Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 10: Bài 3: Văn bản: Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người

Ngày soạn: 12/ 9/2012	 	 Ngày giảng: 14/ 9 /2012
Tiết 10: Bài 3: Văn bản
NHỮNG CÂU HÁT
VỀ TÌNH YÊU QUÊ HƯƠNG, ĐẤT NƯỚC, CON NGƯỜI
 I. MỤC TIÊU: 
 1/ Kiến thức: HS: Nắm được nội dung, ý nghĩa và một số hình thức nghệ thuật tiêu biểu của những bài ca dao có chủ đề: tình yêu quê hương, đất nước, con người; Thuộc những bài ca dao trong văn bản và biết thêm một số bài thuộc hệ thống của chúng.
2/ Kĩ năng: 
- Đọc - hiểu và phân tích ca dao, dân ca trữ tình.
- Phát hiện và phân tích những hình ảnh so sánh, ẩn dụ, những mô típ quen thuộc trong những bài ca dao trữ tình về tình yêu quê hương, đất nước, con người. 
3/ Thái độ: 
Giáo dục tình yêu quê hương, đất nước, con người.
II/ CHUẨN BỊ :
1/Chuẩn bị của GV: 
- Nghiên cứu SGK, SGV, STK để nắm được mục tiêu và nội dung của bài học.
- Đọc thêm các tài liệu có nội dung liên quan đến bài học có nội dung tích hợp môi trường.
2/ Chuẩn bị của HS: bài soạn theo yêu cầu hướng dẫn của GV.
III/ KĨ NĂNG SỐNG ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI:
Suy nghÜ s¸ng t¹o, nªu vÊn ®Ò, t×m kiÕm xö lÝ th«ng tin, giao tiÕp øng xö...
III-HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
 1/ Ổn định tình hình lớp:( 1’)
 2/ Kiểm tra bài cũ:	(5’)
*Câu hỏi: Ca dao, dân ca là gì? Đọc thuộc lòng bốn bài ca dao đã học. 
*Trả lời: Ca dao: lời thơ của dân ca và cả những bài thơ dân gian mang phong cách nghệ thuật chung với lời thơ dân ca; Dân ca: những sáng tác kết hợp lời và nhạc.
3/ Bài mới:
HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG.
- Mục tiêu: Tạo tâm thế cho học sinh.
- Phương pháp: Giới thiệu
- Thời gian: (1p)
I-li-a Ê-ren-bua đã từng nói: “ Lòng yêu nước ban đầu là lòng yêu những cái tầm thường nhất: yêu cái phố nhỏ đổ ra bờ sông”. Quả thật trong mỗi con người chúng ta ai cũng có một tình yêu quê hương tha thiết. Tiết học này ta cùng cảm nhận tất cả những tình cảm ấy qua “ Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người”.
HOẠT ĐỘNG 2: NỘI DUNG BÀI MỚI
- Mục tiêu: HS nắm sơ lược về tác giả tác phẩm, nội dung và nghệ thuật tác phẩm.
- Phương pháp: Vấn đáp, giải thích, nêu và giải quyết vấn đề..
- Kĩ thuật: Động não, khăn trải bàn.
- Thời gian: 30p
Hoạt động của thầy
GV: - Hướng dẫn HS đọc văn bản: Chú ý khi đọc:
+ Bài 1: Giọng hỏi đáp, hồ hởi và tình cảm phấn khởi, tự hào.
+ Bài 2: Giọng hỏi – thách thức, tự hào.
+ Bài 3: Giọng mời gọi.
+ Bài 4: Chú ý 2 câu 1 – 2, nhịp chậm 4/4/4.
- Đọc mẫu.
- Yêu cầu HS đọc
GV: Yêu cầu HS đọc nội dung các chú thích.
GV: Yêu cầu HS đọc nội dung bài 1.
H: Bố cục văn bản gồm mấy phần.
( 2 phần)
H: Người hỏi và người đáp trong câu hát là những ai? 
H: Hỏi và đáp về điều gì? Mục đích của việc đối đáp đó?
(Là lời của chàng trai, và cô gái đối đáp về các địa danh để thử tài hiểu biết).
H: Vì sao chàng trai và cô gái lại đối đáp về những địa danh đó? Những địa danh đó gợi lên điều gì?
(Những địa danh đó đều mang dấu ấn lịch sử và văn hoá nổi bật)
Sông Lục Đầu gợi nhớ đến chiến thắng Vạn Kiếp lẫy lừng của Trần Hưng Đạo chống quân Mông - Nguyên
H: Khi nµo th× ng­êi ta nãi “rñ nhau” ? 
