Bài soạn môn Ngữ văn 7 - Tuần 16

Tuần 16	Ngày soạn: 05/12/2009 
 Ngày giảng: 08/12/2009
 Tiết 61.Tiếng Việt:
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
 I. Mục tiêu bài dạy: Giúp HS:
	- Nắm được các yêu cầu trong việc sử dụng từ.
	- Trên cơ sở nhận thức được các yêu cầu đó, tự kiểm tra thấy được nhược điểm của bản thân trong việc sử dụng từ, có ý thức dùng từ đúng chuẩn mực, tránh thái độ cẩu thả khi nói, khi viết.
	- Rèn kỹ năng dùng từ chuẩn mực.
	- Giáo dục ý thức thận trọng khi nói, viết.
 II. Chuẩn bị:
 	- GV: + Đọc kĩ SGK, SGV tham khảo, Soạn giáo án.
 	- HS: Học bài cũ, đọc và chuẩn bị bài mới.
III. Phương pháp:
Phân tích mẫu, nêu vấn đề,liên hệ thực tế
 IV. Tiến trình lên lớp:
1.Ổn định tổ chức: 
2. Kiểm tra bài cũ: 
	* Câu hỏi: Thế nào là chơi chữ? Cho ví dụ chỉ rõ lỗi chơi chữ và nêu tác dụng của nó trong câu sau? Đi tu Phật bắt ăn chay,
 Thịt chó ăn được, thịt cầy thì không.
3.Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG
Hoạt động 1: Chuẩn mực thứ nhất
- Chép lên bảng phụ 3 ví dụ:- Hs đọc 
? Các từ in đậm trong các câu trên dùng sai như thế nào? Nguyên nhân của sự sai sót ấy là gì?
?Qua ví dụ em thấy nguyên nhân viết sai lỗi chính tả là gì?
 Hoạt động 2: Chuẩn mực 2:
- Ghi ví dụ lên bảng phụ - HS đọc
? Những từ in đậm dùng sai như thế nào? Hãy thay thế những từ đó bằng các từ thích hợp?
? Qua ví dụ em thấy nguyên nhân dùng từ sai nghĩa là do đâu?
Hoạt động 3: chuẩn mực 3:
 Ghi bảng phụ các ví dụ :
? Các từ in đậm trong 4 ví dụ dùng sai như thế nào? Hãy tìm cách chữa lại cho đúng.
* Vậy 4 ví dụ trên có lỗi gì trong việc sử dụng từ?
I. Sử dụng từ đúng âm, đúng chính tả.
1. Ví dụ:
2. Nhận xét:
-a : dùi( do ảnh hưởng của tiếng Nam bộ)
à Vùi
- b: tập tẹ, (do liên tưởng sai) àbập bẹ 
- c : khoảng khắc, (chưa hiểu nghĩa của từ) 
à khoảnh khắc 
II. Sử dụng từ đúng nghĩa: 
1. Ví dụ:
2. Nhận xét:
- Ví dụ a: sáng sủa chỉ sự trong sáng, àchưa phù hợp với câu nói về tình hình đất nước ta hiện nay
à thay bằng từ tươi đẹp. 
- Ví dụ b: cao cả : chưa phù hợp với nội dung câu nhận xét về tục ngữ.
à thay bằng từ sâu sắc.
- Ví dụ c: biết : chưa đúng nghĩa mà câu văn muốn nói. à thay bằng từ có.
III. Sử dụng từ đúng tính chất ngữ pháp của từ: 
1. Ví dụ :
2. Nhận xét
- a: hào quang là danh từ chỉ ánh sáng toả ra, 
để chỉ độ bóng của nước sơn cần dùng tính từ: hào nhoáng.
- Ví dụ b, c : ăn mặc, thảm hại không chỉ hoạt động mà chỉ sự vật, hiện tượng, vì vậy đó là các danh từ. Để cho các từ ăn mặc, thảm hại trở thành động từ để dùng đúng với tính chất của động từ ta thêm từ sự vào trước ăn mặc ở ví dụ b. Ở ví dụ c ta bỏ với nhiều thêm rất. 
