Giáo án môn học Ngữ văn 7 - Tuần 16 - Tiết 62: Mùa xuân của tôi

Ngày soạn: tháng năm 2010
Ngày dạy: tháng năm 2010
Tuần 16
Tiết : 62 mùa xuân của tôi
 I. Mục tiêu bài học: 
* Kiến thức cần đạt: Giúp học sinh: cảm nhận được nét đẹp riêng của cảnh sắc thiên nhiên, không khí mùa xuân tươi đẹp của Hà Nội và đất Bắc; Thấy được tình quê hương, đất nước tha thiết, sâu đậm của tác giả đối với Hà Nội được thể hiện qua ngôn từ, h/a giàu cảm xúc và nhịp điệu. Từ đó, ta càng yêu mến Hà Nội.
*Kĩ năng cần rèn: Rèn đọc, cảm nhận tùy bút - hồi kí.
*Giáo dục tư tưởng:Tình yêu quê hương, yêu đất nước tha thiết.
II.Trọng tâm của bài: Tìm hiểu chi tiết
III.Chuẩn bị
*Giáo viên: Giáo án, tài liệu tham khảo
*Học sinh: Học bài cũ, xem trước bài mới ở nhà
IV. Tiến trình bài dạy:
A/Kiểm tra bài cũ (4’)
Qua bài viết Một thứ quà của lúa non: Cốm, em hiểu về thái độ, t/c của t/g ntn ?
Cảm nghĩ về nguồn gốc, giá trị, cách thưởng thức của cốm. Yêu quí, trân trọng cội nguồn trong sạch, đẹp đẽ, giàu sắc thái văn hoá dân tộc của cốm.
B/Bài mới (36’)
1.Vào bài (1’) Chúng ta đã từng biết và cảm thông với tấm lòng của n ng sống xa q.hg, trĩu nặng tình quê trong thơ Đg của Lí Bạch, Đỗ Phủ, Hạ Tri Chương. ở VN cũng có một nghệ sĩ do hoàn cảnh riêng và yêu cầu công tác CM phải xa rời quê hương MB vào sống ở MN mấy chục năm trời, đó là nhà văn Vũ Bằng – một nhà văn đã từng nổi tiếng trước cm/8.1945. Tấm lòng của Vũ Bằng đối với quê hương đã được gửi gắm trong TP “Thương nhớ 12” mà đoạn trích mùa xuân của tôi.
2.Nội dung bài dạy (35’)
Tg
05’
10’
20’
Hoạt động của Thầy và trò
Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu chung
- Hs đọc chú thích (*) sgk 175, cho biết vài nét về tác giả Vũ Bằng.
- Gv nhận xét, bổ sung.
? Xác định h/c sáng tác và xuất xứ của vb? Hoàn cảnh đó có ý nghĩa gì?
Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc hiểu văn bản.
-Hd đọc: Giọng chậm rãi, sâu lắng, mềm mại, hơi buồn se sắt.
-Giải nghĩa từ khó.
? Hãy cho biết đại ý của văn bản ?
? Em có thể chia văn bản thành mấy phần ? ND từng phần ?
Hoạt động 3: Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết
? Nhận xét về giọng điệu mở đầu vb? Cụm từ “tự nhiên như thế, không có gì lạ hết” được t/g sử dụng với dụng ý gì ?
? Tác giả đã sử dụng thủ pháp nghệ thuật nào ? Hãy chỉ ra và nêu tác dụng của thủ pháp nghệ thuật ấy ?
- Gv: T/g liên hệ t/c mx của con người với quan hệ gắn bó của các hiện tượng tự nhiên và xã hội khác như nước - non, bướm - hoa, trai - gái để khẳng định t/c với mx là quy luật, ko thể khác, ko thể cấm đoán.
 Yêu cầu HS đọc đoạn 2
? Đoạn văn trên đã bộc lộ tình cảm nào của tác giả ?
? Theo em, tại sao tác giả lại mở đầu đoạn bằng câu “ Mùa xuân của tôi ”?
(Đó là mùa xuân trong lòng, theo cảm nhận của tác giả ).
? Hãy tìm những chi tiết, hình ảnh nói về cảnh sắc, không khí mùa xuân miền Bắc trong những ngày tết?
? Em hình dung cảnh sắc, không khí những ngày tết ở miền Bắc ntn? Những t/c gì trỗi dậy trong lòng t/g khi mx đến ?
 Yêu cầu HS đọc đoạn 3
? ấn tượng của t/g về mùa xuân sau rằm tháng giêng đất Bắc ntn ?
- Hs phát hiện.
? Những hình ảnh, chi tiết đó có gì khác với trước rằm tháng giêng ?
 (Đối lập)
? Những chi tiết này cho thấy sự tinh tế ntn trong cách cảm thụ đời sống?
