Giáo án Vật lí khối 7 tiết 22: Chất dẫn điện& chất cách điện-Dòng điện trong kim loại

Ngày soạn :16/2/2008 Ngày giảng :18/2/2008 
Tiết 22-Bài 20:
CHẤT DẪN ĐIỆN&CHẤT CÁCH ĐIỆN-DÒNG ĐIỆN TRONG KIM LOẠI 
A. PHẦN CHUẨN BỊ. 
 I. MỤC TIÊU.
 1. Kiến thức: 
 - Nhận biết được thế nào là chất dẫn điện và chất cách điện.
 - Kể tên được một số vật liệu dẫn điện và vật liệu cách điện thường dung.
 - Biết được dòng điện trong kim loại là dòng chuyển dời có hướng của các electron tự do.
 2. Kĩ năng:
 - Mắc mạch điện dơn giản.
 - Làm thí nghiệm để xác đinh vật dẫn điện và vật cách điện.
 3. Thái độ: 
 - Rèn luyện thói quen sử dụng điện an toàn.
II. CHUẨN BỊ. 
1. GV: Bảng phụ ghi kết quả thí nghiệm.
 - Hình vẽ 20.3&20.4 (SGK) phóng to 
 2. HS: Mỗi nhóm HS:
 - 1 bóng đèn, một phích cắm.
 - 2 pin, một bong đèn pin, một công tắc.
 - Dây nối có mỏ kẹp
 - Một dây dẫn bằng đồng, thép, vỏ bọc ngoài của dây điện, chén sứ.. 
B. PHẦN THỂ HIỆN TRÊN LỚP. 
 I. KIỂM TRA BÀI CŨ (5P).
? Cho một mạch điện hở gồm: 2 pin, 1 khoá K, một bóng đèn. Dây dẫn bị hở. 
Trong mạch điên đã cho có dòng điện chạy qua không ?
Muốn có dòng điện trong mạch em phải kiểm tra và mắc mạch điện lại như thế nào ?
Dấu hiệu nào giúp em nhận biết có dòng điện trong mạch ?
ĐA: - Chưa có dòng điện chạy qua trong mạch vì đèn chưa sáng.
Mắc lại mạch điện: Nối 2 mỏ kẹp lại với nhau.
Đèn sáng, có dòng điện chạy qua trong mạch.
GV: Gọi HS khác nhận xét và đánh gía:
II. BÀI MỚI.
 * Đặt vấn đề: (5P): Nếu giữa hai mỏ kẹp nối sợi dây đồng thì trong mạch điện có dòng điện chạy qua không ?
HS: Có (hoặc không ).
GV: Làm thí nghiệm cho HS quan sát hiện tượng xẩy ra: Đèn sáng, có dòng điện trong mạch.
GV: Thay đoạn dây đồng băng một vỏ nhựa bút bi. Mạch điện không có dòng điện chạy qua.
GV: Dây đồng gọi là vật dẫn điện, vỏ bút bi gọi là vật cách điện. Vậy, vật dẫn điện là gì ? Vật cách điện là gì ? Ta vào bài mới: 
* Bài mới:
GIÁO VIÊN & HỌC SINH
GHI BẢNG
HS
?
HS
GV
GV
GV
?
?
?
HS
?
HS
HS
GV
HS
?
HS
?
HS
GV
?
HS
?
HS
GV
?
HS
GV
GV
?
HS
?
?
HS
HS
?
HS
GV
GV
?
HS
GV
HS
HS
GV
HS
GV
?
HS
Nghiên cứu thông tin trong mục I (SGK).
Chất dẫn điện là gì? Chất cách điện là gì?
Qua phần thông tin vừa tìm hiểu để trả lời được câu hỏi trên.
Thống nhất và ghi bảng:
Thông báo: vật liệu dẫn điện và vật liệu cách điện.
Phát đồ dung thí nghiệm cho các nhóm HS.
Nêu tên các dụng cụ thí nghiệm của mình.
Nêu tên các vật liệu trong bộ thí nghiệm của mình:
Dự đoán trong các vật đó: Vật nào dẫn điện? Vật nào cách điện?
Các nhóm nêu dự đoán của nhóm mình.
Muốn xác đinh chính xác thì ta phải làm thí nghiệm kiểm tra như thế nào ?
Nêu cách tiến hành kiểm tra như trong sơ đồ hình 20.2.
Các nhóm làm thí nghiệm và ghi kết quả vào bảng kết quả của nhóm mình:
Nhận xét và đánh giá kết quả làm thí nghiệm của các nhóm HS.
Quan sát bóng đèn và phích cắm:
Bóng đèn và phích cắm gồm bộ phận nào dẫn điện? bộ phận nào cách điện?
Chỉ ra các bộ phận dẫn điện và bộ phận cách điện.
Khi cắm hoặc rút phích điện thì tay ta phải cầm vào phần nào để cắm?vì sao
Cầm vào vỏ nhựa của chốt cắm để đảm bảo an toàn vì nó cách điện.
Lưu ý: Khi cắm hay rút phích cắm không giật vào dây nối vì có thể làm đứt lõi bên trong hoặc rạn nở lõi dây.
Kể thêm tên các vật liệu làm vật dẫn điện hoặc vật cách điện trong thực tế?
Trả lời câu C2:
Không khí ở điều kiện bình thường có dẫn điện hay không ? Lấy một ví dụ để chứng minh ?
Lấy nhiều ví dụ khác nhau để chứng minh không khí là chất cách điện.
Trong một số điều kiện đặc biệt nào đó, không khí cũng là chất dẫn điện.
Ở điều kiện bình thường, nước thường dùng là chất cách điện hay dẫn điện ?
Các loại nước thườn dùng là chất dẫn điện, trừ nước nguyên chất. 
Lưu ý, khi tay ướt không nên sờ tay vào điện để tránh bị điện giật và để các thiết bị sử dụng điện nơi khô, ráo.
Vậy, chất dẫn điện hay chất cách điện chỉ có tính chất tương đối.
Nhắc lại khái niệm về dòng điện ?
Dòng điện là dòng các điện tích chuển dời có hường của các điện tích.
Vậy, trong kim loại dòng điện là dòng chuyển dời có hướng của các hạt nào? 
Trả lời câu hỏi C4 ?
Nhớ lại sơ lược về cấu tạo nguyên tử. Kết hợp với quan sát mô hình trong SGk để trả lời.
Nếu thiếu 1 electron thì phần còn lại của nguyên tử mang điện tích gì ?
Phần còn lại của nguyên tử mang điện tích dương.
Các nhà bác học đã nghiên cứu và khảng đinh rằng: Trong kim loại có các electron tự do. Đây là điểm khác với vật cách điện.
Treo tranh vẽ mô hình đơn giản của một đoạn dây kim loại khi chưa có dòng điện chạy qua.
Hãy chỉ ra trên hình vẽ kí hiệu nào biểu diễn electron tự do? Kí hiệu nào biểu diễn phần còn lại của nguyên tử?
Chỉ trên hình vẽ trên bảng.
Trong kim loại có các e thoát ra ngoài nguyên tử và chuển đông tự do trong kim loại gọi là e tự do.
Trả lời câu C6 để tìm hiểu dòng điện trong kim loại .
Vẽ thêm mũi tên cho mỗi e tự do để chỉ chiều dịch chuyển của chúng.
Vậy, khi có dòng điện chạy qua các e không chuyển động tự do nữa mà dịch chuyển có hướng.
Mỗi HS tự hoàn thành nội dung kết luận vào vở của mình.
E có mặt mọi chỗ trong dây dẫn, vì vậy, khi đóng mạch điện, các e tự do trong dây dẫn gần như cùng một lúc đồng loạt chuyển động có hướng, do đó bong đèn gần như sáng tức thì.Nên người ta thường ví: Nhanh như điện.
Hãy nhận biết các vật dẫn điện và vật cách điện thong qua các câuC7,C8,C9
Trả lời các câu hỏi vận dụng.
I- VẬT DẪN ĐIỆN&VẬT CÁCH ĐIỆN (20P).
- Chất dẫn điện: Là chất cho dòng điện đi qua.
- Chất cách điện: Là chất không cho dòng điện đi qua.
* Thí nghiệm :
Chất dẫn điện
Chất cách điện
Dây đồng.
Dây thép.
Ruột bút chì
Một đoạn nhựa vỏ bọc dây điện.
Chén sứ.
C1.
+ Bộ phận dẫn điện: Dây tóc, dây trục, hai đầu dây đèn, hai chốt cắm, lõi dây.
+ Bộ phận cách điện: Trụ thuỷ tinh, thuỷ tinh đen, vỏ nhựa của phích cắm, vỏ dây .
C2. 
+ Vật dẫn điện: Đồng, bạc, sắt.
+ Vật cách điện: Thuỷ tinh, cao su, nhựa.
C3. Khi ngắt công tắc điện của bong đèn trong lớp học, giữa hai chốt công tắc là không khí nhưng đèn không sáng. Vậy bình thường, không khí là chất cách điện.
II- DÒNG ĐIỆN TRONG KIM LOẠI (10P).
1. Electron tự do trong kim loại.
C4. Trong nguyên tử: 
+ Hạt nhân mang điện tích +.
+ Các electron mang điện tích-
C5. 
2. Dòng điện trong kim loại.
C6. 
+ Cực dương của pin hút e.
+ Cực âm của pin đẩy e.
* Kết luận: 
Các e tự do trong kim loại dịch chuyển có hướng tạo thành dòng điện chạy qua nó.
III- VẬN DỤNG (3).
C7. B- Một đoạn bút chì.
C8. C- Nhựa.
C9. C- Một đoạn dây nhựa.
III. HƯỚNG DẪN HỌC VÀ LÀM BÀI TẬP VỀ NHÀ (2p).
Học thuộc phần ghi nhớ.
Đọc phần có thể em chưa biết.
Làm bài tập: 20.1..20.3 SBT.