- Ví dụ d : đảo lộn trật tự từ, 
àthay đổi thành : phồn vinh giả tạo
Hoạt động 4: Chuẩn mực 4
- Ghi ví dụ lên bảng:
? Các từ in đậm trong những câu trên dùng sai như thế nào? Hãy tìm những từ thích hợp để thay thế các từ đó?
? Qua ví dụ em thấy khi dùng từ cân chú ý điều quan trọng gì?
IV. Sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm, hợp phong cách. 
- Ví dụ a : từ lãnh đạo chỉ người cầm đầu (có ý tốt), đối với quân xâm lược thì cần dùng từ cầm đầu. 
- Ví dụ b: chú hổ :chú đặt trước danh từ chỉ động vật mang sắc thái đáng yêu. Vì vậy nên thay chú hổ bằng nó hoặc con hổ.
Hoạt động 5: Chuẩn mực 5
? Từ địa phương là gì? Tại sao không nên dùng từ địa phương một cách tuỳ tiện?
? Vậy cần dùng từ địa phương trong những trường hợp nào?
? Tại sao không nên lạm dụng từ Hán Việt
V. Không lạm dụng từ địa phương, từ Hán Việt.
 - Đọc ghi nhớ (SGK,T.167)
* Ghi nhớ:(SGK tr. 167)
4. Củng cố:
?Nhắc lại các chuẩn mực cần lưu ý khi sử dụng từ?
5. Hướng dẫn về nhà: 
	 - Về nhà học bài, đọc lại các ví dụ để hiểu bài.
	 - Chuẩn bị bài : Ôn tập văn biểu cảm theo yêu cầu trong SGK.
* Rút kinh nghiệm:
.
Tuần 16	Ngày soạn: 05/12/2009 
 Ngày giảng: 08/12/2009
 Tiết 62. Tập làm văn: 
ÔN TẬP VĂN BIỂU CẢM
 I. Mục tiêu bài dạy: Giúp HS:
	- Ôn lại những điểm quan trọng nhất về lí thuyết làm văn biểu cảm.
	- Phân bệt văn tự sự, miêu tả với yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm.
	- Cách lập ý và lập dàn bài cho một đề văn biểu cảm.
	- Rèn kĩ năng làm văn biểu cảm.
 II. Chuẩn bị :
 	- GV: Đọc các hướng dẫn ôn tập trong SGK, SGV. Soạn giáo án.
 	- HS: Ôn tập lại toàn bộ kiến thức lí thuyết văn biểu cảm; trả lời các câu hỏi trong SGK vào vở chuẩn bị bài.
III. Phương pháp:
gợi mở, nêu vấn đề
IV. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định tổ chức: 
2.. Kiểm tra bài cũ: 	Kiểm tra việc chuẩn bị bài của HS. GV nhận xét đánh giá.
3. Dạy bài mới:
 Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß 
 Néi dung 
Hoạt động 1: Cñng cè lý thuyÕt vÒ v¨n b¶n biÓu c¶m
H: ThÕ nµo lµ v¨n b¶n biÓu c¶m? GV ®­a b¶ng phô.
H: Ph©n biÖt v¨n tù sù, v¨n miªu t¶ víi yÕu tè tù sù, miªu t¶ trong v¨n biÓu c¶m? GV ®­a b¶ng phô ghi néi dung.
H: T×nh c¶m, c¶m xóc trong v¨n biÓu c¶m ph¶i nh­ thÕ nµo?
H: Cã nh÷ng c¸ch biÓu c¶m nµo?
H: Nªu c¸c b­íc lµm bµi v¨n biÓu c¶m? 
H: Nªu c¸ch lËp ý cho v¨n biÓu c¶m?
H: Bµi v¨n biÓu c¶m th­êng sö dông nh÷ng biÖn ph¸p tu tõ nµo? 
* Bài văn biểu cảm có bố cục mấy phần, đó là những phần nào? Nhiệm vụ của mỗi phần là gì?
- Văn biểu cảm thường có bố cục 3 phần:
+ Mở bài: . Giới thiệu đối tượng biểu cảm. 