- Gv: Nhà văn đã cảm nhận được những cái hữu hình và cả những cái vô hình”Những làn sóng hồng hồng rung động, mát như quạt vào lòng”...
? Cảnh sắc mùa xuân sau rằm tháng giêng đã mang lại cho con người cảm xúc gì ? 
? Theo em, tại sao t.g lại yêu nhất mx vào thời điểm đó ?
Hs suy luận.
?Qua văn bản, em cảm nhận được những nội dung gì ?
? Hãy khái quát lại nghệ thuật tuỳ bút của Vũ Bằng qua văn bản ?
Nội dung kiến thức
I. Đọc tìm hiểu chung
1.Tác giả : Vũ Bằng (1913-1984), quê HN. Là nhà văn, nhà báo.
- Viết nhiều về thể loại tuỳ bút, bút ký, truyện ngắn.
2. Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh sáng tác : Trích từ thiên tuỳ bút “Tháng giêng mơ về trăng non rét ngọt”, trong tập tuỳ bút-bút kí “Thương nhớ mười hai” của nhà văn.
-TP viết trong h.c đ.nc bị chia cắt, tác giả sống trong vùng k.soát của mĩ-nguỵ, xa cách q.hg miền Bắc.
b. Thể loại : tuỳ bút.(Hồi kí)
II. Đọc tìm hiểu chi tiết
1.Đọc tìm hiểu từ khó
*Đọc:
*Từ khó:
2. Đại ý : Văn bản viết về cảnh sắc và không khí mùa xuân ở HN và MB qua nỗi nhớ thương da diết của một người xa quê.
3. Bố cục: 3 phần
Phần 1 :..mê luyến m.xuân: Cảm nhận về q.luật tình cảm của con người đối với muà xuân.
Phần 2liên hoan: Cảm nhận về cảnh sắc và kh2 m.xuân đất Bắc-m.xuân HN.
Phần 3 :Còn lại:Cảm nhận về cảnh sắc m.xuân sau rằm tháng giêng.
4. Tìm hiểu chi tiết
a. Tình cảm của con người với mùa xuân.
- Điệp ngữ “ai bảo”, “đừng thương”, “ai cấm được”. 
 Điệp kiểu câu: “ai bảo”, “đừng thương”, “ai cấm được”.
-> Lời văn nhịp nhàng, tha thiết; 
 Khẳng định, nhấn mạnh t/c của con người dành cho mx. Đó là 1 t/c sẵn có, hết sức tự nhiên trong mỗi người.
=>Thể hiện t/c thương nhớ thuỷ chung với mùa xuân của tác giả.
b. Cảnh sắc, không khí mùa xuân nơi đất Bắc.
+ Cảnh sắc thiên nhiên được gợi tả qua những dấu hiệu điển hình:
 - Thời tiết, khí hậu: mưa riêu riêu, gió lành lạnh.
 - Âm thanh: tiếng nhạn, tiếng trống chèo, câu hát huê tình.
-> Không khí xuân hài hòa tạo thành sự sống riêng của mx đất Bắc.
+ Cảnh xuân trong gia đình: trầm, đèn, nến, bàn thờ tổ tiên, không khí đoàn tụ gia đình thật đầm ấm.
=>Cảnh lung linh, huyền ảo, mơ màng như trong mộng và cũng thật ấm áp tình người. 
 Kết hợp kể, tả, b/c: Bài văn thể hiện tâm trạng bồi hồi, nhớ thương da diết mx, quê hương của t/g. 
c. Cảnh sắc và hương vị mùa xuân xứ Bắc sau rằm tháng giêng.
+ Cảnh sắc: 
- Đào hơi phai, nhụy còn phong.
- Cỏ nức mùi hương man mác.
- Trời hết nồm, mưa xuân...
+ Không khí: 
- Bữa cơm giản dị.
- Các trò chơi đã mãn.
- Màn điều đã cất, lễ hóa vàng.
-> Tất cả trở lại cuộc sống thường nhật, một cuộc sống êm đềm.
 Cảm xúc con người: vui vẻ, phấn chấn.
* N.v đã cảm nhận chính xác những nét rất riêng của mx đất Bắc -> Thể hiện sự tinh tế, nhạy cảm, cho thái độ trân trọng sự sống, yêu th/nh của t/g.
5. Tổng kết 
a.Nghệ thuật:
- Điệp ngữ, lời văn nhịp nhàng, tha thiết, Hình ảnh đối lập.
b. Nội dung: 
 Ghi nhớ sgk
C.Luyện tập(3’) Viết đv diễn tả cảm xúc của em về một mùa trong năm ở q.hg em ?
 D.Củng cố(1’
Tập đọc diễn cảm bài văn, bài thơ “Xuân về”. So sánh cảm xúc, cách biểu đạt của 2 t/g?
E.Hướng dẫn về nhà(1’) 
- Học bài. Bài tập 3.
- Chuẩn bị: Sài Gòn tôi yêu.