(Khi ng­êi rñ vµ ng­êi ®­îc rñ cã quan hÖ th©n thiÕt, gÇn gòi. Hä cã chung mèi quan t©m vµ cïng muèn lµm mét viÖc g× ®ã. ë ®©y “rñ nhau” xem c¶nh KiÕm Hå, tøc ng­êi rñ vµ ng­êi ®­îc rñ ®Òu muèn ®i xem Hå G­¬m, 1 th¾ng c¶nh thiªn nhiªn, văn hóa ë gi÷a lßng thñ ®« Hµ Néi, ®ång thêi còng lµ 1 di tÝch).
H: NhËn xÐt cña em vÒ c¸ch t¶ cña bµi nµy?
( Bµi ca gîi nhiÒu h¬n t¶. ChØ t¶ b»ng c¸ch nh¾c ®Õn KiÕm Hå, cÇu Thª Hóc, chïa Ngäc S¬n, ®µi Nghiªn, th¸p Bót. §ã lµ nh÷ng ®Þa danh, c¶nh trÝ tiªu biÓu nhÊt cña hå Hoµn KiÕm).
- §Þa danh vµ c¶nh trÝ trong bµi gîi lªn cho ta thấy: 1 hå G­¬m, 1 Th¨ng Long ®Ñp, giµu truyÒn thèng lÞch sö, v¨n hãa. C¶nh ®a d¹ng, cã hå, cÇu, chïa, ®µi, th¸p. TÊt c¶ t¹o thµnh 1 kh«ng gian thiªn t¹o vµ nh©n t¹o th¬ méng, thiªng liªng. §Þa danh gîi lªn ©m vang lÞch sö vÒ c©u truyÖn truyÒn thuyÕt “sù tÝch Hå G­¬m” víi nh÷ng cuéc khëi nghÜa chèng qu©n Minh l©u dµi, gian khæ vÎ vang cña qu©n Lam S¬n Lª Lîi (tøc vua Lª Th¸i Tæ sau nµy). ChÝnh nh÷ng ®Þa danh, c¶nh trÝ ®­îc nh¾c ®Õn gîi T×nh yªu, niÒm tù hµo vÒ Hå G­¬m vÒ Th¨ng Long vµ ®Êt n­íc. V× vËy mäi ng­êi h¸o høc rñ nhau ®Õn th¨m.
H: Em cã suy nghÜ g× vÒ c©u hái cuèi bµi ca “hái ai g©y dùng nªn non n­íc nµy” ?
 C©u hái tù nhiªn, giµu ©m ®iÖu nh¾n nhñ, t©m t×nh. §©y còng lµ dßng th¬ xóc ®éng, s©u l¾ng nhÊt trùc tiÕp t¸c ®éng vµo t×nh c¶m ng­êi ®äc, ng­êi nghe.
- C©u hái kh¼ng ®Þnh vµ nh¾c nhë vÒ c«ng lao x©y dùng non n­íc cña cha «ng nhiÒu thÕ hÖ.
- C©u hái nh¾c nhë thÕ hÖ con ch¸u ph¶i tiÕp tôc gi÷ g×n vµ x©y dùng non n­íc cho xøng ®¸ng víi truyÒn thèng lÞch sö, v¨n hãa d©n téc.
H: NhËn xÐt cña em vÒ c¶nh trÝ xø HuÕ ?
Bµi ca ph¸c häa ®­êng vµo xø HuÕ: C¶nh rÊt ®Ñp, cã non xanh, n­íc biÕc, mµu s¾c toµn lµ mµu gîi vÎ ®Ñp nªn th¬, t­¬i m¸t, sèng ®éng. Non xanh n­íc biÕc cµng ®Ñp h¬n khi vÝ víi “tranh häa ®å”. Bµi ca dï cã nhiÒu chi tiÕt t¶ c¶nh nh­ng vÉn gîi nhiÒu h¬n t¶.
H: Em h·y ph©n tÝch ®¹i tõ “Ai” vµ chØ ra nh÷ng t×nh c¶m Èn chøa trong lêi mêi, lêi nh¾n göi “Ai v« xø HuÕ th× v«”
- §¹i tõ “Ai” cã thÓ lµ sè Ýt hoÆc sè nhiÒu, cã thÓ nh¾n ng­êi mµ t¸c gi¶ bµi ca trùc tiÕp nh¾n göi hoÆc h­íng tíi ng­êi ch­a quen biÕt. Lêi mêi, lêi nh¾n göi ®ã, mét mÆt thÓ hÞªn t×nh yªu, lßng tù hµo ®èi víi c¶nh ®Ñp xø HuÕ, mÆt kh¸c muèn chia sÎ víi mäi ng­êi vÒ c¶nh ®Ñp vµ t×nh yªu, lßng tù hµo ®ã.