 . Cảm xúc khái quát.
+ Thân bài: Trình bày những cảm xúc, suy nghĩ của bản thân do đối tượng gợi lên.
+ Kết bài: Ấn tượng chung về đối tượng.
Ho¹t ®éng 2: 
? Hãy tìm hiểu đề và tìm ý cho đề bài trên?
* Em hãy cho biết bài văn biểu cảm thường sử dụng những biện pháp tu từ nào?
- Văn biểu cảm thường dùng caácphép tu từ như so sánh, nhân hoá, ẩn dụ, điệp ngữ.
? Người ta nói ngôn ngữ văn biểu cảm gần với ngôn ngữ thơ. Em có đồng ý không? Vì sao?
I. LÝ thuyÕt:
1.V¨n b¶n biÓu c¶m
- V¨n b/c: lµ kiÓu vb bµy tá th¸i ®é, t×nh c¶m vµ sù ®¸nh gi¸ cña con ng­êi víi th/nh, cuéc sèng.
2. Ph©n biÖt:
- V¨n tù sù: KÓ l¹i c©u chuyÖn cã ®Çu, cã cuèi, diÔn biÕn, kÕt qu¶ ® Trän vÑn.
- YÕu tè tù sù trong v¨n biÓu c¶m: kÓ mè sè viÖc ng¾n gän ® gîi c¶m xóc.
- V¨n miªu t¶: t¸i hiÖn ®èi t­îng ® trän vÑn, ®Çy ®ñ.
- YÕu tè miªu t¶ trong v¨n biÓu c¶m: miªu t¶ mét sè nÐt ® ®èi t­îng sinh ®éng ® gîi c¶m xóc.
3. T×nh c¶m, c¶m xóc trong v¨n biÓu c¶m ph¶i ch©n thùc, kh«ng b¾t ch­íc, x¸o rçng
4. C¸ch biÓu c¶m: trùc tiÕp ® gi¸n tiÕp.
5. C¸c b­íc lµm bµi v¨n biÓu c¶m.
- T×m hiÓu ®Ò, t×m ý.
- LËp dµn ý
- ViÕt bµi
- §äc l¹i, s÷a ch÷a.
6. C¸ch lËp ý: 
- Liªn hÖ hiÖn t¹i víi t­¬ng lai
- Håi t­ëng qu¸ khø nghÜ vÒ hiÖn t¹i.
- T­ëng t­îng t×nh huèng, høa hÑn, mong
- Quan s¸t, suy ngÉm.
7. C¸c biÖn ph¸p tu tõ trong v¨n biÓu c¶m:
- So s¸nh, Èn dô, nh©n hãa, ®iÖp ng÷.
- Ng«n ng÷ gÇn gòi víi ng«n ng÷ th¬.
II. LuyÖn tËp: 
1. Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ mét t¸c phÈm ®­îc häc ë häc kú I.
2. C¶m nghÜ vÒ mïa xu©n
- Tìm hiểu đề:
 + Kiểu bài: Văn biểu cảm.
 + Nội dung : Cảm nghĩ về mùa xuân.
- Tìm ý:
 * Bước lập dàn ý : HS tự làm bài trong thời gian 5’
- Gọi một số HS đọc dàn ý của mình- Các bạn góp ý.
- GV thống nhất ý kiến và đưa ra dàn ý như sau:
* lập dàn bài:
a) Mở bài: Giới thiệu mùa xuân là mùa đẹp nhất trong một năm. 
 Nêu cảm xúc chung: Em yêu nhất mùa xuân.
b) Thân bài: Biểu hiện tình yêu mến mùa xuân:
- Mùa xuân đem lại cho mỗi người một tuổi mới. Với thiếu nhi chúng em mùa xuân là mùa đánh dấu sự trưởng thành.
- Mùa xuân là mùa cây cối đâm chồi nảy lộc, là mùa sinh sôi của muôn loài.
- Mùa xuân là mùa mở đầu cho một năm, mở đầu cho một kế hoạch, một dự định mới.
