Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 8 - Tuần 4 - Tiết 15: Từ tượng hình, từ tượng thanh

Ngày soạn: 23/ 9 / 2006
Tuần: 4 
Tiết: 15
tiếng việt: 
TỪ TƯỢNG HèNH, TỪ TƯỢNG THANH
a. mục tiêu.
 	Giúp h/s: 
 	- Hiểu được thế nào là từ tượng hình, từ tượng thanh. 
 	- Có ‎ý thức sử dụng từ tượng hình, từ tượng thanh để tăng thêm tính hình tượng, tính biểu cảm trong giao tiếp.
b. chuẩn bị
 	- GV: Giáo án, bảng phụ.
 	- HS: Trả lời các câu hỏi phần tìm hiểu bài, xem trước các bài tập.
c. lên lớp 
I. ổn định tổ chức 
II. Kiểm tra bài cũ 
 	- Thế nào là trường từ vựng? Lấy ví dụ? Làm bài tập 3/ 23.
 	- Kiểm tra phần viết đoạn văn (bài tập 7).
III. Bài mới 
1. Giới thiệu bài 
 	Trong khi nói và viết để cho lời văn thêm sinh động, gợi cảm người ta thường sử dụng loại từ tượng hình, từ tượng thanh để biểu đạt. Vậy từ tượng hình, từ tượng thanh là gì? Chúng ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay.
2. Tiến trình bài dạy
Thời
gian
Hoạt động Thầy
Hoạt động Trò
ND cần đạt
10’
Hoạt động 1: Hướng dẫn h/s tìm hiểu đặc điểm, công dụng từ tượng hình, từ tượng thanh 
- GV: treo bảng phụ. Đọc đoạn trích trên bảng phụ.
? Trong các từ in đậm trên, những từ nào gợi tả h/ả, dáng vẻ, trạng thái của sự vật. 
? Những từ nào mô phỏng âm thanh tự nhiên của con người?
? Vậy từ tượng hình là? 
? Từ tượng thanh là gì?
- GV: những từ gợi tả hình dáng, h/ả, trạng thái ... gọi là từ tượng hình. Từ gợi tả âm thanh tự nhiên của con người ta gọi đó là từ tượng thanh.
? Những từ gợi tả h/ả, dáng vẻ, trạng thái .... có tác dụng gì trong đoạn văn miêu tả và tự sự?
? Gọi h/s đọc to phần ghi nhớ?
BT nhanh: Tìm những từ tượng hình, từ tượng thanh trong đoạn văn sau ''Anh Dậu uốn vai .. với roi song, tay thước và dây thừng''. 
- HS đọc ví dụ.
- Từ gợi tả h/ả, dáng vẻ, trạng thái của sự vật: móm mém, xồng xộc, vật vã, rũ rượi, xộc xệch, sòng sọc.
- Từ mô phỏng âm thanh: hu hu,  ử.
- Từ tượng hình là từ gợi tả h/ả, dáng vẻ, trạng thái của sự vật.
- Từ tượng thanh là từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên, của con người .
- Có tác dụng gợi được hình ảnh, âm thanh cụ thể, sinh động, có giá trị biểu cảm cao.
- HS đọc ghi nhớ.
- Từ tượng hình: uể oải, run rẩy.
- Từ tượng thanh: sầm sập.
I. Đặc điểm công dụng
1. ghi nhớ
2. ghi nhớ
Hoạt động 2: Hướng dẫn luyện tập.
? Đọc yêu cầu bài 1. Tìm từ tượng hình, từ tượng thanh?
? Tìm 5 từ tượng hình gợi tả dáng đi của người?
? Phân biệt nghĩa của các từ tượng thanh gợi tả tiếng người?
- Từ tượng hình: soàn soạn, rón rén (a), lẻo khoẻo, chỏng quèo (d).
- Từ tượng thanh: bịch (b), bốp (c).
- Đi: lò dò, khật khưỡng, ngất ngưởng, lom khom, dò dẫm, liêu xiêu.
- Ha hả: tiếng cười to, tỏ ra khoái chí.
- Hì hì: vừa phải, thích thú có vẻ hiền lành.
- Hô hố: cười to và thô lỗ, gây cảm giác khó chịu cho người khác.
- Hơ hớ: to, hơi vô duyên.
II. Luyện tập
Bài 1
- Từ tượng hình: soàn soạn, rón rén (a), lẻo khoẻo, chỏng quèo (d).
- Từ tượng thanh: bịch (b), bốp (c).
Bài 2
- Đi: lò dò, khật khưỡng, ngất ngưởng, lom khom, dò dẫm, liêu xiêu.
Bài 3
- Ha hả: tiếng cười to, tỏ ra khoái chí.
- Hì hì: vừa phải, thích thú có vẻ hiền lành.
- Hô hố: cười to và thô lỗ, gây cảm giác khó chịu cho người khác.
- Hơ hớ: to, hơi vô duyên.
 	Bài tập 5: Cho h/s chơi tiếp sức. Chia 2 đội chơi trò chơi tiếp sức. Đội nào tìm được nhiều, nhanh; đội đó thắng.
Lượm - Tố Hữu.
IV. Hướng dẫn về nhà 
 	- Học thuộc ghi nhớ.
 	- Làm bài tập 4.
 	- Chuẩn bị bài mới: ''Từ ngữ địa phương''.