H: Hai dßng th¬ ®Çu cã g× ®Æc biÖt vÒ tõ ng÷?
( Mçi dßng th¬ dµi 12 tiÕng , sù dµi, réng , to lín cña c¸nh ®ång. C¸c ®iÖp tõ, ®¶o tõ, nh×n vÒ phÝa nµo còng thÊy mªnh m«ng, réng lín cña c¸nh ®ång, ®Ñp, trï phó, ®Çy søc sèng ).
GV: Ph©n tÝch h×nh ¶nh c« g¸i trong 2 dßng th¬ cuèi.
- NghÖ thuËt so s¸nh “nh­ chÏn lóa ®ßng ®ßng” vµ “ngän n¾ng hång ban mai” Cô gái nhỏ nhắn với sự trÎ trung ph¬i phíi vµ søc sèng ®ang xu©n. Với đôi bàn tay nhỏ bé ®ã ®· lµm ra c¸nh ®ång trï phó kia.Ở hai dßng th¬ ®Çu ta chØ míi thÊy c¸nh ®ång bao la, ch­a thÊy c¸i hån cña toµn c¶nh. §Õn 2 dßng cuèi, hån cña c¶nh ®· hiÖn ra. §ã chÝnh lµ con ng­êi, lµ c« th«n n÷ m¶nh mai nhiÒu duyªn ngÇm vµ ®Çy søc sèng tr­íc c¸nh ®ång do chÝnh bµn tay lao ®éng cña c« t¹o nªn.
HĐ của trò
HS chú ý nghe hướng dẫn và làm theo yêu cầu.
HS đọc chú thích.
HS làm theo yêu cầu.
HS: trả lời
HS trả lời
HS thảo luận theo KT khăn trải bàn
HS trả lời
HS trả lời
HS trả lời
HS trả lời
HS trả lời
HS trả lời
Nội dung
I.Tìm hiểu chung.
1. Đọc văn bản:
2. Tìm hiểu chú thích:
II. Phân tích
1. Bài 1
=> Hái ®¸p nh­ vËy lµ ®Ó thÓ hiÖn, chia sÎ sù hiÓu biÕt còng nh­ niÒm tù hµo, t×nh yªu quê hương ®Êt n­íc.
2. Bài 2
=> §Þa danh vµ c¶nh trÝ gîi lªn t×nh yªu, niÒm tù hµo vÒ ®Êt n­íc, nh¾c nhë thÕ hÖ con ch¸u ph¶i tiÕp tôc gi÷ g×n vµ x©y dùng non n­íc.
3. Bài 3
=> Ca ngîi vÎ ®Ñp cña xø HuÕ vµ líi mêi, lêi nh¾n gëi ch©n thµnh nhÊt cña t¸c gi¶ h­íng tíi mäi ng­êi
4. Bài 4
=> Ngîi ca c¸nh ®ång vµ vÎ ®Ñp m¶nh mai nhiÒu duyªn thÇm cña c« g¸i. 
HOẠT ĐỘNG 3: HƯỚNG DẪN TỔNG KẾT
- Mục tiêu: Khái quát lại nội dung và nghệ thuật của văn bản.
- Phương pháp: : Hệ thống hóa kiến thức.
- Kĩ thuật: Khái quát hóa vấn đề.
- Thời gian: 6 phút
GV: Em có nhận xét gì về nghệ thuật của văn bản?
(- Sử dụng kết cấu lời hỏi, đáp, lời chào mời, lời nhắn gửithường gợi nhiều hơn tả.
- Giọng điệu thiết tha, tự hào.
- Cấu tứ đa dạng, độc đáo.
- Sử dụng thể thơ lục bát và biến thể)
H: Em hãy khái quát nội dung văn bản.
( Tình yêu chân chất , tinh tế, niềm tự hào đối với con người, lịch sử, truyền thống văn hóa của quê hương, đất nước.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
2. Nội dung
* Ghi nhớ: SGK tr 40
4/ củng cố: GV yêu cầu học sinh đọc diễn cảm văn bản
5/ HDHSHT và làm bài tập ở nhà: Học thuộc 4 câu hát, học thuộc ghi nhớ, làm bài tập
Duyệt của tổ chuyên môn
V. RÚT KINH NGHIỆM
.. 
**********************************
Ngày soạn: 12/ 9/2012	 	 Ngày giảng: 17/ 9/2012
Tiết 11: Bài 3
TỪ LÁY
I-MỤC TIÊU: 
1/ Kiến thức: Nắm được khái niệm từ láy và các loại từ láy.
2/ Kĩ năng: 
- Phân tích cấu tạo từ, giá trị tu từ của từ láy trong vb.