( Em có những suy nghĩ gì về mình và về mọi người xung quanh.
c) Kết bài : Khẳng định mùa xuân là mùa đẹp và nhiều ý nghĩa nhất, ai cũng yêu quý mùa xuân.
4. Cñng cè: Nh¾c l¹i nh÷ng ®iÒu cÇn nhí vÒ v¨n biÓu c¶m?
5. Hướng dẫn vÒ nhà: 
Về nhà ôn tập theo hướng dẫn trên lớp.
Chuẩn bị bài : Sài Gòn tôi yêu theo hướng dẫn của GV.
*Rót kinh nghiÖm:
..
Tuần 16	Ngày soạn: 05/12/2009 
 Ngày giảng: 10/12/2009
 Ng÷ v¨n: TiÕt 63: 
Sµi Gßn t«i yªu
 Minh H­¬ng 
 I. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh:
	- C¶m nhËn ®­îc nÐt ®Ñp riªng Sµi Gßn víi thiªn nhiªn, khÝ hËu, nhiÖt ®íi vµ nhÊt lµ phong c¸ch ng­êi Sµi Gßn.
	+ N¾m ®­îc nghÖ thuËt biÓu hiÖn t×nh c¶m, c¶m xóc qua nh÷ng hiÓu biÕt cô thÓ nhiÒu mÆt cña t¸c gi¶ vÒ Sµi Gßn.
	- RÌn luyÖn kÜ n¨ng ®äc vµ ph©n tÝch bè côc mét bµi tuú bót.
	- Gi¸o dôc häc sinh lßng yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc
 II. ChuÈn bÞ:
	- Gi¸o viªn: Nghiªn cøu néi dung bµi; So¹n gi¸o ¸n, mét sè tranh vÒ Sµi Gßn x­a vµ nay
- Häc sinh: Häc bµi cò; chuÈn bÞ néi dung bµi míi theo yªu cÇu cña GV.
III. ph­¬ng ph¸p :	§äc diÔn c¶m, gi¶ng b×nh, trùc quan, nªu vÊn ®Ò
IV. TiÕn tr×nh lªn líp:
1. æn ®Þnh líp :
2. KiÓm tra bµi cò: 
	* C©u hái: §äc thuéc lßng ®o¹n v¨n em yªu thÝch trong bµi: “Mét thø quµ cña lóa non: Cèm”? T¹i sao em l¹i chän ®o¹n v¨n ®ã? Em thÝch ®o¹n v¨n ®· chän ë ®iÓm nµo?
3. Bµi míi:
HO¹T §éNG CñA THÇY Vµ TRß
NéI DUNG
Ho¹t ®éng 1: HD t×m hiÓu t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm
- Giíi thiÖu vÒ t¸c t¸c gi¶ Minh H­¬ng.
? Sµi Gßn t«i yªu ®­îc viÕt khi nµo? Khi ®ã diÔn ra sù kiÖn nµo lín ®èi víi Sµi Gßn?
Ho¹t ®éng 2: H­íng dÉn ®äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n
- Nªu yªu cÇu ®äc:
- Giäng tù hµo, hå hëi, vui t­¬i, h¨m hë, s«i ®éng, chó ý c¸c tõ ng÷ ®Þa ph­¬ng.
- GV, HS ®äc.
? V¨n b¶n thuéc thÓ lo¹i v¨n nµo? X¸c ®Þnh bè côc bµi v¨n?
 ? XÐt vÒ néi dung cã mÊy néi dung lín ®­îc ph¶n ¸nh trong v¨n b¶n nµy?
- 2 néi dung:
+ Ca ngîi vÎ ®Ñp cña Sµi Gßn.
+ T×nh yªu cña t¸c gi¶ ®èi víi Sµi Gßn.
? V¨n b¶n sö dông ph­¬ng thøc biÓu ®¹t nµo?
Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn ph©n tÝch
?Trong ®o¹n v¨n ®Çu, t¸c gi¶ bµn vÒ vÎ ®Ñp cña Sµi Gßn trªn nh÷ng ph­¬ng diÖn nµo?
