Bài giảng Ngữ văn lớp 7: Từ trái nghĩa

Chào mừng các thầy cô giáotới dự giờ môn Ngữ vănlớp 7a chào mừng quý thầy cô giáo Tới dự giờ môn Ngữ văn 7 Câu hỏi:Phân tích cấu tạo ngữ pháp của các câu sau và cho biết các câu này thuộc loại câu nào?a)Hôm nay, lớp ta// đi lao động.b)Mẹ// đi chợ, bố// đi làm ,em //đi học.kiểm tra bài cũTr C VC V C V C V Ví dụ 1:a) Học ăn ,học nói, học gói, học mở.b) Chúng ta// phải học ăn ,học nói ,học gói,học  mở.VC V(lược CN)Ví dụ 2:a)Hai ba người đuổi theo nó .Rồi ba bốn người ,sáu bảy người .b)Bao giờ cậu đi Hà Nội ?-Ngày mai.CTr(lược VN)(lược CN-VN)?Qua phân tích các ví dụ em hiểu thế nào là câu rút gọn?Khái niệm:câu rút gọn là lược đi một số thành phần câu .Ví dụ 1: a) Học ăn ,học nói, học gói, học mở.(lược CN) b)Chúng ta phải học ăn ,học nói ,học gói,học mở.Ví dụ 2:a)Hai ba người đuổi theo nó .Rồi ba bốn người ,sáu bảy người . .(lược VN)b)Bao giờ cậu đi Hà Nội ?-Ngày mai. .(lược CN-VN)Mục đích :-Làm cho câu gọn hơn ,vừa thông tin được nhanh ,vừa tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu trước.-Ngụ ý hành động ,đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người (thiếu chủ ngữ)..Ghi nhớ 1:Khi nói hoặc viết có thể lược bỏ một số thành phần của câu tạo thành câu rút gọn.Việc lược bỏ một số thành phần câu thường nhằm mục đích sau:-Làm cho câu gọn hơn ,vừa thông tin được nhanh ,vừa tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu trước.-Ngụ ý hành động ,đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người .Ví dụ 1:Sáng chủ nhật , trường em tổ chức cắm trại .Sân trường thật đông vui .Chạy loăng quăng .Nhảy dây .Chơi kéo co.->Một số bạn// chạy loăng quăng. Vàibạn// nhảy dây. Một nhóm bạn khác// chơi kéo co.=>kết cấu đúng nhưng diễn đạt chưa được hay=>thiếu CN ->nội dung khó hiểu Ví dụ 2:-Mẹ ơi ,hôm nay con được điểm 10-Con ngoan quá !Bài nào được điểm 10 thế?-Bài kiểm tra toán.->thiếu từ mang sắc thái biểu cảm: mẹ ạ ,ạ =>cộc lốc ,khiếm nhãVí dụ 2:-Mẹ ơi ,hôm nay con được điểm 10-Con ngoan quá !Bài nào được điểm 10 thế?- (Thưa mẹ) Bài kiểm tra toán mẹ ạ (ạ).?Qua phân tích hai ví dụ ,các em hãy cho biết khi dùng câu rút gọn cần chú ý điều gì?Kết luận:Khi rút gọn cần chú ý:-Không làm cho người nghe người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói.-Không biến câu nói thành câu cộc lốc ,khiếm nhã .Luyện tập: Bài tập 1 :Trong các tục ngữ sau ,câu nào là câu rút gọn? Những thành phần nào của câu được rút gọn?Rút gọn như vậy để làm gì?a)Người ta là hoa đất .b)Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.c)Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng.d) Tấc đất tấc vàng.(lược CN)(lược CN)?Vì sao người ta lại lược đi thành phần chủ ngữ trong các câu trên?=>.Mục đích :vì những câu trên là tục ngữ nên nó nêu quy tắc ứng xử chung cho mọi người nên có thể rút gọn chủ ngữ làm cho câu văn trở nên ngắn gọn hơn.Bài tập 2 :Hãy tìm câu rút gọn trong các ví dụ đướ đây. Khôi phục những thành phần câu được rút gọn.Cho biết vì sao trong thơ,ca dao thường có nhiều câu rút gọn như vậy. a) Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà, Cỏ cây chen lá đá chen hoa.  Lom khom dưới núi tiều vài chú, Lác đác bên sông chợ mấy nhà. Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,  Thương nhà mỏi miệng cái gia gia. Dừng chân đứng lại trời non nước, Một mảnh tình riêng ta với ta. (Bà Huyện Thanh Quan)->(Tôi) Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà,->(Tôi thấy) Cỏ cây chen lá đá chen hoa. ->(Tôi thấy)Lom khom dưới núi tiều vài chú, ->(Tôi thấy) Lác đác bên sông chợ mấy nhà->Tôi như con quốc đau lòng nhớ nước ->Tôi như cái gia gia mỏi miệng thương nhà-> (Tôi) Dừng chân đứng lại trời non nước,-> (Tôi cảm thấy chỉ có) Một mảnh tình riêng ta với ta.b) Đồn rằng quan tướng có danh  Cưỡi ngựa một mình chẳng phải vịn aiBan khen rằng ấy mới tài Ban cho cái áo với hai đồng tiền .Đánh giặc thì chạy trứoc tiên ,Xông vào trận tiền cởi khố giặc raGiặc sợ giặc chạy về nhà ,Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân! (Ca dao)->(Người ta ) Đồn rằng quan tướng có danh->(Quan tướng ) cưỡi ngựa một mình chẳng phải vịn ai.->(Quan tướng) đánh giặc thì chạy trứoc tiên ->(Quan tướng) xông vào trận tiền cởi khố giặc ra -> (Quan tướng) Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân!=>Trong thơ ca thường có nhiều câu rút gọnnhư vậy vì ngôn ngữ thơ ca luôn đòi hỏi sự cô đọng súc tích ,mặt khác các tác giả thường muốn giấu mình đi một cách khiêm tốn.?Vì sao trong cao dao ,thơ người ta hay dùng câu rút gọn?Bài tập 3: Vì sao cậu bé và người khách trong câu chuyện dưới đây hiểu lầm nhau? Qua câu chuyện này em rút ra được điều gì về cách nói năng? Mất rồiMột người có việc đi xa dặn con :-ở nhà có ai hỏi bảo bố đi vắng nhé!Sợ con mải chơi quên mất, ông ta viết mấy câu vào giấy, đưa cho con, bảo:-Có ai hỏi thì cứ đưa cái giấy này Đứa con cầm giấy bỏ vào túi áo. Cả ngày chẳng thấy ai hỏi. Tối đến , nó thắp đèn, lấy giấy ra xem, chẳng may để giấy cháy mất.Hôm sau người khách lại chơi, hỏi:-Bố cháu có nhà không?Thằng bé ngẩn ngơ hồi lâu, sực nhớ ra, sờ vào túi không thấy giấy, liền nói:-Mất rồi.Ông khách sửng sốt :-Mất bao giờ?-Thưa tối hôm qua-Sao mà mất nhanh thế?-Cháy ạ.Nhận xét:Cậu bé và người khách hiểu lầm nhau bởi vì cậu bé khi trả lời người khách đã dùng ba câu rút gọn khiến người khách hiểu sai ý nghĩa:+ “Mất rồi”:ý cậu bé tờ giấy mất rồi nhưng người khách hiểu :bố cậu bé mất.+ “Thưa tối hôm qua”: ý cậu bé tờ giấy mất tối hôm qua: người khách hiểu :bố cậu bé mất tối hôm qua.+ “Cháy ạ” :ý cậu bé tờ giấy mất vì cháy, người khách hiểu :bố cậu bé mất vì cháy.=>Qua câu chuyện cần rút ra bài học phải cẩn thận khi dùng câu rút gọn, dùng không đúng sẽ gây hiểu lầm. Bài tập 4:Đọc truyện cười sau đây. Cho biết chi tiết nào có tác dụng gây cười và phê phán.	Tham ăn	Có anh chàng phàm ăn tục uống, hễ ngồi vào mâm là gắp lấy gắp để, chẳng ngẩng mặt nhìn ai, cũnh chẳng muốn chuyện trò gì. Một lần đi ăn cỗ ở nhà nọ, có ông khách thấy anh ta ăn uống lỗ mãng quá, bèn lân la gợi chuyện. Ông khách hỏi:	-Chẳng hay ông người ở đâu ta? Anh chàng đáp:	-Đây . Rồi cắm cúi ăn.	-Thế ông được mấy cô , mấy cậu rồi?	-Mỗi. Nói xong , lại gắp lia gắp lịa. Ông khách hỏi tiếp:	-Các cụ thân sinh ra ông chắc còn cả chứ? Anh chàng vẫn không ngẩng đầu lên , bảo:	-Tiệt.Nhận xét:Trong chuyện ,việc dùng các câu rút gọncủa anh chàng phàm ăn đều có tác dụng gây cười phê phán.Rút gọn đến mức không hiểu được và rất thô lỗ. Bài tập 5 :Chỉ rõ và khôi phục các thành phần câu bị rút gọn:a)Tiếng hát ngừng.Cả tiếng cười.b)Mong các cháu mai sau lớn lên thành những người dân xứng đáng với nước độc lập tự do.c)Uống nước nhớ nguồn.d)Của đáng mười Nhu chỉ bán được năm .Có khi chẳng lấy được đồng nào là khác nữa.Bài tập 5 :Chỉ rõ và khôi phục các thành phần câu bị rút gọn:a)Tiếng hát ngừng.Cả tiếng cười.-> Tiếng hát ngừng.Cả tiếng cười cũng ngừng =>VN b)Mong các cháu mai sau lớn lên thành những người dân xứng đáng với nước độc lập tự do.->Bác mong các cháu mai sau lớn lên thành những người dân xứng đáng với nước độc lập tự do.=>CNc)Uống nước nhớ nguồn. ->Chúng ta phải uống nước nhớ nguồn. .=>CNd)Của đáng mười Nhu chỉ bán được năm .Có khi chẳng lấy được đồng nào là khác nữa.->Của đáng mười Nhu chỉ bán được năm .Có khi Nhu chẳng lấy được đồng nào là khác nữa. .=>CNRút gọn câuKhái niệm: Câu rút gọn có thể lược bỏ một số thành phần của câu :Mục đích:+Làm cho câu gọn hơn ,vừa thông tin được nhanh ,vừa tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu trước.+Ngụ ý hành động ,đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người .l- Cách dùng câu rút gọn:+Không làm cho người nghe người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói.+Không biến câu nói thành câu cộc lốc ,khiếm nhã .Chỳc cỏc em học tốtgiờ học kết thúc