- Hiểu nghĩa và biết cách sử dụng một số từ láy quen thuộc để tạo giá trị gợi cảm, gợi hình, gợi tiếng, để nói giảm hoặc nhấn mạnh.
3/ Thái độ: -Giáo dục lòng yêu mến và ham thích tìm hiểu tiếng Việt 
II-CHUẨN BỊ :
1/Chuẩn bị của GV: 
- Nghiên cứu SGK, SGV, STK để nắm được mục tiêu và nội dung của bài học.
- Đọc thêm các tài liệu có nội dung liên quan đến bài học. Giáo án, bảng phụ.
2/Chuẩn bị của HS: bài soạn theo yêu cầu hướng dẫn của GV.
III/ CÁC KÍ NĂNG CẦN GD CHO HS: kĩ năng ra quyết đinh, kĩ năng giao tiếp
IV/ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1/ Ổn định tình hình lớp:( 1’)
2/ Kiểm tra bài cũ:	(3’)
Câu hỏi: Trình bày cấu tạo và nghĩa từ ghép chính phụ. Cho ví dụ.
Trả lời: Có tiếng chính, tiếng phụ bổ sung nghĩa cho tiếng chính. Tiếng chính đứng trước, tiếng phụ đứng sau; Có tính chất phân nghĩa. Nghĩa từ ghép chính phụ hẹp hơn nghĩa tiếng chính
3/ Bài mới:
HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG:
- Mục tiêu: Tạo tâm thế cho học sinh.
- Phương pháp: Giới thiệu
- Thời gian: (1p)
GV: Trong chương trình Ngữ văn 6, chúng ta đã được tìm hiểu về khái niệm từ láy. Trong buổi học hôm nay, chúng ta tiếp tục tìm hiểu về cÊu t¹o cña tõ l¸y vµ tõ ®ã vËn dông nh÷ng hiÓu biÕt vÒ cÊu t¹o vµ c¬ chÕ t¹o nghÜa tõ ®Ó c¸c em sö dông tèt tõ l¸y.
HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI:
- Mục tiêu: HS nắm được cấu tạo và nghĩa của từ láy. Biết vận dụng những kiến thức đó.
- Phương pháp: Đàm thoại, giải thích, nêu vấn đề.
- Kĩ thuật dạy học: Động não, khăn trải bàn
- Thời gian: 27 phút
HĐ của thầy
GV: Cho HS ®äc bµi tËp.
H: Nh÷ng tõ l¸y ( in ®Ëm ) trong c¸c c©u sau cã ®Æc ®iÓm ©m thanh g× gièng nhau, kh¸c nhau?
H: Vì sao các từ láy trên không nói được là bật bật, thẳm thẳm?
H: Từ việc phân tích bài tập trên, em hãy cho biết có mấy loại từ láy.
GV: Yêu cầu học sinh đọc nội dung ghi nhớ.
GV: Em hãy phân loại các từ láy trên.
H: NghÜa cña c¸c tõ l¸y ha h¶, oa oa, tÝch t¾c, g©u g©u, ®­îc t¹o thµnh do ®Æc ®iÓm g× vÒ ©m thanh ?
H: Các tõ l¸y trong mçi nhãm sau ®©y cã ®iÓm g× chung vÒ ©m thanh vµ vÒ nghÜa ?
(Nhóm a
Đây là những từ láy bộ phận
(giống nhau phần vần)
-Âm thanh:có âm lượng nhỏ(i)
-Nghĩa:giống nhau đều chỉ sự nhỏ bé
Nhóm b
Nhấp nhô: khi nhô lên, khi hạ xuống.
Phập phồng: khi phồng khi xẹp.
Bập bênh:khi chìm khi nổi
=>Đây là những từ láy bộ phận có tiếng gốc đứng sau.
-Tiếng láy lặp lại phụ âm đầu của tiếng gốc. 
-Nghĩa cùng biểu thị một trạng thái vận động.
)
GV: Em hãy so sánh nghĩa của các từ láy mềm mại, đô đổ với nghĩa gốc của chúng.
H: Từ việc phân tích bài tập trên, em hãy cho biết nghĩa của từ láy được tao thành do đâu?
GV: Yêu cầu HS độc nội dung ghi nhớ.
HĐ của trò
HS đọc bài tập
HS: thảo luận theo kĩ thuật khăn trải bàn
HS trả  ...  lùc
+ Con kiÕn: nhá bÐ vÉn ph¶i lÆn léi kiÕm måi(vÒ nu«i chóa)
+ Chim h¹c: bay mái c¸nh ko nghØ ( v« väng)
+ Chim cuèc: kªu ra m¸u -> kh¾c kho¶i, tha thiÕt, quo»n qu¹i ma ch¼ng ai nghe, ai san sÎ.