- Cuéc sèng Sµi Gßn, con ng­êi Sµi Gßn, thiªn nhiªn vµ m«i tr­êng Sµi Gßn.
?§Çu tiªn t¸c gi¶ c¶m nhËn ®iÒu g× vÒ Sµi Gßn? chi tiÕt nµo thÓ hiÖn ®iÒu ®ã?
? T¸c gi¶ ®· c¶m nhËn nh­ thÕ nµo vÒ vÎ ®Ñp cña Sµi Gßn? (vÒ thµnh phè Sµi Gßn, vÒ thêi tiÕt khÝ hËu vµ con ng­êi Sµi Gßn)
? T¸c gi¶ ®· sö dông nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×? T¸c dông.
? Tõ nh÷ng ghi nhËn trªn, t¸c gi¶ gióp ta hiÓu g× vÒ vÎ ®Ñp cña cuéc sèng Sµi Gßn?
? Nãi ®Õn con ng­êi Sµi Gßn t¸c gi¶ nãi ®Õn ®iÒu g× ë hä?
? Em cã nhËn xÐt nh­ thÕ nµo vÒ c¸ch miªu t¶ phong c¸ch cña ng­êi Sµi Gßn?
? Em cã c¶m nhËn g× vÒ vÎ ®Ñp cña con ng­êi Sµi Gßn?
- §äc ®o¹n “MiÒn Nam... cña thµnh phè” 
? Cho biÕt ®o¹n v¨n nµy, t¸c gi¶ ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò g×?
- Nãi ®Õn thiªn nhiªn, m«i tr­êng cña Sµi Gßn.
? Nãi ®Õn thiªn nhiªn, m«i tr­êng cña Sµi Gßn t¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh ®iÒu g×?
?Nãi ®Õn sù v¾ng lÆng cña c¸c loµi chim, t¸c gi¶ tá ý nãi vÒ vÊn ®Ò nµo cña x· héi hiÖn nay?
- Lªn ¸n thãi v« tr¸ch nhiÖm...
- Dù b¸o nguy c¬ ph¸ ho¹i m«i tr­êng...
-> ®ã lµ vÊn ®Ò ®¸ng suy nghÜ.
? Nh÷ng tõ ng÷ nµo trong v¨n b¶n trùc tiÕp nãi lªn t×nh yªu cña t¸c gi¶ víi Sµi Gßn? T¸c dông?
Ho¹t ®éng 4: h­íng dÉn tæng kÕt:
? Nªu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt vµ néi dung cña v¨n b¶n?
- H­íng dÉn lµm bµi tËp.
I. Giíi thiÖu t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm:
1. T¸c gi¶: 
- Minh H­¬ng quª ë Qu¶ng Nam nh­ng sèng ë Sµi Gßn trªn 50 n¨m.
- Cã nhiÒu bót ký, tuú bót viÕt vÒ Sµi gßn
2. T¸c phÈm: 
 Bµi tuú bót ®­îc viÕt th¸ng 12/1990, in trong “Nhí Sµi Gßn” tËp 1 Nhµ xuÊt b¶n TP Hå ChÝ Minh (1994)
II. §äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n:
1. §äc:
2. ThÓ lo¹i: Tuú bót
3.Bè côc: 3 phÇn:
1.Tõ ®Çu-> hä hµng (Ên t­îng chung vµ t×nh yªu cña t¸c gi¶ víi Sµi Gßn)
2. TiÕp-> h¬n 5 triÖu (C¶m nhËn vµ b×nh luËn vÒ phong c¸ch ng­êi Sµi Gßn).
3. PhÇn cßn l¹i (Kh¼ng ®Þnh t×nh yªu cña t¸c gi¶ víi Sµi Gßn.
III. Ph©n tÝch:
1. VÎ ®Ñp Sµi Gßn:
a. VÎ ®Ñp cña cuéc sèng Sµi Gßn:
- Sµi Gßn cø trÎ hoµi nh­ mét c©y t¬ ®­¬ng ®é nân nµ... ngäc ngµ.
