Giáo án Ngữ văn 7 tiết 1: Văn bản: Vổng trường mở ra (Lý Lan)

Tiết 1: Văn bản: Cổng trường mở ra
 (Lý Lan)
	I. Mục tiêu
	1. Kiến thức:
	- Giúp học sinh hiểu những tình cảm thiêng liêng, đẹp đẽ của cha mẹ dành cho con nhân ngày khai trường.
	- Thấy được vai trò lớn lao của nhà trường đối với xã hội và đối với mỗi người.
	2. Kỹ năng:
	- Rèn kỹ năng đọc diễn cảm, kể tóm tắt văn bản, nhận diện thể loại, phương thức biểu đạt.
	- Phân tích văn bản qua phân tích diễn biến tâm lý nhân vật.
	- Biết tích hợp với các kiến thức ở các bài “Mẹ tôi”; “Từ ghép” và “liên kết trong văn bản”.
	3. Thái độ:
	- Giáo dục lòng thương yêu, kính trọng cha mẹ.
	- Hình thành động cơ, mục đích học tập đúng đắn, ý thức học tập tích cực.
	ii. chuẩn bị
	- Giáo viên: Sách giáo khoa, giáo án, một số đoạn văn, thơ nói về ngày khai trường, tình mẫu tử
	- Học sinh: SGK, bài soạn, một số đoạn văn, thơ, nhạc nói về tình yêu thương con vô bờ của mẹ.
	iii. Tiến trình hoạt động
	1. ổn định lớp, kiểm tra sĩ số, kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh
	- Giáo viên: Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh về sách, vở
	- Nêu yêu cầu, học bài, làm bài của phân môn
	- Kiểm tra bài soạn của 02 học sinh.
	2. Tổ chức dạy học bài mới:
	* Giới thiệu bài:
	- Trong 7 lần khai giảng đã qua, lần khai giảng nào làm em nhớ nhất? Vì sao?
	- Em còn nhớ lần khai giảng vào lớp 1 của mình? Ai đưa em đến trường? Các em có biết trong đêm trước ngày khai trường vào lớp 1 của mình, bố (mẹ) đã làm gì và nghĩ gì không?
- Bài văn hôm nay sẽ giúp chúng ta thấm thía hơn những suy nghĩ, lo toan và tình cảm sâu sắc của các bậc cha mẹ khi con vào lớp 1.
Phương pháp
Nội dung
* Hoạt động 1:
- Tác giả bài văn là ai? Hiểu biết của em về tác giả này?
(Lý Lan là nhà văn nữ đa tài hiện đang định cư tại Mỹ và đã dịch bộ truyện HarryPoster nổi tiếng sang tiếng Việt).
- Giáo viên hướng dẫn đọc và đọc mẫu
- Gọi 2 - 3 học sinh đọc các đoạn còn lại
- Hướng dẫn học sinh nhận xét về giọng đọc của các bạn.
- Giải thích lại bằng lời của mình các từ: Háo hức, bận tâm, nhạy cảm. Đặt câu với từ “háo hức”.
- Văn bản thuộc thể loại gì? Đặc điểm của thể loại đó?
- Văn bản nhật dụng là gì? kể tên một số văn bản nhật dụng mà em đã học ở lớp 6? (Văn bản nhật dụng là những văn bản có nội dung gần gũi, bức thiết đối với đời sống hiện tại của con người và xã hội như: thiên nhiên, môi trường, dân số Các văn bản nhật dụng đã học: Cầu Long Biên chứng nhân lịch sử; Bức thư của thủ lĩnh da đỏ; Động Phong Nha).
- Văn bản này có thuộc kiểu văn bản nhật dụng không? vì sao? (Là văn bản nhật dụng vì đề cập đến quyền được đến trường của trẻ em, vấn đề nhà trường và giáo dục).
- Xác định phương thức biểu đạt?
- Chia bố cục cho bài văn.
* Hoạt động 2:
- Tóm tắt đại ý của bài bằng 1 vài câu ngắn gọn.
(Gợi ý: Bài văn viết về ai? Về việc gì? => viết về tâm trạng của mẹ trong đêm không ngủ trước ngày khai trường đầu tiên của con).
- Tâm trạng của mẹ nảy sinh trong hoàn cảnh nào?
Thảo luận
- Giáo viên chia lớp làm 2 nhóm:
+ Một nhóm tìm những từ ngữ thể hiện tâm trạng của con.
+ Một nhóm tìm những từ ngữ thể hiện tâm trạng của mẹ.
- Tâm trạng của 2 mẹ con có gì khác nhau? Nghệ thuật gì được sử dụng ở đây? 
( Tương phản:
+ Con: Thanh thản, vô tư.
+ Mẹ: Thao thức, suy nghĩ triền miên).
- Tại sao mẹ lại không ngủ được? (Không phải mẹ quá lo lắng cho con vì mọi sự đã được mẹ chuẩn bị chu đáo, mẹ cũng rất tin tưởng ở con. Mẹ không ngủ được vì mẹ đang sống lại với những kỷ niệm xưa của chính mình - mẹ nghĩ đến tuổi thơ, đến thời cắp sách, đến ngày khai giảng đầu tiên của mẹ).
- Từ dấu ấn sâu đậm đó, điều mà mẹ mong muốn ở đây là gì? (Mẹ muốn nhẹ nhàng, cẩn thận, tự nhiên ghi vào lòng con ấn tượng sâu sắc về ngày khai trường đầu tiên).
- Câu nào ở đoạn văn này cho thấy sự chuyển đổi tâm trạng của mẹ diễn ra thật tự nhiên? (Câu đầu đoạn).
- ước mong của mẹ khi liên tưởng đến ngày khai trường ở Nhật? Tìm một số từ ghép trong đoạn văn này.
- Từ những việc làm, suy nghĩ, trăn trở của mẹ, em hãy nhận xét về tình cảm của mẹ đối với con? Em sẽ làm gì để đền đáp lại những tình cảm đó của mẹ?
- Tìm câu văn nói lên vai trò, tầm quan trọng của giáo dục đối với thế hệ trẻ? (“Ai cũng biết sau này”).
Thảo luận:
- Kết thúc bài văn, người mẹ nói: “Bước qua cánh cổng trường một thế giới kỳ diệu sẽ mở ra”. Em hiểu “thế giới kỳ diệu đó là gì? (thế giới của những tri thức mới, đạo đức làm người; thế giới của tình bạn bè trong sáng, tình thấy trò cao đẹp; thế giới đó sẽ chắp cánh cho những ước mơ của con được bay cao, bay xa).
* Hoạt động 3:
- Qua tâm trạng, suy nghĩ của mẹ, em thấy điều mà tác giả muốn nói ở đây là gì?
- Trong văn bản có phải người mẹ đang nói với con không? Vậy mẹ đang tâm sự với ai? Cách viết này có tác dụng gì? (mẹ đang nói với chính mình => khắc hoạ được những tâm tư tình cảm sâu thẳm khó nói bằng những lời trực tiếp).
- Nhận xét về lời văn, giọng văn của văn bản.
I. Đọc, Tìm hiểu chung
1. Tác giả - tác phẩm:
- Tác giả: Lý Lan
- Tác phẩm: Trích từ Báo “Yêu trẻ”, số 166 Thành phố Hồ Chí minh.
2. Đọc, chú thích:
- Đọc giọng chậm rãi, nhẹ nhàng, tình cảm, sâu lắng.
3. Thể loại, phương thức biểu đạt, bố cục:
- Thể loại: Bút ký có nội dung nhật dụng.
- Phương thức biểu đạt: Biểu cảm + tự sự + miêu tả.
- Bố cục: 2 phần.
+ Tâm trạng của 2 mẹ con trong buổi tối trước ngày khai trường (Từ đầu => “ngày đầu năm học”).
+ ấn tượng tuổi thơ và liên tưởng của mẹ (còn lại).
ii. Đọc, hiểu chi tiết
1. Thời điểm nảy sinh tâm trạng của mẹ:
Đêm trước ngày khai trường vào lớp 1 của con.
2. Diễn biến tâm trạng của mẹ:
- Mẹ không ngủ được.
- Mẹ không tập trung được vào việc gì.
- Tự bảo mình nên đi ngủ sớm.
- Mẹ lên giường và trằn trọc.
- Mẹ xao xuyến, bâng khuâng nghĩ về ngày khai trường đầu tiên của mình.
- Mẹ liên tưởng đến ngày khai trường ở Nhật.
=> Mẹ thao thức không ngủ, suy nghĩ triền miên.
=> Tình yêu thương sâu nặng mẹ dành cho con.
3. Suy nghĩ của mẹ về ngày mai khi cổng trường mở ra.
- Mỗi sai lầm trong giáo dục sẽ ảnh hưởng đến cả 1 thế hệ mai sau.
- Bước qua cánh cổng trường một thế giới kỳ diệu sẽ mở ra.
=> Vai trò to lớn của nhà trường đối với mỗi người.
iii. Tổng kết
1. Nội dung: 
- Tình mẹ thương con sâu nặng.
- Vai trò to lớn của nhà trường đối với mỗi người.
2. Nghệ thuật:
- Giọng văn nhỏ nhẹ, tâm tình, sâu lắng.
- Lời văn miêu tả, tự sự kết hợp biểu cảm nhuần nhuyễn lay động xúc cảm của người đọc, người nghe.
	3. Luyện tập, củng cố:
	- Hướng dẫn học sinh làm BT1/9 (Có thể có những ý kiến khác nhau miễn là tập trung vào ý nghĩa của ngày khai trường đầu tiên đối với ký ức học sinh. Cần kích thích học sinh phát biểu suy nghĩ và tôn trọng ý kiến của học sinh).
	4. Đỏnh giỏ, nhận xột:
	- Gấp sách vở, nêu nội dung và nghệ thuật chủ yếu của bài văn? Tìm một số câu thơ, bài hát nói về tình yêu thương con vô bờ của mẹ.
	- Giáo viên nhận xét giờ học, phê sổ đầu bài.
	5. Hướng dẫn hoạt động tiếp nối.
	- Bài cũ:
	+ Đọc lại văn bản, nắm nội dung, nghệ thuật
	+ Làm BT2/9 (viết đoạn văn 10-15 câu)
	+ Đọc thêm văn bản “Trường học”, suy nghĩ xem bài học thêm giúp cho em điều gì?
	- Bài mới:
	Soạn bài “Mẹ tôi” (Đọc, xác định thể loại, phương thức biểu đạt, trả lời câu hỏi phần đọc - hiểu văn bản, tìm những câu thơ, bài hát về thái độ, tình cảm của con với mẹ).