=> Lµ nh÷ng h×nh ¶nh Èn dô nãi vÒ th©n phËn nÕm tr¶i nhiÒu bi kÞch cuéc ®êi
H: T×m nh÷ng tõ ng÷ diÔn t¶ sù tè c¸o x· héi phong kiÕn?
- KiÕm ¨n ®­îc mÊy, biÕt ngµy nµo th«i, cã ng­êi nµo nghe + §iÖp tõ => gi¸ trÞ tè c¸o, ph¶n kh¸ng..
* GV: ng­êi h¸t bµi ca cã mét tr¸i tim lín, nh©n hËu, c¶m th­¬ng, chia sÎ víi c¸c con vËt. Qua ®ã thÓ hiÖn sù ®ång c¶m vµ t×nh yªu th­¬ng ng­êi lao ®éng bÐ nhá, vÊt v¶, ®ãi nghÌo. §©y lµ bøc tranh vÒ kiÕp ng­êi ngµy x­a g©y xóc ®éng lßng ng­êi
H: Bµi 3 nãi vÒ th©n phËn ng­êi phô n÷ trong x· héi pk. H×nh ¶nh so s¸nh ë cuèi bµi nµy cã g× ®Æc biÖt? Qua ®©y em thÊy cuéc ®êi ng­êi phô n÷ trong x· héi pk nh­ thÕ nµo?
- H×nh ¶nh tr¸i bÇn -> Gîi liªn t­ëng th©n phËn nghÌo khã
-> qu¶ mï u, sÇu riªng ca dao th­êng dïng ®Ó nãi ®Õn cuéc ®êi, th©n phËn ®au khæ, ®¾ng cay
- H×nh ¶nh Èn dô: giã dËp sãng dåi -> sè phËn ch×m næi, lªnh ®ªnh, v« ®Þnh cña ng­êi phô n÷ trong x· héi pk
H: H·y t×m nh÷ng bµi ca dao b¾t ®Çu b»ng côm tõ “ Th©n em” cã néi dung than th©n? So s¸nh ®iÓm gièng nhau?
Thân em như hạt mưa sa,
Hạt rơi đài các, hạt ra ngoài đồng.
Thân em như củ ấu gai,
Ruột trong thì trắng, vỏ ngoài thì đen.
Thân em như giếng giữa đàng
Người khôn rửa mặt, người phàm rửa chân.
Thân em như trái xoài trên cây
Gió đông, gió tây,gió nam,gió bắc
Nó đánh lúc la lúc lắc trên cành
Một mai rơi xuống biết đành vào tay ai?
Thân em như rau muống dưới hồ
Nay chìm mai nổi biết ngày mô cho thành?
=> Thân phận thấp kém của người phụ nữ trong XH cũ
* GV liªn hÖ víi bµi B¸nh tr«i n­íc - HXH.
HĐ của trò
HS làm theo hướng dẫn và yêu cầu.
HS: làm theo yêu cầu.
HS trả lời
HS thảo luận theo KT khăn trải bàn
HS trả lời
HS trả lời
HS trả lời
HS trả lời
HS trả lời
HS trả lời
Nội dung
I.Tìm hiểu chung.
1. Đọc văn bản:
2. Tìm hiểu chú thích:
3. Phương thức biểu đạt
II. Phân tích
1. Bài 1
=> Qua nghÖ thuËt ®èi lËp, Èn dô, ®iÖp tõ
- Bµi ca dao kh¾c ho¹ nh÷ng khã kh¨n, ngang tr¸i vµ sù cay đắng nhọc nhằn cña cuéc ®êi vÊt v¶ vµ gian khæ cña ng­êi n«ng d©n trong x· héi cò.
- Ph¶n kh¸ng, tè c¸o x· héi tr­íc ®©y.
2. Bài 2
=> Víi nghÖ thuËt Èn dô ®iệp tõ, bµi ca dao diÔn t¶ sù th­¬ng c¶m, xãt xa cho cuéc ®êi cay ®¾ng nhiÒu bÒ cña ng­êi d©n lao ®éng 
-> Tè c¸o x· héi phong kiÕn
3. Bài 3
=> B»ng nghÖ thuËt so s¸nh + Èn dô, bµi ca dao diÔn t¶ sè phËn ®¾ng cay vµ th©n phËn nhá bÐ cña ng­êi phô n÷ thêi x­a.
HOẠT ĐỘNG 3: HƯỚNG DẪN TỔNG KẾT
- Mục tiêu: Khái quát lại nội dung và nghệ thuật của văn bản.
- Phương pháp: : Hệ thống hóa kiến thức.
- Kĩ thuật: Khái quát hóa vấn đề.
- Thời gian: 6 phút
H: Đặc điểm nghệ thuật của những câu hát than thân?
H: Ý nghĩa của văn bản?
III/ Tổng kết
1. Nghệ thuật
- Sử dụng cách nói thân cò, con cò.
- Sử dụng các thành ngữ : Lên thác xuống ghềnh, gió dập sóng dồi
- Sử dụng các phép so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, 
2. Nội dung
 Thể hiện tinh thần nhân đạo, cảm thông, chia sẻ với những người có hoàn cảnh đắng cay.
* Ghi nhớ : SGK tr49
4/ Củng cố: Em hãy cho biết đặc điểm chung về nghệ thuật và nội dung của văn bản?
5/ HDHSHT và làm bài tập ở nhà: Về nhà học thuộc văn bản, làm bài tập phần luyện tập và chuẩn bị bài giờ sau: Những câu hát châm biếm.
Duyệt của tổ chuyên môn
V. RÚT KINH NGHIÊM
 *******************************
Ngµy so¹n:	12/ 09/2012	
Ngµy gi¶ng: 21.09/2012	
TiÕt 14 - V¨n b¶n :
 Nh÷ng c©u h¸t ch©m biÕm
I/MỤC TIÊU:
1/ KiÕn thøc:
 + HS n¾m ®­îc øng sö cña t¸c gi¶ d©n gian tr­íc nh÷ng thãi h­ tËt xÊu , nh÷ng hñ tôc l¹c hËu . 
 + Mét sè nÐt nghÖ thuËt tiªu biÓu th­êng thÊy trong c¸c bµi ca dao ch©m biÕm nh­: VÒ h×nh ¶nh §N, so s¸nh, Èn dô, HD, phãng ®¹i 
2/ KÜ n¨ng: 
+ §äc hiÓu nh÷ng c©u h¸t ch©m biÕm.
+ Ph©n tÝch ®­îc gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt tiªu biÓu th­êng thÊy trong c¸c bµi ca dao ch©m biÕm. 
3/ Thái độ: Có ý thức tránh những thói hư tật xấu trong xã hội, tự rèn luyện bản thân.
II. CHUẨN BỊ
1/ GV: Tài liệu về ca dao dan ca nói về chủ đề châm biếm
2/ HS: Chuẩn bị dưới sự hướng dẫn của GV
III. KĨ NĂNG CẦN GIÁO DỤC
Giao tiÕp, ph¶n håi/ l¾ng nghe tÝch cùc, tr×nh bµy suy nghÜ/ ý t­ëng, c¶m nhËn vÒ nh÷ng thãi h­, tËt xÊu, nh÷ng hñ tôc l¹c hËu, tõ ®ã x¸c ®Þnh ®­îc lèi sèng cã tr¸ch nhiÖm víi ng­êi kh¸c.
IV.TIẾN TRÌNH
1. æn ®Þnh tæ chøc : (1’)
2. KiÓm tra bµi cò: (5’)
H: §äc thuéc lßng 3 bµi ca dao than th©n vµ cho biÕt néi dung, nghÖ thuËt ®Æc s¾c?
 * §¸p ¸n : - Néi dung: Qua néi dung nh÷ng bµi ca dao gióp ta hiÓu ®­îc nh©n vËt tr÷ t×nh trong nh÷ng bµi h¸t than th©n : Ng­êi ph¶i   ‘’N­íc non lËn ®Ën mét m×mh’’, ng­êi mang th©n phËn con t»m, con kiÕn, con h¹c con cuèc . Ng­êi phô n÷ tù vÝ m×nh nh­ “tr¸i bÇu tr«i”
- Nçi niÒm c¬ cùc buån tñi c« ®¬n chua xãt cña con ng­êi trong nhiÒu c¶nh ngé 
- Nçi niÒm c¶m th­¬ng víi nh÷ng ng­êi bÊt h¹nh buån ®au.
NghÖ thuËt:
- Sö dông c¸ch nãi : Th©n cß, th©n em, con cß, th©n phËn.
- Sö dông c¸c thµnh ng÷ : Lªn th¸c xuèng ghÒnh,giã dËp sãng dåi
- Sö dông nghÖ thuËt so s¸nh, Èn dô , t­îng tr­ng phãng ®¹i ®iÖp ng÷
3. Bµi míi
HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG
- Mục tiêu: Tạo tâm thế cho học sinh.
- Phương pháp: Giới thiệu
- Thời gian: (1p)
GV: Nh÷ng c©u d©n ca, ca dao ®· thÓ hiÖn mét c¸ch nh×n phª ph¸n s¾c s¶o, mét b¶n lÜnh sèng ®µng hoµng cña nh©n d©n lao ®éng. §ång thêi ®· giÔu cît vµ ®¶ kÝch, h¹ nhôc biÕt bao ®èi t­îng “cao quý t«n nghiªm” trong x· héi phong kiÕn.
HOẠT ĐỘNG 2: NỘI DUNG BÀI MỚI
- Mục tiêu: HS nắm sơ lược về tác giả tác phẩm, nội dung và nghệ thuật tác phẩm.
- Phương pháp: Vấn đáp, giải thích, nêu và giải quyết vấn đề..
- Kĩ thuật: Động não, khăn trải bàn.
- Thời gian: 30p
HĐ của thầy
GV: - H­íng dÉn ®äc : Giäng hµi h­íc,mØa mai, nhÊn giäng ë mét sè tõ, c©u; riªng bµi 3: §äc víi giäng khÈn tr­¬ng s«i næi.
- Đọc mẫu.
- Gäi 2 HS ®äc, nhận xét.
GV: Gi¶i thÝch: t¨m, trèng canh, la ®µ, má rao
H: Phương thức biểu đạt? Thể loại?
H: Hai dßng ®Çu cña bµi ca dao cã ý nghÜa g×? H×nh ¶nh “con cß” vµ “c« yÕm ®µo” nãi tíi ai?
- Con cß : ng­êi lao ®éng
- C« yÕm ®µo: ng­êi con g¸i trÎ ®Ñp 
=> Lµ h×nh ¶nh t­îng tr­ng
=> §­a ra t×nh huèng ®Ó giíi thiÖu nh©n vËt
H: Nhân vật chú tôi được giới thiệu như thế nào? Biện pháp nghệ thuật tác giả dùng để giới thiệu? Tác dụng?
-  Hay töu hay t¨m
- hay n­íc chÌ ®Æc, hay n¾m ngñ tr­a
- ¦íc  ngµy m­a
- ¦íc  ®ªm thõa trèng canh
-> LÆp tõ, liÖt kª, nãi ng­îc, ch©m biÕm h¹ng ng­êi nghiÖn ngËp l­êi lao ®éng
H: Em cã nhËn xÐt g× vÒ “hay”? 
- MØa mai. Hay lµ “giái”, “thÝch” ë ®©y ý nãi ng­êi chó giái r­îu chÌ ngñ tr­a  thãi xÊu , chÕ giÔu 
H:Trong cuéc sèng ng­êi ta th­êng hay ­íc nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp. Nh­ng ng­êi chó ë trong bµi nµy uíc g×? V× sao ng­êi chó l¹i ­íc nh­ vËy?
- Râ rµng ng­êi chó kh«ng chØ cã nhiÒu tËt xÊu thÓ hiÖn qua hµnh ®éng mµ cßn thÓ hiÖn qua suy nghÜ t­ t­ëng
H: §©y lµ lêi cña ai? §èi t­îng ®i xem bãi ë ®©y lµ ai ?
(Lµ lêi cña thÇy bãi, xem cho c« g¸i).
H: Lêi thÇy ph¸n bao gåm nh÷ng g× ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ lêi cña thÇy ?
- Sè cô : ch¼ng giµu th× nghÌo
- Sinh con  ch¼ng g¸i th× trai
=> nãi dùa, nãi n­íc ®«i cã còng nh­ kh«ng v× ®ã lµ nh÷ng sự việc ®­¬ng nhiªn.
H: Bµi ca phª ph¸n hiÖn t­îng g× trong x· héi ? (mª tÝn ) liên hệ)
Gäi häc sinh ®äc bµi 3
H: Bµi ca dao t¶ c¶nh g×? Tõng con chim t­îng tr­ng cho h¹ng ng­êi nµo trong x· héi x­a? Nh÷ng viÖc lµm kh¸c nhau ®ã nãi lªn ®iÒu g×?
- T¶ ®¸m tang con cß víi sù tham gia cña mét sè loµi chim
+ Con cß, cß con: t­îng tr­ng cho ng­êi n«ng d©n xÊu sè
+ Cµ cuèng: nhµ giµu, cã vai vÕ, quyÒn chøc
+ Chim ri, chµo mµo: lÝnh lÖ
+ Chim chÝch: mâ lµng
=> C¸i chÕt th­¬ng t©m cña con cß trë thµnh mét mµn hµi kÞch, thµnh cuéc ®¸nh chÐn, chia ch¸c om sßm =>thËt chua ch¸t, ®¸ng c­êi vµ ®¸ng khãc
H: ViÖc chän c¸c nh©n vËt ®Ó miªu t¶ nh­ vËy cã ý nghÜa gÜ?