- T«i yªu:
+ N¾ng ngät ngµo... chiÒu léng giã... mu¨ bÊt ngê... thêi tiÕt tr¸i chøng: ®ang buån b· - bçng trong v¾t nh­ thuû tinh.
+ §ªm khuya... n¸o ®éng, dËp d×u giê cao ®iÓm... tÜnh lÆng m¸t dÞu, thanh s¹ch cña s¸ng tinh s­¬ng.
® §iÖp tõ, cÊu tróc c©u, miªu t¶ sinh ®éng ® NhÊn m¹nh: Sµi Gßn cã nÐt ®Ñp riªng
=> Sµi Gßn mang vÎ ®Ñp cña mét ®« thÞ trÎ trung, khÝ hËu cã nhiÒu ­u ®·i, c­ d©n hoµ hîp.
b. VÎ ®Ñp cña con ng­êi Sµi Gßn: 
- Phong c¸ch b¶n ®Þa mang nhiÒu nÐt ®Æc tr­ng. Hä ¨n nãi tù nhiªn, hÒ hµ, dÔ d·i...Ýt dµn dùng, tÝnh to¸n...ch¬n thµnh, béc trùc.
- C¸c c« g¸i thÞ thiÒng:
+ Tãc bu«ng
+ D¸ng ®i khoÎ kho¾n.
+ Chµo ng­êi lín... cói ®Çu ch¾p hai bµn tay l¹i vµ x¸...Phong c¸ch tiÕp cËn...râ rµng d©n chñ.
- BÊt khuÊt kh«ng chót do dù, dÊn th©n vµo khã kh¨n nguy hiÓm, hi sinh c¶ tÝnh m¹ng...
à Miªu t¶ võa kh¸i qu¸t, võa tØ mØ...
=> Con ng­êi Sµi Gßn sèng cëi më, trung thùc, lÔ ®é, tù tin, kiªn c­êng, bÊt khuÊt.
=> Sµi Gßn lµ mét ®« thÞ hiÒn hoµ, n¬i thuËn lîi cho ng­êi tõ xa ®Õn sinh sèng.
2.T×nh yªu cña t¸c gi¶ ®èi víi Sµi Gßn: 
- T«i yªu Sµi Gßn da diÕt...yªu c¶ con ng­êi n¬i ®©y. Mét mèi t×nh dai d¶ng, bÒn chÆt...Th­¬ng mÕn bao nhiªu còng kh«ng uæng c«ng, hoµi cña.
- §iÖp ng÷ t«i yªu=> T×nh c¶m ch©n thµnh, nång hËu, g¾n bã thiÕt tha.
III. Tæng kÕt: 
1. NghÖ thuËt:
- Giäng v¨n ch©n thµnh, giµu c¶m xóc víi c¸ch c¸ch viÕt ®éc ®¸o, s¾c s¶o thÓ hiÖn nh÷ng hiÓu biÕt cô thÓ, nhiÒu mÆt cña t¸c gi¶ vÒ Sµi Gßn.
2. Néi dung: Ghi nhí( SGK)
IV. LuyÖn tËp: 
4. Cñng cè:	1. VÎ ®Ñp cña SG ®­îc t¸c gi¶ Minh H­¬ng c¶m nhËn qua nh÷ng chi tiÕt h×nh ¶nh tiªu biÓu nµo? 2. T×nh c¶m cña t¸c gi¶ ®èi víi SG nh­ thÕ nµo? 
5. DÆn dß:	- Häc bµi, n¾m ch¾c néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi.
	- Lµm bµi tËp luyÖn tËp (viÕt mét ®o¹n v¨n nãi vÒ quª h­¬ng): Gîi ý: quª h­¬ng em ë ®©u? Nh÷ng c¶nh vËt ®Æc s¾c; Con ng­êi n¬i Êy ra sao? T×nh c¶m cña em víi c¶nh vµ ng­êi ë quª h­¬ng (v× sao m×nh thÊy yªu vµ g¾n bã?).
	- ChuÈn bÞ: Mïa xu©n cña t«i theo yªu cÇu cña GV
* Rót kinh nghiÖm: