn Ý:
a. Mở bài: Giới thiệu bài thơ và cảm nghĩ chung của em.
b. Thân bài: Cảm nghĩ chung tưởng tượng về hình tượng trong tác phẩm .
- Cảm nghĩ về từng chi tiết (theo thứ tự trước sau,,)
- Cảm nghĩ về tác giả .
c. Kết bài: Tình cảm của em đối với bài thơ, tác giả
II. THỰC HÀNH LUYỆN NÓI TRÊN LỚP:
 1. Hình thức: 5 điểm 
- Nói to ,rõ ràng ,mạch lạc ,thay đổi ngữ điệu khi cần .
- Tư thế tự nhiên ,tự tin ,biết quan sát lớp khi nói 
 2. Nội dung : 5 điểm 
 - Nói đúng yêu cầu .
4.Củng cố-dặn dò:2p
 - Tập nói nhiều (mọi người ,bạn ,trước gương) để rèn kỹ năng nói.
TPPCT:53-56
Ngày 26/11/2012
Châu Thanh Gương
 Tuần15