- Dïng thÕ giíi loµi vËt ®Ó chØ thÕ giíi con ng­êi
- §Æc ®iÓm cña mçi con vËt tiªu biÓu cho c¸c lo¹i ng­êi, h¹ng ng­êi => Néi dung ch©m biÕm phª ph¸n trë nªn kÝn ®¸o s©u s¾c.
H: Nghệ thuật sử dụng trong bài ca dao trên?
H: Bµi ca dao muèn phª ph¸n ®iÒu g×? Nh¾n nhñ ®iÒu g×?
 HS TL -> GV b×nh - Hñ tôc ma chay trong x· héi cò =>cÇn bá hñ tôc nµy
Häc sinh ®äc bµi 4
H Ch©n dung cËu cai vÖ ®­îc miªu t¶ ntn? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt ch©m biÕm cña bµi ca dao nµy?
- §Çu ®éi “nãn dÊu l«ng gµ” -> lµ lÝnh -> quyÒn lùc
- Ngãn tay “®eo nhÉn” -> tÝnh c¸ch ph« tr­¬ng, trai l¬
- ¸o ng¾n, quÇn dµi -> ®i thuª
=> lµ bøc biÕm ho¹ thÓ hiÖn th¸i ®é mØa mai khinh ghÐt pha chót th­¬ng h¹i cña ng­êi d©n ®èi víi cËu cai
* GV: NghÖ thuËt ch©m biÕm: gäi lµ cËu cai -> võa lÊy lßng võa ch©m biÕm m¸t mÎ
- Dïng kiÓu c©u §N -> ®Æc t¶ ch©n dung nh©n vËt -> chÕ diÔu 
- Phãng ®¹i : 
+ 3 n¨m ®­îc 1 chuyÕn sai
+ quÇn ¸o ®i m­în 
=> thân phận thảm hại 
H: T×m nh÷ng c©u ca dao cã néi dung t­¬ng tù ?
 “CËu cai bu«ng ¸o em ra
 §Ó em ®i chî kÎo mµ chî tr­a”
HĐ của trò
HS làm theo hướng dẫn và yêu cầu
HS trả lời.
HS trả lời.
HS trả lời.
HS trả lời.
HS trả lời.
HS trả lời.
HS trả lời.
HS trả lời.
HS trả lời.
HS trả lời.
HS trả lời.
HS thảo luận nhóm
HS trả lời.
HS trả lời.
Nội dung
I.Tìm hiểu chung.
1. Đọc văn bản:
2. Tìm hiểu chú thích:
3. Phương thức biểu đạt
II. Phân tích
1. Bài 1
=> Với việc sử dụng phép lÆp tõ, liÖt kª, nãi ng­îc, tác giả dân gian ch©m biÕm h¹ng ng­êi nghiÖn ngËp l­êi lao ®éng
2. Bài 2
=> ch©m biÕm phª ph¸n nh÷ng hiÖn t­îng mª tÝn dÞ ®oan.
3. Bài 3
=>Qua nghÖ thuËt Èn dô, bµi ca dao phª ph¸n ch©m biÕm hñ tôc ma chay trong x· héi
4. Bài 4
=> Víi c¸ch nãi phãng ®¹i bµi ca dao mØa mai, khinh ghÐt chÕ giÔu quyÒn lùc vµ th©n phËn th¶m h¹i cña cËu cai
HOẠT ĐỘNG 3: HƯỚNG DẪN TỔNG KẾT
- Mục tiêu: Khái quát lại nội dung và nghệ thuật của văn bản.
- Phương pháp: : Hệ thống hóa kiến thức.
- Kĩ thuật: Khái quát hóa vấn đề.
- Thời gian: 6 phút
H: Đặc sắc nghệ thuật thể hiện trong những bài ca dao trên?
H: Nội dung chính của các bài ca dao tren là gì?
III/ Tổng kết
1. Nghệ thuật
- Sử dụng các hình thức giễu nhại.
- Sử dụng cách nói có hàm ý.
- Tạo nên tiếng cười châm biếm hài hước.
2/ Nội dung
- Châm biếm 1 số hiện tượng thực tế trong đời sống xã hội.
- Thể hiện thái độ mỉa mai đối với những người có thói hư tật xấu.
4/ Củng cố: Em hãy cho biết đặc điểm chung về nghệ thuật và nội dung của văn bản?
5/ HDHSHT và làm bài tập ở nhà: Về nhà học thuộc văn bản, làm bài tập phần luyện tập và chuẩn bị bài giờ sau: VB: Sông núi nước Nam.
Duyệt của tổ chuyên môn
V. RÚT KINH NGHIÊM